Όταν η απόγνωση των ψηφοφόρων από την αναξιοπιστία των πολιτικών τους οδηγεί στις αδιέξοδες ακραίες επιλογές

Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected]   www.kalkis.eu

Η περίπτωση των Αργεντινών

Η ολοένα και αυξανόμενη αποχή των ψηφοφόρων από τις κάλπες ή η αρνητική ψήφος τους είναι γνωστή στα πέρατα της οικουμένης. Ακόμα κι εκεί όπου η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική, όπως και στην περίπτωση της ταλαίπωρης Αργεντινής, όπου την περασμένη Κυριακή 13-8-2023 είχαν «προκριματικές εκλογές» για τις επερχόμενες προεδρικές το προσεχές φθινόπωρο. Γιατί τις κάνουν τις προκριματικές ; Για να ξεσκαρτάρουν τα πολύ μικρά ή κόμματα σφραγίδες που δεν πιάνουν ούτε το 1,5 % του εκλογικού σώματος.

Τι έγινε λοιπόν στις τελευταίες προκριματικές εκλογές της Αργεντινής ;

Έχασαν τα δυο παραδοσιακά κόμματα, το κεντροαριστερό που βρίσκεται στην εξουσία και η δεξιά, προς όφελος ενός αυτοαποκαλούμενου «αναρχοκαπιταλιστή», του Χαβιέ Μιλέι, τον οποίο οι δημοσκοπήσεις δεν έδιναν πρώτο !

Η εικοσάχρονη Αργεντίνα ψηφοφόρος Μαρία, δήλωσε στις 13-8-2023 έξω από την κάλπη μιας εργατούπολης του πολεοδομικού συγκροτήματος του Μπουένο Αϊρες, την Τολόσα, στην ανταποκρίτρια της εφημερίδας Le Monde, Flora Genoux  : «Δεν ξέρουμε πια ποιον να ψηφίσουμε. Όποιες κι αν είναι οι πολιτικές, η χώρα βρίσκεται πάντα στην ίδια κατάσταση». Δηλαδή επί 12 συνεχή χρόνια διψήφιος πληθωρισμός (φέτος ετήσιος πληθωρισμός 115%) , κολοσσιαίο χρέος έναντι του ΔΝΤ, υποτιμούμενο διαρκώς νόμισμα (το πέσο) και φτώχεια που αφορά 4 στους 10 Αργεντινούς». Βλέπε σχετικό ρεπορτάζ του ηλεκτρονικού Le Monde, 14-8-2023, με τίτλο : «Αργεντινή : πριν τις προεδρικές εκλογές, ο υπερ-φιλελεύθερος Χαβιέ Μιλέι αναστατώνει το πολιτικό τοπίο της χώρας» (Argentine : avant la présidentielle, l’ultralibéral Javier Milei bouleverse le paysage politique du pays).

Ο αντισυστημικός αυτός οικονομολόγος ήρθε πρώτος στις προκριματικές εκλογές της Κυριακής, υπερβαίνοντας το 30% των ψήφων, μπροστά από την Δεξιά Πατρίσια Μπούλριχ, 67 ετών, που έλαβε 28%, και μπροστά από τον Σέρχιο Μάσα, 51 ετών, του κυβερνόντος κόμματος που έλαβε το 27% των ψήφων, σύμφωνα με τα στοιχεία του ρεπορτάζ της εφημερίδας Libération και του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων (AFP) στις 14-8-2023.

Τι εκμεταλλεύθηκε ο Χαβιέ Μιλέι και αναστάτωσε  το πολιτικό τοπίο της Αργεντινής.

