Η Γάζα και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις

Του Παντελή Σαββίδη

Το κρατικό υποσυνείδητο Ελλάδας και Τουρκίας λειτουργεί ανακλαστικά και δείχνει μια εντυπωσιακή αυτοσυγκράτηση όταν η εγγύτερη  περιοχή αποσταθεροποιείται. Το φαινόμενο παρατηρήθηκε στους βομβαρδισμούς της, τότε, Γιουγκοσλαβίας. Παρατηρείται και σήμερα στον πόλεμο της Γάζας.

Οι δηλώσεις και από τις δύο πλευρές είναι προσεκτικές για να μην διαταραχθεί μια λεπτή ισορροπία μου μπορεί να διευκολύνει την αποσταθεροποίηση. Δεν χρειάζεται, άλλωστε, παρά μια σπίθα για να ανάψει η πυρκαγιά σε ολόκληρη την περιοχή. Οι περισσότερες προϋποθέσεις συντρέχουν.

Οι δύο χώρες συγκλίνουν στον στρατηγικό στόχο για δημιουργία δύο κρατών στην Παλαιστίνη αλλά τάσσονται με διαφορετικές πλευρές στον πόλεμο. Η Τουρκία έχει πάρει με σαφήνεια την θέση της Χαμάς, αρνούμενη να την χαρακτηρίσει, ακόμη, και τρομοκρατική οργάνωση, η δε Ελλάδα δια των δηλώσεων του πρωθυπουργού έχει σταθεί απόλυτα στο πλευρό του Ισραήλ ταυτιζόμενη ακόμη και με την θέση του Νετανιάχου για πλήρη εξάλειψη της Χαμάς.

Το τι μπορεί να σημαίνει πλήρης εξάλειψη της Χαμάς δεν είναι εκ πρώτης όψεως σαφές. Η Χαμάς είναι μια οργάνωση η οποία από το 2006 έχει κυριαρχήσει στη Γάζα και εκφράζει την πλειοψηφία των παλαιστινίων της Γάζας. Η Χαμάς ως οργάνωση μπορεί να εξαλειφθεί, δεν θα εξαλειφθεί, όμως, η δυσαρέσκεια των παλαιστινίων αν δεν εκλείψουν οι λόγοι που την προκαλούν. Και η δυσαρέσκεια θα διοχετευθεί σε μια άλλη οργάνωση που θα αντικαταστήσει την Χαμάς. Έχει σημασία αν την λένε Χαμάς ή κάπως διαφορετικά;

Όπως δήλωσε στην κυριακάτικη εκπομπή των Ανιχνεύσεων ο Δρ Πολιτικής Επιστήμης Άρεφ Αλομπέϊντ, η σημερινή ηγεσία της Χαμάς θα αποδειχθεί Αγία μπροστά στην νέα γενιά που θα αναλάβει τα ηνία της οργάνωσης όπως και να ονομαστεί.

Συνεπώς, όλα όσα οι Σύμβουλοι Ασφαλείας προτείνουν στην ισραηλινή ηγεσία για να αντιμετωπίσει την επόμενη ημέρα στην γάζα θα έχουν προσωρινό χαρακτήρα.

Ο  ταξίαρχος ε.α. Γιάκομπ Νάγκελ διετέλεσε Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Νετανιάχου. Με άρθρο του στην The Jerusalem Post  θεωρεί ότι το δίλημμα της «επόμενης ημέρας» στη Γάζα, όσο σημαντικό και αν είναι, θα πρέπει να είναι, επί του παρόντος, δευτερεύον σε σχέση με τον πόλεμο που διεξάγεται. Ο στρατός, λέει, θα πρέπει να καταστρέψει το σύνολο των στρατιωτικών, κυβερνητικών και οργανωτικών δυνατοτήτων της Χαμάς και να σκοτώσει όλους τους ηγέτες της. Και προτείνει να αλλάξει η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του Ισραήλ, ειδικά κατά των τρομοκρατικών ομάδων. Τέρμα, γράφει, οι παλιοί τέσσερις πυλώνες της αποτροπής, της έγκαιρης προειδοποίησης, της άμυνας και της αποφασιστικής νίκης. Το Ισραήλ θα είναι η μόνη οντότητα που θα καθορίζει και θα ελέγχει τις ρυθμίσεις ασφαλείας στη Γάζα τα επόμενα χρόνια. Η Παλαιστινιακή Αρχή δεν θα έχει καμιά πολιτική ευθύνη στη Γάζα, ολόκληρη η Λωρίδα θα αποστρατιωτικοποιηθεί και οτιδήποτε κινείται, χωρίς, άδεια θα κινδυνεύει να θανατωθεί.

Είναι μια ακραία θέση αλλά βρίσκει υποστηρικτές στην πλειοψηφία της ισραηλινής ηγεσίας και σε αρκετές ηγεσίες στη δύση. Κυρίως, σε δυτικούς αναλυτές, μερικών Ελλήνων συμπεριλαμβανομένων.

