Του Γιώργου Κυριακού
Στη Διαβούλευση «για το μέλλον της Βορείου Ηπείρου», που διοργάνωσε η πρωτοβουλία «Οι Απ’ Έδω» τον Απρίλιο, (Δρόμος 11/4/2024) ήταν τιμή η συμμετοχή τριών Αλβανών που δίπλα στην αγάπη για την πατρίδα τους έχουν δείξει τις ειλικρινά φιλικές διαθέσεις τους για τους Έλληνες. Τα αποσπάσματα είναι από κείμενα που απέστειλαν ειδικά για τη Διαβούλευση:
Φατός Λουμπόνια
αναλυτής και συγγραφέας, πρώην πολιτικός κρατούμενος
…Στην επίσημη γλώσσα του νέου αλβανικού κράτους, οι κάτοικοι της μειονότητας ονομάζονταν ελληνόφωνοι με την έννοια ότι αρχικά ήταν Αλβανοί αλλά αργότερα απέκτησαν την ελληνική γλώσσα. Το κράτος προσπάθησε μια σειρά από αλλαγές ονομάτων των χωριών τους για να τους δώσει νόημα σύμφωνα με την αλβανική γλώσσα… Έγιναν επίσης πολιτικές για τον διαχωρισμό των Αλβανών Ορθοδόξων Χριστιανών από τους Έλληνες, ιδίως με την ίδρυση της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας.
Ο καθολικός εθνικιστής Βάσο Πασάς αναφέρει: «Μην κοιτάτε την εκκλησία και το τζαμί / η θρησκεία των Αλβανών είναι η Αλβανία»…
…Η ιδεολογία του κομμουνιστικού καθεστώτος ήταν ένας παράδοξος συγκρητισμός μεταξύ δύο ομογενοποιητικών ιδεολογιών, του εθνικισμού και του κομμουνισμού. Έτσι, από το 1945, όταν οι πολιτικές του τρόμου άρχισαν να καθαρίζουν τη χώρα πολλοί αγωνιστές της Ελληνικής Μειονότητας έγιναν θύματα. Ενάντια στα συμφέροντα της ελληνικής μειονότητας αυτή την περίοδο είναι επίσης το γεγονός ότι το ελληνικό κράτος θεωρείται από τους εθνικοκομμουνιστές δύο φορές εχθρός…
Ο εθνικισμός δυνάμωσε μετά τη ρήξη με τη Σοβιετική Ένωση στις αρχές της δεκαετίας του ’60… Το 1967 ανακοινώθηκε η απαγόρευση της θρησκείας, το κλείσιμο εκκλησιών και τζαμιών. Εξαλείφθηκε ένας άλλος παράγοντας διαφοροποίησης ταυτότητας, τόσο για όλους τους Αλβανούς όσο και για την Ελληνική Μειονότητα, και οι πρακτικές ομογενοποίησης ισχυροποιήθηκαν.
…Η πτώση του κομμουνισμού βρήκε τη Μειονότητα καθώς και τους Αλβανούς σε μια κοινή δύσκολη θέση. Παραδόξως, στα Βαλκάνια, υπήρξε η αφύπνιση του εθνικισμού ως συνέχεια μιας διαδικασίας που θεωρείται παγωμένη με την έλευση του κομμουνισμού. Σε αυτόν τον δυϊσμό μεταξύ οικονομικών αναγκών και αναγκών ταυτότητας, είδαμε Αλβανούς να μεταναστεύουν μαζικά στην Ελλάδα, κάποιοι να αλλάζουν ακόμη και τα ονόματά τους για να μην αναγνωριστούν ως μουσουλμάνοι, αλλά να παραμένουν εθνικιστές που θεωρούν τους Έλληνες και τους Σέρβους γείτονές τους ιστορικούς εχθρούς…
… Οι συγκρούσεις έχουν ενταθεί ιδιαίτερα στη Χιμάρα τα τελευταία δέκα χρόνια, με αποκορύφωμα την αποκαλούμενη σήμερα «υπόθεση Μπελέρη»…
Τα δύο πιο περιζήτητα σημεία για την ανάπτυξη αυτής της βιομηχανίας είναι τα Τίρανα ως πρωτεύουσα και η ακτή. …Έτσι, η ληστεία των εδαφών της ελληνικής μειονότητας άλλοτε δικαιολογείται ευθέως και άλλοτε υπονοείται ως πράξη κινούμενη από πατριωτική αναγκαιότητα, εναντίον όσων κάνουν κακό στην Αλβανία, Έλληνες πράκτορες κ.λπ.. σύμφωνα με το περίφημο σύνθημα του Samuel Jonson: Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων.
Ποιο είναι το μέλλον της Ελληνικής Μειονότητας;
…Το μέλλον της ελληνικής μειονότητας μοιράζεται με αυτό του μεγαλύτερου μέρους των Αλβανών που εγκατέλειψαν μαζικά τη χώρα τα τελευταία δέκα χρόνια για να ξεφύγουν από αυτό το κακό. Το ναρκο-ολιγαρχικό – νεοφιλελεύθερο – παγκοσμιοποιητικό – αυταρχικό κράτος έχει προετοιμάσει για την ελληνική μειονότητα το ίδιο μέλλον που ετοίμασε για τους Αλβανούς. Σε σχέση με τους Αλβανούς, η ελληνική μειονότητα έχει έναν επιπλέον παράγοντα απέναντί της: τον αλβανικό πατριωτισμό ως «το τελευταίο καταφύγιο των αχρείων».
