του Παντελή Σαββίδη
Παρακολούθησα, χθές, την εκδήλωση παρουσίασης του δίτομου έργου του Σάκη Μουμτζή: “Πως η Ελλάδα παρέμεινε στον ελεύθερο κόσμο”.
Μια ενδιαφέρουσα συγγραφική δουλειά του καλού αρθρογράφου και αναλυτή ο οποίος αφιέρωσε πολύ χρόνο στην μελέτη του Εμφυλίου. Είναι ένα πεδίο που το κατέχει καλά και η γνώση του, καθώς και οι εμπειρίες του, πολιτικές και δημοσιογραφικές, αποτελούν εγγύηση για το ότι δεν θα πάει χαμένος ο χρόνος της ανάγνωσής των δύο βιβλίων. Το βιβλίο εκδόθηκε απο τις εκδόσεις Επίκεντρο του Πέτρου Παπασαραντόπουλου.
Ενδιαφέρον παρουσίαζαν και οι εισηγήσεις των δύο ομιλητών, του Καθηγητή Ιστορίας στο ΑΠΘ Γιάννη Στεφανίδη και του δημοσιογραφου Σταύρου Τζήμα.
Παρουσίασαν τα δίτομο έργο αλλά επεξέτειναν τις αναφορές τους και σε δικές τους απόψεις.
Ενδιαφέρουσες ήταν και οι παρεμβάσεις απο το ακροατήριο το οποίο, με κάποιον τρόπο, είχε σχέση, αναγνωστική ή και άλλου ενδιαφέροντος, με την επίμαχη ιστορική περίοδο.
Έθεσα και εγώ δύο ερωτήσεις που με απασχολούν και οδηγούν σε αυτό το σχόλιο:
η μια ήταν, πως εξηγεί το πάνελ το ότι παρά την δουλική σχέση του Ζαχαριάδη με την ηγεσία του ΚΚΣΕ και την παρότρυνση του ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης να πάρει μέρος και στις εκλογές του 1946 και να μην καταφύγει σε εμφύλιο, ο Ζαχαριάδης παρήκουσε και βγήκε στα βουνά.
Η απάντηση του πάνελ δια του καθηγητή Στεφανίδη ήταν πως το ΚΚΣΕ δεν παρότρυνε τον Ζαχαριάδη να μην αρχίσει Εμφύλιο.
Οι δικές μου αναγνώσεις με τελευταία το βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη «Στη σκιά του Στάλιν» λένε το αντίθετο. Ότι, δηλαδή, ο Στάλιν δεν ήθελε να αρχίσει εμφύλιο το ΚΚΕ. Ο Μαραντζίδης αναφέρει διάφορα στοιχεία αλλά εδώ θα επικαλεστώ την κοινή λογική.
Προηγουμένως, θα πρέπει να κάνουμε μια παραδοχή: ο Εμφύλιος δεν άρχισε στα χρόνια της κατοχής που αναζητούν τη έναρξή του οι νέοι ερευνητές και συγγραφείς. Άρχισε τον Μάρτιο του 1946 και έληξε τον Αύγουστο του 1949.
Με βάση αυτήν την παραδοχή που είναι και η επικρατέστερη, όταν ο Ζαχαριάδης συζήτησε το θέμα του Εμφυλίου με τη σοβιετική ηγεσία ο Στάλιν είχε δεσμευτεί στη Γιάλτα (4 Φεβρουαρίου 1945) για την επιρροή στον μεταπολεμικό κόσμο. Όπως είναι γνωστό η Ελλάδα δόθηκε στη δύση. Ο ψυχρός πόλεμος δεν είχε αρχίσει ακόμη και ο Στάλιν δεν θα αμφισβητούσε την συμφωνία. Άλλωστε, ο σοβιετικός στρατός πέρασε από τα βόρεια σύνορα της χώρας και δεν μπήκε στην Ελλάδα.
Μετά, δε, τα Δεκεμβριανά (1944) και ένας άσχετος περί τα στρατιωτικά θα αντιλαμβανόταν πως η ισορροπία δυνάμεων έγειρε προς τον Ελληνικό Στρατό. Οι Σοβιετικοί τα αντιλαμβάνονταν αυτά. Δεν θα έκαναν το λάθος του Ζαχαριάδη.
Η απάντηση του πάνελ εξαντλήθηκε στο «δεν τους παρότρυναν (οι σοβιετικοί το ΚΚΕ) να μην κάνουν εμφύλιο.
Διαφώνησα. Η δεύτερη ερώτησή μου ήταν αν και η δεξιά ήθελε τον Εμφύλιο. Μετά τα Δεκεμβριανά το μπούλινγκ που υπέστησαν οι κομμουνιστές ήταν απερίγραπτο. Τους εξώθησαν στα άκρα και έπεσαν στην παγίδα τους. Αντί να ακολουθήσουν, έστω και καθυστερημένα, μια πολιτική όπως ο Τολιάτη στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ιταλίας, βγήκαν στα βουνά και πήραν τα όπλα.
Απάντησε ο Σάκης Μουμτζής που εν περιλήψει, θεώρησε ως δεξιά τον Γεώργιο Παπανδρέου και ανέφερε τις συνέπειες που υπέστη (πολιτικά) μετά τα Δκεμβριανά. Συμφώνησε για τις ευθύνες της δεξιάς αλλά ο Παπανδρέου δεν ήταν δεξιά. Ο Παπανδρέου συνέχιζε την βενιζελική παράδοση.
Αρκετοί αριστεροί, πρωταγωνιστές των γεγονότων, μετά τη λήξη του Εμφυλίου, εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την ήττα τους στον εμφύλιο. Και από την δική μου οπτική είχαν δίκαιο. Η κομμουνιστική επικράτηση θα ήταν έτσι και αλλιώς μια τραγωδία.
Στην Ελλάδα θα ήταν ακόμη χειρότερη δεδομένων των πρωταγωνιστών της που μετά βίας αντιλαμβάνονταν τι γινόταν και είχαν δεχθεί, για να μπορέσουν να συνεχίσουν την τραγωδία, τον διαμελισμό της χώρας.
Αλλά σε ό,τι συνέβη, ευθύνες υπάρχουν και στην δεξιά.
Ο εμφύλιος ήταν μια τραγωδία. Κατέστρεψε τη χώρα και βύθισε στο πένθος και την δυστυχία οικογένειες. Θα μπορούσα να σταματήσω εδώ.
Καθώς πέρασαν, από την λήξη του, 70 χρόνια και η γενιά μου δεν τον έζησε, ας κάνω μια υπέρβαση σε ένα σύντομο σχόλιο.
Αντάρτικο, κατά τη διάρκεια της κατοχής, και εμφυλίους στην ίδια περίοδο διότι οι αντάρτες καταφέρονταν και κατά των δικών τους αντίπαλων δυνάμεων, διεξήχθη σε όλες τις βαλκανικές χώρες.
Μετά την κατοχή στις χώρες αυτές επεβλήθη ο κομμουνιστικός ολοκληρωτισμός. Το μόνο κόμμα που υπήρχε ήταν το κομμουνιστικό. Οι αντίπαλοί του δεν εκμηδενίστηκαν, απλώς. Εξέλειπαν από το πολιτικό προσκήνιο.
Στην Ελλάδα, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Το ΚΚΕ ηττήθηκε και η Ελλάδα εντάχθηκε σε αυτό που ο Μουμτζής ονομάζει Ελεύθερο Κόσμο. Στον κόσμο αυτό, παρόλο που διαμορφώνεται μια ιδεολογική ηγεμονία που οδηγεί και στην πολιτική κυριαρχία των φιλοδυτικών δυνάμεων, συνυπάρχουν και άλλα κόμματα.
Μπορεί να φανταστεί κανείς την πολιτική ζωή της Ελλάδας, μετά τον Εμφύλιο, με την παρουσία του ΚΚΕ στην πολιτική ζωή;
Χωρίς το ΚΚΕ, και τους μαχητές του σε αναγκαστική υπερωρία, η ΕΔΑ που ήταν ο κοινοβουλευτικός συνασπισμός που το εξέφραζε έφθασε στο σημείο, το 1958, να γίνει αξιωματική αντιπολίτευση. Τι θα γινόταν με την παρουσία του ΚΚΕ στις εκλογές;
Η Δεξιά δεν άντεξε την παρουσία του Παπανδρέου στον εκλογικό στίβο, τον χαρακτήριζε συνοδοιπόρο και έκανε εκλογές βίας και νοθείας για να τον κερδίσει. Φαντάζεστε τι θα γινόταν αν υπήρχε στον πολιτικό βίο και το ΚΚΕ;
(Ο Παπανδρέου, μάλιστα, ήταν αυτός που πολιτικά πρωταγωνίστησε στις προσπάθειες κατά της κομμουνιστικής επικράτησης και για την Δεξιά ήταν συνοδοιπόρος!).
Παρά, λοιπόν, την ήττα του και παρά την εξάλειψη όλων των κομμουνιστικών κομμάτων μετά τη πτώση του κομμουνισμού, το ΚΚΕ βρίσκεται, σήμερα, σε ακμή. Το μόνο κομμουνιστικό κόμμα με τέτοια επιρροή. Φαντάζεστε τι θα γινόταν τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια.
Κάνει και κάτι άλλο, όπως ειπώθηκε στην χθεσινή παρουσίαση. Έχει μετατρέψει τα βουνά, με πρώτον τον Γράμμο, σε “πάρκα μνήμης”, με αγάλματα και σύμβολα που παραπέμπουν στον Εμφύλιο.
Δημοκρατία έχουμε, λειτουργεί νόμιμα, το μόνο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε είναι να μην επικρατήσει με τις απόψεις που έχει σήμερα.
Ιστορικές ευθύνες, όμως, έχει και η δεξιά. Και όχι, μόνο, για τον Εμφύλιο. Η Δεξιά ήταν η κύρια αιτία του Εθνικού Διχασμού το 1916 που στέρησε τη δυνατότητα από τη χώρα να λύσει από τότε (εντασσόμενη με τις νικήτριες δυνάμεις) πολλά από τα προβλήματα που την ταλανίζουν σήμερα (Κυπριακό).
Η Δεξιά ήταν που παρέδωσε τη Μικρά Ασία στους τούρκους.
Η Δεξιά ήταν με τον Μεταξά που δίχασε τις Ένοπλες Δυνάμεις με το πραξικόπημα του Κονδύλη το 1935.
Η Δεξιά ήταν που δεν δέχθηκε τους βενιζελικούς στρατιωτικούς στις τάξεις του Εθνικού Στρατού να πολεμήσουν κατά των Γερμανών και αναγκάστηκαν να ενταχθούν στο ΕΑΜ (βενιζελικός ήταν και ο Ζέρβας με τον ΕΔΕΣ και ο Σαράφης, Αρχηγός του ΕΛΑΣ ).
Η Δεξιά ήταν που είχε την ευθύνη της στον εμφύλιο αλλά, κυρίως, αυτή που διαμόρφωσε το μετεμφυλιακό κλίμα (κατά μία άποψη συνέχιση του εμφυλίου με τις εκτελέσεις και τις εξορίες).
Αυτήν την δεξιά θέλησαν να περιορίσουν οι Αμερικανοί με την παρέμβασή τους στα ελληνικά πολιτικά πράγματα στις μετεμφυλιακές εκλογές και επέβαλαν τον Πλαστήρα ως πρωθυπουργό ενώ ανάγκασαν τον δεξιό πυρήνα να δεχθεί στις κυβερνήσεις και άλλα μικρότερα κόμματα.
Η Δεξιά είναι που με το δίδυμο Αβέρωφ Καραμανλή δέχθηκε την διχοτόμηση της Κύπρου από το 1956.
Όπως γράφει στο πολύ ενδιαφέρον ερευνητικό βιβλίο του «Το μελάνωμα της Κύπρου» ο καθηγητής Βασίλης Φούσκας, Καραμανλής-Αβέρωφ αποδέχθηκαν μυστικά τη διχοτόμηση μέσω της ΝΑΤΟποίησης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Μακάριος, αρνούμενος αυτή τη πολιτική, γίνεται ο «αποδιοπομπαίος τράγος».
Είναι ο Καραμανλής που σε συνέντευξή του στη Le Monde στις 29 Νοεμβρίου 1967 λέει ότι οι σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία είναι απείρως πιο σημαντικές από τις σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Είναι ο Καραμανλής που ολιγωρεί και οι Τούρκοι με τον δεύτερο Αττίλα επιτυγχάνουν τον στόχο τους. Η καραμανλική διαχείριση του κυπριακού αποκαλύπτει ότι δεν ήταν η πολιτική ιδιοφυϊα που περιγράφουν οι αγιογράφοι του.
Και ήταν τα σπλάχνα της δεξιάς που δεν ικανοποιούνταν ούτε με αυτήν την κουτσή μετεμφυλιακή δημοκρατία και έκαναν το πραξικόπημα.
Είναι αυτή η ίδια δεξιά σήμερα που ετοιμάζεται με διάφορες ύποπτες ρυθμίσεις και μεθοδεύσεις να κάνει παραχωρήσεις στην Τουρκία.
Είναι η Δεξιά που το ενδιαφέρον της για κυριαρχία δεν αφορούσε ποτέ την χώρα και τον λαό της.
Αφορούσε την ηγεσία της και τους οπαδούς της.
Ευτυχώς που το ΚΚΕ έχασε στον Εμφύλιο. Δυστυχώς, που στην μετεμφυλιακή Ελλάδα επικράτησε η Δεξιά.
Έβαλα ένα Ctrl+F στη σελίδα με τη λέξη “Δεξιά”. 20 φορές, μου βγάζει.
Θαρρείς ότι αυτό το κείμενο το έγραψε ο Κουτσόγιωργας.
Με θλίβει το γεγονός ότι, εν έτει 2024, ακόμη ασχολούμαστε όχι μόνο με τον εμφύλιο, αλλά και με το εθνικό διχασμό. Ο λαός αυτής τής χώρας είναι καταδικασμένος να επιζητεί και να διαιωνίζει την διχόνοια.
“Οἱ παλαιοὶ Ἕλληνες, οἱ πρόγονοί μας, ἔπεσαν εἰς τὴν διχόνοια καὶ ἐτρώγονταν μεταξύ τους, καὶ ἔτσι ἔλαβαν καιρὸ πρῶτα οἱ Ρωμαῖοι, ἔπειτα ἄλλοι βάρβαροι καὶ τοὺς ὑπόταξαν”
Από τον λόγο τού Θ. Κολοκοτρώνη στην Πνύκα προς τούς νέους τού Α’ Γυμνασίου τής Αθήνας.
Το θέμα της παρουσίασης ήταν ο Εμφύλιος. Κι για αυτόν γράφω. Αν ήταν το διάστημα θα έγραφα για το διάστημα.
Αυτό είπα, κ. Σαββίδη, ότι ακόμη με τον εμφύλιο ασχολούμαστε, ή έστω ασχολούνται κάποιοι, για να μάς κρατούν διαιρεμένους. Λένε ΟΧΙ στην λήθη, διχόνοια με οποιοδήποτε κόστος.
Κύριε Σαββίδη βλέπω ότι σας ενοχλεί η ύπαρξη του ΚΚΕ αυτή καθαυτή, όπως σας εκπλήσσει και η άνοδος του. Είναι γιατί “διαβάζετε” λάθος την ιστορία και μάλιστα μεθοδευμένα. Δεν ξέρω εάν θα γιατρευτεί ο πόνος σας στο μέλλον.
γράψ την αλήθεια στοριογράφο,
λέει το κόμμα το οποίο ανήγαγε την προπαγάνδα σε επιστήμη
Νομίζω πως η πειστικότερη εξήγηση για την στάση της ΕΣΣΔ και την πιθανή καθοδήγηση του ΚΚΕ (απάντηση στο 1ο ερώτημά σας) έχει δοθεί από τον Τάκη Λαζαρίδη.
Ο οποίος θεωρεί ότι η ΕΣΣΔ δεν είχε καμμία πρόθεση να αθετήσει την “συμφωνία των ποσοστών”, αλλά επεδίωκε ένα είδος αντιπερισπασμού στην Ελλάδα, ώστε να δεσμεύσει εδώ αγγλικές δυνάμεις και να έχει ένα πρόσθετο διαπραγματευτικό όπλο, την στιγμή που υπήρχαν ακόμη ανοικτά ζητήματα στον καθορισμό των μεταπολεμικών ζωνών επιρροής στην Ευρώπη.
Γι’ αυτό και υποδαύλισε την καταφυγή στα όπλα του ΚΚΕ, αλλά το ενίσχυσε τόσο όσο για να διατηρεί μια κατάσταση ανωμαλίας στην Ελλάδα, χωρίς να φθάσει σε θέση να μπορεί να ανατρέψει το πολιτικό καθεστώς και να αμφισβητήσει τον διεθνή προσανατολισμό της χώρας.
Ήταν, δηλαδή, η πρόκληση της κομμουνιστικής ανταρσίας μια κίνηση τακτικής της ΕΣΣΔ στην μεγάλη σκακιέρα και το ΚΚΕ ένα πιόνι που θα θυσιαζόταν για ευρύτερα οφέλη της πρώτης.
Όσο για το λοιπό άρθρο, με στενοχώρησε το αντι-“δεξιό” μένος του, που απάδει – κατά την γνώμη μου – με το διεισδυτικό και ερευνητικό πνεύμα των “Ανιχνεύσεων”, υιοθετώντας οπαδικού τύπου, απλοϊκή συνθηματολογία. Δικαιώνει την προηγηθείσα παρέμβαση του “Επισκέπτη”, ότι στην Ελλάδα ανατρέχουμε στους διχασμούς του παρελθόντος όχι με απολογιστική διάθεση και βλέποντάς τους ως παραδείγματα προς αποφυγή, αλλά για να αντλήσουμε εφόδια για νέες συγκρούσεις!
ΥΓ:
Μου κάνει εντύπωση πως θεωρείται (όχι μόνον εδώ) δεδομένη απωλεσθείσα ευκαιρία για την ευόδωση του κυπριακού μια ημιεπίσημη και αόριστη υπόσχεση των Άγγλων, μεσούντος του ΑΠΠ!
Να θυμίσω ότι και στον ΒΠΠ, οι Άγγλοι παρακινούσαν τους Κυπρίους να στρατολογηθούν, υποσχόμενοι την πολυπόθητη ένωση, αλλά λησμόνησαν τις διακηρύξεις τους μετά την λήξη του πολέμου.
Γιατί θεωρούμε ότι θα ήταν πιο συνεπείς τρεις δεκαετίες πριν;
Τα κέρδη μας μετά τον ΑΠΠ δεν ήταν ανταμοιβή για το αίμα που χύσαμε υπέρ της Entente, αλλά προέκυψαν από (γεω)πολιτικές σκοπιμότητες (με χαρακτηριστικότερη περίπτωση την εντολή καταλήψεως της Σμύρνης, απλώς για να μην περιέλθει στα χέρια των Ιταλών).
Από την στιγμή που οι Άγγλοι δεν θα είχαν το παραμικρό κέρδος από την παραχώρηση της Κύπρου στην Ελλάδα, πόθεν προκύπτει η βεβαιότητα για ευτυχή κατάληξη του κυπριακού, αν τηρούσαμε πιο φιλοαγγλική στάση κατά την περίοδο 1914-1918;
Θα σαςαπαντήσω στην αναφορά σας για αντιδεξιό μένος.
Ανέφερα μερικές περιπτώσεις της νεώτερης ιστορίας που οι ευθύνες βαρύνουν την δεξιά. Γιατί είναι μένος αυτό;
Τις επαναλαμβάνω:
Καλλίπολη. Υπάρχουν ιστορικοί που εκτιμούν πως αν συμμετείχε απο νωρίς η Ελλάδα το αποτέλεσμα δεν θα ήταν αυτό που γνωρίζουμε.
1922. Ήταν ρητή και σαφής η απειλή των βρετανών (και γάλλων) πως η επιστροφή του βασιλιά θα σήμαινε αλλαγή της στάσης των συμμάχων. Γιατί τον επανέφεραν;
1935: με το πραξικόπημα του Κονδύλη εξοβελίστηκαν απο το στράτευμα όλοι οι βενιζελικοί αξιωματικοί πολλοί με μεγάλες ικανότητες και δοκιμασμένοι στο πεδίο της Μικράς Ασίας.
1940.Δεν επετράπη στους βενιζελικούς αξιωματικούς που εξεδιώχθησαν να συμμετάσχουν στον εθνικό στρατό στον πόλεμο του 40. Αναγκάστηκαν να ενταχθούν στο ΕΑΜ
Μετά τον εμφύλιο: δημιουργία ενός απάνθρωπου κομματικού κράτους.
1967: δικτατορία. Απο τα βαθιά σπλάχνα της δεξιάς μια ομάδα αξιωματικών ρίχνει την Ελλάδα στην δικτατορία και της στερεί βήματα εκσυγχρονισμού σε μια εποχή που στην Ευρώπη τα κράτη πήγαιναν μπροστά. Πολίτες και στρατωτικοί, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν.
1974: παράδοση της Κύπρου στον Αττίλα. Ο Καραμανλής αδρανεί.
Σήμερα: μια συνομωσία σιωπής δημιουργεί τις προϋποθέσεις υποχωρήσεων.
Πρέπει να τα ξεχάσουμε όλα αυτά; Γιατί είναι αντιδεξιό μένος;
Εν πρώτοις, θα ήθελα να προβώ σε μια διευκρίνιση επί προσωπικού.
Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ούτε «δεξιό», ούτε «αριστερό», ούτε «κεντρώο», ούτε «μεσαίο», ούτε οτιδήποτε άλλο από τους χωρικούς προσδιορισμούς που ταυτίζουμε με ιδεολογίες. Και αυτό για τρεις λόγους:
(α) Διότι θεωρώ όλες τις σχετικές έννοιες κενές περιεχομένου και προοριζόμενες να ενσπείρουν τυφλό φανατισμό.
(β) Διότι τέτοιες κατηγοριοποιήσεις ομαδοποιούν τους ανθρώπους σε πολύ γενικές κατηγορίες, περίπου όπως πράττουν οι αστρολόγοι με τα ζώδια.
(γ) Με ενδιαφέρει το «εθνικόν» κατά Σολωμό (ήτοι το αληθές) αδιαφορώντας για τις παρεπόμενες δυσαρέσκειες που αυτό μπορεί να προκαλέσει σε οργανωμένες ομάδες συμφερόντων.
Για την ακρίβεια, ο μόνος χαρακτηρισμός που έχω αποδεχθεί ασμένως είναι ένα ευφυολόγημα κάποιου πολύ καλού φίλου, που κάποτε με απεκάλεσε «αναρχικό της ‘δεξιάς’»! Και μου άρεσε διότι αφ’ ενός ανταποκρινόταν στον χαρακτήρα μου, του μη δεδομένου, αφ’ ετέρου εξέθετε την ματαιότητα των πολιτικών ετικετών, μέσα από μια οξεία αντίφαση.
Δεν γράφω, λοιπόν, ως απολογητής κάποιας παρατάξεως, αλλά προσπαθώντας να αντλήσω χρήσιμα συμπεράσματα από το παρελθόν, προκειμένου να αποφύγουμε την επανάληψή τους στο μέλλον.
Κατά τούτο, θεωρώ δευτερεύον, για παράδειγμα, να αναλωνόμαστε στο ποιος ευθύνεται για την Μικρασιατική καταστροφή, όταν δεν έχουμε καταλήξει στο τί ακριβώς την προκάλεσε. Κατ’ εμέ, αυτή ήταν αποτυχία της Ελλάδος, ως συνόλου μηχανισμού, ούτε των «βενιζελικών», ούτε των «βασιλικών». Η υπερεκατονταετής διαμάχη μεταξύ των οπαδών των δύο κυριάρχων προσώπων της εποχής απλώς συσκοτίζει βαθύτερα αίτια, όπως η έλλειψη στρατηγικής σκέψεως, ο συναισθηματισμός στην άσκηση πολιτικής, η εξάρτηση από τρίτους, κλπ.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
Για το τέλος άφησα την Καλλίπολη, ως ειδική και πλέον ενδιαφέρουσα (και για την σημερινή νοοτροπία) περίπτωση.
Προσωπικώς, όπως τόνισα και στο αρχικό μου σχόλιο, δεν πιστεύω ότι τα όποια ανταλλάγματά μας, μετά το πέρας του ΑΠΠ, θα ήταν ανάλογα του φόρου αίματος που θα προσφέραμε.
Αλλά γιατί, όταν συζητούμε για την Καλλίπολη, περιοριζόμαστε μόνο στα γεγονότα του 1916 και όχι σε εκείνα, δύο έτη πριν;
Θυμίζω ότι οι ρόλοι ήταν αντίστροφοι το 1914. Ο Μεταξάς ήταν εκείνος που πρότεινε απόβαση και αιφνιδιαστική κατάληψη της Καλλιπόλεως και ο Βενιζέλος την αρνήθηκε! Γιατί δεν κατηγορήθηκε τότε ο Βενιζέλος για «φιλογερμανισμό»;
Πέρα από τις ανέξοδες ερμηνείες για «αγγλοφιλίες» και «γερμανοφιλίες», που περιορίζονται στην επιφάνεια, υπάρχει και άλλη οπτική, που άπτεται των δομικών αδυναμιών του ελλαδικού κράτους.
Και το 1914 και το 1916, Βενιζέλος και Μεταξάς είχαν αμφότεροι δίκαιο, καθείς από την πλευρά του:
* Ο Βενιζέλος, ως πολιτικός, προτιμούσε να συμμετάσχει σε μια εκστρατεία υπό την κάλυψη ισχυροτέρων δυνάμεων, παρά να την τολμήσει η Ελλάδα μόνη της.
* Ο Μεταξάς, ως στρατιωτικός, έβλεπε ότι υπήρχαν πιθανότητες επιτυχίας το 1914, στα ακόμη ανοχύρωτα Στενά, ενώ η κατοπινή οχύρωσή τους αφαιρούσε προϋποθέσεις επιτυχίας της εκστρατείας.
Το ότι κορυφαίοι πολιτικοί και στρατιωτικοί παράγοντες αδυνατούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους και οδηγήθηκαν σε ακραία ρήξη θα είναι αυτό που έπρεπε να μας απασχολεί.
Διότι το ίδιο φαινόμενο είδαμε να επαναλαμβάνεται και στα Ίμια. Πολιτική και στρατιωτική ηγεσία μιλούσαν διαφορετική γλώσσα, με την ήττα να προκύπτει ακόπως!
Άλλο νοσηρό σύμπτωμα που εξακολουθεί να υφίσταται και σήμερα, όπως και έναν αιώνα πριν, είναι ότι δεν έχουμε θεσμοθετήσει συλλογικά όργανα για καίριες αποφάσεις στρατηγικής σημασίας. Όπως ήταν η Ελλάδα έρμαιο των εκλάμψεων ενός Βενιζέλου και ενός Μεταξά, το ίδιο παραμένει και σήμερα, με την διαφορά ότι δεν υπάρχουν πλέον ταγοί τέτοιας ποιότητος και ευφυίας.
Και όλες αυτές οι αδυναμίες μας καλύπτονται από τις οπαδικές μας διαμάχες, τις οποίες αναγάγουμε σε ύψιστη προτεραιότητα και διατηρούμε στο προσκήνιο. Γι’ αυτό θεωρώ ότι δεν προσφέρουν κάτι μονομερείς κατηγορίες. Ούτε επιδιώκω το αλάθητο σε όσα γράφω, προσπαθώ απλώς να καταδείξω την συνθετότητα κάποιων θεμάτων, που δεν επιδέχονται ευκόλων ερμηνειών, αλλά απαιτούν διεισδυτικότερη προσέγγιση.
“Προσωπικώς, όπως τόνισα και στο αρχικό μου σχόλιο, δεν πιστεύω ότι τα όποια ανταλλάγματά μας, μετά το πέρας του ΑΠΠ, θα ήταν ανάλογα του φόρου αίματος που θα προσφέραμε.”
τέτοιους περίεργους υπολογισμούς φαίνεται να έκαμε και ο Μεταξάς. Ωστόσο δεν ζυγίζεις μόνο τα απτά ανταλλάγματα όπως “Κύπρος”, “Σμύρνη”, “Δωδεκάνησα” κ.ο.κ. αλλά και τίς μακροπρόθεσμες προοπτικές.
Η Σμύρνη για παράδειγμα θα καθιστούσε την χώρα κυρίαρχη στο Αιγαίο ώστε σε συνδιασμό με τους μικρασιάτες τραπεζίτες βασικό κυρίαρχο στον ανεφοδιασμό της Ευρώπης με πετρέλαιο. Παράλληλα η αστική τάξη στην Σμύρνη και στην Πόλη αλλά και στην Τραπεζούντα θα οδηγούσε σε συνδιασμό με την στρατιωτική μας παρουσία στην Ιωνία στον απόλυτο έλεγχο της οικονομίας της εγγύτερη Ανατολής. Αυτά τα πράγματα δεν μπορούσε να δεί ο Μεταξάς ή μήπως δεν ήθελε να τα δεί;
“θα καθιστούσε”, αλλά δεν την κατέστησε.
“θα οδηγούσε”, αλλά δεν οδήγησε.
Και όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα νικούσαν οι Κεντρικές Αυτοκρατορίες, αλλά η Entente και ότι ακόμη και στην περίπτωση αυτή, οι Άγγλοι θα κρατούσαν τον λόγο τους (ποιος θα τούς υποχρέωνε να το κάμουν;).
Ασφαλώς, ο Μεταξάς δεν διέθετε την δική σου ιδιοφυΐα, αλλά κάτι έβλεπε κι αυτός. Τα λέει καθαρά το άρθρο, αλλά οι παραταξιακές σου παρωπίδες δεν σ’ αφήνουν να τα δεις. Είχε προτείνει, ας πούμε την επιχείρηση Καλλίπολη σε ανύποπτο χρόνο, αλλά ο … “εθνεγέρτης” (sic), δεν είδε την ευκαιρία. Την είδε, όμως, όταν τού το πρότειναν οι Άγγλοι, πράγμα που θα απέβαινε καταστροφικό (αυτό το διείδε ο Μεταξάς, όχι όμως και ο Βενιζέλος), όπως και απέβη κι ευτυχώς που κατάφερε ο Μεταξάς, υποβάλλοντας ακόμη και την παραίτησή του, να πείσει τον Βενιζέλο να μην πάρει μέρος η Ελλάδα. Ο φανατισμός σε γέρους είναι κατά κάποιο τρόπο δικαιολογημένος. Σε σένα όχι.
Τεράστιο (και πολύ επώδυνο!) θέμα ανοίξαμε, για να το καλύψουμε στον περιορισμένο χώρο σχολίων.
Κανείς δεν αντιλέγει για τις προοπτικές που ΘΑ εξασφάλιζε πιθανή επικράτησή μας στην Μ. Ασία.
Παραβλέπουμε, όμως τις προϋποθέσεις για την επικράτηση αυτή.
Ο Μεταξάς το είχε σαφώς δηλώσει στο υπόμνημά του για την Μ. Ασία το 1915, ότι δεν διαθέτει κάποιο ασφαλές όριο, ώστε να αποκοπεί τμήμα της.
https://ioannismetaxas.gr/Milestones/Synomilia,%20Ypomnima%2013_1_1915%20-%2017_2_1915.pdf
Ενώ, τη εξαιρέσει των μεγάλων αστικών κέντρων, το ελληνικό στοιχείο δεν ήταν παρόν στην ενδοχώρα, καθιστώντας την ευρύτερη περιοχή αφιλόξενη εν γένει.
Ούτε ο Βενιζέλος αιθεροβατούσε, αλλά διακινδύνευσε πιστεύοντας ότι η Αγγλία θα στηρίξει την Ελλάδα να εδραιωθεί στην Μ. Ασία, ως τοποτηρητής της.
Εν τέλει, οι εναλλακτικές των Άγγλων και η δική μας αδυναμία στρατιωτικής επιβολής οδήγησαν βαθμηδόν στην καταστροφή μας.
Άξιζε το ρίσκο; Εκ των υστέρων μπορεί να αποφαινόμαστε πως όχι, αλλά εκ των προτέρων θα ήταν δύσκολο να απορριφθεί μια τέτοια ευκαιρία, έστω και με ελάχιστες πιθανότητες ευοδώσεως.
Και επειδή συζητούμε για θεωρητικές προοπτικές, έχουμε σκεφθεί πόσο αναβαθμισμένος θα ήταν ο γεωπολιτικός ρόλος της Ελλάδος σήμερα, αν αντί να στραφεί τότε προς ανατολάς, διεκδικούσε εδάφη στον βορρά και κατοχύρωνε Β. Ήπειρο και Α. Θράκη; Θα ήταν η μοναδική γέφυρα μεταξύ Ευξείνου Πόντου και Αδριατικής!
Ουτοπία; Κάθε άλλο. Μία από τις πρωτόλειες σκέψεις των Άγγλων ήταν η χρήση των Στενών ως σύνορο μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, ώστε να είναι εξασφαλισμένος ο διεθνής χαρακτήρας τους. Είχα αναφερθεί και παλιότερα σε αυτήν την περίπτωση.
https://www.anixneuseis.gr/μικρασιατικη-εκστρατεια-το-σχεδιο-κα/#comment-1007739
Πότε, όμως, έγινε ενδελεχής ανάλυση των επιλογών μας, ιεράρχηση προτεραιοτήτων και χάραξη στρατηγικής; Εδώ εντοπίζεται το βαθύτερο πρόβλημά μας, κατά την γνώμη μου, η απουσία οργανωμένης στρατηγικής προεργασίας. Όπως προείπα, οι επιλογές μας βασίζονταν στις αναλαμπές προσώπων και τις συγκυρίες, χωρίς να αποτελούν προϊόν σοβαρής επιτελικής μελέτης.
@Κων/Νος Α. Καραγιαννίδης,
θα συμφωνήσω μαζί σας στο σημείο ότι το ζήτημα είναι πολύ μεγάλο για να συζητηθεί στα σχόλια, ωστόσο θεωρώ ότι πέρα από τις διαφωνίες για τα δεδομένα, παρέχει την ευκαιρία να συζητήσουμε για το μέλλον της χώρας. Θα επικεντρωθώ στο σημαντικότερο το οποίο θίξατε:
“Πότε, όμως, έγινε ενδελεχής ανάλυση των επιλογών μας, ιεράρχηση προτεραιοτήτων και χάραξη στρατηγικής;”
θεωρώ ότι αυτό ακριβώς έκαμε ο Εθνεγέρτης και μάλιστα όχι μόνος. Οι επιλογές της χώρας εκείνη την περίοδο καθοριζόταν από την αστική τάξη της η οποία βρισκόταν εκτός συνόρων, κυρίως στην Μικρά Ασία. Φυσικά και ο Ελληνισμός της Πόλης ήταν ακμαίος αλλά η Πόλη βρισκόταν στο επίκεντρο κυρίως των Βρετανών, Γάλλων και των Ρώσων, δυνάμεις με τις οποίες ήταν αδύνατο να συγκρουσθούμε. Αντιθέτως στην Σμύρνη οι ισορροπίες ήταν περισσότερο με το μέρος μας διότι είχαμε να αντιμετωπίσουμε μόνο τις αντιρρήσεις των Ιταλών. Για αυτό και σε συνδιασμό με τα πλεονεκτήματα και την νομιμοποίηση την οποία μας παρείχε η Συνθήκη των Σεβρών, έγινε συνειδητά η επιλογή να επικεντρωθούμε στην Σμύρνη.
Σίγουρα ο Μεταξάς ανέλυσε το ζήτημα το 1915, αλλά με την οθωμανική αυτοκρατορία ακόμη να έχει συγκροτημένο στρατό. Το 1919 η οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ηττημένη και ο τουρκικός στρατός αφοπλισμένος και υπό διάλυση. Επιπλέον στην Μικρά Ασία εγκαταστάθηκαν μαζί με τον ελληνικό στρατό και οι Γάλλοι, οι Βρετανοί και οι Ιταλοί, δεν μας πήγε δηλαδή ο Εθνεγέρτης, όπως συνειδητά υποστηρίζουν οι οπαδοί της μικράς πλην εντίμου Ελλάδος μόνους μας να αντιμετωπίσουμε την Τουρκία η οποία εξάλλου δεν υπήρχε τότε.
Θέλω να πώ δηλαδή, ότι εκείνη την εποχή είχαμε αστική τάξη με συγκεκριμένα συμφέροντα τα οποία όπως εξακολουθώ να υποστηρίζω, εξυπηρετήσαμε τότε με τον καλύτερο τρόπο με την παρουσία μας στην Ιωνία.
Σήμερα δεν έχουμε αστική τάξη και συνεπώς όχι μόνο δεν θα σκεφτόμουν απόβαση στην Σμύρνη αλλά μάλλον θα κοιτούσα να δώ τί μπορώ να σώσω από το Αιγαίο.
Προς “Λούμπεν”.
Δεν διαφωνώ, επί της αρχής, με όσα γράφετε στο σχόλιό σας, στις 23:46.
Επιτρέψτε μου την προσθήκη κάποιων λεπτομερειών.
1. Η ελληνική αστική τάξη της Σμύρνης δεν ήταν “της χώρας”, αλλά υπερόρια.
2. Στην Μ. Ασία δεν πήγαμε μόνοι μας, παρά μείναμε μόνοι μας, όταν διαπιστώθηκε πως η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν μια φενάκη και πως οι “σύμμαχοι” ήταν απρόθυμοι να πολεμήσουν περαιτέρω για την επιβολή των προνοιών των Σεβρών. Και αυτό συνέβη πριν καν τον Νοέμβριο του 1920.
3. Πέραν των γεωπολιτικών και γεωοικονομικών πλεονεκτημάτων της παρουσίας μας στην Σμύρνη, υπήρχε και το ζήτημα της προστασίας των υπό διωγμό ελληνικών πληθυσμών.
4. Η επιλογή της Σμύρνης προφανώς υπήρξε συνειδητή, αλλά βασίστηκε σε ευκταία σενάρια και συναισθηματισμούς, που θεωρώ ότι πόρρω απέχουν από τους ψυχρούς υπολογισμούς μιας λεπτομερούς στρατηγικής.
Για την Κων/πολη.
* Το 1915 συμφωνείται μεταξύ των τριών δυνάμεων της Entente η παραχώρηση της Κων/πόλεως στους Ρώσους, μετά την λήξη του πολέμου.
