Το εκρηκτικό κοκτέιλ από τις ανατιμήσεις σε τρόφιμα και ενέργεια και οι αντιφάσεις των Βρυξελλών. Η επίπτωση του πολέμου σε Βόρεια και Ανατολική Ευρώπη. Οι νέες εντάσεις που προκαλεί το Brexit και ο κίνδυνος εμπορικού πολέμου.
Δημοσιεύθηκε: 3 Ιουλίου 2022 – 08:05
Ο συνδυασμός των υψηλών τιμών ενέργειας και τροφίμων, των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα και της αβεβαιότητας αναφορικά με την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία θα επιβραδύνουν την οικονομική δραστηριότητα στην Ευρώπη κατά τη διάρκεια του τριμήνου.
Σε χώρες όπου η ανάπτυξη ήταν ιδιαίτερα χαμηλή κατά τα πρώτα δυο τρίμηνα (όπως στην Ιταλία και στη Γαλλία), είναι πιθανόν να υπάρξει μια βραχύβια ύφεση. Για να περιοριστεί ο πληθωρισμός, η ΕΚΤ θα αυξήσει τα επιτόκια καθώς συνεχίζει να περιορίζει σταδιακά το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, κάτι που θα επιβραδύνει περαιτέρω την ανάπτυξη ενώ επίσης θα δημιουργήσει υψηλότερα κόστη δανεισμού για τα κράτη, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Οι εθνικές κυβερνήσεις θα κρατήσουν σε υψηλό επίπεδο τις δημοσιονομικές δαπάνες για να τονώσουν την κατανάλωση, ενώ η θερινή περίοδος θα φέρει προσωρινή ανακούφιση στις οικονομίες που εξαρτώνται από τον τουρισμό (ιδιαίτερα στην Μεσογειακή Ευρώπη) καθώς η άφιξη τουριστών θα δώσει ώθηση στην κατανάλωση και θα δημιουργήσει προσωρινές θέσεις εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών. Αυτές οι εξελίξεις θα μετριάσουν, αλλά πιθανότατα δεν θα αντιστρέψουν, την τάση της επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρώπη.
Συνεχίζονται οι προσπάθειες ενεργειακής διαφοροποίησης
Οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα αυξήσουν τις προσπάθειές τους για να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη ρωσική ενέργεια, αλλά το εμπάργκο στο φυσικό αέριο είναι απίθανο λόγω της μεγάλης οικονομικής επίπτωσης στην Ευρώπη.
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (με εξαίρεση την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Τσεχία και τη Βουλγαρία λόγω της μεγαλύτερης εξάρτησής τους) θα επιβάλλουν την απαγόρευση της ΕΕ στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, που θα τις αναγκάσει να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές, σε ορισμένες περιπτώσεις με υψηλότερο κόστος. Αυτό θα κρατήσει τις τιμές ενέργειας υψηλά για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, κάτι που θα επηρεάσει αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα στην Ευρώπη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ζητήσει από τις κυβερνήσεις να επιταχύνουν τη διαφοροποίησή τους από το ρωσικό φυσικό αέριο, και οι περισσότερες χώρες θα αναζητήσουν συμφωνίες υγροποιημένου φυσικού αερίου με προμηθευτές εκτός Ευρώπης. Μια πανευρωπαϊκή απαγόρευση του ρωσικού φυσικού αερίου, όμως, είναι απίθανη κατά τη διάρκεια του τριμήνου, λόγω της αντίθεσης μεγάλων κρατών-μελών της ΕΕ, όπως η Ιταλία και η Γερμανία, που ανησυχούν για το υψηλό οικονομικό κόστος ενός εμπάργκο.
Εν τούτοις, η Ρωσία θα μπορούσε να μειώσει ή ακόμα και να κόψει τις προμήθειες φυσικού αερίου για επιπλέον πελάτες της ΕΕ στο πλαίσιο των τακτικών πίεσης που ασκεί κατά του μπλοκ, κάτι που θα απειλούσε την οικονομική δραστηριότητα και θα τους ανάγκαζε να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές. Η ενεργειακή πολιτική της Κομισιόν θα δείξει αντιφάσεις: ενώ οι Βρυξέλλες θα προωθήσουν σχέδια για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών στόχων για το 2030 και 2050, θα μπορούσαν επίσης να πουλήσουν επιπλέον άδειες εκπομπών ρύπων σε εταιρείες για να αποκτήσουν επιπλέον κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουν την ενεργειακή διαφοροποίηση από τη Ρωσία.
Η επίπτωση του πολέμου της Ουκρανίας στο βόρεια και ανατολική Ευρώπη
Οι γενικές εκλογές της Σουηδίας δεν θα αλλάξουν τη διαδικασία ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία θα επιταχύνει την επαναπροσέγγιση μεταξύ της Πολωνίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα αποτρέψει την κατάρρευση της κυβέρνησης της Ρουμανίας.
Οι γενικές εκλογές της Σουηδίας στις 11 Σεπτεμβρίου δεν θα θέσουν σε κίνδυνο την ώθηση της χώρας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, επειδή τα περισσότερα πολιτικά κόμματα υποστηρίζουν την ένταξη στη στρατιωτική συμμαχία και ο νικητής των εκλογών θα διατηρήσει την αίτηση ένταξης της Στοκχόλμης στο ΝΑΤΟ.
