SÜLEYMAN SEYFI ÖĞÜN
Ο βετεράνος Μουσταφά Κεμάλ και ο Έλληνας πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος έθεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο των πολιτικών φιλίας και προσέγγισης μετά τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, που αναφέρεται απο άλλους ως Μικρασιατική Καταστροφή. Αν και και τα δύο κράτη εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ειρηνικές σχέσεις τους διαλύθηκαν, ιδιαίτερα, μέσω των προκλητικών πολιτικών του Ηνωμένου Βασιλείου.
Σταδιακά αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε το Κυπριακό και το Αιγαίο. Ακολούθησαν η Κυπριακή Επιχείρηση του 1974 και τα ζητήματα του Αιγαίου. Ανάμεσα στους δύο λαούς προέκυψε βαθιά έχθρα.
Η δεκαετία του 1980 ήταν πολύ εντυπωσιακή όσον αφορά τις τουρκοελληνικές σχέσεις. Οι Έλληνες που ένιωσαν ότι η Δύση τους εγκατέλειψε απέναντι στους Τούρκους το 1974, πήραν μια συναισθηματική απόφαση να εγκαταλείψουν τη στρατιωτική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του Ιράν το 1979, οι ΗΠΑ ήθελαν να ενισχύσουν εκ νέου τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα έπρεπε να επανενταχθεί στη στρατιωτική δομή του ΝΑΤΟ.
Το πολιτικό προσωπικό στην Τουρκία, από τους πρώην προέδρους Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ έως τον Μπουλέντ Ετζεβίτ, ήταν σθεναρά εναντίον αυτού του ενδεχομένου.
Υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι το πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου έγινε για να κάμψει αυτήν την αντίσταση. Έτσι, μία από τις πρώτες ενέργειες του πρώην προέδρου Κενάν Εβρέν ήταν να εξαλείψει τα εμπόδια που εμποδίζουν την επιστροφή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ στο πλαίσιο του σχεδίου Rogers. Αυτό έδωσε στους Έλληνες χώρο για να αναπνεύσουν.
Ο πολιτιστικός κόσμος γνώρισε πολύ ενδιαφέροντα γεγονότα τη δεκαετία του 1980. Η αριστερή της Τουρκίας, η οποία χτυπήθηκε από ένα βαρύ πλήγμα από το στρατιωτικό πραξικόπημα, άρχισε να σχηματίζει ένα περιβάλλον που αναφέρω ως πολιτιστική χαλάρωση. Αυτό ήταν ένα είδος απόδρασης από τον εαυτό του, ένα είδος κάθαρσης. Το έδαφος ήταν έτοιμο για αυτό.
Ο πρώην πρόεδρος Τουργκούτ Οζάλ είχε ξεκινήσει μια τουριστική κίνηση. Το γεγονός ότι πολλοί πρώην αριστεροί προσχωρούν σε αυτή τη διαδικασία και ασχολούνται με τον τουρισμό προκαλεί σκέψη.
Πλησιάζοντας τη φύση μέσω του θαλάσσιου ή οροπεδικού τουρισμού, μινιμαλιστικές απολαύσεις ρουστίκ-μπιτζουτέρι, ενδιαφέρον για υποπολιτισμικές ιστορίες σε ένα τεράστιο φάσμα από την αρχαιολογία και την αρχιτεκτονική έως τη γαστρονομία, μια προσέγγιση σε τέχνες που είναι απαλλαγμένες από ιδεολογικά νεφελώματα ή ρομαντικοποιούνται κ.λπ.
Το πιο βολικό γεωγραφικό έδαφος για αυτό ήταν το Αιγαίο, με πρωτεύουσα την Αλικαρνασσό. Οι συνειρμοί ήταν επίσης αρκετά δυνατοί. Ο Ναζίμ Χικμέτ περιέγραψε το Αιγαίο στο Έπος του Σεΐχη Μπεντρεντίν «με τα σταφύλια, τα σύκα και το μέλι του». Αυτοί, όπως οι Halikarnas Balikcisi (Ψαράς της Αλικαρνασσού), ο Azra Erhat, ο Orhan Burian, ο Sabahaddin Eyupoglu, είχαν αφήσει ως κληρονομιά την Αλικαρνασσό, η οποία είναι η υπέροχη σύνθεση ιστορίας-φύσης, με αγνούς ανθρώπους «που δεν έβλαψε ο πολιτισμός». (Αργότερα, οι Datca, Assos, Ayvalik και Mount Ida του Can Yucel θα προσχωρούσαν σε αυτά.)