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/deltiokms/article/view/2616
* Την ίδια χρονιά, ενώ η Ελλάδα αγνοεί την ανωτέρω μυστική συμφωνία, ο πρίγκιπας Γεώργιος διαπραγματεύεται την προσχώρηση της Ελλάδος στο αγγλογαλλικό στρατόπεδο, με αντάλλαγμα την συμμετοχής της στην μεταπολεμική νομή της Πόλεως.
* Η επικράτηση των Μπολσεβίκων, το 1917, αναιρεί την μυστική συμφωνία του 1915.
* Το αγγλικό σχέδιο Toynbee-Nicolson, το 1919, προβλέπει την παράδοση της Πόλεως στην Ελλάδα.
Και μια σημαντική αποκάλυψη του Σπ. Μαρκεζίνη, για την αφερεγγυότητα στις διεθνείς σχέσεις, όταν η μικρασιατική πολιτική μας βασίστηκε ακριβώς στην αντίθετη παραδοχή. Το 1971, σε κατ’ ιδίαν συνάντησή τους, ο Altay (διοικητής τουρκικού ιππικού το 1922) του είπε: “Γνωρίζετε ότι τον Κεμάλ κι εμάς, για να καταφύγουμε στην Μ. Ασία και να αρχίσουμε τον αγώνα εναντίον σας, μας βοήθησαν οι φίλοι σας οι Άγγλοι;” (Σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδος, τόμος Γ΄, σελ. 162-163).
ΥΓ:
Δεν νομίζετε ότι ο χαρακτηρισμός “εθνάρχης”/”εθνεγέρτης” είναι υπερβολικός για οποιαδήποτε πολιτική προσωπικότητα της νεωτέρας ιστορίας μας, πλην Καποδίστρια;
@Κων/Νος Α. Καραγιαννίδης,
1. η αστική τάξη, όπως έχω ήδη πεί, ήταν εκτός των συνόρων της ελληνικής επικράτειας αλλά οφείλουμε να δούμε, ότι σύμφωνα με την Μεγάλη Ιδέα, αποτελούσε παράγοντα ο οποίος ως κρατική ιδεολογία καθόριζε σε μεγάλο βαθμό την εθνική στρατηγική. Για τον λόγο αυτό, το ελληνικό κράτος δεν υπηρετούσε μόνο τον ελληνικό λαό αλλά και το ελληνικό Έθνος,
2. εάν θεωρούσα ότι έχετε δίκιο σε σχέση με τον χαρακτηρισμό του Εθνεγέρτη, προφανώς και δεν θα τον χρησιμοποιούσα. Μιλάμε ωστόσο για τον άνθρωπο ο οποίος παρέλαβε μια κατεστραμμένη και ανυπόληπτη χώρα και παρέδωσε την Ελλάδα των δύο ηπείρων και τον πέντε θαλασσών.
” και ανυπόληπτη χώρα και παρέδωσε την Ελλάδα των δύο ηπείρων και τον πέντε θαλασσών” Παρέδωσε κράτος εδραιωμένο, ή απλώς προς στιγμήν επεκταθέν στην Μ. Ασία, την οποία ήταν αδύνατον να κρατήσει μόνο του;
Αν διαβάσει κανείς την ανταλλαγή άρθρων μεταξύ Βενιζέλου και Μεταξά (έχουν κυκλοφορήσει επανειλημμένως με τον τίτλο Η ιστορία του εθνικού διχασμού κατά την αρθρογραφία του Ε. Βενιζέλου και του Ι. Μεταξά), δεν θα χρειασθεί να υποθέτει και να βγάζει δικά του συμπεράσματα. Όλες οι ερωτήσεις και απαντήσεις δίδονται εκεί από τούς ίδιους τούς “πρωταγωνιστές” των γεγονότων.
Λούμπεν, ο φανατισμός σου είναι το κάτι άλλο.
Αν το παραπάνω βιβλίο είναι δυσεύρετο, πράγμα που δεν νομίζω, διότι επανεκδίδεται συνεχώς, υπάρχει και σε ηλεκτρονική μορφή.
@ @Κων/Νος Α. Καραγιαννίδης
Παρακαλώ μην βάζετε ολόκληρα URL, διότι βγάζουν τα κείμενά σας εκτός πλαισίου και τα καθιστούν δυσανάγνωστα. Καλύτερα χρησιμοποιείτε τούς υπερσυνδέσμούς. Ευχαριστώ.
Για κάποιον άγνωστο λόγο (ίσως λόγω μεγέθους) δεν εμφανίζεται το 2ο από τα 3 μέρη της ανταπαντήσεώς μου.
https://www.anixneuseis.gr/το-κκε-και-η-δεξιά-σε-μια-αναδρομή-απο-τ/#comment-1019744
Το επαναλαμβάνω, χωρίζοντάς το εκ νέου σε 2 μέρη.
Επί του προκειμένου.
Σας απέδωσα, κ. Σαββίδη, μένος στην γραφή σας για δύο βασικούς λόγους:
(α) Διότι όσα παραθέτετε δεν είναι κατ’ ανάγκη ανακριβή, αλλά είναι το ήμισυ των γεγονότων. Κάλλιστα κάποιος θα μπορούσε να αντιπαραβάλει επιλεκτικώς άλλα καίρια γεγονότα της περιόδου που να σηματοδοτούν ευθύνες άλλης παρατάξεως.
(β) Η φράση «η Δεξιά ήταν που παρέδωσε τη Μ. Ασία στους Τούρκους» είναι πολύ βαριά και υπονοεί δόλο, όχι απλώς αστοχία χειρισμών ή ανικανότητα.
Σε συνέχεια του (β), υποπίπτετε σε μια αντίφαση: χρεώνετε την καταστροφή σε μια ολόκληρη παράταξη, ενώ εν συνεχεία κατηγορείτε για άλλα σφάλματα μέλος της αυτής παρατάξεως (Μεταξά), που όμως διεχώρισε σαφώς την θέση του (και εγκαίρως) από την πολιτική των τότε κυβερνώντων. Δεν αντιλαμβάνεστε ότι αυτή η λογική της συλλήβδην αποδόσεως ευθυνών πάσχει;
Γενικότερα, όλες οι επισημάνσεις μας αφορούν πολύ ταραχώδεις και πολύπλοκες περιόδους, που είναι δύσκολο να χαρακτηρισθούν με μια απλή φράση. Ενώ ορθώς επισημαίνεται για την περίοδο 1946-49, ότι δεν πρέπει να παραβλέψουμε και τα λάθη της άλλης (αντικομμουνιστικής) πλευράς, δεν πράττετε το ίδιο στις υπόλοιπες κρίσεις σας, παρουσιάζοντας μια μονομέρεια.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
@ @Κων/Νος Α. Καραγιαννίδης
Παρακαλώ μην βάζετε ολόκληρα URL, διότι βγάζουν τα κείμενά σας εκτός πλαισίου και τα καθιστούν δυσανάγνωστα. Καλύτερα χρησιμοποιείτε τούς υπερσυνδέσμούς. Ευχαριστώ.
Στα ειδικότερα.
(1) Πιστεύετε όντως ότι η πολιτική των μεγάλων δυνάμεων μετεβλήθη εξ αιτίας της επιστροφής ενός αρρώστου βασιλέα, με μηδενική επίδραση στα πράγματα (ούτε τον αρχιστράτηγο της επιλογής του, Γεννάδη, κατάφερε να επιβάλει στην «δική» του κυβέρνηση!);
(2) Οι «βενιζελικοί» αξιωματικοί εξοβελίστηκαν και μετά το πραξικόπημα Κονδύλη, αλλά κυρίως μετά το δικό τους αποτυχημένο κίνημα της ίδιας χρονιάς. Μήπως, όμως, «βασιλικοί» αξιωματικοί δεν παραγκωνίσθηκαν τις περιόδους που κυριαρχούσαν οι «βενιζελικοί», προηγουμένως; Παραπέμπω σε μια ενδεικτική και πρωτότυπη εργασία του Ι. Δασκαρόλη επί των δευτέρων διωγμών.
https://papazissi.gr/product/dimokratika-tagmata/
(3) Το επιχείρημα ότι αξιωματικοί ενετάχθησαν στο ΕΑΜ επειδή απεπέμφθησαν από τον Μεταξά δεν στέκει, καθότι δεν υπάρχει χρονική συνάφεια. Όταν κάποιοι στρατολογήθηκαν στο ΕΑΜ, δεν υπήρχε ούτε Μεταξάς, ούτε υφίστατο κάποια απαγόρευση. Εκτός από τον Σαράφη, υπήρχαν και οι αδελφοί Τσιγάντε, που υπηρέτησαν στην Μ. Ανατολή ή ο Πάγκαλος που στήριξε τον Τσολάκογλου και συνέβαλε στην ίδρυση των ταγμάτων ασφαλείας, σε συνεργασία με τον Γονατά!
(4) Το μετεμφυλιακό δεν ήταν το μόνο «κομματικό» κράτος. Μάλλον ο κομματισμός υπήρξε ο κανόνας στην νεώτερη ιστορία μας και όχι η εξαίρεση. Μήπως μέχρι τον νόμο Πεπονή (ΑΣΕΠ) δεν ίσχυαν αποκλειστικώς κομματικά κριτήρια για την στελέχωση του δημοσίου;
(5) Ως προς την δικτατορία, δέχομαι την αρνητική επίδρασή της, λόγω της καταλήξεως της Κύπρου. Δεν είμαι σίγουρος, όμως, ότι αν είχε επιτύχει το πείραμα Μαρκεζίνη θα την κρίναμε το ίδιο. Όσο για τους διωγμούς και τους βασανισμούς, δεν είμαι σίγουρος ότι ήταν ίδιον της δικτατορίας και όχι της εποχής. Ας μην λησμονούμε ότι τα ξερονήσια εγκαινιάστηκαν με το «ιδιώνυμο» του Βενιζέλου και ότι οι περισσότερες εκτελέσεις μεταπολεμικώς έγιναν από «κεντρώες» κυβερνήσεις.
