Σερ. Μηχιώτης: ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ “ΟΧΙ” ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ  ΤΟΝ ΑΠΡΙΛΙΟ ΤΟΥ 1941

Με τους περισσότερους-γιά την ακρίβεια σχεδόν άπαντες-εξ ημών να κρατούν κατά νουν το «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου 1940 προς τον τότε Ιταλό Πρέσβυ διά στόματος του τότε Πρωθυπουργού Ι. Μεταξά, εξ ονόματος όλων των Ελλήνων και την εν συνεχεία νικηφόρα επική αντίσταση και προέλαση στην Πίνδο, επιβαλλόμενο είναι να αναδειχθεί και να φωτισθεί-όπως και πρέπει-το δεύτερο «ΟΧΙ» του Απριλίου του 1941…Άγνωστο, ίσως, σε πολλούς εξ ημών.

Όταν με την προέλαση του Γερμανικού στρατού κατοχής προς την πρωτεύουσα του Ελληνικού κράτους, το ΠΝ εσήκωσε τη σημαία της εθνικής αξιοπρέπειας και επέλεξε το αυτονόητο και επιβεβλημένο: Να μην παραδοθεί εις τους προελαύνοντες κατακτητές, να μην υποστείλει τη Σημαία από τα πλοία του που διέθετε, συνεχίζοντας τον υπέρ πάντων αγώνα του από τη Μέση Ανατολή….

Σε αυτό, λοιπόν το δεύτερο «ΟΧΙ» των Ελλήνων, στην στάση τιμής και καθήκοντος που επέδειξε το ΠΝ, είναι αφιερωμένο το βιβλίο «Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΘΩΡΗΚΤΟΥ “Γ. ΑΒΕΡΩΦ” ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΣΕMNΟΥ ΗΡΩΑ», του Υποναυάρχου ε.α. Ι. Δαμηλάτη ΠΝ που μόλις εκυκλοφόρησε με φροντίδα της Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού. Με την ΥΙΝ και δι’ αυτής το εν γένει ΠΝ, να προβάλλει και ως αδιαφιλονίκητος θεματοφύλακας των ναυτικών παραδόσεων και ιστορίας του Έθνους των Ελλήνων.

Υποναύαρχος ε.α. Ι.Δαμηλάτης ΠΝ

Ο συγγραφέας είχε την εύνοια της τύχης να έχει το «σεμνό ήρωα» του βιβλίου του, Πλοίαρχο Πότη Δαμηλάτη ΠΝ, πατέρα του, ο οποίος και πρωτοστάτησε εις το εξής παράτολμο, λέγεται και «κουζουλό»: Αξιωματικός με βαθμό Πλωτάρχη τον Απρίλιο του 1941 εις το Θ/Κ «ΑΒΕΡΩΦ», τρίτος στην ιεραρχία του Πληρώματος του πεπαλαιωμένου πολεμικού πλοίου με πλήρωμα 700 ανδρών, δεν περίμενε τη διαταγή αποδημίας του σύμπαντος Στόλου του ΠΝ που θα ακολουθούσε, με το δικό του γηρασμένο πλοίο κάποιοι να το θέλουν υπό εγκατάλειψη και βύθιση επί τούτου, ώστε να μην περιέλθει εις τους προελαύνοντες κατακτητές.

Με τον Κυβερνήτη του Θ/Κ, Πλοίαρχο Ι. Βλαχόπουλο ΠΝ, να τελεί «εν αναμονή οδηγιών άνωθεν» εκτός του πλοίου και τον Ύπαρχο Αντιπλοίαρχο Α. Παπαβασιλείου ΠΝ αντίθετο με τον απόπλου, αλλά σε μία «επανάσταση» με την άμεση συνδρομή του ιερέα του πλοίου, Αρχιμανδρίτη Δημ. Παπανικολόπουλου (μετέπειτα Μητροπολίτη Εδέσσης & Πέλλας) και την ενεργό συμμετοχή του Σημαιοφόρου Παν. Ηλιομαρκάκη ΠΝ, όπου προσεχώρησε ο Πλωτάρχης Πότης Δαμηλάτης ΠΝ, αναλαμβάνοντας χρέη Κυβερνήτη του Θ/Κ, το οποίο και προετοιμάζει γιά απόπλου απο την Ελευσίνα, με τη συμμετοχή πολλών από το Πλήρωμα.

Άμεσα ακολουθεί ο απόπλου εξόδου από μία θαλάσσια περιοχή γεμάτη νάρκες, μία ενέργεια εξαιρετικώς παράτολμη, η οποία ευτυχώς εστέφθη από επιτυχία, από την οποία το πλοίο διήλθε ακέραιο, όλως ασφαλώς, αφού τελικώς απαιτήθηκε να ανοίξουν με δικά τους μέσα το φράγμα (ατσαλένιο δίκτυ) της Ψυττάλειας που εμπόδιζε τη διέλευση του πολεμικού πλοίου, από άνδρες ακάτου οι οποίοι τελικώς το άνοιξαν.

Οι σχετικές λεπτομέρειες από το μοναδικό απόπλου του Θ/Κ «Γ. ΑΒΕΡΩΦ» από τις αντίστοιχες σελίδες του βιβλίου (επικοινωνίες, ναυτικά σήματα κλπ) είναι εξαιρετικώς ενδιαφέρουσες. Και βεβαίως το μείζον είναι ότι, δι’ αυτής της παράτολμης ενέργειας, διασώθηκε ένα πολεμικό πλοίο- σκαρί του Α΄Π.Π, με πεπαλαιωμένα κύρια οπλικά συστήματα και χαμηλή ταχύτητα πλεύσης. Έξω από τις Φλέβες στο Σαρωνικό θα εμφανισθεί και ο φυσικός Κυβερνήτης του Θ/Κ, προκειμένου να αναλάβει πάλι τα καθήκοντά του.

