- Dr Tim Stevens & Dr Joe Burton
- NATO REVIEW
- Η φωτογραφία είναι ευγενική προσφορά του Ινστιτούτου Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής
6 Ιουνίου 2023
Η Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ για το 2022 επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του στις ιδρυτικές αρχές του και στην βασική αποστολή του για συλλογική άμυνα και ασφάλεια σε μια ευρωατλαντική ζώνη οριζόμενη ως «μη ειρηνική».
Επανέλαβε επίσης τη μακροχρόνια άποψή του ότι ο κυβερνοχώρος, ο παγκόσμιος τομέας (ΣΣ. στην πληροφορική, global domain, παγκόσμιος τομέας, αναφέρεται σε έναν διαδικτυακό τομέα (domain) που είναι διαθέσιμος και προσβάσιμος από οποιοδήποτε σημείο του παγκόσμιου δικτύου. Οι διευθύνσεις του global domain καθορίζονται από το σύστημα των Domain Name System (DNS) και αναγνωρίζονται από το προθέμα “www” που ακολουθεί το πρωτόκολλο HTTP) των διασυνδεδεμένων τεχνολογιών πληροφοριών και δεδομένων, «αμφισβητείται ανά πάσα στιγμή» από μια σειρά κρατικών και μη δρώντων. Με φόντο τον εκτεταμένο ανταγωνισμό στον κυβερνοχώρο μεταξύ στρατιωτικών και μυστικών υπηρεσιών, εταιρειών, εγκληματιών, χάκερ και διαφόρων τυχοδιωκτών, αυτόν τον ισχυρισμό είναι δύσκολο να τον αρνηθεί κανείς.
Η επίγνωση αυτής της κατάστασης ενισχύεται από την εκστρατεία στον κυβερνοχώρο που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του συνεχιζόμενου πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Αυτός ο πόλεμος έχει δείξει τα διακυβεύματα του στρατηγικού ανταγωνισμού στον κυβερνοχώρο, καθώς η Ρωσία επιδιώκει να υποβαθμίσει και να διαταράξει τα στρατιωτικά, κυβερνητικά και πολιτικά δίκτυα της Ουκρανίας και όλα όσα εξαρτώνται από αυτά. Το γεγονός ότι η Ρωσία έχει αποτύχει μέχρι στιγμής να επιτύχει στρατηγικό αποτέλεσμα στην Ουκρανία μέσω κυβερνο-μέσων δεν πρέπει να αποσπά την προσοχή από τη δυνατότητα να το πράξει, ούτε από την τριβή που εισήχθη στην ουκρανική πολεμική προσπάθεια και στην ευρύτερη κοινωνία από τις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις πληροφοριών στον κυβερνοχώρο.
Οι ρωσικές προσπάθειες να εκτροχιάσουν τη στρατιωτική άμυνα της Ουκρανίας και να διαταράξουν τη ζωή των πολιτών απέδειξαν την περιορισμένη χρησιμότητα των κυβερνοεπιχειρήσεων στον στρατηγικό εξαναγκασμό, αλλά θα πρέπει να παραμείνουμε προσεκτικοί στους πόρους και την αποφασιστικότητα που απαιτείται για να αποκρούσουμε τις ρωσικές κυβερνοεπιχειρήσεις για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Οι πιθανότητες λανθασμένου υπολογισμού και οριζόντιας κλιμάκωσης παραμένουν επίσης σχετικές με τη μακροπρόθεσμη αξιολόγησή μας για τις ρωσικές επιθετικές επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο στην Ουκρανία.
Το ΝΑΤΟ ήταν έντονο στην πολιτική υποστήριξή του προς την Ουκρανία και για την παροχή διμερούς στρατιωτικής βοήθειας από μεμονωμένους Συμμάχους. Ωστόσο, το ΝΑΤΟ δεν είναι άμεσα εμπλεκόμενο μέρος στον πόλεμο και η Ουκρανία δεν είναι κράτος μέλος.
Το ΝΑΤΟ θα χρειαστεί να σκεφτεί πέρα από τον πόλεμο στην Ουκρανία καθώς καθορίζει τον μελλοντικό του ρόλο στον στρατηγικό ανταγωνισμό στον κυβερνοχώρο.
