του Charles Sannat
«Ο αλγόριθμος TikTok, μια ωρολογιακή βόμβα για τους εύθραυστους εφήβους» είναι ο τίτλος της La Tribune, η οποία επιστρέφει στην ιστορία της δραματικής αυτοκτονίας ενός 15χρονου κοριτσιού που αφήνει πίσω του μια διαλυμένη και βυθισμένη στο πένθος οικογένεια.
«Δύο χρόνια μετά την αυτοκτονία της, οι γονείς της Marie, 15, μήνυσαν την TikTok για «πρόκληση σε αυτοκτονία», «μη συνδρομή βοήθειας σε άτομο που βρίσκεται σε κίνδυνο» και «προπαγάνδα ή διαφήμιση μέσων αυτοκτονίας». Ακόμα κι αν παραμένει ελάχιστα γνωστός, ο αλγόριθμος TikTok, ακόμη περισσότερο από αυτόν του Instagram, καταγγέλλεται όλο και περισσότερο για τις καταστροφικές του επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των εφήβων.
Μπορεί ένας αλγόριθμος να σκοτώσει;
Μπορεί ένας αλγόριθμος να σκοτώσει; Αυτή είναι η ερώτηση που έθεσαν στη γαλλική δικαιοσύνη οι γονείς της Μαρίας, 15 ετών, που αυτοκτόνησε τον Σεπτέμβριο του 2021 στο Cassis (ανατολικά της Μασαλίας).
Όπως έξι στους δέκα έφηβους, η Mαρία χρησιμοποιούσε τακτικά το TikTok. Αναλύοντας το τηλέφωνό της μετά τον θάνατό της, οι γονείς της ανακάλυψαν ότι η κόρη τους είχε δημοσιεύσει ένα βίντεο στο κοινωνικό δίκτυο, στο οποίο μιλούσε για την ταλαιπωρία της, την παρενόχληση που υφίστατο λόγω του βάρους της και την επιθυμία της να αυτοκτονήσει. Η δημοσιοποίηση θα δημιουργήσει αυτόματα, στον λογαριασμό της, την εμφάνιση και άλλων βίντεο με το ίδιο θέμα.
Το κοινωνικό δίκτυο, της κινεζικής εταιρείας Bytedance, έχει επιτύχει εκθαμβωτική επιτυχία σε μόλις πέντε χρόνια, με 1,7 δισεκατομμύρια ενεργούς χρήστες το μήνα, συμπεριλαμβανομένων 15 εκατομμυρίων στη Γαλλία. Μεταξύ αυτών, το 67% είναι κάτω των 24 ετών. Το μυστικό του; Η μορφή των βίντεο – λιγότερο από 8 δευτερόλεπτα κατά μέσο όρο, ιδανική για κύλιση περιεχομένου στην οθόνη σας χωρίς να βαρεθείτε – και ένας «χημικά τέλειος» αλγόριθμος, απαράμιλλης ακρίβειας και ισχύος, σύμφωνα με τα λόγια της Αμερικανίδας ερευνήτριας και κοινωνιολόγου Julie Albright, του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια.
Στη μελέτη της, η ερευνήτρια πιστεύει ότι το TikTok έχει βρει την τέλεια μορφή, επειδή κάθε νέο βίντεο ενεργοποιεί μια δόση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, η οποία συμβάλλει στη δημιουργία εθισμού στη χρήση, η οποία τελικά τροποποιεί το εύρος προσοχής των χρηστών. Στην πραγματικότητα, τα δύο τρίτα των Αμερικανών εφήβων περνούν 80 λεπτά την ημέρα στο TikTok, υπερδιπλάσια από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη εφαρμογή.
Το TikTok φαίνεται επίσης να είναι «γρηγορότερο από οποιαδήποτε άλλη πλατφόρμα στον εντοπισμό των ενδιαφερόντων των χρηστών», προσθέτει ο Marc Faddoul, συνδιευθυντής της ΜΚΟ Tracking Exposur, που εργάζεται πάνω στον αλγόριθμο του TikTok. Στην ενότητα “Για σένα”, το TikTok προωθεί βίντεο προσαρμοσμένα στον αλγόριθμο και δημοσιευμένα από άτομα που ο χρήστης δεν ακολουθεί απαραίτητα, με βάση τα όσα συμπεραίνει από τα κέντρα ενδιαφέροντός του.
«Eντοπίζει τα τρωτά σημεία και τα αξιοποιεί»
Στην περίπτωση ενός εφήβου με σκέψεις αυτοκτονίας, για παράδειγμα, αρκεί να δείξει ενδιαφέρον για το θέμα – μέσω ενός βίντεο όπως η Mαρία, ή απλώς αλληλεπιδράσεις όπως ένα like, ένα share, μια παύση σε μια εικόνα, ένα σχόλιο ή ένα κλικ στο συσχετισμένες λέξεις-κλειδιά – έτσι ώστε ο αλγόριθμος να συμπεράνει ότι είναι κέντρο ενδιαφέροντος και προσφέρει περισσότερο παρόμοιο περιεχόμενο. Η ακρίβεια είναι τέτοια που ο αλγόριθμος μερικές φορές συμπεραίνει πράγματα που οι χρήστες δεν γνωρίζουν ακόμη πλήρως, όπως αυτή η γυναίκα που έγραψε ένα άρθρο με τίτλο «Ο αλγόριθμος TikTok γνωρίζει τη σεξουαλικότητά μου καλύτερα από εμένα».
Έτσι, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στα τέλη του 2022 από το Κέντρο για την Καταπολέμηση του Ψηφιακού Μίσους, μια αγγλοσαξονική ΜΚΟ χρειάστηκε 2,6 λεπτά για να συστήσει το TikTok περιεχόμενο αυτοκτονίας σε ένα «ευάλωτο» προφίλ εφήβου. Και 8 λεπτά για να εμφανίζονται βίντεο σχετικά με τις διατροφικές διαταραχές για ένα άλλο ψεύτικο προφίλ που δημιούργησαν οι ερευνητές. Ωστόσο, «αυτοί οι λογαριασμοί σταμάτησαν ελάχιστα σε βίντεο σχετικά με την εικόνα του σώματος και την ψυχική υγεία και τους άρεσαν», περιγράφουν οι ερευνητές, οι οποίοι θεωρούν ότι η λειτουργία του αλγορίθμου TikTok είναι «εφιάλτης για όλους τους γονείς». «Οι ροές των νέων βομβαρδίζονται με περιεχόμενο που μπορεί να έχει σημαντικό σωρευτικό αντίκτυπο στην κατανόησή τους για τον κόσμο γύρω τους και στη σωματική και ψυχική τους υγεία», λένε.
Και για να ολοκληρώσω:
Το TikTok εντοπίζει την ευπάθεια του χρήστη και την αξιοποιεί. Οι ευάλωτοι λογαριασμοί στη μελέτη μας έλαβαν 12 φορές περισσότερες συστάσεις για βίντεο αυτοτραυματισμού και αυτοκτονίας από τους συνήθεις λογαριασμούς.
