Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
«Όταν η παλίρροια φεύγει, βλέπεις αυτούς που κολυμπούσαν χωρίς μαγιό» συνηθίζει να λέει ο Αμερικανός γκουρού της Wall Street, Γουόρεν Μπάφετ. Και η απόφαση της Ευρωπαικής Κεντρικής Τράπεζας να ξεκινήσει την αύξηση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης, αναμφίβολα θα φανερώσει ποιοι στην Ευρωζώνη κολυμπούν χωρίς μαγιό. Και κυρίως χωρίς να χρειάζονται σωσίβιο!
Αναφερόμαστε στις υπερχρεωμένες χώρες του Νότου, κυρίως την Ελλάδα και την Ιταλία με ενα δημόσιο χρέος 200% και 150%, επί του ΑΕΠ, αντίστοιχα. Ηδη, τα επιτόκια των ομολόγων της Ιταλίας κινούνται ανοδικά (3,7%). Το spread του ιταλικού BTP έναντι του γερμανικού Bund διευρύνθηκε στις 233 μονάδες. Η απόδοση του ελληνικού 10ετούς βρίσκεται στο 4,41% και το spread ξεπέρασε τις 290 μονάδες.
Το υψηλότερο επιτόκιο των ελληνικών κρατικών τίτλων αντανακλά το υψηλό δημόσιο χρέος, το οποίο αναμένεται μεν να μειωθεί στο 180,2% στο τέλος του 2022, αλλά παραμένει το υψηλότερο μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης. Αναλυτές προβλέπουν ότι τα επιτόκια του ελληνικού 10ετούς θα κινηθούν προς το 5% το επόμενο διάστημα, γεγονός που καθιστά απαγορευτικό έναν νέο δανεισμό. Η άνοδος του κόστους δανεισμού του δημοσίου παρασύρει και τα ομόλογα ελληνικών εταιρειών, που ήδη κυμαίνονται περί το 5%. Το κόστος χρηματοδότησής των μεγάλων επιχειρήσεων θα αυξηθεί περαιτέρω –σε μια περίοδο που επιβαρύνονται σημαντικά από τις υψηλές τιμές της ενέργειας.
Θα επιβαρυνθούν επίσης τα νοικοκυριά που έχουν στεγαστικά- καταναλωτικά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου και βρίσκονται στο αρχικό στάδιο αποπληρωμής τους. Υπολογίζεται ότι για ένα σχετικά πρόσφατο στεγαστικό δάνειο 100.000 ευρώ, 25ετούς διάρκειας και επιτόκιο 3,25% σήμερα, η μηνιαία δόση θα αυξηθεί κατά 100 ευρώ περίπου. Η επίπτωση από την αύξηση του κόστους δανεισμού της χώρας αποτυπώνεται ήδη έντονα στο «φρένο» των ομολογιακών εκδόσεων από τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις, αλλά και στον δανεισμό του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, καθώς τα επιτόκια είναι κυμαινόμενα και το κόστος περνάει άμεσα στο ταμείο.
Υπάρχει αντίδοτο; Φυσικά!
Το αντίδοτο είναι η ανάπτυξη, αλλά για την απορρόφηση του χρέους, θα χρειαζόταν μια σταθερή αύξηση του ΑΕΠ τουλάχιστον 3% για μερικά χρόνια. Μόνο που όλοι οι δομικοί παράγοντες είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμοι: ακριβή ενέργεια, υψηλός πληθωρισμός, αβεβαιότητα λόγω εξωγενών παραγόντων, όπως η συνέχιση επ´ αόριστον του πολέμου στην Ουκρανία και ο κίνδυνος επιστροφής της πανδημίας το φθινόπωρο σε νέα ύψη.Πώς μπορούμε να υπολογίζουμε σε σταθερή και διαρκή ανάπτυξη, με τέτοιες υποθέσεις;
Και καλά η Ιταλία που μπορεί απλώς να απευθύνει έκκληση στην Ευρώπη, ξεσκονίζοντας το μοναδικό, αιώνιο επιχείρημα χωρίς παραλλαγές: η Ιταλία είναι πολύ μεγάλη για να χρεωκοπήσει, μια ενωμένη Ευρώπη χωρίς την Ιταλία δεν έχει νόημα, θα ήταν σαν ένα τριαντάφυλλο χωρίς αγκάθια, ένας καφές χωρίς κρέμα. Η Ελλάδα;
Ο Νότος θα συνεχίσει φυσικά τις εκκλήσεις στην Ευρώπη για ανώτατο πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και στήριξη για την εκταμίευση νέων ευρωπαϊκών κονδυλίων, το περίφημο Recovery-bis για το οποίο οι Βρυξέλλες δεν συζητούν ακόμη επίσημα, ενώ οι λογαριασμοί συνεχίζουν να αυξάνονται. Ακόμη όμως και αν υιοθετηθούν αυτά τα δύο μέτρα,θα πάρει χρόνο και ο χρόνος δεν παίζει για εμάς. Όσο περνάει ο καιρός,το ερώτημα θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο να απαντηθεί: πώς θα αντιμετωπίσουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις τον πληθωρισμό και την ακριβή ενέργεια ; Και όταν λέμε πληθωρισμό δεν εννοούμε την παραδοσιακή νεοφιλελεύθερη πομφόλυγα για «κούρσα μεταξύ μισθών και τιμών». Γιατί οι μισθοί βρίσκονται ουσιαστικά σε συνεχή πτώση εδώ και 20 χρόνια,σε πραγματικές τιμές.
Η παραγωγικότητα της εργασίας, εξάλλου, πέφτει και δεν είναι δυνατόν να αυξηθεί: και επομένως σύμφωνα με τις κλασικές θεωρίες του πληθωρισμού ως σχέση μεταξύ μισθών και παραγωγικότητας, δεν μετρά και δεν ρυθμίζει πλέον τίποτα. Αυτό που ονομάζεται πληθωρισμός,στην πραγματικότητα είναι η συνεχής αύξηση των τιμών σε παγκόσμια κλίμακα λόγω πανδημίας,πολέμου και διακοπής της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Και όλα αυτά δεν είναι απλά πληθωρισμός: είναι μια παγκόσμια αταξία. Η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ προσπαθεί να σβήσει μερικές φλόγες κλείνοντας τις «κάνουλες» των κεντρικών τραπεζών και σταματώντας πλέον τις καθαρές αγορές ομολόγων.Μόνο που η πυρκαγιά είναι πολύ μεγάλη για να σβηστεί με …νεροπίστολα!
naftemporiki.gr