Προτείνουμε ότι πέρα από την αποτροπή και τον πόλεμο, ένας εναλλακτικός φακός μέσα από τον οποίο μπορεί κανείς να δει την πιθανή συμβολή του ΝΑΤΟ είναι η σταθερότητα, ένα ιδρυτικό δόγμα του σκοπού της Συμμαχίας από το 1949.
Τι χρειάζεται να κάνει το ΝΑΤΟ για να ενισχύσει τη σταθερότητα της Συμμαχίας σε ζητήματα στον κυβερνοχώρο, να διασφαλίσει ότι το διεθνές σύστημα δεν θα αποσταθεροποιηθεί περαιτέρω από εχθρικές επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο και να προφυλαχθεί από την αποσταθεροποίηση του ίδιου του Διαδικτύου από την κακή χρήση τεχνολογιών; Αυτά είναι μεγάλα καθήκοντα και θα καθορίσουν την επιτυχία ή όχι του ΝΑΤΟ ως παράγοντα κυβερνοασφάλειας. Η άποψή μας είναι ότι εάν το ΝΑΤΟ θέλει όντως να ανταγωνιστεί στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, θα πρέπει να ανταγωνιστεί για να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της παροχής κυβερνοσταθερότητας.
Σταθερότητα εντός της Συμμαχίας
Η εσωτερική σταθερότητα του ΝΑΤΟ ως συμμαχίας, παρά την περιστασιακή πτώση της, ήταν αξιοσημείωτα συνεπής από την αρχή. Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στην αφοσίωση της αμερικανικής ηγεσίας αλλά και στην επιθυμία των κρατών μελών: η εγγύηση ασφάλειας του ΝΑΤΟ αξίζει να πληρωθεί και να διατηρηθεί για εκτεταμένες περιόδους, τόσο για μικρούς όσο και για μεγάλους Συμμάχους. Αναμφισβήτητα, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις για ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία και τις ρήξεις στη διατλαντική πολιτική ασφάλειας κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ, η εσωτερική σταθερότητα του ΝΑΤΟ είναι μεγαλύτερη τώρα από ό,τι εδώ και πολλά χρόνια, κυρίως ως αποτέλεσμα της αλληλεγγύης που προκλήθηκε από τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Όσον αφορά την άμυνα στον κυβερνοχώρο, πολλές πρωτοβουλίες ανάπτυξης των ικανοτήτων του ΝΑΤΟ έχουν χρησιμεύσει στην ενίσχυση της σταθερότητας της Συμμαχίας, συμπεριλαμβανομένων προγραμμάτων εκπαίδευσης, ασκήσεων και πολεμικών παιχνιδιών, καθώς και κοινού δόγματος και στρατηγικής που συνδέονται με ξεκάθαρα διατυπωμένα οράματα όπως η Δέσμευση Κυβερνοάμυνας. Ενώ η εσωτερική σταθερότητα δεν μπορεί ποτέ να θεωρηθεί δεδομένη, και ενώ υπάρχουν συνεχείς αντίπαλες προσπάθειες να προκληθούν ενδοσυμμαχικές διαιρέσεις μεταξύ των κρατών μελών του ΝΑΤΟ μέσω ψηφιακής ανατροπής και παραπληροφόρησης, η ευρύτερη ανησυχία μας εδώ είναι ο ρόλος του ΝΑΤΟ στην προώθηση της κυβερνοσταθερότητας σε δύο άλλους τομείς: το διεθνές σύστημα και ο ίδιος ο κυβερνοχώρος.
Σταθερότητα συστήματος
Ως η κορυφαία στρατιωτική συμμαχία στον κόσμο, αυτά που λέει και κάνει το ΝΑΤΟ επηρεάζουν τη διεθνή σταθερότητα, ακόμα κι αν οι ερμηνείες αυτών των ενεργειών συχνά διαφέρουν σημαντικά. Ο χαρακτηρισμός του κυβερνοχώρου από το ΝΑΤΟ ως επιχειρησιακού τομέα, για παράδειγμα, τροφοδότησε τις ρωσικές και κινεζικές αφηγήσεις για τη δυτική «στρατιωτικοποίηση» του κυβερνοχώρου. Μερικοί μπορεί επίσης να κοιτάξουν στραβά το Κέντρο Επιχειρήσεων Κυβερνοχώρου του ΝΑΤΟ (Cyber Operations Centre, CyOC) και την ενσωμάτωση επιθετικών ικανοτήτων στον κυβερνοχώρο στον σχεδιασμό και τις επιχειρήσεις αποστολών μέσω του πλαισίου Sovereign Cyber Effects Provided Voluntaly by Allies (SCEPVA, Κυρίαρχες Επιδράσεις στον Κυβερνοχώρο που παρέχονται εθελοντικά από τους Συμμάχους).
