Ragip Soylu11 Ιανουαρίου 2025
Η Άγκυρα δεν έχει όρεξη για τέτοιες περιπέτειες, εν μέσω ελπίδων ότι ένα σταθερό κράτος μπορεί να αναδυθεί από τις στάχτες του καθεστώτος Άσαντ.
Άνθρωποι κρατούν ένα πανό του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καθώς μέλη της συριακής κοινότητας εκδηλώνουν την ικανοποίησή τους απο την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, στην Κωνσταντινούπολη στις 8 Δεκεμβρίου 2024 (Κεμάλ Ασλάν/AFP)
Η κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία έχει ανησυχήσει πολλές περιφερειακές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΑΕ και της Αιγύπτου – αλλά το Ισραήλ ανησυχεί ιδιαίτερα από αυτή την εξέλιξη.
Μια ισραηλινή κυβερνητική επιτροπή έχει μάλιστα προτείνει ότι μια Συρία που κυβερνάται από σουνίτες ισλαμιστές που δεν αναγνωρίζουν το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα από το Ιράν, τον πρωταρχικό εχθρό του Ισραήλ.
Η επιτροπή ήταν ιδιαίτερα εκνευρισμένη από την επιρροή της Τουρκίας στη Συρία, υποστηρίζοντας ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη νέα συριακή κυβέρνηση ως αντιπρόσωπο «για να αποκαταστήσει το Οθωμανικό Στέμμα στην παλιά του αίγλη» – ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
Η έκθεση σημειώνει ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να επανεξοπλίσει γρήγορα τη νέα συριακή κυβέρνηση, προκαλώντας πιθανώς μια άμεση σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας.
Είναι όμως αυτό ένα ρεαλιστικό σενάριο; Εν ολίγοις, η απάντηση είναι όχι.
Αν και ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αποδυναμώσει σταδιακά τις διμερείς σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ – διακόπτοντας τις εμπορικές σχέσεις, αρνούμενος αεροπορικά ταξίδια σε ανώτερους Ισραηλινούς αξιωματούχους, κατηγορώντας το Τελ Αβίβ για γενοκτονία στο Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης και εκφωνώντας φλογερούς λαϊκιστικούς λόγους που υπαινίσσονται ότι ο τουρκικός στρατός θα μπορούσε μια μέρα να βοηθήσει τον παλαιστινιακό λαό – δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Άγκυρα επιδιώκει στρατιωτική αντιπαράθεση με το Ισραήλ.
Εκτός από το γεγονός ότι τόσο η Τουρκία όσο και το Ισραήλ είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ και οι δύο πλευρές δεν έχουν εμπλακεί ποτέ σε στρατιωτική σύγκρουση, η Άγκυρα δεν έχει καμία όρεξη για τέτοιες περιπέτειες – ειδικά ενώ η περιοχή ήδη αντιμετωπίζει έναν συνεχιζόμενο πόλεμο μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, παράλληλα με την καταστροφή που εκτυλίσσεται στη Γάζα.
Οι στόχοι της Τουρκίας στη Συρία
Οι στόχοι της Τουρκίας στη Συρία είναι πολύ σαφείς και έχουν κοινοποιηθεί τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά σε όλους τους εμπλεκόμενους παράγοντες.
Πρώτον, όπως σημείωσε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, η Άγκυρα θέλει μια σταθερή Συρία που δεν αποτελεί απειλή για άλλα κράτη. Δεύτερον, η Τουρκία οραματίζεται ένα δημοκρατικό, ενιαίο και πολιτικό κράτος στη Συρία – ένα κράτος που αγκαλιάζει τις μειονότητες και όλες τις εθνοτικές ομάδες, ενώ θα εμποδίζει τον σχηματισμό ενός κράτους του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Αφού φιλοξένησε εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες για περισσότερο από μια δεκαετία και διεξήγαγε πολλαπλές στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες στοίχισαν τη ζωή Τούρκων και ξόδεψε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, η Άγκυρα θέλει μια Συρία που μπορεί να ανθίσει οικονομικά και κοινωνικά. Μια σύγκρουση με το Ισραήλ, είτε άμεση είτε έμμεση, δεν ευθυγραμμίζεται με αυτόν τον στόχο.
Μέχρι στιγμής, οι ενέργειες της Τουρκίας έχουν υποστηρίξει αυτούς τους στόχους.
Η Άγκυρα αρχικά – και σε μεγάλο βαθμό – έκανε τα στραβά μάτια στην αεροπορική εκστρατεία του Ισραήλ για την καταστροφή των υπολειμμάτων των στρατιωτικών εγκαταστάσεων του καθεστώτος Άσαντ. Αλλά αφού το Ισραήλ επέκτεινε σημαντικά τους στόχους του, ο Φιντάν ανακοίνωσε ότι η Τουρκία είχε μεταδώσει ένα μήνυμα στο Ισραήλ ότι τέτοιες επιθέσεις πρέπει να σταματήσουν.
