Του Αντώνη Φώσκολου*
FILE PHOTOQ Ο Ταγίπ Ερντογάν με τον Βλαντιμίρι Πούτιν. EPA, OLGA BOZOGLU APRIL 18, 2017
Τρεις είναι οι αγωγοί που ευρίσκονται υπό κατασκευή αυτή την περίοδο.
Πρώτος είναι ο TAP (Trans-Adriatic Pipeline) που θα μεταφέρει 15 δις Μ3 (κυβικά μέτρα) φυσικού αερίου ετησίως, επί 30 χρόνια, από την Κασπία θάλασσα προς την ΕΕ.
Δεύτερος είναι ο αγωγός IGI (Interconnector Greece to Italy) που ονομάζεται και Poseidon. Αυτός ο αγωγός θα είναι συνέχεια του TAP και κατασκευάζεται από την κοινοπραξία ΔΕΠΑ-EDISON.
Ο τρίτος αγωγός ονομάζεται IGB (Interconnector Greece to Bulgaria) που θα μεταφέρει φυσικό αέριο, από τις αποθήκες υγροποιημένου φυσικού αερίου της Ρεβυθούσας και του πλωτού σταθμού αποθήκευσης υγροποιημένου αερίου της Αλεξανδρούπολης, αρχικά προς τη Βουλγαρία και αργότερα προς Ρουμανία και Ουκρανία.
Υπάρχει όμως και ένας τέταρτος αγωγός που είναι υψίστης γεωπολιτικής σημασίας για την Ελλάδα. Είναι ο αγωγός East Med που θα μεταφέρει από τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου προς την ΕΕ 12-18 δις Μ3 φυσικού αερίου ετησίως, για 30 χρόνια, ΣΥΝ 10 δις Μ3 φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κέρκυρας, ΣΥΝ 15 δις Μ3 φυσικού αερίου από το κοίτασμα φυσικού αερίου του Κυπαρισσιακού κόλπου.
Άρα η κατασκευή του αγωγού EAST MED είναι κεφαλαιώδους σημασίας διότι θα μεταφέρει περίπου 40 δις Μ3 φυσικού αερίου προς την ΕΕ έναντι των 15 δις Μ3 φυσικού αερίου που θα μεταφέρει ο TAP.
Στην κατασκευή του αγωγού East Med συμμετέχει και η ιταλική εταιρεία Edison, η οποία κατά σύμπτωση συμμετέχει και στην κοινοπραξία εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που βρίσκονται δυτικά της Κέρκυρας και αυτών που βρίσκονται στον κόλπο της Κυπαρισσίας.
Με απλά λόγια η Ελλάδα θα τροφοδοτεί με φυσικό αέριο την Ευρώπη των 450 εκατ. κατοίκων αλλά και τους Βαλκανικούς λαούς με πληθυσμό γύρω στα 80 εκατομμύρια.
Είναι λοιπόν αναμενόμενο ότι η κατασκευή του αγωγού East Med θα πολεμηθεί τόσο από τους Ρώσους όσο και από τους Τούρκους, καθώς και μόνο από γεωπολιτικής απόψεως, ο αγωγός αυτός πλήττει τα συμφέροντα αμφοτέρων.
Στην περίπτωση της Ρωσίας, η απλούστερη εξήγηση είναι πέραν της όποιας ενδεχόμενης οικονομικής ζημίας (είτε απώλεια αγορών που όμως θεωρητικά μπορούν να αντικατασταθούν, είτε λόγω αύξησης της προσφοράς που θα συμπιέζει τις τιμές του αγαθού, σε μια οικονομία εξαρτημένη από τα έσοδα από τη διάθεση υδρογονανθράκων στη διεθνή αγορά), είναι η απώλεια της (γεω)πολιτικής επιρροής που έχει ο ενεργειακός τροφοδότης (Ρωσία) έναντι του τροφοδοτούμενου (Ευρωπαϊκή Ένωση).
Στην περίπτωση της Τουρκίας υπάρχει πανομοιότυπο σκεπτικό. Ο γεωστρατηγικός έλεγχος του χώρου της ανατολικής Μεσογείου είναι εξαιρετικά δύσκολος καθότι δυνάμεις όπως το Ισραήλ και η υπερεξοπλιζόμενη -παρά τα οικονομικά προβλήματα- Αίγυπτος, δε σκοπεύουν να υπαχθούν στη γεωπολιτική ομπρέλα που φιλοδοξεί να απλώσει στην περιοχή η Άγκυρα.
