ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΥΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥΣ: ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΙ ΘΕΛΕΙ Η ΑΘΗΝΑ;

του Παντελή Σαββίδη

Ξαφνικά η Αθήνα αλλάζει τις προτεραιότητές της στην προμήθεια στρατιωτικών εξοπλισμών για να αντιμετωπίσει, όπως είπε ο κ. Δένδιας στη Βουλή, την απειλές κυριαρχίας της χώρας με μικρότερο κόστος. Και ανακοίνωσε πως οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις δεν θα προμηθευθούν την τέταρτη φρεγάτα που είχαν κατά νου (τις τρείς, προφανώς, θα τις προμηθευθούν) ενώ τίθενται εν αμφιβόλω οι τρείς κορβέτες.

Η κυβέρνηση προσανατολίζεται στα drones και τα antidrones, νέα συστήματα διοίκησης, ελέγχου και νέων οπλικών συστημάτων μικρού κόστους και μέγιστου αποτελέσματος.

Οι εκφράσεις είναι χαρακτηριστικές πολιτικού δημαγωγού αν και το περιεχόμενό τους έχει ουσία.

Το είδος των εξοπλισμών ενός στρατού εξαρτάται από την φύση της απειλής την οποία καλείται να αντιμετωπίσει, την εκτίμηση της σοβαρότητας του αντιπάλου, το τι θέλει να υπερασπιστεί και πως θα το υπερασπιστεί. Δεν ξυπνάει ξαφνικά κάθε υπουργός άμυνας που αναλαμβάνει το σχετικό υπουργείο και αλλάζει δόγματα, στρατηγικές και τακτικές. Αυτά γίνονται σε χώρες που δεν έχουν σαφή αίσθηση του κινδύνου που της απειλής και, κυρίως, τρόπο να τα αντιμετωπίσουν.

Φοβάμαι πως η Αθήνα συγκαταλέγεται σε αυτές.

Από ποιον κινδυνεύει η Ελλάδα, που κινδυνεύει, πως θα υπερασπίσει την ακεραιότητά της; Θα υπερασπισθεί, μόνο, την εδαφική ακεραιότητά της ή και τα δικαιώματά της;

Κατά την παρουσίαση, χθες, στον Ιανό σχετικού βιβλίου του Σταύρου Καλεντερίδη μας δόθηκε η δυνατότητα να εμβαθύνουμε σε τρείς έννοιες: Κατευνασμός, αποτροπή και εξαναγκασμός.

Απλοϊκά, για να γίνουν κατανοητοί, οι ορισμοί των τριών εννοιών είναι:

Κατευνασμός θεωρείται η παραχώρηση που γίνεται σε έναν δρώντα για να σταματήσει να απειλεί. Κλασικό παράδειγμα κατευνασμού είναι το Σύμφωνο του Μονάχου, το 1938, όταν Αγγλία και Γαλλία δέχθηκαν να μην αντιδράσουν (ουσιαστικά να παραχωρήσουν) την Τσεχοσλοβακία στον Χίτλερ ελπίζοντας ότι θα σταματήσει την επιθετικότητά του ο Γερμανός δικτάτορας. Αποδείχθηκε πως ο κατευνασμός δεν έχει αποτελέσματα όταν ο αντίπαλος είναι αποφασισμένος να πετύχει μέχρι τέλους τους στόχους του. Η Τουρκία έχει δηλώσει αυτήν την αποφασιστικότητά της.

Αποτροπή είναι η βεβαιότητα που μεταδίδεις στον αντίπαλό σου πως αν κάνει κάτι με το οποίο σε απειλεί οι συνέπειες που θα έχει θα είναι χειρότερες από τα πιθανά κέρδη του.

Και εξαναγκασμός είναι να υπαγορεύσεις εσύ στον αντίπαλό σου να κάνει κάτι και αν δεν το κάνει θα υποστεί συνέπειες.

Πιο απλά, στα ελληνοτουρκικά, αποτροπή είναι να πεις στην Άγκυρα αν επιχειρήσεις να καταλάβεις τα νησιά θα σου βομβαρδίσω τα μικρασιατικά παράλια. Και εξαναγκασμός είναι να της πεις, πως αν δεν αποχωρήσεις από την Κύπρο θα σου βομβαρδίσω τα μικρασιατικά παράλια.