Πώς βγαίνεις από αυτό;
…Το ζήτημα της εξέγερσης είναι περίπλοκο:
Πρώτον οι άνθρωποι δεν έχουν παρά τα χέρια τους για να ξεσηκωθούν ενάντια σε ένα κράτος όπου η αστυνομία και η δικαιοσύνη υπηρετούν τους ληστές τους.
Δεύτερον, οι Αλβανοί προέρχονται από μισό αιώνα δικτατορίας και δυσκολεύονται να επαναστατήσουν ενάντια στο κράτος.
Τρίτον, δεν βλέπουν κανένα σημάδι ότι αν επαναστατήσουν μπορούν να υποστηριχθούν από τα φιλελεύθερα δημοκρατικά κράτη, όπου θα περιλάμβανα και την Ελλάδα….
Το μέλλον της Ελληνικής Μειονότητας, όπως και αυτό των Αλβανών, μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο μόνο μέσω του εκδημοκρατισμού της Αλβανίας, που δεν μπορεί να έρθει χωρίς αγώνα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό ενάντια στο ναρκο-ολιγαρχικό – νεοφιλελεύθερο – παγκοσμιοποιητικό – αυταρχικό κράτος.
Αν όμως έδινα μια ρεαλιστική απάντηση, θα έλεγα πως φοβάμαι, ότι η ληστεία και η μαζική μετανάστευση της Ελληνικής Μειονότητας θα συνεχιστεί μαζί με τη ληστεία και τη μαζική μετανάστευση της αλβανικής πλειοψηφίας.
Τέλνις Σκούκι
δημοσιογράφος από το Αργυρόκαστρο, αυτοεξόριστος στη Νορβηγία
Στη μικρή πόλη των Αγίων Σαράντα, κάτω από τον ανοιχτό ουρανό με το χρυσαφένιο φως του ήλιου, οι εμπειρίες μου με την κοινότητα των εθνικά Ελλήνων φωτίζουν το σκοτάδι των πρώιμων χρόνων μου.
Εκεί, η σύνδεσή μου με αυτήν την κοινότητα ήταν σαν μια ευλογία εν μέσω αδυναμιών και περιορισμών. Μεγαλώνοντας κοντά σε αυτή την κοινότητα ένιωθα προνομιούχος, καθώς είχα την ευκαιρία να αξιοποιήσω την ελευθερία και να κυνηγήσω τα πάθη μου.
«Τι θα ήμουν σήμερα, αν δεν είχα ζήσει τα παιδικά μου χρόνια μαζί τους;». Ζώντας δίπλα τους κατανόησα την αξία της ελευθερίας και τη σημασία της αντιμετώπισης της πολιτισμικής διαφορετικότητας.
Μέσα από την ελληνική μουσική και τον πολιτισμό, που διείσδυσε στα τείχη της δικτατορίας, είχα την ευκαιρία να γευτώ την ελευθερία. Αυτά τα στοιχεία με εισήγαγαν σε έναν νέο κόσμο αξιών και πολιτιστικής ποικιλομορφίας, δίνοντάς μου μια βαθιά αίσθηση του ανήκειν και του σεβασμού για τους άλλους.
Είναι ένα εξαιρετικό μέρος της ταυτότητάς μου, που μου δίνει τη δυνατότητα να διαδώσω το μήνυμα της αρμονίας και της συνεργασίας στον μεταβαλλόμενο και συνεχώς διευρυνόμενο κόσμο μας.
Σκερντιάν Δούλι
στέλεχος του Δημοκρατικού Κόμματος, υπεύθυνος της υποψηφιότητας του Φρέντη Μπελέρη στον Δήμο Χιμάρας
…Η Ελληνική Μειονότητα έχει σχεδόν τα ίδια προβλήματα με εμάς τους Αλβανούς, αφού ο κλέφτης δεν μας διαφοροποιεί όταν μας κλέβει. Τα μέλη της Μειονότητας, όταν κλέβονται από την κυβέρνησή μας, η ελληνική κυβέρνηση τα προστατεύει, ενώ δεν υπάρχει κανείς να μας προστατεύσει γιατί η αλβανική κυβέρνηση είναι αυταρχική και σκληρή…
Αυτό που παρατηρείται στις περιοχές όπου ζει η Μειονότητα είναι η έντονη έλλειψη ζωτικών δημόσιων επενδύσεων όπως αυτοκινητόδρομοι, ύδρευση και άλλες επενδύσεις. Αυτό το πρόβλημα υπάρχει σε όλες σχεδόν τις αγροτικές περιοχές της Αλβανίας και συνέπεια της εγκατάλειψης των επενδύσεων είναι και η εγκατάλειψη του πληθυσμού, όπου η Αλβανία έχει χάσει περίπου 500 χιλιάδες κατοίκους μέσα σε 10 χρόνια.
Η Αλβανία πρέπει να είναι χώρα πρότυπο συμβίωσης μεταξύ μας των Αλβανών και της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας.
Αυτό που γίνεται κατανοητό είναι ότι ο πληθυσμός δεν αισθάνεται καθόλου την πολιτική συζήτηση, χωρίς να αντικατοπτρίζει την τρέλα της αλβανικής κυβέρνησης, που είναι δυστυχώς η πιο διεφθαρμένη κυβέρνηση στην Ευρώπη.
Κλείνω τον χαιρετισμό με μια φράση του φίλου μου Φρέντη Μπελέρη που λέει «καλά και κακά, λίγα μας μένουν και η κυβέρνηση όταν μας κλέβει δεν μας χωρίζει σε καλούς και κακούς, ούτε σε Αλβανούς και Έλληνες».
