του Παντελή Σαββίδη
Παραφράζω τον Αλτουσέρ με τον τίτλο, απο το εντυπωσιακό για την εποχή του, βιβλίο Lire le Capitale (Διαβάζοντας το Κεφάλαιο), καθώς όσο περνούν τα χρόνια μας πιάνει και μια νοσταλγία για την εποχή της νεότητάς μας.
Ας μου συγχωρεθεί, λοιπόν, και ο παραλληλισμός και το σύντομο γαλλικό, και ας περάσουμε στο σχόλιο.
Ασχολήθηκα και εγώ με τον θάνατο και την κηδεία του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου. Και στάθηκα κριτικά απέναντι στην στάση της πολιτείας, όχι, μόνο της κυβέρνησης. (Για τις ενέργειες του θεσμού έχω γράψει και θα συνεχίσω να γράφω μετά την ταφή).
Με δύο λόγια, για λόγους που εξήγησα, πιστεύω πως πρέπει να κηδευθεί με τις τιμές που αξίζουν στο αξίωμα που είχε και πως η εικόνα που παρουσιάζουν τα κοιμητήρια των πρώην βασιλέων δεν τιμούν την χώρα.
Τα σχόλιά μου έτυχαν σημαντικής, αριθμητικά, ανάγνωσης και είχαν και υποστηρικτές και επικριτές.
Οι επικριτές εστίασαν, κυρίως, σε τρία σημεία: Γιατί να τιμήσουμε με τιμές τον βασιλιά και όχι και τους δικτάτορες; Γιατί δεν φρόντισε η βασιλική οικογένεια τους τάφους. Γιατί θεωρείται ιερή η στιγμή του θανάτου.
Απαντήσεις υπάρχουν και τις παραθέτω, εν τάχει, για να εστιάσω στον λόγο που επανέρχομαι και σήμερα στο θέμα: Ο βασιλικός θεσμός περιλαμβανόταν στην συνταγματική και έννομη τάξη της χώρας, τα πραξικοπήματα δεν προβλέπονται σε κανένα σύνταγμα. Ο χώρος της ταφής είναι ιδιοκτησίας του ελληνικού κράτους και η οικογένεια δεν επιτρεπόταν να κάνει καμιά παρέμβαση. Η στιγμή είναι ιερή διότι όλη η ζωή του ανθρώπου είναι προετοιμασία για τον θάνατο.
Και, τώρα, στο σημερινό ζητούμενο.
Στο διαδίκτυο πολλές φορές οι συνομιλητές επικαλούνται τα αγαθά της δημοκρατίας. Και επικρίνουν το σημερινό σύστημα ως ολιγαρχικό. Με την προσθήκη του προσδιορισμού κοινοβουλευτική ολιγαρχία θα συμφωνούσα και εγώ.
Είστε, όμως, σίγουροι ότι πιστεύετε στη δημοκρατία όπως αναπτύχθηκε στην Αρχαία Αθήνα την εποχή του Περικλή;
Αν ναι, θα πρέπει να αποδεχθείτε την άποψη του καθενός είτε γνωρίζει είτε δεν γνωρίζει το θέμα, είτε καταλαβαίνει είτε δεν καταλαβαίνει τι διαβάζει.
Ο περίφημος Περικλής απώλεσε μεγάλο μέρος της δημοτικότητάς του και αμφισβητήθηκε η στρατηγία του όταν, καθώς άρχιζε ο Πελοποννησιακός πόλεμος και οι σπαρτιάτες εξεστράτευσαν τον πρώτο χρόνο κατά της Αθήνας, προσπάθησε να περιορίσει τους συμπολίτες του στα τείχη της πόλης διότι εκτιμούσε πως η κατά μέτωπον στρατιωτική αντιπαράθεση με την Σπάρτη δεν συνέφερε στην Αθήνα.
Αυτό προκάλεσε την έντονη αντίδραση των φανατισμένων κατά της ενέργειας της Σπάρτης Αθηναίων με αποτέλεσμα ο Περικλής να κάνει επίμονες προσπάθειες, αναλώνοντας και το κύρος του, να τους πείσει ότι έπρεπε να ακολουθήσουν τις υποδείξεις του.
Και αυτά συνέβαιναν στην Εκκλησία του Δήμου όπου όλοι είχαν λόγο και κατέθεταν ο καθένας το μακρύ του και το κοντό του.
Αυτό είναι ένα δείγμα της αθηναϊκής δημοκρατίας. Όλοι έχουν άποψη και όλοι την καταθέτουν. Και αν κάποιος, όπως ο Περικλής, καταφέρει και τους μεταπείσει για κάτι που δεν αντιλαμβάνονται καλώς. Αν όχι, μπορεί να οδηγηθούν στην καταστροφή, όπως στην περίπτωση της Σικελικής Εκστρατείας.