Νομίζω οι έννοιες έγιναν σαφείς.

Η Ελλάδα σε σχέση με την Τουρκία τι ακριβώς κάνει; Κατευνασμό ή Αποτροπή;

Όλοι σχεδόν οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και πολλοί αναλυτές, θεωρούν πως το ελληνικό δόγμα είναι η αποτροπή. Τι αποτρέπει, όμως, η Ελλάδα;

Απειλή κατά της κυριαρχίας της ή και κατά των κυριαρχικών της δικαιωμάτων;

Εκ των πραγμάτων φαίνεται ότι η αποτροπή της εστιάζεται στην κυριαρχία. Αυτό υπενόησε ο κ. Γεραπετρίτης όταν ως πρωθυπουργικός σύμβουλος μίλησε για κόκκινη γραμμή στα 6 μίλια και αυτό δείχνει η καθημερινή πρακτική. Τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας όχι, μόνο, αμφισβητούνται αλλά και καταπατούνται.

Είναι, όμως, έτσι; Αποτρέπει η Ελλάδα την Τουρκία να απειλήσει την κυριαρχία της;

Στη λογική αμφισβήτησης της αμυντικής θωράκισης των νησιών η Τουρκία ζήτησε να μην γίνονται επισκέψεις Ελλήνων κρατικών αξιωματούχων σε νησιά που αμφισβητεί, ιδιαιτέρως, με στρατιωτικά μέσα. Και δεν γίνονται.

Η Άγκυρα απείλησε την Αθήνα ότι θα της κηρύξει πόλεμο αν επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα πέραν των 6 μιλίων (τα χωρικά ύδατα υπάγονται στην κυριαρχία ενός κράτους). Αμφισβητεί την κατοχή από την Ελλάδα ορισμένων νησιών και κάνει υπερπτήσεις, με την αεροπορία της, πάνω από αυτά.

Έχει δημιουργήσει γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο με χαρακτηριστικότερη τα Ίμια.

Έχει διχοτομήσει, ουσιαστικά το Αιγαίο σε ό,τι αφορά την επιρροή, ανατολικά του 25^ου μεσημβρινού.

Και άλλα, αν σκεφθούμε περισσότερο.

Αυτά είναι αμφισβήτηση κυριαρχίας, όχι κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Και η Αθήνα δεν αποτρέπει την αμφισβήτησή τους. Θα πείτε: αξίζει η όξυνση για όλα αυτά; Ναι την αξίζει. Πέραν την ουσίας που περιέχουν αυτά καθαυτά, η δυνατότητα υπεράσπισης της ακεραιότητάς σου (και των δικαιωμάτων σου αλλά αυτά τα έχει εγκαταλείψει και τα έχει βγάλει από την αποτροπή η Αθήνα) σου δίνει υπόσταση στην περιοχή. Σου δίνει κύρος και σεβασμό. Η έλλειψή τους οδηγεί σε φαινόμενα να περιπαίζουν την χώρα πολιτικοί σαν τον Ράμα και άλλους ομοίους τους.

Η εκτίμησή μου είναι ότι η Ελλάδα κάνει, κυρίως, κατευνασμό και λιγότερο αποτροπή.

Η Διακήρυξη Φιλίας που υπογράφηκε προσφάτως είναι χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση.

Να γιατί:

1.-Ο Ερντογάν έχει μιλήσει επανειλημμένως για το Αιγαίο ως θάλασσα που μοιράζονται οι δύο λαοί. Δεν είναι αθώα η δήλωση του τούρκου προέδρου. Η Τουρκία επιδιώκει τον έλεγχο του Αιγαίου ανατολικά του 25ου μεσημβρινού, την διχοτόμηση, δηλαδή, του Αιγαίου. Η Ελλάδα δεσμεύεται να μην κάνει τίποτε που θα διαταράξει το «καλό κλίμα», δηλαδή που θα ενοχλούσε την Τουρκία.

2.-  Η Τουρκία έχει ανάγκη αυτήν την περίοδο την ηρεμία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την δέσμευση της κυβέρνησης της Αθήνας ότι δεν θα ενεργήσει υπέρ των ελληνικών συμφερόντων. Θέλει, δηλαδή, η Άγκυρα να καλύψει τα νώτα της. Και η Αθήνα της το προσέφερε.

