του καθηγητή Paul Touboul*
Πότε, μα την αλήθεια, θα αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα την επιδημία; Πότε θα πάψουμε να αναμασούμε την ίδια τραγική ιστορία μιας ατέλειωτης ίωσης, έτοιμης να ανακάμψει ανά πάσα στιγμή; Πότε θα συνειδητοποιήσουμε ότι ο φόβος που ενσταλάζεται στον πληθυσμό, αντί να τον προστατεύει, τον αποδυναμώνει και προσθέτει στο κακό ένα άλλο κακό;
Πότε θα επιστρέψουμε σε αυτό που παραδοσιακά μάθαμε από την εμπειρία των επιδημιών στο παρελθόν; Πότε θα έχουμε τη σοφία να υποβαθμίσουμε τα αποτελέσματα των μοντέλων και των αλγόριθμων κάθε είδους στη διαχείριση κρίσεων;
Πότε θα μπορέσουμε να πάψουμε την Υβρι μας και να αποδεχθούμε την ιδέα ότι πρέπει να συνηθίσουμε τις ιδιοτροπίες ενός ιού, να προστατευόμαστε από αυτόν με μια οικονομία μέσων και, για να τον νικήσουμε, να αποφεύγουμε να κάνουμε άνω-κάτω μια χώρα;
Μόνο φόβο προκαλούν τα παραληρήματα που προκαλούνται από την ανακοίνωση της προσεχούς – θα πάρει καιρό- διάθεσης αντι-covid εμβολίων: Να, τα καλά νέα ήρθαν. Πολύ ντόρος, αλλά τα κινεζικά ή ρωσικά εμβόλια περιβάλλονται από μια ατμόσφαιρα μυστηρίου, ακόμη και υποψίας.
Αντίθετα, τα μόλις εμφανισθέντα προέρχονται από μας, εννοώ ότι παρασκευάστηκαν στη Δύση. Πρωτοστατούν δύο αμερικανικές εταιρείες, η Pfizer και η Moderna, ακολουθούν και άλλες. Το εμβόλιο τους είναι πανέτοιμο, περιμένει τους καταναλωτές.
Εντύπωση προκαλεί και η ανταπόκριση αυτών των κατασκευαστών να παραδώσουν το προϊόν τους μόλις ένα χρόνο μετά την έναρξη της επιδημίας. Και τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν είναι θεαματικά: αποτελεσματικότητα 94 έως 95%.
Πώς φτάσαμε ως εδώ όταν η παρασκευή και η παράδοση ενός εμβολίου διαρκεί συνήθως αρκετά χρόνια και η δοκιμαστική περίοδος πρέπει να είναι επιτυχής; Μυστήριο.
Μίλησαν για σκληρή δουλειά για να το επιτύχουν. Σίγουρα. Ωστόσο, όπως και να το κάνουμε, η αξιολόγηση είναι μακροχρόνια, με στόχο να καλύπτει τελικά εκατομμύρια ή ακόμη και δισεκατομμύρια ανθρώπους.
Ωστόσο, μαθαίνουμε ότι ο φάκελος προς έγκριση ανέφερε ότι το εμβόλιο, απ’ όλους στους οποίους χορηγήθηκε, παρείχε υψηλή προστασία μόνο σε μερικές χιλιάδες. Φαίνεται ότι το FDA ενέκρινε μια διαδικασία ταχείας φάσης 3. Οι υγειονομικές αρχές ενήργησαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Κατά πόσο τηρήθηκαν οι επιταγές ασφαλείας του εμβολίου**;
Ωστόσο, η τεχνική που εφαρμόζεται σε αυτά τα δύο εμβόλια είναι καινούρια. Αποτελείται από τη χορήγηση αγγελιοφόρου RNA που μεταφέρει ένα κομμάτι ιού. Σε περίπτωση πραγματικής μόλυνσης, αυτό το κομμάτι, αναγνωρίζει τον ιό και ενεργοποιεί μια ανοσολογική αντίδραση.
Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά και θα έπρεπε να δείξουμε τουλάχιστον το μέγιστο της προσοχής όσον αφορά τη σχέση κινδύνου-οφέλους. Ποια εγγύηση ότι δεν θα έχει μακροπρόθεσμα επιπτώσεις στην κληρονομικότητα, καθώς το γονιδίωμά μας διατηρεί το σήμα αυτής της λειτουργίας εμβολίου;
Τα κράτη είναι ήδη στη σειρά. Σημαντικά χρηματικά ποσά βρίσκονται στο τραπέζι. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη παραγγείλει 100 εκ. δόσεις του εμβολίου Moderna. Οι συνομιλίες συνεχίζονται με την Ευρώπη.
Ο ενθουσιασμός είναι ορατός παντού. Αυτό θέλαμε, το τέλος ενός εφιάλτη είναι ορατό. Το επόμενο καλοκαίρι θα μπορούσε να σηματοδοτήσει το τέλος της ίωσης με γενικό εμβολιασμό. Αντιμέτωποι με μια Ύδρα που δεν παύει να ξαναγεννιέται, να τώρα στη διάθεσή μας η μόνη θεραπεία που μπορεί να θέσει τέρμα σε αυτή. Η τραγική αφήγηση που μας έχει επιβληθεί παίρνει πλήρως το νόημά της με βάση ένα αποτέλεσμα στα μέτρα της. Το έπος όλων των υπερβολών βλέπει ένα τέλος που το βολεύει.
Ας μείνουμε προσγειωμένοι…
Ας μείνουμε προσγειωμένοι και ας δούμε την τρέχουσα κρίση υγείας, παραμένοντας όσο το δυνατόν πιο κοντά στα γεγονότα. Η επιδημία covid-19 που μας έπληξε τον περασμένο Μάρτιο έληξε στα τέλη Μαΐου.