Οι κάτοικοι του Αιγαίου ήταν διαφορετικοί από τους ακατέργαστους και κουρελιασμένους Τούρκους της Ανατολίας, καθώς και από τους κακότροπους Τούρκους της Μαύρης Θάλασσας.
Θα μπορούσαν να περιγραφούν καλύτερα από τις σιέστες τη μέρα και τις γιορτές τη νύχτα. Ήταν δυνατή η ίδρυση μιας νέας πολιτιστικής δημοκρατίας σε αυτό το κλίμα και η ένταξη της στην ΕΕ. (Αυτή ήταν ίσως η δεύτερη δημοκρατία.)
Το κομμάτι “Bodrum Bodrum” (“Αλικαρνασσός-Ακικαρνασσός”) του MFO ήταν ο εθνικός ύμνος αυτής της μυστικής δημοκρατίας.
Αυτή η ομάδα άρχισε αργότερα την υπεράσπιση της δικής της δημοκρατίας ενάντια στο κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), το οποίο αναδύθηκε από την Κεντρική Ανατολία και τη Μαύρη Θάλασσα.
Φυσικά, ενοχλήθηκαν από ορισμένα θέματα. Στη φρενίτιδα της Αλικαρνασσού έμπαιναν και οι νεόπλουτοι. Ο Ζέκι Μούρεν, ο κρατικός καλλιτέχνης που αναφέρεται ως «Ο Ήλιος της Τέχνης» εγκαταστάθηκε επίσης στο Μπόντρουμ με τους θαυμαστές του. Η Αλικαρνασσός είχε διαφθαρεί. Ήταν μια χαρά, η περιοχή ήταν ανέγγιχτη. Πάντα υπήρχαν ανέγγιχτες περιοχές. Η απόδραση θα συνεχιζόταν. Δεν παράτησαν το Αιγαίο παρ’ όλα τα παράπονά τους. Τέλος, το αίσθημα κατά του ΑΚP ήταν αρκετό για να καταστείλει τυχόν πιθανές εσωτερικές δημόσιες συγκρούσεις που προκύπτουν από μικρές διαφορές.
Τα στελέχη του αριστερού πολιτισμού της Τουρκίας και οι ομόλογοί τους στην Ελλάδα ήταν απασχολημένοι τη δεκαετία του 1980 κάνοντας συχνές επισκέψεις, αμοιβαίες μεταφράσεις λογοτεχνίας, συναυλίες και πραγματοποιώντας διάφορες συναντήσεις συμμαχιών.
Το σύνθημα ήταν «kalimerhaba», ένας συνδυασμός των ελληνικών και τουρκικών λέξεων για χαιρετισμούς.
Αυτή ήταν η περιοχή επέκτασης της φανταστικής δημοκρατίας. Κάπου στο μυαλό τους, ακόμα κι αν δεν αποκαλύφθηκε, υπήρχε μια Δημοκρατία του Αιγαίου καθαρισμένη από τη «χολή της Ανατολίας».
Αμοιβαίες συναυλίες Ζουλφού Λιβανέλη, Θεοδωράκη, Φαραντούρη ήταν δύο σεντ. Οι συναυλίες του Βοσπόρου έδειξαν στα δύο έθνη ότι έχουν κοινή ιστορία, και αμέτρητοι Έλληνες νέοι έρχονταν στην Τουρκία για να μάθουν τουρκική μουσική.
Πάντα γινόταν ρεμπέτικη συναυλία. Οι συναυλίες του Yeni Turku ήταν παντού. Αυτό ήταν, στην πραγματικότητα, ένας αγώνας μεταξύ των φιλοδυτικών και των φιλοανατολικών, τον οποίο η κοινωνιολογία δεν είχε σχεδιάσει πολύ καλά, αλλά τα αποτελέσματα ήταν βαθιά. Δεν ξέρω τι συνέβη στην άλλη πλευρά αυτής της πολιτιστικής σύγκλισης, πώς έγινε δεκτή η διαδικασία στην Ελλάδα. Αυτό πρέπει να το μάθουμε από έναν λογικό Έλληνα. Ωστόσο, η πορεία της εικόνας από την πλευρά μας ήταν η παραπάνω.