Σε καιρό ειρήνης, ωστόσο, το ΝΑΤΟ δεν αναλαμβάνει κυβερνοεπιχειρήσεις εκτός του αμυντικού χώρου και είναι μεμονωμένοι οι Σύμμαχοι των οποίων οι δραστηριότητες επηρεάζουν τον στρατηγικό ανταγωνισμό στον κυβερνοχώρο. Οι ΗΠΑ, μέσω του επίμονου δόγματος εμπλοκής τους, για παράδειγμα, τονίζουν την ανάγκη να δοθεί η μάχη με τον εχθρό σε «επιχειρήσεις εκτός περιοχής» στον αμφισβητούμενο ψηφιακό χώρο, μια άποψη που συμμερίζεται ευρέως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο στόχος είναι να διαμορφωθεί η αντίπαλη συμπεριφορά και οι κανόνες του «συμφωνημένου ανταγωνισμού» στον κυβερνοχώρο, αντί να περιμένουμε από τους διπλωμάτες να συμφωνήσουν σε παγκόσμιους όρους κρατικής συμπεριφοράς που είναι πιθανό να αγνοηθούν ούτως ή άλλως.
Μια μυριάδα πρωτοβουλιών ανάπτυξης ικανοτήτων του ΝΑΤΟ στην άμυνα στον κυβερνοχώρο έχει χρησιμεύσει για την ενίσχυση της σταθερότητας της Συμμαχίας, συμπεριλαμβανομένων προγραμμάτων εκπαίδευσης, ασκήσεων και πολεμικών παιχνιδιών και κοινού δόγματος και στρατηγικής που συνάδουν με ξεκάθαρα διατυπωμένα οράματα όπως η υπόσχεση για την άμυνα στον κυβερνοχώρο. Εικόνα: Άσκηση του NATO Cyber Coalition Exercise © NATO
Αυτό αποτελεί πρόκληση για το ΝΑΤΟ. Έχει υποχρεώσεις βάσει συνθηκών για την ειρήνη και τη σταθερότητα, ωστόσο οι ενέργειες μεμονωμένων μεγάλων Συμμάχων μπορεί να υπονομεύσουν τη διεθνή σταθερότητα στον κυβερνοχώρο. Εάν το κάνουν, πώς τοποθετείται το ΝΑΤΟ σε σχέση με τους Συμμάχους με επιρροή και με τη νομική και κανονιστική του στάση σε άλλους τομείς; Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τις αναπόφευκτες κατηγορίες ότι το ίδιο το ΝΑΤΟ συμβάλλει στην διεθνή αστάθεια στον κυβερνοχώρο; Εάν, ωστόσο, οι ΗΠΑ και οι στενοί τους εταίροι έχουν δίκιο και επιτυγχάνουν μείωση των εχθρικών δραστηριοτήτων στον κυβερνοχώρο, πώς θα μπορούσε το ΝΑΤΟ να προσαρμόσει το δόγμα και τις δραστηριότητές του σε καιρό ειρήνης για να υποστηρίξει μια πιο παρεμβατική στάση στον κυβερνοχώρο επιδιώκοντας τη διεθνή σταθερότητα; Επιστρέφοντας για λίγο στην εσωτερική σταθερότητα, πώς θα λύσει τις αναδυόμενες διαφωνίες μεταξύ των συμμάχων ως προς τη σωστή ισορροπία άμυνας και επίθεσης στον κυβερνοχώρο; Η επίλυση αυτών των ζητημάτων θα απαιτήσει επιδέξια πολιτική διαχείριση.