Ο 52χρονος υπερ-φιλελεύθερος και αντισυστημικός οικονομολόγος κέρδισε τις προκριματικές εκλογές, δύο χρόνια μετά την ανάμειξή του στον πολιτικό στίβο και την εκλογή του ως βουλευτή για την πόλη του Μπουένος Άιρες, με τα χρώματα του κόμματος Libertad Avanza («η ελευθερία προχωρά»). «Ο Javier Milei εκμεταλλεύεται τη θυμωμένη ψήφο και την ψήφο απογοήτευσης, ειδικά από τους νέους», αναλύει η Lara Goyburu, πολιτική επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες. Η κινητοποίηση των Αργεντινών ψηφοφόρων, στο 69% παρά την υποχρεωτικότητα της ψήφου –πολύ κάτω πριν από 4 χρόνια– έδειξε περίτρανα, όπως ήταν αναμενόμενο, μια απογοήτευση του εκλογικού σώματος. «Υπάρχει μια αυξανόμενη δυσαρέσκεια του εκλογικού σώματος, σε μια χώρα που ήτανε έντονα πολιτικοποιημένη», διαγιγνώσκει ο Χουάν Νέγκρι, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Torcuato di Tella. Ο Milei είναι η αντανάκλαση αυτής της απογοήτευσης, ανάμεσα σε πολλούς ψηφοφόρους που δεν πιστεύουν πλέον στα κόμματα.

Ποιο είναι το προφίλ και τι υπόσχεται ο νικητής ;

Υπέρ ενός κράτους μειωμένου στο ελάχιστό του, ο Javier Milei υπερασπίζεται την ελευθερία να φέρεις όπλα και να πουλάς σωματικά όργανα. Είναι αποφασιστικά κλιματοσκεπτικιστής και απορρίπτει τη νόμιμη άμβλωση, η οποία εγκρίθηκε μόλις το 2020 στην Αργεντινή. Προβάλει τις φιλίες του με τους πρώην Αμερικανούς προέδρους Ντόναλντ Τραμπ και Ζαΐρ Μπολσονάρο. Χωρίς να διαθέτει πολιτικό μηχανισμό, έχει πολλαπλασιάσει τις συμμαχίες του με τοπικές προσωπικότητες, οι οποίες ωστόσο είχαν αλυσιδωτά μέτρια εκλογικά αποτελέσματα φέτος.

«Καταφέραμε να οικοδομήσουμε μια ανταγωνιστική εναλλακτική, η οποία θα βάλει τέλος σε αυτήν την παρασιτική, κλεπτοκρατική, άχρηστη πολιτική κάστα», δήλωσε ο Μιλέι το βράδυ της Κυριακής στους ενθουσιώδεις υποστηρικτές του. Ο Milei λέει, μεταξύ άλλων, ότι θέλει να καταργήσει μακροπρόθεσμα την Κεντρική Τράπεζα Αργεντινής. Αλλά πάνω από όλα, με μια εμπρηστική και μερικές φορές προσβλητική γλώσσα, θέλει να εκδιώξει με «κλοτσιές στα οπίσθια» την υφιστάμενη «πολιτική κάστα», που σύμφωνα με τον ίδιο, «παρασιτεί» σε βάρος της Αργεντινής εδώ και 30 χρόνια. Ένα πρόγραμμα δηλαδή που αντλεί πρόθυμα από την ακροδεξιά δεξαμενή ρητορικής.

Μεταξύ ιδιωτικοποίησης και απορρύθμισης, οι ριζοσπαστικές προτάσεις του, όπως ένα «σχέδιο αλυσοπρίονου» στις δημόσιες υπηρεσίες, έχουν συχνά σοκάρει. Αλλά ταρακούνησαν επίσης την πολιτική συζήτηση, θέτοντας σχεδόν θέματα ταμπού, όπως η σκόπιμη δολαριοποίηση της οικονομίας της Αργεντινής (να αντικαταστήσει δηλαδή επισήμως το πέσο με το δολάριο). Ο Μιλέι υποσχέθηκε να ξανακάνει την Αργεντινή μια «δύναμη», όπως τότε που ήταν η «γη της επαγγελίας» της ευρωπαϊκής μετανάστευσης στις αρχές του 20ού αιώνα, κάτι που θυμίζει τον Ντόναλντ Τραμπ.

Πάντως η πολιτική επιστήμονας Λάρα Γκόιμπουρου θεωρεί ότι το κλειδί των προσεχών προεδρικών εκλογών της Αργεντινής το φθινόπωρο βρίσκεται επίσης στην επιλογή του 30% των ψηφοφόρων που απείχαν από τις προκριματικές εκλογές της περασμένης Κυριακής…