Και κάτι ακόμη για να το χρησιμοποιείτε και ως στοιχείο της συνέχειά μας.
Κατηγόρησαν τον Περικλή ότι οι Σπαρτιάτες δεν θα κατέστρεφαν τα δικά του χτήματα που βρίσκονταν έξω απο την πόλη (καταστροφή σήμαινε κάψιμο) αλλά τα δικά τους, οπότε, ο ίδιος δεν είχε λόγο να πολεμήσει για να τα σώσει. Γι αυτό και η επιμονή του.
Η απάντηση του Περικλή ήταν πως αν δεν καταστρέφονταν τα δικά του κτήματα-τα οποία ήταν και πολλά- και καταστρέφονταν των συμπολιτών του, θα χάριζε τα δικά του στην πόλη.
Δεν ξέρω αν σήμερα θα έλεγε τέτοια πράγματα κάποιος σύγχρονος πολιτικός. Και αν μπορεί να γίνει ανεκτή μια σύγχρονη Εκκλησία του Δήμου. Στο διαδίκτυο, που λειτουργεί, οιονεί, ως Εκκλησία του Δήμου πολλές φορές η αδυναμία αντίληψης προκαλεί αγανάκτηση. Τα λες μια, τα λες δύο, τα λες n φορές, στην n+1 αγανακτείς. Γι αυτό ξανασκεφτείτε τι θέλετε.
Καλημέρα, καλή Κυριακή και στις 10.30 να συντονιστείτε με την διαδικτυακή τηλεόραση Ανιχνεύσεις web tv για να πιουμε μαζί τον Καφέ της Κυριακής και να ενημερωθείτε σε βάθος και να καταλάβετε τις εξελίξεις.
Αγαπητέ κ. Σαββίδη,
σας ευχαριστώ για το άρθρο σας και τις εύστοχες επισημάνσεις σας.
Κάποιες προσωπικές επισημάνσεις:
– Εννοιολογικά και νομικά το σημερινό μας πολίτευμα είναι
«Προεδρευομένη Κοινοβουλευτική Ολιγαρχία».
Βλέπε:
α. Το υπάρχον Σύνταγμα της χώρας μας και κυρίως τα άρθρα:
1 Πργφ. 3.
27 Πργφ. 1.
27 Πργφ. 2.
28 Πργφ. 2.
28 Πργφ. 3.
73 Πργφ. 1.
44 Πργφ. 2.
44 Πργφ. 2.
110 Πργφ. 2.
http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/
β. Σχετικό αρθρο:
https://analyst.gr/2018/07/05/proedrevomeni-koinovoulevtiki-oligarxia/
)
– Σκοπός ενός πολιτεύματος είναι –κατά την δική μου άποψη– η εξυπηρέτηση
του «κοινού συμφέροντος».
Το ερώτημα είναι:
— Ποιό πολίτευμα προσεγγίζει καλλίτερα την εξυπηρέτηση του κοινού
(δημοσίου) συμφέροντος;
Εδώ υπάρχουν κάποιες απαντήσεις:
Α. Το κοινό συμφέρον προσεγγίζεται άμεσα με το πολίτευμα της
δημοκρατίας.
Β. Το κοινό συμφέρον μπορεί να εξυπηρετηθεί και από πλειάδα
μη δημοκρατικών πολιτευμάτων:
(Π.χ. από πολίτευμα «πεφωτισμένης δεσποτείας», όπου δεσποτεία
είναι {μοναρχία, προεδρικό σύστημα, δικτατορικό σύστημα,
μονοκομματικό σύστημα, κοινοβουλευτικό σύστημα}.)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:
-. Η διαφορά μεταξύ της «πεφωτισμένης δεσποτείας» και της δημοκρατίας
συνίσταται στο εξής:
— Στην πεφωτισμένη δεσποτεία αναγκαία συνθήκη για την εξυπηρέτηση
του κοινού συμφέροντος είναι να ισχύει ο όρος «πεφωτισμένη»
δηλ. ανιδιοτελής και ευφυής για τους δεσπότες.
— Στο δημοκρατικό πολίτευμα αναγκαία συνθήκη για την εξυπηρέτηση
του κοινού συμφέροντος είναι η ύπαρξη ανιδιοτελούς και ευφυούς
σώματος πολιτών.
– Με βάση τις διακρίσεις της παρατήρησης, μπορούμε να αξιολογήσουμε
τις μέχρι σήμερα ιστορικές μορφές πολιτευμάτων.