Θα ακολουθήσει ο πλους γιά την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου του σύμπαντος Στόλου, μία δύναμη κρούσεως από Αντιτορπιλλικά και Υποβρύχια που διέθετε τότε, όπως και των βοηθητικών σκαφών του και επιτάκτων εμπορικών πλοίων. Η αποδημία του Στόλου από την κατεχόμενη Πατρίδα είχε ολοκληρωθεί επιτυχώς δίχως ποτέ να υποστείλει τη Σημαία, έστω κι αν κάποια εκ των πολεμικών πλοίων και συνοδών σκαφών είχαν βυθισθεί από τους Γερμανούς…

Όλο αυτό το φορτίο βαρειάς ιστορίας και ανταπόκρισης εις το καθήκον συνοψίζεται είς τον χαιρετισμό του προλογίζοντος την έκδοση Αρχηγού ΓΕΝ, Αντιναυάρχου Δημήτριου Ελευθέριου Κατάρα ΠΝ, με την ακροτελεύτια φράση σε αυτό: «Όταν η ζωή μας ευρίσκεται σε κίνδυνο, έρχεται η ώρα που οι αξίες που μάς γαλούχησαν μία ζωή, από πρωτοετείς δόκιμοι, στέκονται μπροστά μας γιά να τις ακολουθήσουμε. Το πρώτο ΟΧΙ ειπώθηκε στο ιταμό ιταλικό τελεσίγραφο, το δεύτερο και πιό κρίσιμο δόθηκε από τον Ελληνικό Στόλο όταν, ενώ η χώρα κατέρρεε από την γερμανική εισβολή, οι Αξιωματικοί και τα Πληρώματα στα σιδερένια τους μοναστήρια αποφάσισαν να συνεχίσουν τον Αγώνα γιά την Πατρίδα στην εξορία»

Πέρα, λοιπόν, από τον δραματικό τρόπο διασώσεως του Θ/Κ «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΒΕΡΩΦ» τον Απρίλιο του 1941, του ενδοξότερου Πολεμικού πλοίου της νεώτερης Ελλάδος, σήμερα Πλωτού Ναυτικού Μουσείου εις την Μαρίνα Φλοίσβου, το βιβλίο του Υποναυάρχου ε.α. Ι. Δαμηλάτη ΠΝ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΘΩΡΗΚΤΟΥ “Γ. ΑΒΕΡΩΦ” ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΣΕΜΝΟΥ ΗΡΩΑ», αποτελεί πολύτιμη σπονδή στην ναυτική ιστορία, καθώς με την έκδοση αυτή αναδεικνύονται:

• Η τεράστια προσφορά των πλοίων του απόδημου ΠΝ στις επιχειρήσεις των συμμάχων εναντίον των δυνάμεων του άξονα στο Β’ ΠΠ. Αρκεί μόνον να αναφερθεί ενδεικτικώς, ότι, στη μεγάλη συμμαχική επιχείρηση απόβασης στη Σικελία, μετέσχε σχεδόν το σύνολο του αποδήμου Στόλου, στο πλαίσιο της οποίας το Α/Τ «ΚΑΝΑΡΗΣ» με Κυβερνήτη του τον Πλωτάρχη, Πότη Δαμηλάτη ΠΝ και με την Ελληνική Σημαία στον ιστό του, μπήκε πρώτο, τον Ιούλιο του 1943, στο εχθρικό Ιταλικό λιμάνι της Αυγούστας.

• Πλευρές και πτυχές του κινήματος της Μέσης Ανατολής, που, παρά λίγο, να αμαυρώσει και να ακυρώσει την τότε προσφορά του ΠΝ και την επιχείρηση καταστολής του.

• Η επάνοδος του Στόλου στην Ελλάδα και η εμπλοκή του σε σχέση με τα Δεκεμβριανά και τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε.

• Η «απαγωγή» της Σοφίας Βέμπο από τη Ρόδο, μετά την κατάληψη της Ελλάδος, με πολλά στοιχεία από τη ζωή της και την πολλαπλή πατριωτική συνεισφορά της από την Αίγυπτο.

Βεβαίως αναδεικνύονται και πολλά στοιχεία από το βίο του πρωταγωνιστή Πλοιάρχου Πότη Δαμηλάτη ΠΝ, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 1991, αρνούμενος σταθερά, διά βίου, την απονομή βαθμών τιμητικώς από τις μετέπειτα ηγεσίες του ΠΝ.

Ίσως τη μεγαλύτερη τιμή προς το πρόσωπό του Πλοιάρχου Πότη Δαμηλάτη ΠΝ, να αποτελεί η παρουσία στην κηδεία του, στις 18/12/91, δεκάδων ηλικιωμένων, Ναυτών τότε εις τα Θ/Κ «ΑΒΕΡΩΦ» και «ΚΑΝΑΡΗΣ» και σε διάφορα άλλα πλοία, όπου διετέλεσε Κυβερνήτης τους, όπου και προσήλθαν γιά να τον αποχαιρετίσουν.

Βεβαίως, πράγμα εξόχως τιμητικό και σπάνιο, απετέλεσε η απονομή στον Πλοίαρχο Πότη Δαμηλάτη ΠΝ της τιμητικής διάκρισης με το παράσημο «Distinguished Service Cross» από το Βασιλέα της Αγγλίας, Γεώργιο ΣΤ.

Το βιβλίο αποτελεί ένα ιστορικό πόνημα-χρήσιμο ανάγνωσμα, το οποίο παραδίδεται προς μελέτη από τους επιγενόμενους.

Η Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού δικαιούται συγχαρητήρια γιά την άρτια, από κάθε άποψη, επιμελημένη έκδοση.