Ενώ η Σουηδία θα κάνει κάποιες υποχωρήσεις έναντι της Τουρκίας με αντάλλαγμα την υποστήριξη της Άγκυρας για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, η προεκλογική εκστρατεία πιθανότατα θα αποτρέψει τη σουηδική κυβέρνηση από το να κάνει αμφιλεγόμενες παραχωρήσεις όπως η απέλαση Κούρδων μεταναστών στην Τουρκία, κάτι που θα μπορούσε να καθυστερήσει τη διαδικασία ένταξης.
Ξεχωριστά, ο πόλεμος στην Ουκρανία θα συνεχίσει να οδηγεί την Πολωνία να αναζητήσει επαναπροσέγγιση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να διασφαλίσει χρηματοδότηση της ΕΕ και να δώσει στη Βαρσοβία επιρροή στην πολιτική του μπλοκ σε σχέση με τη Ρωσία και την Ουκρανία.
Οι Βρυξέλλες πιθανότατα θα εκταμιεύσουν τις πρώτες δόσεις του μεριδίου της Πολωνίας από το Ταμείο Ανάκαμψης κατά τη διάρκεια του τριμήνου, κάτι που θα δώσει στη Βαρσοβία κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει δαπάνες πρόνοιας και για να συνεχίσει να αντιμετωπίζει την άφιξη αιτούντων άσυλο από την Ουκρανία.
Στη Ρουμανία, η αίσθηση της απειλής που δημιουργεί ο πόλεμος σε συνδυασμό με την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών θα εξασφαλίσουν τη συνέχεια του εύθραυστου πολυκομματικού κυβερνητικού συνασπισμού, του οποίου ο κύριος στόχος θα είναι η τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης μέσω της εφαρμογής επεκτατικών δημοσιονομικών πολιτικών. Ενώ αυτά τα μέτρα θα μετριάσουν τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, το υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα της Ρουμανίας και η επιδείνωση της αναλογίας χρέους προς ΑΕΠ θα αυξήσουν τον κίνδυνο χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Συνεχίζονται οι εντάσεις για το Brexit
Ενώ ένας πλήρης εμπορικός πόλεμος μεταξύ της ΕE και του Ηνωμένου Βασιλείου είναι απίθανος κατά τη διάρκεια του τριμήνου, οι συνεχείς απειλές του Λονδίνου για κατάργηση του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας θα συντηρήσουν τους μακροπρόθεσμους κινδύνους για το εμπόριο και την ασφάλεια. Η βρετανική κυβέρνηση θα συνεχίσει να απειλεί να καταργήσει ή να παρακάμψει μέρη του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, εκτός εάν η ΕΕ συμφωνήσει να καταργήσει τους περισσότερους τελωνειακούς ελέγχους στη Θάλασσα της Ιρλανδίας.
Στο βασικό μας σενάριο, η επιθυμία να αποτραπεί ένας εμπορικός πόλεμος με την ΕΕ σε μια περίοδο κρίσης του κόστους διαβίωσης και ανεπαρκούς υποστήριξης στο Κοινοβούλιο, θα εμποδίσει τη βρετανική κυβέρνηση να τερματίσει τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και να εγκαταλείψει μονομερώς το πρωτόκολλο, αφήνοντας ανοιχτή την πόρτα για συμβιβασμό.
Σε ένα σενάριο χαμηλής πιθανότητας αλλά υψηλού κινδύνου, μια ολοένα και πιο αδύναμη βρετανική κυβέρνηση θα μπορούσε να κλιμακώσει τις διαμάχες με την ΕΕ για να ενισχύσει τον εθνικισμό στο εσωτερικό και να εξασφαλίσει υποστήριξη από μέλη του κοινοβουλίου υπέρ του Brexit.
Σε αυτό το σενάριο, η βρετανική απόφαση να καταργήσει το πρωτόκολλο θα ανάγκαζε την ΕΕ να επιβάλει δασμούς σε πολιτικά ευαίσθητα βρετανικά προϊόντα, όπως ψάρια και γεωργικά προϊόντα, κάτι που θα σήμαινε την αρχή ενός δυνητικά μεγαλύτερου εμπορικού πολέμου μεταξύ των δύο. Ακόμη και σε αυτό το απίθανο σενάριο, η κατάρρευση ολόκληρης της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου ΕΕ-Βρετανίας είναι απίθανη κατά τη διάρκεια του τριμήνου λόγω της πολλαπλής διαμεσολάβησης και των νομικών βημάτων που θα έπρεπε να πραγματοποιηθούν πριν συμβεί.
Στο μεταξύ, οι διαφωνίες μεταξύ των Ενωτικών και Ρεπουμπλικανικών θα καθυστερήσουν τον διορισμό κυβέρνησης στη Βόρεια Ιρλανδία, αυξάνοντας την πιθανότητα πρόωρων τοπικών εκλογών μέχρι το τέλος του έτους. Ενώ είναι πιθανά μεμονωμένα επεισόδια αναταραχής, η εκτεταμένη σεχταριστική βία στη Βόρεια Ιρλανδία είναι απίθανη λόγω έλλειψης κοινωνικής και πολιτικής υποστήριξης.
