Οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι κατά κύριο λόγο, αν όχι αποκλειστικά, αθλητικοί αγώνες. Επίκεντρο τους είναι τα σώματα των αθλητών, σώματα που διαχωρίζονται αυθαίρετα σε συστατικά τμήματα και μέρη, τα οποία υποβοηθούνται ή παρεμποδίζονται από μη σωματικά στοιχεία, γύρω από τα οποία τα σώματα αναδιοργανώνονται για αναμέτρηση. Στους αθλητικούς αγώνες σώματα συμμετέχουν σε διάφορες κινήσεις, δρόμο, ρίψεις, καταδύσεις κλπ και κατόπιν προσπαθούν να προσδιορίσουν και να διερευνήσουν και να επεκτείνουν τα όρια της ταχύτητας, του ύψους και της δύναμης, σύμφωνα με το περιεχόμενο του Ολυμπιακού συνθήματος (Citius, Altius, Fortius: ταχύτερα-υψηλότερα-δυνατότερα)
Διάφοροι και συνθέτοι συνδυασμοί σωματικών κινήσεων εκτελούνται με τρόπο καθιερωμένο στα διάφορα Ολυμπιακά αθλήματα.
Η ταχύτητα νοείται σαν η μετατροπή της απόστασης στο χρόνο και εμφανίζεται σε μακριές ή κοντινές αποστάσεις μέσα από τον αέρα ή το νερό, πάνω σε φυσικό ή τεχνητό έδαφος, πάγο ή χιόνι, σε ανηφοριά, σε επίπεδο έδαφος ή κατηφορικό, με τη βοήθεια έμψυχων προεκτάσεων του ανθρώπινου σώματος, όπως τα άλογα ή βιομηχανοποιημένων, όπως υποδήματα, παγοπέδιλα, σκι, ξίφη ή κουπιά, με τον αθλητή να κινείται μόνος του ή να κινήσει σκάφος, μπάλα ή άλλα αντικείμενα.
Το ύψος νοείται σαν η εξουδετέρωση της βαρύτητας για κάποιο σκοπό, εμφανίζεται με διάφορες μορφές, σαν άνοδος Η κάθοδος, με ή χωρίς κοντάρι, εφαλτήριο ή άλογο, με σκοπό να μπει η μπάλα σε καλάθι ή να περάσει πάνω από φίλε.
Η δύναμη νοείται σαν η εξουδετέρωση της αδράνειας και της αντίστασης και η μετατροπή της σε απόσταση ή δύναμη και εμφανίζεται με διάφορες μορφές: άρση, η ανύψωση βαρών, σφυρών, σφαιρών, του ίδιου του σώματος ή του σώματος άλλου, την ακινητοποίηση του σώματος πιέζοντας το προς τα κάτω η αναισθητοποιώντας το με γρονθοκοπήματα. Και βεβαίως, τα περισσότερα αθλήματα απαιτούν ένα σύνθετο συνδυασμό ταχύτητας, δύναμης, αντοχής και χάρης, από μεμονωμένους αθλητές οι ομάδες αθλητών σε ομαδικά αθλήματα, πράγμα που επαυξάνει την πολυπλοκότητα των συνδυασμών.
Είναι βέβαιο ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες συγκεντρώνουν περισσότερο ενδιαφέρον από οιαδήποτε άλλη διεθνή ειρηνική εκδήλωση επειδή επίκεντρο τους είναι το ανθρώπινο σώμα. Κάθε ανθρώπινο ον έχει σώμα και το σώμα αυτό αποτελεί το κεντρικό στοιχείο και μέσον για όλες τις ανθρώπινες εμπειρίες. Έτσι, δικαιολογημένα ο αθλητισμός χαρακτηρίζεται σαν «δημοκρατική μορφή τέχνης». Πρέπει ωστόσο να τονίσουμε ότι οι δηλώσεις αυτές δεν σημαίνουν ότι το σώμα, όπως το νιώθουμ,ε είναι παγκόσμιο και ότι, κατά συνέπεια, οι αθλητικοί αγώνες προσφέρουν μία παγκόσμια γλώσσα όπως πίστευε ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας Ζαν Ζιρωντού, όταν παρακολουθώντας τους αγώνες του Παρισιού του 1924, ανέκραξε ότι «ο αθλητισμός είναι η εσπεράντο όλων των φύλων».
Κανένας, ούτε φυσικός, ούτε βιολόγος ούτε φυσιολόγος της άσκησης, δεν θεωρεί το σώμα σαν ένα κομμάτι κρέας πάνω στο χειρουργικό τραπέζι ή τον κυλιόμενο τάπητα. Συνεπώς, το γεγονός ότι τα σώματα, γενικά, εμφανίζονται ότι έχουν λίγο, πολύ την ίδια μορφολογική και φυσιολογική σύσταση μας λέει λίγα πράγματα. Το σώμα είναι τόσο πολιτιστική όσο και βιολογική σύνθεση και οι διάφοροι πολιτισμοί δέχονται τελείως διαφορετικές έννοιες του σώματος. Μεταξύ των πολιτισμών που συμμετέχουν στους αγώνες, υπάρχουν ορισμένοι που είναι «δυαλυστικοί» και θεωρούν το σώμα σαν τμήμα του «φυσικού» βασιλείου, που ξεχωρίζει και είναι μικρότερης αξίας από το «υπερανθρώπινο» ή «υπερφυσικό» βασίλειο. Στους πολιτισμούς αυτούς, το σώμα θεωρείται μόνο σαν περίβλημα ή και φυλακή ακόμη της ψυχής, ένας εχθρός που πρέπει να εξευμενίζεταινα πειθαρχείται ή και να κατακτάται, ώστε οι ανώτερες αυτές ιδιότητες να ελευθερώνονται και να γίνονται τελείως ανθρώπινες ή να συναντούν αργότερα τους νεκρούς ή τις θεότητες που δεν έχουν ούτε σάρκα ούτε αίμα. Υπάρχουν άλλοι πολιτισμοί που εκπροσωπούνται στους Ολυμπιακούς Αγώνες και είναι «μονιστικοί», δηλαδή δεν κάνουν κανένα διαχωρισμό ανάμεσα στο «φυσικό» και «ανθρώπινο» και το «υπερφυσικό» βασίλειο και δεν τα ιεραρχούν ως ανώτερα και κατώτερα από πλευράς αξίας. Στους πολιτισμούς αυτούς όπου τα βασίλεια αυτά είναι αλληλένδετα, το σώμα θεωρείται ότι αποτελείται από την ίδια ουσία όπως και το πνεύμα ή η ψυχή και, κατά συνέπεια, η ιδέα ότι είναι κάτι που πρέπει να κατακτηθεί από αυτά θεωρείται είτε αδιανόητη είτε σαν φοβερή ασέβεια. Εδώ, η προβολή και οι θεότητες έχουν και αυτοί σώμα και η σωματική έκφραση είναι ο τρόπος επικοινωνίας με αυτούς.
Άλλοι πολιτισμοί πάλι θεωρούν ότι το σώμα αποτελείται από αέρα, φωτιά και νερό, άλλοι από οξυγόνο και υδρογόνο και άνθρακα. Ορισμένοι το συγκρίνουν με γεωγραφικό τοπίο, άλλη με μία μηχανή. Μερικοί πιστεύουν ότι το κέντρο του είναι το συκώτι, άλλοι η καρδιά και άλλοι ο εγκέφαλος. Ορισμένοι πιστεύουν ότι είναι πιο γοητευτικό όταν είναι μικρόσωμο, σκούρο και μεστομένο, άλλοι όταν είναι ψηλό, λυγερό και λεπτό.
Επειδή οι διάφοροι πολιτισμοί βλέπουν το σώμα τόσο διαφορετικά, το νιώθουν και το ζούνε διαφορετικά. Τα σώματα διαφέρουν μεταξύ τους.
Κανενός όμως από τους πολιτισμούς που γνωρίζουμε το σώμα δεν του είναι αδιάφορο. Η πραγματική οικουμενικότητα του σώματος έγκειται στη διαρκή διαθεσιμότητα και παρουσία του σαν μέσο και κώδικας για την προβολή διαφόρων νοημάτων, σαν κεντρική πηγή μεταφορών και συμβόλων με τα οποία συσχετίζονται διάφοροι τομείς εμπειριών. Τα ειδικά στοιχεία του κώδικα αυτού και τα ειδικά νοήματα που διαμορφώνει ποικίλουν ανάλογα με τους πολιτισμούς, αλλά η παρουσία ενός πλούσιου σωματικού συμβολισμού είναι οικουμενική. Έτσι, ενώ δεν μπορούμε ποτέ να ξέρουμε ακριβώς τι σημαίνουν τα σωματικά κατορθώματα των Ολυμπιακών αθλητών για τους θεατές, χωρίς να προσδιορίσουμε τα πολιτιστικά σημάδια που αναζητούν οι θεατές αυτές, μπορούμε πάντως να είμαστε βέβαιοι ότι κάτι σημαίνουν για όλους. Αυτή είναι η βάση της κοινωνικής θέσης των Ολυμπιακών αθλητών.
Η ζωγραφική σύνθεση που πλαισιώνει τη σελίδα (“Μυθολογικές σκηνές”, 1937) αποτελεί προσχέδιο του Φώτη Κόντογλου, για την εικαστική επένδυση του Δημαρχείου Αθηνών.
antifono.gr