Σταθερότητα του τομέα
Όσον αφορά τη σταθερότητα του κυβερνοχώρου, το ΝΑΤΟ είχε παραδοσιακά ελάχιστη πρόσβαση στις κοινότητες τεχνικών, πολιτικών και της κοινωνίας των πολιτών της παγκόσμιας πολυμερούς κοινότητας που διατηρεί τον κυβερνοχώρο ως, ουσιαστικά, κοινό καλό. Τα πρότυπα, τα πρωτόκολλα, οι κανόνες, οι νόμοι και οι κανονισμοί του κυβερνοχώρου είναι, αν και μερικές φορές κατακερματισμένα, προϊόν πλαισίων συνεργασίας εντός των οποίων οι στρατιωτικές συμμαχίες έχουν συνήθως μικρή επιρροή. Ωστόσο, οι φιλοδοξίες του ΝΑΤΟ για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο απαιτούν να συνεργαστεί απευθείας με τις εθνικές αρχές στον κυβερνοχώρο, τη βιομηχανία και άλλους υπερεθνικούς οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η δέσμευσή του για την ανθεκτικότητα των Συμμάχων στον κυβερνοχώρο, για παράδειγμα, σημαίνει ότι η επικαλυπτόμενη ιδιότητα μέλους του στην ΕΕ το φέρνει [το ΝΑΤΟ] σε στενή επαφή με τις ευρωπαϊκές ατζέντες και πρωτοβουλίες για την ανθεκτικότητα στον κυβερνοχώρο. Η Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ για το 2022 αναγνωρίζει ρητά την ανάγκη για στενότερη εταιρική σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, όπως και η Στρατηγική της ΕΕ για την Κυβερνοασφάλεια (2020). Υπάρχουν ρυθμίσεις για την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών για τις απειλές στον κυβερνοχώρο, καθώς και για συνεργασία σε θέματα εκπαίδευσης και έρευνας, αλλά απαιτείται περισσότερη κοινή δουλειά.
Το ΝΑΤΟ μπορεί να βοηθήσει όχι μόνο με την ανάπτυξη και εφαρμογή μέτρων κυβερνοάμυνας και ανθεκτικότητας στον κυβερνοχώρο που βελτιώνουν τη σταθερότητα του κυβερνοχώρου συνολικά, αλλά και ενισχύοντας τις κανονιστικές πτυχές αυτών των μορφών ρύθμισης και διακυβέρνησης.
Δηλαδή, δείχνοντας τη σημασία των κοινών αξιών και προσεγγίσεων για τη βελτίωση της κυβερνοσταθερότητας πέρα από τις στενές, στρατιωτικές, και μόνο, ανησυχίες του ΝΑΤΟ.
Το ΝΑΤΟ έχει επίσης δεσμευτεί για βελτιωμένη δέσμευση με τη βιομηχανία και τον ακαδημαϊκό κόσμο μέσω του NATO Industry Cyber Partnership, Συνεργασία Κυβερνοβιομηχανίας του NATO (NICP). Αυτός είναι κυρίως ένας μηχανισμός ανταλλαγής πληροφοριών, ο οποίος μοιράζεται μη διαβαθμισμένες πληροφορίες για τις απειλές στον κυβερνοχώρο μεταξύ της Συμμαχίας και εταιρειών σε χώρες του ΝΑΤΟ.
Το NATO 2030 Reflection Group (Ομάδα Προβληματισμού 2030 του ΝΑΤΟ) συνέστησε στο ΝΑΤΟ να κοιτάξει πέρα από τους «κλασικούς» εταίρους του στην αμυντική βιομηχανία για να αξιοποιήσει τις δεξιότητες και την τεχνογνωσία του ευρύτερου ιδιωτικού τομέα, του ακαδημαϊκού κόσμου και των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Με άλλα λόγια, αυτοί οι τύποι συνεργασιών δεν πρέπει να περιορίζονται στις σχέσεις πελάτη-πωλητή, αλλά να βρίσκουν νέες πηγές δημιουργικότητας και σχετικής εμπειρίας. Το πώς αυτό μεταφράζεται σε σταθερότητα στον κυβερνοχώρο παραμένει αβέβαιο, αλλά υπάρχουν ανοίγματα για αυξημένη ανταλλαγή πληροφοριών στον κυβερνοχώρο, ανθεκτικότητα στον κυβερνοχώρο, τεχνική βοήθεια, ανάπτυξη πολιτικής και άλλες μορφές παραγωγικής δέσμευσης που θα βελτιώσουν τη σταθερότητα του τομέα.