Έτσι τα προβλήματα που αναφέρετε στο άρθρο σας σε ο,τι αφορά την
αρχαία Αθηναϊκή δημοκρατία, αντανακλούν άμεσα τη κατάσταση των Αθηναίων
πολιτών.
– Η σύγκριση μεταξύ εκκλησίας του Δήμου της αρχαίας Αθήνας και του
σημερινού διαδικτύου είναι εσφαλμένη για τους εξής λόγους:
1. Η εκκλησία του Δήμου συνερχόταν σε ένα τόπο (Πνύκα) ο οποίος
ήταν δημόσια ιδιοκτησία.
Αντίθετα, το διαδίκτυο ως υποδομή δέν είναι εξ’ ολοκλήρου δημόσια
ιδιοκτησία. (Σε μερικά κράτη είναι σε άλλα ανήκει σε «παρόχους»).
2. Ο διάλογος στήν Πνύκα γινόταν αυτοπροσώπως και επωνύμως
απ’ ευθείας μεταξύ των συμμετεχόντων. Δέν υπήρχε λογοκρισία.
Αντίθετα, ο όποιος διάλογος γίνεται στο διαδίκτυο διεξάγεται μέσω
μεσαζόντων. Ήτοι μέσω μέσων «κοινωνικής δικτύωσης» (που είναι
ιδιωτικές εταιρείες κυρίως Αμερικανικής προέλευσης) ή ιδιωτικών
ιστοσελίδων οι οποίες προσφέρουν και υπηρεσίες σχολιασμού.
Υπάρχει η δυνατότητα της ανώνυμης συμμετοχής, καθώς και της
λογοκρισίας από τους μεσάζοντες.
3. Ο διάλογος στη Πνύκα είχε δύο σκοπούς:
– Τη διαβούλευση για διαμόρφωση προτάσεων νόμων της Αθηναϊκής
πολιτείας
– Τή λήψη αποφάσεων μέσα στο πλαίσιο των ψηφισθέντων νόμων.
Αντίθετα, ο διάλογος μέσω διαδικτύου σκοπό έχει απλά τον σχολιασμό
γεγονότων ή απόψεων.
4. Ο διάλογος στήν Πνύκα διεπόταν από τον κανόνα της «Ισηγορίας».
(Ίσος χρόνος τοποθέτησης των ομιλητών.)
Αντίθετα, στον διαδικτυακό διάλογο μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης
ή ιστοσελίδων ο κανόνας της ισηγορίας κατά κανόνα αγνοείται.
– Άν προβληματιζόμαστε σήμερα για τη μορφή του πολιτεύματος αυτό οφείλεται
στη διαπίστωση ότι η πολιτική ελίτ της χώρας μας δέν προωθεί το κοινό
συμφέρον. Επομένως σύμφωνα με τη Παρατήρηση παραπάνω υπάρχουν δύο δρόμοι
για την άρση της σημερινής δυσαρέσκειας:
α. Να υπάρξει πολιτειακή αλλαγή η οποία θα είναι μιάς μορφής
«πεφωτισμένης δεσποτείας»,
β. Να υπάρξει πολιτειακή αλλαγή πρός την εγκαθίδρυση δημοκρατικού
πολιτεύματος.
– Προσωπικά τάσσομαι υπέρ της επιλογής (β) η οποία μπορεί να γίνει με
το λιγώτερο δυνατό «ενεργειακό κόστος», απλά ανεθεωρώντας ένα και μόνο
άρθρο του υπάρχοντος συντάγματος: Το άρθρο 110.
(Βλέπε σχετική πρόταση:
https://feronymos.wordpress.com/2013/06/01/78/
)
Τι ωραίο θέμα ”το θέμα της ημέρας ” ,κύριε Σαββίδη .
Αντί σχολίου θα παραθέσω όσα άκουσα και στην τελευταία διάλεξη -και διάβασα- με την ευκαιρία της επετείου του 2400 χρόνων από του θανάτου του Σταγειρίτη φιλοσόφου Αριστοτέλη (322 π.Χ-2022 μ. Χ ) όταν κυνηγημένος από τους δημοκράτες -Δημοσθενικούς- Αθηναίους μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου (323 π. Χ) κατέφυγε στην Χαλκίδα.
