David Wisner: Ο ΓΡΙΦΟΣ ΤΟΥ ΡΟΒΕΣΠΙΕΡΟΥ

του David Wisner*

Είμαι από κλίση ιστορικός, ελάχιστα αφοσιωμένος στην ηθικολογία. Δύο ρεπορτάζ στο αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Politico με ώθησαν, πρόσφατα, να επανεξετάσω ένα σενάριο που με απασχολεί εδώ και σχεδόν μια δεκαετία.

Τα ρεπορτάζ  με πήγαν πίσω, σε μια εποχή λίγο περισσότερο από δύο αιώνες πριν, σε ένα επεισόδιο της Γαλλικής Επανάστασης, κατά τη διάρκεια των καυτών, μεθυστικών ημερών του Ιουλίου του 1794, όταν μια απρόσωπη ομάδα βουλευτών στην Εθνοσυνέλευση, χτυπημένη και στριμωγμένη από φόβο για εβδομάδες , αν όχι μήνες, συνωμότησε για να ανατρέψει την επαναστατική Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας, το δικτατορικό σκέλος των πιο ριζοσπαστικών μελών της Λέσχης των Ιακωβίνων, μεταξύ των οποίων, πρώτος και κύριος, ο Μαξιμιλιέν Ροβεσπιέρος.

Εκείνοι οι επαναστάτες που είχαν επιζήσει από τον τρόμο και το πραξικόπημα της 9ης Θερμιδώρ, που κατάφεραν να κρυφτούν στις πιο θυελλώδεις στιγμές επαναστατικής βίας, που είχαν πέσει ο ένας πάνω στον άλλο για να κολακέψουν και να διευκολύνουν τον Ροβεσπιέρο να σώσει τα τομάρια τους στο απόγειο της δύναμής του, έπεφταν τώρα ο ένας πάνω στον άλλον για να τον καταγγείλουν, ισχυριζόμενοι, ο ένας μετά τον άλλον. ότι είχαν εξαπατηθεί, τυφλωθεί, έμειναν άναυδοι. Τελικά συνειδητοποίησαν την αλήθεια,  αναφώνησαν. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν να υποστηρίξουν, να συμφωνήσουν, να εκτελέσουν τις εντολές του αχρείου, του δεσπότη που μέχρι τότε ονόμαζαν Αδιάφθορο;

Το θέαμα όπως εκτυλίχθηκε τις επόμενες μέρες είχε ήδη επαναληφθεί σε περισσότερες από μία περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Όπως έγραψε για πρώτη φορά ο ιστορικός R.R. Palmer το 1941, «Μια παλιά διαδικασία επαναλήφθηκε. Οι επαναστάτες  εγκατέλειπαν το ένα βυθιζόμενο πλοίο μετά το άλλο… [Α]μετά τον Θερμιδώρ, άνδρες που είχαν συνεργαστεί με τον Ροβεσπιέρο και συμφώνησαν μαζί του δήλωναν θορυβωδώς, για να προστατεύσουν τον εαυτό τους, ότι ήταν πάντα εχθροί του. Ότι είχαν αντιταχθεί κρυφά στα υποκριτικά σχέδιά του ή ότι, με την πατριωτική τους αθωότητα, είχαν γίνει απατεώνες του».

Από το 2016 σκέφτομαι αν μπορούμε να δούμε την αποκάλυψη της αλήθειας για τους Ρεπουμπλικανούς, για να μην αναφέρουμε τους κομματικούς μεγαλοπρεπείς μανδαρίνους. Τι θα χρειαζόταν για να καταγγείλουν, επιτέλους, τον άνθρωπο που κανένας, με την λογική στη θέση της, δεν θα αποκαλούσε αδιάφθορο, του οποίου τα λάθη ήταν εκεί για να τα δουν όλοι, του οποίου την ασυνείδητη πλειοδοσία υιοθετούν, τώρα, με αχαλίνωτο ενθουσιασμό;

Πότε θα άρχιζε να αναβλύζει ο καταρράκτης των δικαιολογιών; Ναι, αλλά όλοι μας ξεγελαστήκαμε, είπε η σιωπηλή πλειοψηφία το 1794, ασφαλείς πλέον στις θέσεις τους (τουλάχιστον μέχρι την 18η Μπρυμέρ και την άνοδο του Ναπολέοντα). Γιατί, στις 7 Ιανουαρίου 2021, ή σε οποιοδήποτε σημείο μετά, δεν άνοιξαν διάπλατα οι πύλες των κατηγοριών και της καταγγελίας, η κοινή γνώμη δεν στράφηκε οριστικά εναντίον του Αμερικανού υποκριτή, Ντόναλντ Τραμπ; Γιατί Ροβεσπιέρος και όχι Τραμπ;

Λιγότερο από μία εβδομάδα πριν την ημέρα των εκλογών, αποκαλύφθηκε από τον Τζον Κέλι, κάποτε αρχηγό του επιτελείου του, τότε, Προέδρου Τραμπ, ότι ο Τραμπ είχε επαινέσει τον Χίτλερ ή κάτι τέτοιο. Γιατί μας τα λέει τώρα, αναρωτιέται κανείς, και όχι όταν συνέβησαν ή κάποιον χρόνο μεταγενέστερα;

Γιατί να μην καρφώσετε το καρφί στο φέρετρο μετά την αποτυχημένη εξέγερση της 6ης Ιανουαρίου;

Αρκεί, τώρα, για τους άλλους που είχαν γίνει μάρτυρες τέτοιων παρωδιών να βγουν μπροστά, να αντιστρέψουν το ρεύμα; Είχαν εξαπατηθεί, επίσης, έτσι δεν ήταν. Θα ήταν τόσο εύκολο να το πούμε, εύκολο για τους υπόλοιπους να το πιστέψουμε. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν ξεγέλασε πολλούς από εμάς;

Μια στάλα πρώην συμβούλων του Τραμπ και εκπροσώπων του κόμματος, τον αποδοκιμάζουν πιο φανερά και έντονα τελευταία. Ο δημοσιογράφος Mike Allen εικάζει ότι θα είναι θέμα χρόνου μέχρι οι Ρεπουμπλικάνοι να γυρίσουν την πλάτη στον Τραμπ, υπό την προϋπόθεση ότι θα χάσει ξανά στις 5 Νοεμβρίου, και θα χάσει άσχημα. Σύμφωνα με την καλύτερη εικασία, αυτό δεν είναι πιθανό να συμβεί, ωστόσο, σε μεγάλο βαθμό μπορεί να συμβεί επειδή δεν έχουν ξεγελαστεί όλοι ή δεν είναι έτοιμοι να παραδεχτούν την αλήθεια.

Au contraire. Σε μια άλλη γωνιά αυτήν, ακριβώς, την ημέρα στέκονται όχι λιγότεροι από 236 σημερινοί Ρεπουμπλικανοί υποψήφιοι για ένα ευρύ φάσμα αξιωμάτων σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι έχουν αποδεχθεί ή παρασυρθεί από το Μεγάλο Ψέμα, το «Big Lie», υποστηρίζοντας ότι οι εκλογές του 2020 είχαν κλαπεί, ότι ο Ντόναλντ Τραμπ είχε όντως κερδίσει αλλά δεν του επέτρεψαν να παραμείνει στην εξουσία.

Παρ’ όλες τις αποκαλύψεις, παρά την εκκωφαντική έλλειψη απτών αποδείξεων, επιμένουν. Πόσοι άλλοι είναι πρόθυμοι να ψηφίσουν αυτούς τους ίδιους υποψηφίους αρνητές; Θα υποφέρουν ποτέ από τύψεις μεταμέλειας;

Από την αρχή αυτού του ημερολογιακού έτους παρακολουθώ τις προεκλογικές εκστρατείες με ένα μάτι, κουρασμένος, επιφυλακτικός, ελπίζοντας, θέλοντας να πειστώ ότι το πνεύμα του Τζον Λοκ του αμερικανικού φιλελευθερισμού θα κυριαρχούσε, ότι τα προστατευτικά κιγκλιδώματα που έχουν στηθεί ως αναπόσπαστο μέρος του αμερικανικού κοινωνικού συμβολαίου θα ήταν αρκετά για να περιορίσουν εκείνα τα λίγα «κακά αυγά» [σσ. <<Bad egg>> στα αγγλικά σημαίνει <<ανέντιμο άτομο>>] που αρνήθηκαν να δεχτούν τη συναίνεση των πολλών, της καθαρής πλειοψηφίας, εκείνων από εμάς που λίγο-πολύ τα πηγαίνουμε καλά μεταξύ μας στην φυσική μας κατάσταση, ανεξάρτητα από το πολιτικό κόμμα που υποστηρίζουμε.

Σχεδόν τα παράτησα πριν ξεκινήσω, μια μέρα στις αρχές Ιανουαρίου, διαβάζοντας τον τίτλο και τον υπότιτλο μιας στήλης της Karen Tumulty στην Washington Post.

«Αν, γνωρίζοντας όλα όσα γνωρίζουν τώρα οι Αμερικανοί για τον Τραμπ», έγραψε η Tumulty, «τον επανεκλέξουν – ή ακόμα και αν φθάσει κοντά στην επανεκλογή – θα είναι καιρός να σταματήσουμε να λέμε ψέματα στον εαυτό μας». Αυτό είμαστε πραγματικά;

Θυμάμαι κάτι που είπα σε Έλληνες δημοσιογράφους στην κρατική τηλεόραση την επομένη της εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ — και αφού η Χίλαρι Κλίντον παραδέχτηκε την ήττα της– το 2016. Ίσως οι Αμερικανοί είναι απλώς πιο συντηρητικοί από όσο νομίζετε ότι είναι. Όχι προφητικά, όχι από διάθεση παραίτησης, είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Τώρα, το 2024, μόλις δύο χρόνια πριν από την 250η επέτειο της υπογραφής της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, φαίνεται ότι οι Αμερικανοί είναι επίσης πιο πονηροί και πιο μισαλλόδοξοι και πιο επιρρεπείς από ό,τι ήμασταν διατεθειμένοι να παραδεχτούμε, για όποιον «Αμερική» σημαίνει κάτι πολύ διαφορετικό. Ίσως υπάρχουν περισσότερα “κακά αυγά” ανάμεσά μας από όσα είχα προετοιμαστεί να συνειδητοποιήσω.

Στην πραγματικότητα φαίνεται ότι είμαι αυτός που έχει παραπλανηθεί. Αλίμονο! Ίσως, όπως είχε υποστηρίξει, ήδη, τον Απρίλιο ο κυβερνήτης του Νιου Χάμσαϊρ Κρις Σουνούνου, σύμφωνα με τα περισσότερα ρεπορτάζ στο Politico, αυτό είμαστε πράγματι, τουλάχιστον,  «εγώ και το 51% της Αμερικής» που δεν βλέπουν τα πολλά λάθη και τα παραπτώματα του Ντόναλντ Τραμπ ως απαξιωτικά για να καταλάβει ξανά την Προεδρία.

Οι υπολογιαμοί με προβληματίζουν βαθιά. Βλέπετε, οι σκληροπυρηνικοί Ρεπουμπλικάνοι υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ και του κινήματός του δεν είναι αρκετά πολλοί για να τον εκλέξουν. Χρειάζονται βοήθεια από μια άλλη ομάδα στην αμερικανική πολιτική, τους ανεξάρτητους, αυτούς χωρίς επίσημες κομματικές σχέσεις. Η προέλευσή τους κυμαίνεται, και το συνολικό ποσοστό των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων που δεν έχουν κομματικές τάσεις, επίσης, εμφανίζει ανοδικές τάσεις από χρόνο σε χρόνο. Μπορείτε να τους αποκαλείτε Αμερικανούς βασιλιάδες, αν θέλετε. Εγώ ο ίδιος ψήφισα υποψηφίους και των δύο κομμάτων. (Ήταν πηγή υπερηφάνειας το γεγονός ότι οι φοιτητές στα προπτυχιακά μαθήματα πολιτικής που δίδασκα δεν μπορούσαν να καταλάβουν αν έγειρα δεξιά ή αριστερά στο πολιτικό φάσμα.) Θα είναι πολίτες σαν εμένα που δεν ανήκουν σε κανένα κόμμα που θα γείρουν τη ζυγαριά και θα αποφασίζουν ποιος θα είναι ο επόμενος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.

Τώρα, είναι κατανοητό ότι οι πιστοί MAGA (Make America Great Again) που έχουν υποστηρίξει την υποψηφιότητα Τραμπ, οι οποίοι έχουν επενδύσει τόσα πολλά στην υποψηφιότητά του, θα πρέπει να αντισταθούν στον πειρασμό να τον “πουλήσουν” όταν έρχονται αντιμέτωποι με τόσες αποκαλύψεις αυτού του είδους (ο ίδιος υποψήφιος τον οποίο υποστηρίζουν τόσο ένθερμα προσποιείται επανειλημμένα άγνοια όταν δεν ισχυρίζεται ότι ξέρει τα πάντα). Η εκστρατεία Τραμπ στην πραγματικότητα διπλασιάζει την καθαρότητα του κινήματος MAGA. Δεν είναι παρά ένα πλήθος Αμερικανών με ψήφους. Όσοι έχουν αντισταθεί, από πλευράς αρχών, στη διαυγή έκκληση για κομματική πειθαρχία, ανεξαρτήτως ιδεολογικού προσανατολισμού, δεν έχουν τέτοια δικαιολογία.

Σε ό,τι με αφορά, θα έρθει μια μέρα, σύντομα, που θα αρνηθώ ότι γνωρίζω αυτούς τους ανεξάρτητους που έχουν σκεφτεί σοβαρά με την προοπτική της επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ το 2024; Αν και δεν θα είναι μια χειρονομία που θα μου ερχόταν ενστικτωδώς να κάνω, γνωρίζω πραγματικά αυτούς τους ανθρώπους; Δεν είναι προδοσία του αισθήματος ανεξαρτησίας κάποιου να καταδικάζει τον Ντόναλντ Τραμπ- και να περιμένει από άλλους να το κάνουν — ακόμη και να αποδεχτεί κανείς εκ πρώτης όψεως τον ισχυρισμό ότι κάποτε τον ψήφισαν έκθαμβοι. Είναι η στάση που θα περίμενα από κάθε άτομο για το οποίο η ευπρέπεια είναι μια αξιοπρεπής αρετή. Δεν έχουμε αφήσει καμία αίσθηση ευπρέπειας; Αν όχι, τότε ποιοι στο διάολο είμαστε;

Το άρθρο στα αγγλικά

*Ο David Wisner είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Εκτελεστικός Διευθυντής του Michael and Kitty Dukakis Center for Public and Humanitarian Service στο ACT — Αμερικανικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης και συγγραφέας του Scenes from an American Childhood, που θα κυκλοφορήσει το 2025. Οι απόψεις που εκφράζονται εδώ είναι αυστηρά προσωπικές.