Κοιτάω μπροστά
Αυτά τα σχόλια για τη σταθερότητα του διεθνούς συστήματος και του κυβερνοχώρου σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούν τις πιθανές διαστάσεις στο μέλλον τους. Αλληλεπιδρούν επίσης με διάφορους σημαντικούς τρόπους, όπως συμβαίνει με την εσωτερική σταθερότητα της ίδιας της Συμμαχίας. Η εσωτερική σταθερότητα είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται η αποτελεσματική δραστηριότητα εντός μιας συμμαχίας: χωρίς εσωτερική συμφωνία σε βασικά ζητήματα στον κυβερνοχώρο, το ΝΑΤΟ θα καθυστερήσει να αναπτύξει ουσιαστικές πορείες δράσης που επηρεάζουν τη διεθνή σταθερότητα και τη σταθερότητα του κυβερνοχώρου με ευεργετικό τρόπο. Η διαφωνία μπορεί να προκαλέσει ακόμη και αρνητικά αποτελέσματα, τα οποία θα υπονομεύσουν τη συνοχή του ΝΑΤΟ και την αποστολή σταθερότητάς του. Ακόμη πιο σημαντικό, αυτό που κάνουν οι στρατηγικοί αντίπαλοι του ΝΑΤΟ δημιουργεί περιορισμούς και ευκαιρίες για την πολιτική και τη δράση του Οργανισμού.
Όσον αφορά τον στρατηγικό ανταγωνισμό στον κυβερνοχώρο, η Ρωσία και η Κίνα ειδικότερα θέτουν διακριτές πολιτικές και τεχνολογικές προκλήσεις τις οποίες το ΝΑΤΟ θα πρέπει να εργαστεί σκληρά για να αντιμετωπίσει.
Η Ρωσία παρουσιάζει την πιο άμεση απειλή, όπως αποδεικνύεται από τις κυβερνοεπιχειρήσεις της στην Ουκρανία και αλλού, αλλά η Κίνα είναι ο πιο επίμονος μακροπρόθεσμος ανταγωνιστής και πειραματίζεται και επενδύει σε ένα ευρύ φάσμα επιβλαβών επιχειρήσεων στον κυβερνοχώρο σε παγκόσμια κλίμακα.
Μία οδός που πρέπει να επιδιώξει το ΝΑΤΟ είναι να ενισχύσει και να επαναπροσδιορίσει τις διεθνείς του συνεργασίες σε αυτόν τον τομέα πολιτικής. Ενώ γίνεται περισσότερη συζήτηση για τους εταίρους στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού (Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία) στη Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ, υπάρχουν ευκαιρίες για περαιτέρω ανάπτυξη αυτών ως παγκόσμιων συνεργασιών για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΗΒ, η Γαλλία, οι ΗΠΑ και η ΕΕ εμβαθύνουν όλες τις εταιρικές σχέσεις τους με αυτές τις χώρες (μεταξύ άλλων μέσω μηχανισμών όπως ο AUKUS και η Ολοκληρωμένη και Προοδευτική Συμφωνία για Εταιρική Σχέση Υπερειρηνικού ή CPTPP). Το ΝΑΤΟ χρειάζεται τις δικές του διαδικασίες και μηχανισμούς για να συνεργαστεί περαιτέρω με αυτούς τους εταίρους στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ συνεργάζεται με φοιτητές και νέους ηγέτες σχετικά με τις ιδέες και το όραμά τους για το ΝΑΤΟ, στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Νέες Ιδέες για το ΝΑΤΟ 2030», που διοργανώθηκε από το ΝΑΤΟ και το Chatham House. © ΝΑΤΟ
Εξίσου σημαντικό, η εμβάθυνση και η ενίσχυση των δεσμών με τον τεχνολογικό τομέα θα είναι θεμελιώδης για την παγκόσμια σταθερότητα του κυβερνοχώρου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έδειξε τον αντίκτυπο των μη κρατικών παραγόντων στην κυβερνοασφάλεια και τη σημασία της πολιτικοστρατιωτικής συνεργασίας. από την τεχνική βοήθεια που παρέχεται από εταιρείες όπως η Mandiant σε Ουκρανούς μηχανικούς και τις πρωτοβουλίες της Microsoft και άλλων για να διασφαλίσουν ότι οι πλατφόρμες τους παραμένουν διαθέσιμες και λειτουργικές ενόψει της ρωσικής κυβερνοεπιθετικότητας, μέχρι τις προσπάθειες του Έλον Μασκ να παρέχει δορυφορική πρόσβαση στο Διαδίκτυο Starlink στην Ουκρανία.