3.-Η Τουρκία έχει ανάγκη το δυτικό «άνοιγμα» αυτήν την περίοδο. Θέλει να βελτιώσει τις διαταραγμένες σχέσεις της με την Ε.Ε. Η ενταξιακή της πορεία δεν πρόκειται να προχωρήσει. Ζητά αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης και μεγαλύτερη ελευθερία διακίνησης των πολιτών της. Η Αθήνα δέχθηκε να παίξει το ρόλο του πειραματόζωου.

4.-Αν η Αθήνα δεν δράσει όταν η Τουρκία είναι απομονωμένη και αδύναμη, πότε θα το κάνει; Πότε θα αμφισβητήσει στην πράξη το casus belli; Όταν η Τουρκία θα είναι ισχυρή ή όταν δεν θα μπορεί να αντιδράσει; Η Διακήρυξη Φιλίας παρέχει στην Άγκυρα την βεβαιότητα να μην ανησυχεί, η Αθήνα δεν θα κάνει τίποτε.

5.-Η ίδια η Διακήρυξη Φιλίας είναι μια παραχώρηση στην Άγκυρα. Την χρησιμοποιεί ο Ερντογάν προς τις ΗΠΑ για να αποδείξει πως όχι, μόνο, δεν απειλεί την Ελλάδα αλλά οι δύο χώρες διάκεινται φιλικά η μιά προς την άλλη.

Αυτά και άλλα πολλά είναι παραχωρήσεις κατευνασμού. Δεν είναι αποτροπή. Η κυβέρνηση- το σύστημα καλύτερα, διότι το σύστημα ολόκληρο έχει την ίδια πολιτική- καταφέρνει και περνά στον λαό την αντίληψη ότι ο κατευνασμός αποτελεί αθηναϊκή επιτυχία. Και ο λαός το δέχεται με μεγάλη χαρά. Τα ΜΜΕ και η ελληνική διανόηση βρίσκονται στην κυβερνητική υπηρεσία.

Αλλά ακόμη και αν τα δεχθούμε όλα αυτά ως καλώς γινόμενα τίθεται, με τους εξοπλισμούς, το θέμα: γνωρίζουν στην Αθήνα τι χρειάζονται για να ασκήσουν αποτελεσματικά, αυτήν έστω, την πολιτική τους;

Η ευκολία με την οποία αλλάζουν δόγματα, μέσα εξοπλισμού, πολιτικές τακτικές και στρατηγικές δείχνει ότι δεν έχουν ιδέα του τι θέλουν.

Χρειάστηκε περισσότερο από μια δεκαετία, που η Τουρκία χρησιμοποιεί και αναπτύσσει τα drones, για να καταλάβουν στην Αθήνα την χρησιμότητά τους. Και μόλις χθες, δια στόματος Υπουργού Άμυνας μίλησαν για την αναγκαιότητα εξοικείωσης με τον δικτυοκεντρικό πόλεμο.

Αυτό δείχνει πως ούτε στο υπουργείο άμυνας υπάρχουν κέντρα παραγωγής πολιτικής. (Στο Υπουργείο Εξωτερικών είναι σίγουρο).

Κάθε αρχηγός ΓΕΕΘΑ, και κάθε υπουργός, αλλάζουν δόγματα κατά το δοκούν, τακτικές στρατηγικές, εξοπλισμούς κλπ.

Δεν έχουν εμβαθύνει στο είδος της απειλής και την αντιμετώπισή της.

Και την μια μας λένε τα μεν, την άλλη τα δε.

Ο αποχωρών αρχηγός, ως καταδρομέας, εστίασε σε μια ειδική μονάδα, ταχεία, ευέλικτη κλπ πεζοναυτών και άλλων ανδρών των ειδικών δυνάμεων, εκτιμώντας πως με αυτήν θα αντιμετωπίσει τις τουρκικές απειλές.

Ο νέος αρχηγός (μάλλον αεροπόρος) θα δώσει έμφαση στα πτητικά μέσα.

Ο ναυταίος που θα έρθει στη συνέχεια θα αλλάξει, πάλι, τις τακτικές.

Αποτελεί όλο αυτό, σοβαρή κρατική υπόσταση;