Η στάση του Αριστοτέλη απέναντι στην Αθηναϊκή δημοκρατία κυμαίνεται από κριτική έως απορριπτική. Ισχυρίζεται πως η πολιτική ισότητα ,που δεσπόζει στην δημοκρατία κακώς διανέμεται σε όλους τους πολίτες. Τα ορθά κατ’αυτόν πολιτεύματα είναι η ”Πολιτεία” , η Βασιλεία (μάλλον είχε υπόψη του τον Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας) και η Αριστοκρατία , η δε Πολιτεία του δεν είναι ”μετριοπαθής δημοκρατία” -όπως νομίζουν κάποιοι ερευνητές- ,αλλά ,αλλά ”μετριοπαθής ολιγαρχία ”. ΑΠΑΙΤΕΙ από τους πολιτικούς φρόνηση και αρετή και απορρίπτει όσους πολιτικούς δεν έχουν φρόνηση και αρετή .ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ την αριστοκρατία της αρετής και όχι του πλούτου..
Υ.Γ Προσωπικώς δεν υπολήπτομαι την Αθηναϊκή Δημοκρατία γιατί διέπραξε το έγκλημα να καταδικάσει σε θάνατο τον Σωκράτη για την ελευθερία του λόγου του.
ΚΑΙ για την κατάληξη του άρθρου σας κ. Σαββίδη .
Δεν συνεννοούμαστε ,παρ’ότι μιλάμε την ελληνική γλώσσα, επειδή για λόγους κομματικούς και αγραμματωσύνης δεν κάνουμε λογική επεξεργασία των λόγων και των γραπτών μας. Καταργήθηκε βλέπετε και το μάθημα της Λογικής -που οι παλιοί διδασκόμασταν στα Γυμνάσια και Λύκεια ,-οι σημερινοί μαθητές των οποίων είναι στη σχετική έρευνα επανειλημμένως οι τελευταίοι στην κατανόηση των κειμένων-.
Πως να συνεννοηθείς -ΛΟΓΙΚΑ-, με όσους ”γέρασαν” στις καταλήψεις και λοιπές αυθαιρεσίες και ”το δίκιο του εργάτη”, αφού σε όλες αυτές τις δράσεις περισσεύει το συναίσθημα ;;;.
Συνδέθηκα με τον σύνδεσμό σας αγαπητέ κ. Φερώνυμε-είδα και τα προσωπικά σας στοιχεία- (να είστε καλά ) ,διάβασα και την από 1 Ιουνίου 2013 πρότασή σας για ”Συνταγματική Αλλαγή με αναθεώρηση (μόνου) του άρθρου 110 του ισχύοντος Συντάγματος και δεν μπορώ παρά να σας συγχαρώ για τον χρόνο που διαθέσατε να μελετήσετε και να γράψετε αυτό το μακροσκελές κείμενο , μόνο που αυτή η πρότασή σας δεν ελήφθη υπόψη από την Βουλή του 2015-2019 και έτσι ”παρέμεινε στα χαρτιά ”.
Θα καταλάβατε και εσείς ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά ,ότι η πολιτική είναι άσκηση εξουσίας καθημερινώς , ότι απεχθάνεται -η ρεαλιστική ,όπως πρέπει – τους βερμπαλισμούς και τα ατελείωτα ”αμφιθέατρα” καπνίζοντας πακέτα τσιγάρων για ανταλλαγή απόψεων αενάως-και ότι τον τρόπο των συνταγματικών αναθεωρήσεων τον προβλέπει ρητώς το ισχύον Σύνταγμα ,το οποίο για να αλλάξει ριζικά -και το άρθρο 110-απαιτείται τουλάχιστον πλειοψηφία 2/3 στην Βουλή , όπως έγινε το 1974 .
ΓΙΑΥΤΟ -ΚΑΙ ΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΣΟΙ ΑΛΛΟΙ ΦΙΛΟΔΟΞΟΥΝ ΝΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ ΑΛΛΑΓΕΣ ,ΑΥΤΈΣ ΘΑ ΣΥΜΒΟΥΝ ΣΕ ΧΡΟΝΟ ΙΣΤΟΡΙΚΩΣ ΑΟΡΙΣΤΟ . ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΕΙΜΑΙ ΑΝΥΠΟΜΟΝΟΣ,
ΤΟΥΤΩΝ ΟΥΤΩΣ ΕΧΟΝΤΩΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΨΗΦΟ ΜΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΝΑ ”ΠΝΙΞΟΥΜΕ” ΤΑ ΖΙΖΑΝΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΘΙΣΟΥΝ ΚΑΙ ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ.
Η ΔΙΑΠΙΣΤΩΘΕΙΣΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΠΕΝΤΕ ΜΕΡΕΣ ΜΕ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΤΕΩΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉ ΠΑΡΑΚΜΗ ΚΑΙ ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΗΣ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑΣ ΤΩΝ ΑΥΤΟΑΠΟΚΑΛΟΥΜΕΝΩΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΕΝ ΠΡΟΟΙΩΝΙΖΕΤΑΙ ΑΛΛΑΓΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΣΕ ΟΠΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΤΟΜΕΑ.