Ο διπλασιασμός της δέσμευσης με αυτούς τους τομείς θα είναι σημαντικός καθώς το ΝΑΤΟ συνεχίζει να εκπληρώνει τον ρόλο του για την παροχή ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού και πέρα από αυτήν.
Είναι επίσης σαφές ότι η κυβερνοάμυνα του ΝΑΤΟ θα επηρεαστεί σημαντικά από τις αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως το cloud computing, η τεχνητή νοημοσύνη και η μηχανική μάθηση, το στρατιωτικό Διαδίκτυο των πραγμάτων και τα υβριδικά συστήματα ανθρώπου-μηχανής.
Η επιχειρησιακή ευελιξία και το στρατηγικό βάρος εξαρτώνται από την υιοθέτηση αυτών των νέων τεχνολογιών, αλλά όλες έχουν επιπτώσεις στον κυβερνοχώρο, τόσο όσον αφορά την άμυνά τους και την ανθεκτικότητά τους σε εξωτερικές παρεμβολές όσο και τις πιθανές επιπτώσεις τους στη σταθερότητα του κυβερνοχώρου, τη σταθερότητα της Συμμαχίας και πράγματι το διεθνές σύστημα.
Το ΝΑΤΟ εργάζεται για να ενσωματώσει αυτές τις τεχνολογίες στον σχεδιασμό και τις δραστηριότητές του, μεταξύ άλλων μέσω της δημιουργίας του Defense Innovation Accelerator Επιταχυντής Αμυντικής Καινοτομίας για τον Βόρειο Ατλαντικό (DIANA) και της ανάπτυξης της στρατηγικής του NATO AI. Θα πρέπει να διατηρηθεί η εστίαση στους τρόπους με τους οποίους μπορούν να χρησιμοποιηθούν τέτοιες τεχνολογίες για τη σταθεροποίηση ή την αποσταθεροποίηση της Συμμαχίας.
Το ΝΑΤΟ βρισκόταν πάντα σε επαφή με τις επιχειρήσεις του τομέα της σταθερότητας. Η ευκαιρία του τώρα είναι να ξανασκεφτεί πώς μπορεί να προσφέρει σταθερότητα σε ένα νέο στρατηγικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από την ταυτόχρονη και συγκλίνουσα πρόκληση της γεωπολιτικής επιθετικότητας και της τεχνολογικής επανάστασης.
Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να γίνει ακρογωνιαίος λίθος της σταθερότητας στον κυβερνοχώρο, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, αλλά πρέπει να παραμείνει ευκίνητο και να καινοτομεί.
Η πολιτική και το δόγμα του ΝΑΤΟ στον κυβερνοχώρο – είτε στον τομέα της αποτροπής, της ανθεκτικότητας είτε της επίμονης δέσμευσης με αντιπάλους – πρέπει να συμβαδίζουν με τις προκλήσεις και την τεχνολογική αλλαγή, αλλά και να παρέχουν ένα προπύργιο ενάντια στην ακούσια κλιμάκωση της σύγκρουσης στον κυβερνοχώρο και την περαιτέρω αποσταθεροποίηση του παγκόσμιου Διαδικτύου .
*Ό,τι δημοσιεύεται στην Επιθεώρηση ΝΑΤΟ δεν αποτελεί επίσημη θέση ή πολιτική του ΝΑΤΟ ή των κυβερνήσεων μελών. Το NATO Review επιδιώκει να ενημερώσει και να προωθήσει τη συζήτηση για θέματα ασφάλειας. Οι απόψεις που εκφράζονται από τους συγγραφείς είναι δικές τους.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Ο Δρ Τιμ Στίβενς είναι Ειδικός στη Διεθνή Ασφάλεια στο Τμήμα Πολεμικών Σπουδών του King’s College, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Δρ Joe Burton είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στον τομέα της Κυβερνοασφάλειας και των Διεθνών Σχέσεων στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Nottingham, Ηνωμένο Βασίλειο.