Υπήρξαν ενδείξεις ότι στους αρχικούς στόχους του Ισραήλ ήταν να εκδιώξει όλους τους Παλαιστινίους από τη Γάζα και να τους ωθήσει να εγκατασταθούν στο Σινά και σε άλλες γειτονικές χώρες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, αλλά φαίνεται πως η πρόθεση έχει ατονήσει μετά την αντίδραση της Αιγύπτου και της Ιορδανίας που θεώρησαν αιτία πολέμου μια τέτοια επιδίωξη και των ΗΠΑ που με δημόσια δήλωσή τους εξέφρασαν την αντίθεσή τους. Δημοσιεύματα και πληροφορίες έφεραν τον Έλληνα πρωθυπουργό να έχει αποδεχθεί την σχετική πρόταση που του έκανε ο Νετανιάχου για εγκατάσταση 100.000 παλαιστινίων στην Ελλάδα. Πάντως, στην συνάντηση της Γαλλίας για τη Γάζα ο κ. Μητσοτάκης είπε πως η Ελλάδα θα προσφέρει τα μέσα για τη μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Καλόν θα ήταν η Αθήνα να σκεφθεί να περιορίσει τις δημόσιες δηλώσεις στο θέμα αφού επι της ουσίας δεν μπορεί να προσφέρει τίποτε. Στην αραβική κοινή γνώμη διαπιστώνεται μια προϊούσα απαρέσκεια προς την Ελλάδα εκεί που το συλλογικό υποσυνείδητο σε όλον τον αραβικό κόσμο ήταν θετικό.

Την Χαμάς δεν φαίνεται διατεθειμένο να την υποστηρίξει με άμεση στρατιωτική παρέμβαση ούτε το Ιράν, ούτε η υποκινούμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ για λόγους προφανείς αλλά η τρέχουσα κρίση δίνει την ευκαιρία στην Τεχεράνη να ενισχύσει τους δεσμούς της με την Κίνα και τη Ρωσία, χώρες που ενδιαφέρονται για επιρροή στην περιοχή, χωρίς, να θέλουν να αναμιχθούν αμέσως σε πόλεμο. Διαμορφώνεται μια νέα γεωπολιτική ισορροπία που δεν ευνοεί τις ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον επεδίωξε στην νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της περιοχής να φέρει εγγύτερα αραβικές χώρες (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κα) με το Ισραήλ αλλά οι εξελίξεις δεν ευνοούν, πλέον, αυτήν την διαδικασία. Η Κίνα διεισδύει, κυρίως, με ήπια ισχύ ενώ η Ρωσία είναι, ήδη, παρούσα με ναυτική βάση στην Ταρσό, αεροπορική στη Λαττάκεια  (της Συρίας) βάση στο Σουδάν, στην Ερυθρά Θάλασσα και σύμφωνα με τελευταία δημοσιεύματα η Μόσχα συζητά με τον Χαφτάρ να της δοθεί ναυτική βάση στο Τομπρούκ, στην Ανατολική Λιβύη. Μια περιοχή νότια της Κρήτης., απέναντι από τη Σούδα. Το μήνυμα είναι σαφές.

Αντιδράσεις για την υποστήριξη που παρέχει στο Ισραήλ συναντά ο Μπάϊντεν και στο εσωτερικό του κόμματός του τις οποίες προσπαθεί να εξισορροπήσει, ενώ ακραίοι εβραίοι που τον υποστηρίζουν στις ΗΠΑ εκδηλώνουν και αυτοί την απαρέσκειά τους διότι περίμεναν περισσότερα.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα η επίσκεψη Μπλίνκεν στην Άγκυρα την περασμένη εβδομάδα ανέδειξε, κυρίως, τις έντονες διαφορές Άγκυρας και Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή με τον εκπρόσωπο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ να λέει στους δημοσιογράφους μην ακούτε τι δηλώνει η Τουρκία, είναι πολύτιμος σύμμαχός μας.

Η πολυπλοκότητα του μεσανατολικού κάνει πιο δύσκολη τη λύση του προβλήματος με την Τουρκία να προτείνει διεθνές σύστημα εγγυήσεων για την Παλαιστίνη στη σύνοδο κορυφής των ισλαμικών κρατών στη Σαουδική Αραβία με διεθνείς εγγυητές και με την ίδια να εγγυάται την πλευρά των παλαιστινίων. Να προτείνει, δε, και τις ΗΠΑ να συμμετάσχουν στις εγγυήτριες δυνάμεις εγγυώμενες το Ισραήλ. Προφανώς, ο Ερντογάν θεωρεί την Τουρκία ισοδύναμη με τις ΗΠΑ στην περιοχή. Ο τούρκος πρόεδρος παρόλο που δήλωσε πως γι αυτόν δεν υπάρχει Νετανιάχου, δεν συζητά μαζί του και ανακάλεσε για διαβουλεύσεις τον πρέσβη της χώρας του στο Τελ Αβίβ, δεν διέκοψε εντελώς τις διπλωματικές σχέσεις λέγοντας πως στις διεθνείς σχέσεις δεν νοείται πλήρης διακοπή των σχέσεων.

Ο Ερντογάν ελίσσεται για να βγει κερδισμένος την επομένη ημέρα του πολέμου στη Γάζα. Ο πόλεμος και οι εξελίξεις έχουν ακόμη χρόνο για να φθάσουν σε ένα προσωρινό, και αυτήν την φορά, τέλος. Το επόμενο σκηνικό στα ελληνοτουρκικά θα παιχθεί στη Θεσσαλονίκη.

Μακεδονία