Παρόμοιες φιλοδοξίες υπάρχουν και από οικονομικής απόψεως, εάν η Τουρκία καταστεί οδός τροφοδοσίας της Δύσης με υδρογονάνθρακες. Ϊσως με ακόμα πιο «άκομψο» τρόπο σε σχέση με τη Μόσχα, τουλάχιστον για όσο διάστημα κυβερνά την Τουρκία ο Ερντογάν που έχει δώσει υπερδεκαετές δείγμα γραφής όσον αφορά το «διπλωματικό στιλ» με το σύνηθες «ανατολίτικο παζάρι», καθώς θεωρείται βέβαιο ότι εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση εξαρτιόταν από την Τουρκία για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, θα έπεφτε διαρκώς θύμα εκβιαστικών τακτικών σε όλα τα επίπεδα.
Αυτό, προφανώς, ουδείς νουνεχής στην Ευρώπη δεν το επιθυμεί και είναι ένας από τους λόγους του πολύ έντονου ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον East Med.
Τούτων λεχθέντων, τεράστια εντύπωση μου προκάλεσε δημοσίευμα της έγκυρης «Καθημερινής» που αφορούσε την ανάλυση κάποιου κ. Σιμόν Ταλιαπιέτρα, ερευνητή στο ινστιτούτο Bruegel και στο Fondazione Eni Enrico Mattei.
Εφαρμόζοντας μια αμιγώς οικονομική προσέγγιση στο θέμα του αγωγού, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο East Med είναι ένα «μεγάλο και ακριβό εγχείρημα», τουλάχιστον προς το παρόν και προκρίνει ως καλύτερη επιλογή για την περιοχή τη «χρήση από κοινού των υφιστάμενων εγκαταστάσεων LNG της Αιγύπτου».
Ο ερευνητής υποστηρίζει, λανθασμένα σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσα νωρίτερα, ότι ο αγωγός, αν υλοποιηθεί, «θα μεταφέρει 10 δισ. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στην Ελλάδα και την Ιταλία. Μήκους περίπου 1.900 χιλιομέτρων, και φτάνοντας σε βάθη ως και 3 χιλιόμετρα, θα είναι ο μακρύτερος και ο βαθύτερος υποθαλάσσιος αγωγός στον κόσμο. Ο προϋπολογισμός του έργου φτάνει τα 6,2 δισ. ευρώ».
Ας μου επιτραπούν μερικές ακόμα ενστάσεις επί του συγκεκριμένου άρθρου. Αν ο αγωγός μήκους 1.900 χιλιομέτρων του μοιάζει μεγάλος και έργο φαραωνικών διαστάσεων, θα είχε ενδιαφέρον αν μας σχολιάσει το αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου μήκους άνω των 8.000 χιλιομέτρων από τη Σιβηρία στην Ελλάδα, ενώ το αγαθό το προμηθευόμαστε έναντι 15 δολαρίων ανά 1.000 κυβικά πόδια, αν δεν με απατά η μνήμη μου, ενώ το αντίστοιχο αέριο της Ανατολικής Μεσογείου θα το προμηθευόμαστε έναντι 9 δολαρίων ανά 1.000 κυβικά πόδια.
Θα μπορούσαμε, φαντάζομαι, να συμφωνήσουμε ότι και μόνο η δραματική μείωση στην προμήθεια του αγαθού δημιουργεί ικανό κίνητρο και κάνει την επένδυση να μην μοιάζει και τόσο μεγάλη. Τα στοιχεία της κατανάλωσης αερίου από τις χώρες που θα επωφεληθούν από τον East Med και οι τιμές προμήθειας είναι γνωστά και πριν αποφανθεί κανείς οφείλει να τα λάβει υπόψη.
Άρα, τουλάχιστον από ελληνικής πλευράς, το κίνητρο είναι τεράστιο, αφού οι εξοικονομήσεις θα είναι δραματικές, σε μια χώρα που με κάποιον μαγικό τρόπο συνεχώς καθυστερούσε, ενώ πολλοί που σήμερα υπερθεματίζουν έχουν πει το αμίμητο «δεν υπάρχουν υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα».
Τα δυο πιθανά σενάρια – δυσκολεύομαι να διακρίνω ένα τρίτο – είναι πως είτε υπήρχε παντελής άγνοια, άρα ακαταλληλότητα όπως αποδεικνύεται από τα πράγματα για την εξυπηρέτηση του ελληνικού εθνικού συμφέροντος, είτε για λόγους που μπορεί να εικάσει οποιοσδήποτε, τέτοιες δηλώσεις στήριζαν αυτή την πλευρά που εισέπραττε όλα αυτά τα χρόνια για να καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας.
Ειδικά στη δεύτερη αυτή περίπτωση, στη σημερινή συγκυρία που οι δικαστικές έρευνες έχουν γίνει της μόδας, δεδομένου ότι οι απαξιωτικές δηλώσεις είναι καταγεγραμμένες σε δημοσιεύματα έγκυρων εφημερίδων, αλλά και του ότι η μη αξιοποίηση έριξε την Ελλάδα στα δίχτυα των Μνημονίων και τον ελληνικό λαό στην ένδεια, θα ανέμενε κανείς να έχει κινηθεί η ελληνική Δικαιοσύνη, διερευνώντας το θέμα.
Κλείνοντας την παρένθεση, ο κραυγαλέα ανενημέρωτος για τα στοιχεία που βρίσκονται διαθέσιμα πλέον στους αξιωματούχους της Κομισιόν ερευνητής, μπορεί να μιλά για «φαντασιώσεις ΕΕ» όσον αφορά τον East Med, όμως μοιάζει λίγο αντιεπιστημονικό το να το υποστηρίζει, όταν το σχέδιο έχει πλέον την υποστήριξη του Ισραήλ, της Κύπρου, της Ελλάδας και της Ιταλίας, αφού δεν είναι δυνατόν να έπαθαν όλοι ομαδική – μαζική παράκρουση.
Επιπρόσθετα, μοιάζει τραγικό άνθρωπος με εξειδίκευση στα ενεργειακά, να μην αντιλαμβάνεται, έτσι φαίνεται, την έννοια της «ενεργειακής ασφάλειας», καθώς είναι κάτι ευρύτερο από την απλή εξασφάλιση των υδρογονανθράκων – εν προκειμένω – που χρειάζεται μια χώρα για να λειτουργήσει ομαλά. Διότι εάν το κατανοούσε, θα αντιλαμβανόταν ότι σε μια περιοχή όπως η Ανατολική Μεσόγειος όπου υπάρχουν κάθε λογής λιγότερο ή περισσότερο φανατικοί, σιίτες ή σουνίτες μουσουλμάνοι, μια εγκατάσταση φυσικού αερίου όπως αυτή της Αιγύπτου θα ήταν ένας υπέροχος στόχος.
Δεν τον προβληματίζει πως ένα άκρως «επιχειρηματικό» κράτος όπως το Ισραήλ δεν εξετάζει το ενδεχόμενο να κατασκευάσει σταθμό LNG στο έδαφός του; Η Κύπρος να το έκανε και να κινδύνευε σε περίπτωση ατυχήματος ή επίθεσης να σβηστεί σχεδόν από τον χάρτη; Γνωρίζει πως την ιδέα για τον East Med την έριξε στο τραπέζι στην ελληνική πλευρά ο Μπενιαμίν Νετανιάχου τον Αύγουστο του 2011, κατά τη συνάντηση με τον Γιώργο Παπανδρέου;
Δεν είναι κορόιδα οι Ισραηλινοί ούτε κάνουν «χάρες» όταν πρόκειται για τον σκληρό πυρήνα των εθνικών τους συμφερόντων, της επιβίωσής τους της ίδιας. Θέμα ενεργειακής ασφάλειας εγείρεται και ενώπιον του ενδεχομένου η τροφοδοσία να γίνεται μέσω Τουρκίας. Παρεμπιπτόντως, έχει ακούσει ποτέ το περίφημο «NIMBY EFFECT» που ισχύει στις ΗΠΑ, οι οποίες δεν κατασκευάζουν σταθμούς LNG στο έδαφός τους; «NOT IN MY BACK YARD» σημαίνει το NIMBY και εκτιμάται πως περισσότερες διευκρινίσεις δεν χρειάζονται.
Ο αγωγός East Med θα οδηγήσει σε ασφάλεια τροφοδοσίας, κάτι το οποίο καθένας που επιθυμεί να σχολιάσει και να τοποθετηθεί, οφείλει να ποσοτικοποιήσει στο μυαλό του το κόστος και το όφελος ολιστικά, όχι αποσπασματικά, αξιοποιώντας ό,τι βολεύει καλύτερα το συμπέρασμα στο οποίο έχουμε εξ αρχής καταλήξει.
Ο καθηγητής κ. Αντώνης Φώσκολος, είναι ομότιμος καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, Τομέας Ανίχνευσης και Εντοπισμού Κοιτασμάτων και ομότιμος ερευνητής της Γεωλογικής Υπηρεσίας του Καναδά (Emeritus Research Scientist, Geological Survey of Canada-Calgary) / [email protected] (Natural Resources Canada = Υπουργείο Εθνικών Πόρων Καναδά) και [email protected]
Πηγή: H Τουρκία και η Ρωσία θα πολεμήσουν και οι δυο έναν αγωγό: Τον EAST MED μέσω Ελλάδος http://mignatiou.com/2017/04/h-tourkia-ke-i-rosia-tha-polemisoun-ke-i-dio-enan-agogo-ton-east-med-meso-ellados/
