Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης του μουσείου της Μονής της Χώρας και από σήμερα πρόκειται να λειτουργήσει και πάλι ως τέμενος. Πρόκειται για το περίφημο καθολικό που έχει απομείνει από την αρχική Μονή και ονομάζεται Εκκλησία του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα, αριστούργημα της ύστερης Παλαιολόγιας Περιόδου με εξαίσιο εσωτερικό διάκοσμο που συγκρίνεται με αυτόν της Αγίας Σοφίας.
Αρχικά η Μομή της Χώρας (Κάριγιε Τζαμί) επρόκειτο να μετατραπεί σε τέμενος το 2020 όπως και η Αγία Σοφία. Κάποιοι είχαν ελπίσει ότι η Τουρκία θα ξανασκεφτόταν αυτή την απόφαση που, όπως και για την Αγία Σοφία, προκάλεσε διεθνή κατακραυγή.
Όμως ύστερα από πολλές αναβολές η 11η Γενική Διεύθυνση Ιδρυμάτων της Τουρκίας ανακοίνωσε ότι το Τέμενος Κάριγιε -το οποίο μετατράπηκε από εκκλησία σε τέμενος, από τέμενος σε μουσείο και από μουσείο πάλι σε τέμενος το 2020- θα λειτουργήσει από σήμερα εκ νέου ως τέμενος μετά από 4 χρόνια εργασιών αποκατάστασης.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν θα παραστεί μάλιστα στα εγκαίνια μέσω τηλεδιάσκεψης από την Άγκυρα κατά τη διάρκεια της τελετής για την ολοκλήρωση των έργων της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων για τη συντήρηση 201 ιστορικών μνημείων, συμπεριλαμβανομένης της Μονής της Χώρας.
Ίδια διαδικασία όπως και με την Αγία Σοφία
Η Μονή/Εκκλησία του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα χρονολογείται από τον 6ο αιώνα μ.Χ. ενώ τα μοναδικά ψηφιδωτά και τοιχογραφίες της φιλοτεχνήθηκαν τον 14ο αιώνα, από το 1305 έως το 1320 επί Βασιλείας Παλαιολόγων. Μετατράπηκε σε τέμενος το 1511 και με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου της Τουρκίας έγινε μουσείο το 1945 δηλαδή μετά τον θάνατο του Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος αρχικά είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία σε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Μετά την απόφαση για τη Χώρα, το αμερικανικό ίδρυμα Dumbarton Oaks ανέλαβε το τεράστιο έργο της αποκατάστασης και συντήρησης των ψηφιδωτών και των νωπογραφιών. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1948 και ολοκληρώθηκαν δέκα χρόνια αργότερα, το 1958.
Η νομική διαδικασία της εκ νέου μετατροπής του ναού σε τέμενος ήταν η ίδια με εκείνη της Αγίας Σοφίας. Το 2019 το Συμβούλιο της Επικρατείας της Τουρκίας ακύρωσε την απόφαση του 1945 και έναν χρόνο αργότερα ο Πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε ότι το μνημείο θα λειτουργήσει ξανά ως μουσουλμανικό τέμενος. Μια ανακοίνωση που προκάλεσε θλίψη ακόμη και σε πολλούς Τούρκους πολίτες που κατέκλυζαν τον χώρο για να θαυμάσουν το υπέροχο εσωτερικό του μνημείου που ήταν διάσημο για την υψηλή τέχνη του.
“ο οποίος αρχικά είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία σε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς”
Σε μουσείο την είχε μετατρέψει και όχι σε “Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς”, αφού τότε δεν υπήρχε ο ΟΗΕ και η σχετική προσφορά του. Το ερώτημα είναι τόσο για την Αγ. Σοφία, όσο και για τούτη την μονή, αν η UNESCO εξακολουθεί την χρηματοδότηση για την συντήρησή των, πράγμα που θα ήταν αντίθετο με τούς κανόνες της.
Τέλος, αν εξακολουθούσε να υπάρχει το κοσμικό κράτος (υπάρχει τύποις ακόμη), τίποτε απ’ αυτά δεν θα μπορούσε να είχε γίνει. Η Τουρκία βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στο ισλαμικό φανατισμός και δεν υπάρχει πια ο κεμελικός στρατός για να την προστατεύσει απ’ αυτό.
Σε συνέχεια τού παραπάνω σχολίου μου, έχω να προσθέσω τα εξής:
Η Αγία Σοφία ενεγράφη στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 1985. Μετά την μετατροπή της εκ νέου σε τζαμί το 2020, η UNESCO επεφυλάχθη να επανεξετάσει το θέμα παραμονής της στον εν λόγω κατάλογο, διότι έγινε μετατροπή τής χρήσης της, αφενός και ακολούθησαν μετατροπές στο εσωτερικό, που ουσιαστικά μείωσαν την αξία τού μνημείου. Έκτοτε δεν έμαθα τίποτε νεότερο.
H UNESCO έχει κατηγορηθεί για αδιαφανείς διαδικασίες εντάξεως μνημείων στον κατάλογό της, οπότε ίσως να μην … ενοχλήθηκε από την παραβίαση των κανόνων της από το τουρκικό κράτος.