ΕΛΠΙΔΑ ΜΑΣ ΜΟΝΟΝ ΣΤΟΝ ΥΨΙΣΤΟ. .ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ.
@Σ.Α.Ν.
Ευχαριστώ για την απόκριση και τον χρόνο που δαπανήσατε. Νάστε πάντα καλά.
Μία κοινωνία δέν εἶναι μόνο οἰκονομική διαχείρηση ἀλλά πολύ περισσότερα. Τήν ἐποχή τῆς ἀρχαίας ᾿Αθήνας ἀναπτύχθηκαν φιλοσοφικές ἀναζητήσεις καί θεωρίες ἀπό μέγιστους φιλοσόφους, ὁ Πλάτων σέ ὑπαρξιακό-ὀντολογικό ἐπίπεδο «Με την Πολιτεία, ο ίδιος ο φιλόσοφος προσπάθησε να περιγράψει τις σχέσεις των ανθρώπων από μία εσωτερικού τύπου σκοπιά, επιδιώκοντας να αποκαλύψει τα βαθύτερα αίτια που διέπουν και συνέχουν τα μέλη μίας κοινωνίας και κατ’ επέκταση καθορίζουν τη διακυβέρνησή της», ὁ ᾿Αριστοτέλης ἀναλυτικά «μέσω των Πολιτικών δίνει μία πρακτική διάσταση της έννοιας του κράτους, αναλύοντας επί πραγματικής βάσης τους όρους, τις προϋποθέσεις, τις συνθήκες αλλά και τα πιθανά προβλήματα που προκύπτουν κατά την προσπάθεια της συγκρότησής του.»
https://anaktisis.uowm.gr/5758/
῾Η Δύση κατανόησε περισσότερο τόν ᾿Αριστοτέλη. Δέν εἶναι ἄνευ νοήματος ὅτι ἡ πρόσληψη ἀρκετῶν Ἑλλήνων διαφέρει ἀπό τήν δυτική λογική.
Καί οἱ δύο θεωροῦν ἀπαραίτητο στοιχεῖο τήν παιδεία. Διότι δέν ὑπάρχει πολιτεία μέ τέλειους ἀνθρώπους, ὑπάρχει μία συνθήκη ἀλληλοεπίδρασης, ἀλληλοεξέλιξης καί αὐτή μόνο μέ τήν παιδεία μπορεῖ νά ἔχει θετικό πρόσημο. Τό κοινό συμφέρον δέν νοεῖται μόνο τό δημόσιο, γιατί καί οἱ πολίτες θέλουν καί μία πολιτεία πρέπει νά φροντίζει νά εὐδαιμονοῦν, ἀλλά θά πρέπει νά τίθεται ὡς προτεραιότητα.
Καί ἄλλοι πολλοί φιλόσοφοι ἀνέπτυξαν θεωρίες ὁ καθένας ἀπό τήν σκοπιά του.
Στήν ἀρχαία ᾿Αθήνα δέν ὑπῆρχε ὅμως μόνο ἐνασχόληση μέ τήν πολιτική, ὑπῆρχε ἡ τέχνη, μέρος τῆς παιδείας ὅπως τό θέατρο μέ τούς μεγάλους τραγωδούς μας.
῾ Υπῆρχαν ὅμως καί οἱ ἱερές γιορτές ὅπως τά Παναθήναια, στά ὁποῖα συμμετείχαν ὅλοι.
᾿΄Ας σκεφτοῦμε τήν ᾿Ελευσίνα, τά ἱερά μυστήρια, τήν πομπή τῶν Παναθηναίων, μία ἱερή πόλη πού ξεχάστηκε. Πολιτιστική πρωτεύουσα τῆς Εὐρώπης φέτος, πολλά τά κείμενα πού ἀναφέρονται.
https://www.lifo.gr/now/entertainment/2023-eleysis-politistiki-proteyoysa-tis-eyropis-osa-tha-doyme-sti-diorganosi
Κάποιοι ἔρχονται μέ τά πόδια ἀπό τήν ᾿Αμβέρσα, 3000 χιλιόμετρα σέ 9 μῆνες σέ μία προσκυνηματική διαδρομή στήν ᾿Ελευσίνα, σάν τήν ἱερή πομπή τῶν Παναθηναίων, μέ σύγχρονη ἀναφορά στά σημερινά προβλήματα τῆς ὕφεσης, τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς καί τῆς ἄμετρης κατανάλωσης φυσικῶν πόρων.