Ο Φιντάν αναγνώρισε τις ανησυχίες του Ισραήλ ότι όπλα, όπως τα χημικά όπλα, θα μπορούσαν να πέσουν σε λάθος χέρια. Συγκεκριμένα, το Ισραήλ έχει αποφύγει να χτυπήσει οποιονδήποτε στόχο της Hayat Tahrir al-Sham (HTS).
Επιπλέον, η Τουρκία φέρεται να έχει κάνει τα πρώτα βήματα για τη δημιουργία μηχανισμού αποσύγκρουσης με τον ισραηλινό στρατό στη Συρία. Οι εκθέσεις αναφέρονται επίσης σε συνήθεις εμπλοκές μεταξύ τουρκικών και ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών.
Επιπλέον, σύμφωνα με τις πηγές μου, η Άγκυρα έχει ενθαρρύνει τους ηγέτες του HTS, συμπεριλαμβανομένου του Ahmed al-Sharaa, να κάνουν δηλώσεις υπέρ της ηρεμίας με το Ισραήλ. Αρκετά στελέχη του HTS έχουν δηλώσει δημόσια ότι δεν επιδιώκουν σύγκρουση με το Ισραήλ.
Κίνδυνοι κατακερματισμού
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τις τουρκικές επαφές μου, υπάρχουν ενδείξεις ότι η Δαμασκός μπορεί να επιδιώξει να συνεργαστεί στρατιωτικά με την Άγκυρα, μεταφέροντας πιθανώς Τούρκους συμβούλους σε συριακές στρατιωτικές ακαδημίες και αεροπορικές βάσεις, για να βοηθήσουν στην επανίδρυση ενός ενοποιημένου συριακού στρατού υπό το συριακό υπουργείο Άμυνας.
Η Τουρκία έχει επίγνωση των ισραηλινών ανησυχιών σχετικά με μια τέτοια συνεργασία. Αυτό που ακούω είναι ότι οι αναπτύξεις της Τουρκίας θα είναι περιορισμένες. Δεν θα πήγαιναν πέρα από τη Χάμα και, σε κάποιο βαθμό, τη Δαμασκό – μια προσπάθεια να καθησυχάσουν το Ισραήλ ότι οι ενέργειες της Άγκυρας δεν είναι εχθρικές.
Αλλά το Ισραήλ πρέπει να συμβιβαστεί με το γεγονός ότι η Άγκυρα δεν θα ανεχθεί ένα κράτος που ελέγχεται από το PKK στη βόρεια Συρία. Η Τουρκία επέμενε με συνέπεια ότι οι κουρδικές ομάδες πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα ενιαίο συριακό κράτος.
Μια ισραηλινή έκθεση πρότεινε πρόσφατα ότι το Τελ Αβίβ προτιμά μια κατακερματισμένη Συρία για να προστατεύσει τα συμφέροντά της για την ασφάλεια. Αυτό είναι λάθος.
Μια άλλη έκθεση στο Israel Hayom αυτή την εβδομάδα μίλησε επίσης για το σχέδιο του Ισραήλ για μια διεθνή διάσκεψη για τη διαίρεση της Συρίας σε καντόνια.
Μια κατακερματισμένη Συρία θα αποτελούσε πρόσφορο έδαφος για ένοπλες ομάδες, αποσταθεροποιώντας περαιτέρω την περιοχή και δημιουργώντας μακροπρόθεσμους κινδύνους για το Ισραήλ. Αντίθετα, μια δημοκρατική και χωρίς αποκλεισμούς Συρία εξυπηρετεί τα συμφέροντα όλων.
Δυστυχώς, είναι σαφές ότι η ηγεσία του Ισραήλ προτιμά να αντιμετωπίζει αυταρχικά καθεστώτα, τα οποία είναι πιο συναλλακτικά και αξιόπιστα στις καταπιεστικές πολιτικές τους – κάνοντας τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα και την κατεχόμενη Δυτική Όχθη ευκολότερο να δικαιολογηθεί.
Είναι αλήθεια ότι η Τουρκία έχει πλέον έναν φίλο στη Δαμασκό. Ο Ερντογάν πρόκειται να επωφεληθεί από αυτή τη σχέση σε πολλαπλά μέτωπα: σε εσωτερικό, οικονομικό και περιφερειακό επίπεδο.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η νέα συριακή κυβέρνηση θα γίνει τουρκικός πληρεξούσιος. Αντίθετα, εάν η τύχη είναι με το μέρος μας, η Συρία θα έχει -για πρώτη φορά- μια νόμιμη διοίκηση επικεντρωμένη σε ένα μόνο πράγμα: την ανοικοδόμηση της χώρας ως τόπου ειρήνης και ευημερίας.
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τη συντακτική πολιτική του Middle East Eye.
Ραγκίπ Σοϊλού
Επικεφαλής του Γραφείου Τουρκίας του MEE, με έδρα την Άγκυρα. Προηγουμένως, ήταν ανταποκριτής των τουρκικών μέσων ενημέρωσης Daily Sabah και ATV τόσο από την Ουάσιγκτον DC όσο και από το Λονδίνο. Έχει επίσης συνεισφέρει σε διάφορους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, όπως το CNN και το Foreign Policy.
