Ilhan Tanir
Ενώ ήταν γνωστή για την ήπια δύναμη και τους δεσμούς της, η Τουρκία συζητείται σχεδόν αποκλειστικά για τη σκληρή δύναμή της σε πολλά μέτωπα.
Μέχρι το 2016, η Τουρκία περιορίστηκε στην επικράτειά της και απέφυγε να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική της δύναμη. Το δόγμα «Στρατηγικό Βάθος», ένα εργαλείο καθοδήγησης της εξωτερικής πολιτικής στα πρώτα χρόνια του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), βασίστηκε στην ήπια δύναμη.
Πολλά έχουν αλλάξει στη χώρα μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων και των ισορροπιών για τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, καθώς και τον τουρκικό στρατό και το κράτος.
Μόνο λίγες εβδομάδες μετά την αποτυχημένη κρίση στην οποία διακυβεύθηκε η ζωή του Ερντογάν, η Τουρκία ξεκίνησε μια στρατιωτική επιχείρηση στα συριακά εδάφη, διεκδικώντας ένα κομμάτι εδάφους.
Η Τουρκία και οι δυνάμεις αντιπροσώπευσής της (proxy), συμπεριλαμβανομένων των Αράβων και τουρκμένων μαχητών της Συρίας από τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (FSA), πήραν τον έλεγχο της περιοχής κοντά στα τουρκικά σύνορα μετά την Επιχείρηση “Ασπίδα του Ευφράτη”, που ξεκίνησε στις 24 Αυγούστου 2016. Στη συνέχεια, μετά από δύο μήνες επιθετικής υποστήριξης από μαχητές της FSA το 2018, η Τουρκία κατέλαβε το Afrin από τις Κουρδικές Λαϊκές Μονάδες Προστασίας (YPG) τον Μάρτιο.
Η Άγκυρα βλέπει την κουρδική πολιτοφυλακή ως επέκταση του παράνομου Εργατικού Κόμματος Κουρδιστάν (PKK) και, όπως φαίνεται στη δεύτερη επιχείρησή της, που ονομάστηκε «Κλάδος Ελαίας», η Τουρκία αύξησε σταθερά την παρουσία των στρατευμάτων της στη βόρεια επαρχία του Idlib, ενισχύοντας το ανθρώπινο δυναμικό της σε δεκάδες χιλιάδες, σε επαφή με τις δυνάμεις της Συρίας και της Ρωσίας.
Τον Οκτώβριο, η Τουρκία εισήλθε ξανά στη βόρεια Συρία για τρίτη φορά, παίρνοντας ένα άλλο κομμάτι εδάφους μεταξύ Σερακανίγιε και Τελ Αμπιάντ. Η επιχείρηση Peace Spring ξεκίνησε λίγο αφότου ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι απέσυρε τις δυνάμεις των ΗΠΑ από τη συνοριακή περιοχή, λίγες ημέρες πριν.
Από την Κυριακή, η Τουρκία δείχνει για άλλη μια φορά τους μυς της, αυτή τη φορά στο βόρειο Ιράκ, ξεκινώντας με αεροπορικές επιδρομές, και στη συνέχεια με κομάντο που ανέλαβαν το PKK. Ωστόσο, αυτές οι επιχειρήσεις αποτελούν μόνο κλάσμα της τουρκικής σκληρής δύναμης.
Τα επιθετικά βήματα της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο, που επεκτείνονται μέχρι τις ακτές της Λιβύης και στρέφονται κατά των δυνάμεων του εθνικού στρατού της Λιβύης, είναι ένα από τα τελευταία τουρκικά στρατιωτικά μέτωπα. Η Τουρκία βρίσκεται επίσης σε διαμάχη με την Ελλάδα, αναπτύσσει γεωτρήσεις με συνοδεία τουρκικών πολεμικών πλοίων κοντά στην Κύπρο. Η Άγκυρα κάλεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ να πολεμήσουν εναντίον της Ρωσίας στη Λιβύη, αλλά κατηγορεί ότι το ηγετικό μέλος του ΝΑΤΟ, Γαλλία, είναι μια «σκοτεινή» δύναμη στη χώρα που έχει υποστεί πόλεμο.
Η επιθετική στάση της Τουρκίας σε όλα αυτά τα μέτωπα, η οποία πυροδοτεί έναν γεωπολιτικό σεισμό στην περιοχή, ώθησε τη Γαλλίδα υπουργό Άμυνας να προτείνει την Τετάρτη ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να επιστήσει την προσοχή στη «απαράδεκτη» συμπεριφορά της Άγκυρας σε μια σειρά θεμάτων.
Η αξιωματούχος αναφέρθηκε στην αγορά του ρωσικού συστήματος αεροπορικής άμυνας S-400 από την Τουρκία και στο μπλοκάρισμα του αμυντικού σχεδιασμού του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη.