(6) Για την στάση του Καραμανλή το 1974 έχω κάνει έναν εκτενέστατο διάλογο με τον κ. Τσουκαλά, τον περασμένο Αύγουστο.
https://www.anixneuseis.gr/γ-τσουκαλάς-3/
Αλλά και πάλι αδυνατώ να παρακολουθήσω πως η προσωπική ευθύνη ενός ηγέτη μεταφράζεται σε συνολική της «δεξιάς» (με ό,τι και αν σημαίνει αυτός ο όρος…). Και ο Γρίβας «δεξιός» δεν ήταν; Γιατί δεν αποδίδουμε στην «δεξιά» την πολιτική του Γρίβα;
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
Εξαιρετικό σχόλιο-άρθρο, για το οποίο συγχαίρω το κ. Καραγιαννίδη. Οι ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ οφείλουν να το αναρτήσουν ως χωριστό άρθρο, όσο μεγάλο κι αν είναι, άρθρο-απάτηση στο παρόν (“Το ΚΚΕ και η Δεξιά σε μια αναδρομή απο τον Εμφύλιο ως σήμερα: οι Ευθύνες”)
Ευχαριστώ για τα εύσημα, αλλά δεν νομίζω ότι αξίζει να δοθεί συνέχεια.
Εξ άλλου αυτό θα ήταν η απόλυτη επιβεβαίωση ότι η διχαστική ρητορική αποπροσανατολίζει, αφού το βασικό μου σχόλιο ήταν για την σχέση ΕΣΣΔ και ΚΚΕ, κατά την περίοδο 1946-49, και τους στρατηγικούς στόχους της πρώτης, βάσει των λεγομένων του Τάκη Λαζαρίδη (συγγραφέας του “Ευτυχώς ηττηθήκαμε σύντροφοι”), αλλά δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση (και έκταση) σε μια παρέκβαση!
Για διευκόλυνση, η σωστή σειρά των 4 προτέρων σχολίων είναι:
1 (22:04)
4 (22:09)
2 (22:20)
3 (22:22)
‘Υστερα από 78 χρόνια, που το ΚΚΕ και οι αντιμοναρχικοί Βενιζελικοί -στρατοκράτες κυρίως του δικού του Κινήματος του 1935 – και πολίτες που είχαν ενταχθεί στο ΕΑΜ και αργότερα στον ΕΛΑΣ για να κάνουν το 3ο γύρο προς κατάληψη της εξουσίας και την κομμουνιστοποίηση των βορείων επαρχιών της Ελλάδος -όπως από το 1924 είχαν διακηρύξει – είναι απορίας άξιον να καθυβρίζουμε ΚΑΙ ΤΩΡΑ την αντικομμουνιστική Παράταξη -Δεξιά την ονομάζουμε όπως οι κομμουνιστές -η οποία πολέμησε επί 3 χρόνια , με πολλά θύματα -νέα παιδιά κυρίως από την Βόρειο Ελλάδα- και ”κληρονόμησε” πολλά νεκροταφεία , πολλές μαυροφόρες μάνες , συζύγους και χιλιάδες ορφανά , για να μας κρατήσει ως Έθνος και ως κράτος ελεύθερο στην ελεύθερη αντικομουνιστική Δύση .
Αλήθεια περνάει από το μυαλό μας τι θα απογινόμασταν εάν είχαν ενταχθεί στην Σοβιετική Κομμουνιστική Δικτατορία η Μακεδονία και η Θράκη , όπως επιδίωκαν οι Σλάβοι ;.
Για τον Φιλιππικό του κ. Σαββίδη εναντίον της επάρατης από το 1922 Δεξιάς θα παραθέσω δύο παραγράφους από Επίμετρο στο βιβλίο του κ. Θανάση Διαμαντόπουλου ” ΧΩΡΙΣ ΣΤΕΜΜΑ. Η Αβασίλευτη του Μεσοπολέμου ,εκδόσεις Πατάκη.
‘Η ”ανθεκτικότητα των μύθων” υπάρχει . Πράγματι στα κείμενα των περισσοτέρων ιστορικών είναι εκπληκτική η μέχρι σήμερα επιβίωση στερεοτύπων ,προκαταλήψεων και στρεβλώσεων της ιστορικής πραγματικότητας , σχετικών με την περίοδο του εθνικού διχασμού και της εθνοφθόρου εκείνης διαμάχης των δύο πολιτικών κόσμων.
Η αντικειμενικότητα , η νηφαλιότητα, η κοινή λογική και η αλήθεια τοποθετούνταν αδιστάκτως στην ”προκρούστεια κλίνη” της σκοπιμότητας , της προκατάληψης και ικανοποίησης των παθών. Επρόκειτο δηλαδή περί ”στρατευμένης ιστοριογραφίας” ….
Γίνετε σιγά σιγά αντιληπτό ότι περνάμε επιτέλους σε μια νέα εποχή , μια ”μετα-βενιζελική και μετα-αντιβενιζελική εποχή” όπου οι παλιές διαχωριστικές γραμμές ατονούν ,ξεθωριάζουν και σβήνουν.
Ο συγγραφέας δεν διστάζει να προβάλλει με θάρρος δημόσια απόψεις που θεωρούνται αιρετικές ή περιθωριακές, προς προβληματισμό του κάθε καλόπιστου αναγνώστη. Για παράδειγμα για ποιον λόγο ,με ποια κίνητρα προκήρυξε εκλογές ο Βενιζέλος για την 1η Νοεμβρίου 1920.
Οι μεν υποστηρίζουν ότι αισιοδοξούσε ότι θα τις κερδίσει, οι δε ότι, προβλέποντας την ήττα του ήθελε να βρει την ευκαιρία να απαλλαγεί από το φορτίο και τις ευθύνες μιας χαμένης υπόθεσης.
Ως τρίτη άποψη μπορεί να υποστηριχθεί ότι ο Βενιζέλος έχοντας την ψυχολογία ”παίκτου” άφησε την τύχη να αποφασίσει. Και αν μεν κέρδιζε τις εκλογές με νωπή πλέον λαϊκή ετυμηγορία και με τον λαό συνυπεύθυνο , θα ανακτούσε δυνάμεις και ελπίδες για μια νικηφόρο κατάληξη ,η έστω ένα έντιμο συμβιβασμό σε μια αποτελματωμένη ήδη εκστρατεία .
Εάν τις έχανε ,θα απαλλασσόταν από το βάρος και τις ευθύνες μιας προδιαγραφόμενης ήττας” .
ΔΕΝ ΑΓΙΟΠΟΙΟΥΜΕ ΚΑΝΕΝΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΞΟΡΚΙΖΟΥΜΕ ΚΑΝΕΝΑ ΠΟΥ ΠΟΛΕΜΗΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΑΠΟ ΤΟ 1912 ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1949 ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΕ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΑΝΕΣΠΕΡΟΥ ΦΩΤΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ , ΠΟΥ ΒΔΕΛΥΣΣΕΤΑΙ ΤΙΣ ΜΟΝΟΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ”ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ” ΜΕ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ,Η ΑΝΤΑΡΣΙΕΣ .
Καληνύχτα σε όλους.
Σταύρος Αθαν.Ναλμπάντης.
Ας παρακάμψουμε το μένος -που υπήρξε εξαρχής αλλιώς δεν θα εκτελούσαν οι ”συμφιλιωτές” πατριώτες Βενιζελόφρονες Κινηματίες -που είχαν εγκαταλείψει σχεδόν όλοι τις Μονάδες τους στην Μικρά Ασία- ”με τα χίλια δίκαια” τους πολιτικούς τους αντιπάλους του Βενιζέλου ,με ψευδείς κατηγορίες , με εγκλήματα εκ προθέσεως και με έκτακτο στρατοδικείο , με δίκη σκοπιμότητας και όχι με δίκαιη δίκη σε Ειδικό Δικαστήριο .
Είναι όμως παραχάραξη της Ιστορίας από το 1915-1974 ,με αλήθειες της αντιΔεξιάς (πάντως η Δεξιά ως λέξη και έννοια καθιερώθηκε μετά τον λεγόμενο εμφύλιο)” πλευράς , που δεν επιβεβαιώνονται με γεγονότα.
”Βάσις του κακού, ο διχασμός προέκυψε από τας δύο εντός του 1915 συγκρούσεις του Βενιζέλου με τον Βασιλέα και τις παραιτήσεις του. Το πρώτον ήτο η ελληνική σύμπραξις εις την προς εκβίασιν των Στενών και κατάληψιν της Κωνσταντινουπόλεως αγγλογαλλικήν επιχείρησιν και το δεύτερον η προς διάσωσιν της Σερβίας ελληνική βοήθεια ,-η οποία ήτο ζήτημα τιμής κατά τον Βενιζέλον -,υποτίθεται ότι είχεν τουλάχιστον ελπίδας επιτυχίας κατά τον ίδιον .
Αλλά επί της στάσεως την οποίαν εις τας δύο εκείνας περιπτώσεις έπρεπε να τηρήση η Ελλάς εδικαολογείτο διαφωνία ,τόσο ριζική και αδιάλλακτος , ώστε να κάμει αναπόφευκτον σύγκρουσιν των διαστάσεων εκείνης που διεχώρισε τότε την Ελλάδα εις δύο ;.
Η λύσις και των δύο αποριών δίδει την εξήγησιν του ελληνικού διχασμού.
Μία ηνωμένη Ελλάς ποτέ δεν θα ελάμβανε εκ μέρους των Μεγάλων την μεταχείρισιν που έλαβε η εξαθλιωμένη Ελλάς των σκοτεινών παθών και του εμφυλίου πολέμου , η Ελλάς των δύο αδιαλλάκτων αντιπάλων παρατάξεων ,από τας οποίας η καθεμία έφθασε να μη κάμνη καν διάκρισιν των μέσων , προκειμένου να επιβληθή επί της άλλης.
Την στάσιν του Βενιζέλου και εις τας δύο περιπτώσεις δεν είναι δυνατόν να ενέπνευσε παρά η τυφλή εμπιστοσύνη του εις την Μεγάλην Βρεττανίαν.
Όταν με επιμονήν αδιάλλακτον εζήτησε ο Βενιζέλος , εις πείσμα όλων των εναντιοτήτων και των κινδύνων να παρασύρη την Ελλάδα εις την ατυχή επιχείρισιν των Στενών ευρίσκετο εις πλήρη άγνοιαν ότι η Κωνσταντινούπολις είχε -τας ημέρας ακριβώς εκείνας- επιδικασθεί εις την Ρωσίαν.
Όταν όλοι της καταστροφής συντελεσταί ληφθούν- χωρίς προκατάληψιν και με πνεύμα ετέγκτου δικαιοσύνης- υπ’όψιν ,αι ελληνικαί ευθύναι βαρύνουν όλας τας μεταξύ 1915 και 1922 κυβερνήσεις και πρώτην -πως να μη τονισθή και πάλιν -εκείνην που εξ αγαθής βέβαια προθέσεως δεν επτοήθη προ της ιδέας να διχάση το Έθνος, απορρέουν κατά βάσιν από τον διχασμόν αυτόν.
Κανείς τουλάχιστον Έλλην δεν θα ησθάνετο δικαίωμα να αποδώση εκ των υστέρων μομφήν κατά της ελληνικής εκείνης κυβερνήσεως , η οποία εκπρόσωπος μιας Ελλάδος ηνωμένης, θα εδέχετο ή και θα επεδίωκε να καταλάβη την περιοχήν της Σμύρνης οσονδήποτε και αν ήσαν φανεροί οι κίνδυνοι και αι δυσκολίαι της επιχείρησης .
Εξ ίσου απίθανον θα ήτο μια τοιαύτη κυβέρνησις να κατηγορηθή και αν παρά τας δυσκολίας και τους κινδύνους επέμενε μέχρι τέλους να κρατήση μίαν γην τόσο ελληνικήν .
Μόνον μια αυτού του είδους κυβέρνησις ,επικεφαλής μιας Ελλάδος ,την οποίαν δεν θα είχεν εξουθενώσει η πληγή της διαιρέσεως , θα κατόρθωνε ίσως να σώση ,εν ελλείψει της Ιωνίας, την Θράκην ;.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ”Η ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ-ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΚΑΤΥΣΤΡΟΦΗΣ” ΤΟΥ ΠΡΕΣΒΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Μ.ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΛΟΥ .(ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΠΟΛΥ ΚΑΤΑΤΟΠΙΣΤΙΚΆ ΚΑΙ ΕΓΓΥΤΕΡΟΝ ΟΛΩΝ ΑΛΗΘΙΝΑ)
Υ.Γ Την νεότερη Ιστορία για όλο το 1935 (Κινήματα Κονδύλη και Βενιζέλου) την εποχή του Μεταξά-στον οποίον το 1936 το κόμμα των Φιλελευθέρων έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης ενώ το Λαϊκό ψήφο ανοχής-και τα επακολουθήσαντα ιδίως μετά το 1947 -που θυμόμαστε αχνά τα παλιά και πολύ καθαρά τα μετά το 1955-θα επανέλθω ,εφόσον συνεχισθεί η διχαστική αντιπαράθεση με τη ”επάρατη” Δεξιά οι ηγέτες της οποίας ουδέποτε εδίχασαν τον ελληνισμό στον 20ό αιώνα.
ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ.
Στίς περιοχές ἀνατολικά τοῦ Αἰγαίου, ὅσο καί ἄν ἐρευνηθοῦν λεπτομέρειες στρατηγικῶν ἀπό τούς ἀναλυτές, στίς ὁποῖες ἀναφέρονται κάποια σχόλια, ὑπάρχει ἕνα ὑπόβαθρο ὀντολογικό καί θεολογικό πού ἄν ἀγνοεῖται ἤ ἄν οἱ διάφορες δράσεις εἶναι ἀντίθετες ὡς πρός αὐτό, τότε ἀνατρέπεται ὅλη ἡ πορεία. ῾Ολόκληρη ἡ ῾Ελληνική ἱστορία εἶναι συνυφασμένη μέ ὀντολογικά καί θεολογικά θέματα, θέματα ἀθανασίας, πού ἔρχονται ἀπό τά ἀρχαῖα χρόνια.
῾Η Μεγάλη ᾿Ιδέα δέν ἀφορᾶ μόνο τήν Κωνσταντινούπολη ὡς μία ἀκόμα πόλη, ἀφορᾶ ὅλη τήν συνέχεια τοῦ ῾Ελληνισμοῦ, ἀφορᾶ καί τόν Χριστιανισμό στόν ὁποῖο πιστεύουν μέ διάφορες παραλλαγές καί οἱ Δυτικοί. Ἔχει προηγηθεῖ πρίν τό ἔργο τοῦ Μεγάλου ᾿Αλεξάνδρου πρός τήν ᾿Ανατολή. ῾Ο ῾Ελληνισμός εἶναι συνεκτικός κρίκος καί γι αὐτό ἡ ὀρθή ἀνάγνωση εἶναι ἀπαραίτητη καί γιά τήν πορεία τῶν ἄλλων. ῾Η ῾Ελληνική γλώσσα προϋποθέτει βαθύτατη γνώση γιά τήν κατανόησή της καί ἐννοῶ τήν γλώσσα στήν ὁποία ἐκφράσθηκε ὁ Χριστιανισμός, στήν ὁποία οἱ ἔννοιες πρόσωπο καί ᾿Ανάσταση ἔχουν ἀκριβῆ νοήματα.
Τά πρόσωπα ἔχουν συγκεκριμένη ἱστορία, συγκεκριμένο ἔργο. ᾿΄Αν δέν ὑπάρχει τό πρόσωπο δέν ὑπάρχει καί τό ἔργο του. Δέν πολεμάει τό ὄνομα, ὅπως ἔχει πεῖ καί ὁ Μακρυγιάννης. Δέν ἀντικαθίστανται οὔτε ὁ πρῶτος Κωνσταντῖνος οὔτε ὁ Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος οὔτε τούς ἐκπροσωπεῖ ἄλλος, τό ἔργο τους εἶναι ἐκεῖ. Τό ὄνομα Κωνσταντῖνος πού συνηθίζεται στήν ῾Ελλάδα, σηματοδοτεῖ τήν συνέχεια ἀπό τόν τελευταῖο μας Αὐτοκράτορα.
Δέν ἀλλάζει ἡ ἱστορία τῶν ῾Ελλήνων.
επιμένω ωστόσο, και αυτό είναι κρίσιμο για να διεξαχθεί η συζήτηση γύρω από το μικρασιατικό εγχείρημα με σημερινούς όρους, ότι η επεκτατική πολιτική του ελλαδικού κράτους, βασικά από την στιγμή της ίδρυσής του και μέχρι την κορύφωσή της το 1921/1922, δεν οφειλόταν σε ιστορικά κίνητρα αλλά σε ακραιφνώς πολιτικά και οικονομικά.
Η Μεγάλη Ιδέα δεν ήταν με σημερινούς όρους μεγαλοιδεατΙΣΜΟΣ δηλαδή μια εθνικιστική έξαρση της φαντασίας μας. Το ελλαδικό κράτος ανέλαβε την ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ να απελευθερώσει τις υπόδουλες περιοχές ως αντιπαροχή στην αποκλειστικότητα της εκπροσώπησης του ελληνικού Έθνους. Δηλαδή τα συμφέροντα των υπόδουλων περιοχών αποτελούσαν ταυτόχρονα εθνικά, άρα κρατικά συμφέροντα.
Δέν ὑπάρχει τίποτα τό μόνο οἰκονομικό στήν φάση δημιουργίας ῾Ελληνικῶν πόλεων εἴτε μιλᾶμε γιά ἀποικίες εἴτε γιά τήν ῾Ελληνιστική ἐποχή εἴτε γιά τήν Κωνσταντινούπολη. Ὅταν μιλᾶμε γιά αὐτές τίς πόλεις, ἀναφερόμαστε στούς ἀνθρώπους πού τίς ἵδρυσαν, μέ κοινά ἤθη, γλώσσα, θρησκεία, ριζικό σύστημα. Ὅλα ἦταν ἀπόλυτα συσχετισμένα μέ τήν θρησκεία ὀντολογικά γιατί τίποτα δέν στέκεται ἀθεμελίωτο, ἀσύνδετο, αἴολο. Γι αὐτό μιλᾶμε γιά ὑπόδουλο Ἑλληνισμό ἐκεῖ. Καί ἄλλες ἀποικίες ῾Ελληνικές ὑπάρχουν ὅπως π.χ. ἡ Μασσαλία, ἀλλά σ´ αὐτές τίς ἀνατολικά τοῦ Αἰγαίου περιοχές ὑπάρχει καί μία συνέχεια τῆς θρησκείας, ἡ ἵδρυση τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπόλυτα συσχετισμένου μέ τόν ῾Ελληνισμό. Οἱ περιοχές αὐτές ἔχουν βρεθεῖ στό μέτωπο καί θρησκευτικῶν ἀντιπαραθέσεων καί συγκρούσεων ὅπως οἱ Σταυροφορίες ἤ οἱ ἀντιπαλότητες μέ ἄλλες θρησκεῖες. Κι ἄν ἔχουν περάσει αἰῶνες καί χιλιετηρίδες ἀπό τότε, καί τά συστήματα γίνονται συνεχῶς πιό πολύπλοκα, τό παρελθόν δέν σβήνει.
Συνεχίζω εδώ, απαντώντας σε πολλαπλά προηγούμενα σημεία.
Για την σχέση έθνους-κράτους και τον ρόλο της (απουσίας) αστικής τάξεως έχω αναφερθεί με περισσότερη λεπτομέρεια σε άρθρο για το ’21, που ανεδημοσίευσαν και οι “Ανιχνεύσεις”.
https://kak-ies.blogspot.com/2022/03/21.html
Σαφώς και η “Μεγάλη Ιδέα” είχε πολιτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά, πλην των συναισθηματικών. Εξ άλλου, το μετεπαναστατικό κράτος δεν ήταν βιώσιμο με οικονομικούς όρους. Ωστόσο, μιλώ για συναισθηματικά κίνητρα στην πολιτική, εξ αιτίας της μη προεργασίας προς την επίτευξη των στόχων.
Πώς είναι δυνατόν να αποτελεί επίσημη πολιτική της Ελλάδος η διά των όπλων απελευθέρωση των λοιπών υποδούλων Ελλήνων και να επικρατεί παντελής αδιαφορία για την οργάνωση και εξοπλισμό των ενόπλων δυνάμεων; Η πρώτη σοβαρή εξοπλιστική προσπάθεια έγινε επί Θεοτόκη (1904-1908), υπό το βάρος του άγους του ’97, ενώ σε οργανωτικό επίπεδο χρειάστηκε να βιώσουμε την ολέθρια κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου, για να ιδρυθεί η Ανωτάτη Σχολή Πολέμου, μόλις το 1925. Στον αντίποδα, η Οθωμανική αυτοκρατορία διέθετε σχολή επιτελών ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ η μικρότερη Βουλγαρία είχε καταφέρει σε σύντομο χρονικό διάστημα να εξελιχθεί σε “μικρή Πρωσσία”.
Αλλά ούτε η εναλλακτική προσέγγιση της “Μεγάλης Ιδέας” (με κύριο εκφραστή τον Ι. Δραγούμη), για (συν)ομοσπονδία Ελλάδος-Τουρκίας, προκειμένου να επικρατήσει στον ευρύτερο χώρο η ακμάζουσα ελληνική εμπορική τάξη, είχε ιδιαίτερα ερείσματα.
Οπότε, περισσότερο στα πλαίσια των “ευσεβών πόθων” θα κατέτασσα την πρόσληψη της “Μεγάλης Ιδέας” από το ελληνικό πολιτικό σύστημα, παρά ως στόχο υψηλής στρατηγικής, υπέρ του οποίου εργαζόταν συστηματικώς.
Τέλος, επιτρέψτε μου να συστήσω κάποια αξιόλογα συγγράμματα για την εν λόγω περίοδο, εμπλουτίζοντας την λίστα με όσο έχουν ήδη μνημονευτεί.
Αναφέρθηκαν έως τώρα (με χρονολογική σειρά):
* Η σκιά της Δύσεως, του Κ. Σακελλαρόπουλου
* Η ιστορία του Εθνικού Διχασμού, κατά την αρθρογραφία Βενιζέλου & Μεταξά
(πολυτιμότατη ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ πηγή)
Θα προσέθετα τα:
* Greece and the Great Powers, 1914-1917, του Γ. Β. Λεονταρίτη
(δυστυχώς μόνο αγγλόγλωσσο και εκτός κυκλοφορίας)
* Η Ελλάδα στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο 1917-1918, του Γ. Β. Λεονταρίτη
* 1909: Η μετάβαση της Ελλάδας στον 20ό αιώνα, του Σ. Ριζά
* Βενιζελισμός και αντιβενιζελισμός στις απαρχές του εθνικού διχασμού 1915-1922, του Σ. Ριζά
* Το τέλος της Μεγάλης Ιδέας, του Σ. Ριζά
* Τα μυστήρια της Αιγηίδος, του Σπ. Πλουμίδη
* Η “σιδηρά” δεκαετία 1912-1922, του Σπ. Πλουμίδη
* “Κ’ η Ανατολή του αιμάτου σιντριβάνι”, συλλογικό
* “Οίκαδε”, του Κ. Βλάσση
Η ως άνω σταχυολόγηση τίτλων είχε βασικό κριτήριο την διαπραγμάτευση των ιστορικών θεμάτων με αμεροληψία και απηλλαγμένη από πάθη.
Στο ίδιο πνεύμα και σειρά εργασιών στρατιωτικών αναλύσεων για την ιστορία της μικρασιατικής εκστρατείας, από τον ταξίαρχο ε.α. Β. Λουμιώτη, στο ιστολόγιο “Βελισάριος-21”.
https://belisarius21.wordpress.com/category/η-μικρασιατικη-εκστρατεια/
ΥΓ:
Αποφεύγω να χρησιμοποιώ υπερσυνδέσμους, ει δυνατόν, ώστε τα URL να είναι λειτουργικά και με αντιγραφή-επικόλληση. Συνήθως προσέχω να μην είναι εκτεταμένα, αλλά τώρα προέκυψε πρόβλημα, λόγω των στενοτέρων περιθωρίων από απάντηση σε απάντηση.
Όταν βάζετε URL σ’ αυτήν την σελίδα, αυτομάτως γίνονται σύνδεσμοι, ώστε να μην χρειάζεται αντιγραφή-επικόλληση.
Το γνωρίζω, αναφερόμουν στην περίπτωση που – είτε λόγω κακής συνδέσεως, είτε λόγω παλαιού browser – η σελίδα δεν φορτώνει σωστά, με όλα τα στοιχεία HTML. Οπότε να υπάρχει η δυνατότητα κάποιος να αντιγράψει το περιεχόμενο του URL, ως απλό κείμενο. Λεπτομέρειες…
θίγεται νομίζω τα πλέον βασικά ζητήματα στις σωστές των διαστάσεις προς συζήτηση. Φοβούμε όμως ότι δεν χωράει πλέον η συζήτηση αυτή σε αυτό το άρθρο. Ίσως θα πρέπει να δημοσιευτεί το παρόν σχόλιο ως ξεχωριστό άρθρο για να διευκολυνθεί η δομή της συζήτησης.
το τελευταίο σας σχόλιο εννοούσα και όχι το παρόν δηλαδή το δικό μου.
Αδύνατον να τα διαβάσω και να απαντήσω σε όλα αυτά τα σχόλια. Προτείνω να κάνουμε μια εκπομπή με όλους σας και να τα πείτε εκεί. Θα συμμετέχω και εγώ και θα σας απαντήσω.
Ευχαριστώ εκ μέρους όλων για την πρόσκληση διαλόγου!
Δεν ξέρω αν είναι εφικτό να ταιριάξουν τα ωράρια όλων μας (το καλό του γραπτού διαλόγου είναι η ασυγχρονία), αλλά και πάλι εθίγησαν πάμπολλα ζητήματα που αμφιβάλλω αν θα έφθανε μια εκπομπή να συζητηθούν.
Αφ’ ετέρου – κρίνοντας εξ ιδίων – υποθέτω πως όλοι είμαστε ερασιτέχνες στα θέματα τα οποία σχολιάζουμε, οπότε ίσως θα ήταν καλύτερο να συγκεντρώσουμε κάποια ερωτήματα και να συζητηθούν από επαΐοντες.
Παρατηρώντας ότι το θέμα που συγκέντρωσε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον ήταν εκείνο το διχασμού κατά τον ΑΠΠ και των μικρασιατικών, θα αντιπρότεινα μια εκπομπή αφιερωμένη εκεί. Αν ήταν στο χέρι μου να επιλέξω και τους συμμετέχοντες, θα εισηγούμην τους:
* Γιώργο Καραμπελιά, για μια πιο “φιλοβενιζελική” οπτική (συγγραφέας του “1821-2021: Ρέκβιεμ ή Αναγέννηση;”).
* Κων/νο Σταματόπουλο, για μια πιο “αντιβενιζελική” ανάγνωση (συγγραφέας του “1922: Πώς φτάσαμε στην καταστροφή”).
* Σωτήρη Ριζά ή Σπυρίδωνα Πλουμίδη (έργα αμφοτέρων παρέθεσα σε προηγηθέν σχόλιο) για μια πιο αμερόληπτη προσέγγιση της Ιστορίας.
εγώ θα συμφωνήσω στο σημείο ότι δεν είναι σκόπιμο να γίνει συζήτηση μεταξύ σχολιαστών.
Ωστόσο επίσης θεωρώ ότι για το ζήτημα έχουν γραφτεί ήδη πολλά και η προοπτική οι διαφωνίες να λυθούν με μία επιπλέον εκπομπή είναι απίθανη.
Ωστόσο το θέμα παρουσιάζει ένα εξαιρετικό ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα εθνικά μας συμφέροντα.
Να επαναλάβω για όλους μας που συμφωνούμε ή διαφωνούμε για την τρισκατάρατη Δεξιά -μερικοί της χρεώνουν και την δολοφονία του Καποδίστρια , που τον σκότωσαν οι οι γιοι του Πετρό-μπεη Μαυρομιχάλη (αρχηγού της τότε κίνησης του ”δεν πληρώνω φόρους”),- την οποίαν όλοι οι λεγόμενοι μετά το 1949 αριστεροί και ,κεντρώοι (τους λένε και συνοδοιπόρους από το 1964, επειδή μετά την δολοφονία Λαμπράκη υιοθέτησαν τα συνθήματα ΕΔΑ και προς ανταπόδοση η ΕΔΑ δεν έβαλε σε αρκετούς νομούς υποψηφίους βουλευτές για να πάρει την πλειοψηφία, που δεν πήρε στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1963_ ΟΤΙ ,
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ ΩΣ ΑΡΘΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΚΑΙ ΟΛΟΙ ΜΑΣ ΩΣ ΣΧΟΛΙΑΣΤΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΑΛΗΘΕΙΑ , ΑΛΛΑ ