HENRY A. KISSINGER, ERIC SCHMIDT, DANIEL HUTTENLOCHER
Η Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης και το ανθρώπινο μέλλον μας
μτφρ. Μιχάλης Κατσιμίτσης
επιμ.: Νικόλαος Μινοπέτρος
εκδ. Liberal Books, 2022, σελ. 288

«Οι μεγάλες χώρες δεν θα πρέπει να περιμένουν να ξεσπάσει μια κρίση για να ξεκινήσουν έναν διάλογο σχετικά με τις στρατηγικές, δογματικές και ηθικές συνέπειες των εξελίξεων».

Οι δύο εκ των τριών συγγραφέων δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Ο Χένρι Κίσινγκερ είναι ένας απ’ τους πιο διάσημους εν ζωή διπλωμάτες. Υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ απ’ το 1973 –όταν κι έλαβε το Νομπέλ Ειρήνης– έως το 1977. Ο Ερικ Σμιντ, απ’ την άλλη, είναι ένα από τα πιο διάσημα στελέχη της Σίλικον Βάλεϊ, καθώς διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος της Google απ’ το 2001 έως το 2011. Ο τρίτος, και πιο άγνωστος στο ευρύ κοινό, ονομάζεται Ντάνιελ Χουτενλότσερ, προέρχεται από την ακαδημαϊκή κοινότητα των ΗΠΑ, κι είναι ο εναρκτήριος κοσμήτορας της σχολής υπολογιστών του MIT. Το βιβλίο «Η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και το ανθρώπινο μέλλον μας» που υπογράφεται απ’ το ενδιαφέρον αυτό τρίο, κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 2021, ενώ στη γλώσσα μας εμφανίστηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Liberal Books, σε μετάφραση Μιχάλη Κατσιμίτση.

«Σε κάποιο βαθμό», γράφουν στον πρόλογό τους, «οι τρεις μας διαφέρουμε ως προς την έκταση της αισιοδοξίας μας σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη. Αλλά συμφωνούμε στο ότι η τεχνολογία αλλάζει την ανθρώπινη σκέψη, γνώση, αντίληψη και πραγματικότητα – και, κάνοντάς το αυτό, αλλάζει και την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας». Το βιβλίο διερευνά τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στις κοινωνίες, οι οποίες «θα πρέπει να συνεργαστούν, όχι μόνο για να κατανοήσουν αλλά και για να προσαρμοστούν» σ’ αυτήν.

Ουσιαστικά, πρόκειται για μια έκκληση σε συλλογική και ατομική δράση. Οι πολίτες πρέπει να ενημερωθούν, να εκπαιδευτούν, να προσαρμοστούν, και οι ηγεσίες πρέπει αντιστοίχως να προχωρήσουν προληπτικά, με προσεκτικά βήματα, ώστε να αξιοποιηθεί η τεχνολογία με το μικρότερο δυνατό κοινωνικό κόστος. «Η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να σκεφτεί», γράφει η συγγραφική ομάδα, «η σημασία των δράσεών της επαφίεται στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι είναι επομένως εκείνοι οι οποίοι θα πρέπει να ρυθμίσουν και να παρακολουθήσουν την τεχνολογία».

Το βιβλίο έρχεται να προστεθεί σε μια βιβλιογραφία εισαγωγικών μονογραφιών που εμπλουτίζεται διαρκώς. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη να παρακολουθήσουμε από κοντά τις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης, έχοντας γνώση τόσο της ιστορίας, όσο και των κύριων διακυβευμάτων που διατυπώνονται αμείλικτα στο παρόν. Το βιβλίο ξεκινάει απ’ το πώς βρεθήκαμε εδώ, περνάει απ’ το πού βρισκόμαστε τώρα, και επιδιώκει να στοχαστεί θαρραλέα το μέλλον μας με τις μηχανές. Η ανάλυση δεν αφήνει κανένα σημαντικό θέμα ανεξερεύνητο. Από τον κίνδυνο του TikTok και των Deep Fakes, έως την προοπτική της «Μοναδικότητας», την ηθική της τεχνητής νοημοσύνης και τα αυτόνομα όπλα, όλα υποβάλλονται αναμενόμενα στη διαυγή κρίση των συγγραφέων.

Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι πρόκειται για μια πολιτικώς ορθή ανάλυση των συνεπειών της τεχνητής νοημοσύνης σε κοινωνικό, στρατιωτικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις. Βεβαίως, δίνεται αρκετή βαρύτητα στα θέματα της ασφάλειας, λόγω του προφίλ του Κίσινγκερ, αλλά γενικά το εγχείρημα ισορροπεί προς μια θετική μεν, αλλά αρκετά προειδοποιητική αποτίμηση. Ενα μικρό ενδεικτικό απόσπασμα απ’ το βιβλίο μπορεί να τα συνοψίζει όλα: «Οι μεγάλες χώρες δεν θα πρέπει να περιμένουν να ξεσπάσει μια κρίση για να ξεκινήσουν έναν διάλογο σχετικά με τις στρατηγικές, δογματικές και ηθικές συνέπειες αυτών των εξελίξεων. Αν μείνουν απαθείς, είναι πιθανόν να αντιμετωπίσουν μη αναστρέψιμα γεγονότα. Μια διεθνής προσπάθεια ανάσχεσης αυτών των κινδύνων είναι επιτακτική».

Καθημερινή