«Έχουμε γνωρίσει πολύπλοκες στιγμές στη συμμαχία, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε στρουθοκάμηλος και δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Πρέπει να το δούμε, να το πούμε και να το χειριστούμε », δήλωσε αξιωματούχος στο Reuters την Τετάρτη.
Εν τω μεταξύ, οι στενές σχέσεις του Ερντογάν με τον Τραμπ είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που ενισχύουν την πολεμική στάση του ισχυρού άνδρα της Τουρκίας, εκτός από την αδυσώπητη επιθυμία του να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη.
Μετά από τηλεφωνική κλήση με τον Τραμπ την περασμένη εβδομάδα, ο Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία μπορεί να ξεκινήσει μια νέα εποχή στις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω κοινών πολιτικών έναντι της Λιβύης.
Στην ίδια κλήση, το ντουέτο έκανε αστεία και αντάλλαξε ευχάριστες κουβέντες, όπως λέγοντας ο ένας στον άλλο πόσο μεγάλοι φαίνονται, σύμφωνα με έναν Τούρκο αρθρογράφο με στενές σχέσεις με το προεδρικό παλάτι στην Άγκυρα.
Ας θυμηθούμε ότι ο Τραμπ μπόρεσε να σταματήσει όλα τα έτοιμα πακέτα κυρώσεων του Κογκρέσου που έπρεπε να πλήξουν την κυβέρνηση Ερντογάν λόγω της αγοράς S-400. Ο Τραμπ επέβαλε κάποιες προσωρινές κυρώσεις στους Τούρκους υπουργούς μετά την τρίτη τουρκική επιχείρηση στη βόρεια Συρία τον Οκτώβριο, για να τις αποσύρει μόλις μεσολάβησε εκεχειρία με την Τουρκία, υπό τους όρους της Άγκυρας.
Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Συρία Πρέσβης Τζέιμς Τζέφρι και ο αναπληρωτής του, Ρίτσαρντ Ότζεν, είναι άλλοι δύο παράγοντες που θα θυμούνται σε αυτήν τη φάση τη στήριξη των τουρκικών στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον Ρώσων τόσο στη Συρία όσο και στη Λιβύη, και ενάντια στο συριακό καθεστώς στη Δαμασκό. Ο ενθουσιασμός που έχουν δείξει και οι δύο αξιωματούχοι των ΗΠΑ τους τελευταίους μήνες στη στήριξη των τουρκικών επιχειρήσεων σε αυτές τις χώρες για την αντιμετώπιση της ρωσικής εξουσίας είναι αξιοσημείωτος.
Ο νόμος Caesar, που τέθηκε σε ισχύ την Τετάρτη, βοηθά επίσης πολύ την τουρκική κυβέρνηση εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, το οποίο αντιμετωπίζει μία από τις σοβαρότερες απειλές στον εννιάχρονο εμφύλιο πόλεμο. Ακόμη και πριν ξεκινήσουν οι κυρώσεις, είχαν ήδη συμβάλει στην κατάρρευση της λίρας και της οικονομίας της Συρίας. Εφόσον το πακέτο κυρώσεων στοχεύει άμεσα τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ Άσαντ και τους συμμάχους του, μερικοί από τους οποίους είναι οι κύριοι εχθροί του Ερντογάν, αυτό θα βοηθήσει πολύ την Άγκυρα στον αγώνα της ενάντια στη Δαμασκό.
Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα και η Κύπρος αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές κινήσεις, ο Τραμπ υποστηρίζει κατηγορηματικά τον Ερντογάν με τους απεσταλμένους του, οι οποίοι χρησιμοποιούν την τουρκική γλώσσα για να ενθαρρύνουν τις ενέργειες του Ερντογάν χωρίς καμία καταδίκη για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες έχουν τεκμηριωθεί, πρόσφατα, την περασμένη εβδομάδα από τη Nadine Maenza, την Αντιπρόεδρο της Επιτροπής Διεθνούς Θρησκευτικής Ελευθερίας (USCIRF), η οποία δήλωσε ότι η τουρκική κυβέρνηση κατευθύνει επιχειρήσεις που οδηγούν σε εθνοκάθαρση. Έχουμε δει όταν η Τουρκία εισέβαλε στα συριακά εδάφη να «αφαιρεί τη θρησκευτική ελευθερία» και να «επιβάλλει σκληρούς όρους».
Δεν υπάρχει κριτική από την Ουάσιγκτον. Αντίθετα, ο Τραμπ με τις συχνές τηλεφωνικές του κλήσεις προς την Άγκυρα, έγινε ο μεγάλος ενισχυτής του Ερντογάν όχι μόνο εναντίον της Ρωσίας και της Συρίας, αλλά και εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων μελών του ΝΑΤΟ.