Αποδεικνύεται ότι από την καμπύλη θνησιμότητας Gauss*** που καταγράφηκε λοιπόν είναι παρόμοια με εκείνες που καταρτίστηκαν στο παρελθόν κατά τη διάρκεια παρόμοιων γεγονότων. Υπήρξε μια αναζωπύρωση κατά το καλοκαίρι λόγω ενός μεταλλαγμένου γονιδίου και, αυτό το φθινόπωρο, η έναρξη μιας παραλλαγής 4 που αύξησε την συχνότητα νοσηλείας χωρίς να επηρεάσει σημαντικά τα ποσοστά θνησιμότητας. Το φαινόμενο οδεύει προς το τέλος.
Ταυτόχρονα, τα ποσοστά μόλυνσης συνέχισαν να αυξάνονται σε σχέση με την επίμονη ιική κυκλοφορία, με περισσότερο από το 90% των προσβεβλημένων ατόμων να παραμένουν ασυμπτωματικά****.
Αντί να φωνάζουν σαν καρακάξες, όπως έκαναν, οι ιθύνοντες, αντίθετα, θα έπρεπε να είναι ικανοποιημένοι από την εξέλιξη. Διότι έτσι δημιουργείται η συλλογική ασυλία, η οποία είναι συνώνυμη με το τέλος της επιδημίας. Αυτός είναι ο στόχος στον οποίο κατευθυνόμαστε. Ο ιός έχοντας στο μεταξύ χάσει την επικινδυνότητά του, η διάδοσή του είναι ακόμη πιο αβλαβής ενώ παράλληλα επεκτείνει την προστασία του πληθυσμού.
Γιατί λοιπόν ένα εμβόλιο σε αυτό το στάδιο; Η πρόταση θα ήταν σωστή ενόψει μιας αναδυόμενης επιδημίας. Αλλά σήμερα είμαστε στο τέλος της μάχης. Είναι επείγον να δούμε τα γεγονότα ως έχουν και όχι με μεγεθυντικούς φακούς.
Η χώρα μας υπέφερε αρκετά από τα αυτοκτονικά για το μέλλον της κυβερνητικά μέτρα. Το ζήτημα των εμβολίων δεν θα πρέπει να θολώνει άλλο την κατάσταση και να δημιουργεί νέους αχρείαστους περιορισμούς.
Πρέπει να βασιστούμε σε σωστή διαχείριση της κρίσης, η οποία τώρα κατευθύνεται απαρέγκλιτα προς το τέλος της. Δεν θα ανακαλύψουμε ξανά επιδημίες. Η γνώση ενός παρελθόντος, πλούσιου σε υγειονομικές κρίσεις, παραμένει ο φάρος που μας καθοδηγεί.
Και ας ελπίσουμε ότι το δράμα που δημιούργησε ο covid-19 θα χρησιμεύσει ως μάθημα.
*Ομότιμος καθηγητής καρδιολογίας και πρώην διευθυντής της πανεπιστημιακής καρδιολογικής κλινικής της Λυών.
** Ο Ιταλός λοιμωξιολόγος Andrea Crisanti, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, δήλωσε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης: «Κανονικά χρειάζονται πέντε έως οκτώ χρόνια για να παραχθεί ένα εμβόλιο και, ως εκ τούτου τον Ιανουάριο, δεν θα το κάνω». Ωστόσο η ιταλική επιτροπή εμπειρογνωμόνων για την αντιμετώπιση της πανδημίας δήλωσε ότι «ο ιταλικός ΕΟΦ και οι διεθνείς αντίστοιχοι οργανισμοί εγγυώνται για την ασφάλεια των εμβολίων» (https://www.laprovence.com/actu/en-direct/6186131/coronavirus-litalie-entamera-fin-janvier-une-campagne-de-vaccination-sans-precedent.html) .
***Η κανονική κατανομή (ή κατανομή Gauss) αποτελεί μία Συνάρτηση Πυκνότητας Πιθανότητας συνεχών μεταβλητών. Χρησιμοποιείται ως πρώτη προσέγγιση για να περιγραφούν τυχαίες μεταβλητές πραγματικών τιμών, οι οποίες τείνουν προς τη Μέση Τιμή. Αποτελεί έγκυρο εργαλείο της στατιστικής, κυρίως γιατί αυτήν ακολουθούν ακριβώς ή με μεγάλη προσέγγιση τα περισσότερα συνεχή φαινόμενα, όπως η πανδημία Covid.
****Την αλήθεια των ισχυρισμών του κ. καθηγητή, για τη Γαλλία, -αλλά και σχεδόν όλη την Ευρώπη – μπορεί κανείς να επιβεβαιώσει ανατρέχοντας στον ιστότοπο https://www.worldometers.info/coronavirus/country/france/ ή στον
https://www.euromomo.eu/graphs-and-maps . Στον ίδιο ιστότοπο μπορούμε να δούμε για την Ελλάδα ότι η έξαρση θανάτων τις τελευταίες τρεις εβδομάδες (44η, 45η και 46η, ενάμιση μήνα πριν το τέλος του έτους) εγγίζει τα όρια της υπερθνητότητας, χωρίς, για την ώρα, να υπερβαίνει την καμπύλη υπερθνητότητας που παρουσιάζαμε τις πρώτες οκτώ εβδομάδες – δηλ. Ιανουάριο και Φεβρουάριο – του 2000, πριν εισβάλλει ο κορωνοϊός στη χώρα μας, από εποχιακή γρίπη προφανώς. Αυτοί οι νεκροί δεν είχαν τη θρηνητική παρουσίαση και πήγαν…άκλαυτοι από τα ΜΜΕ.
Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος
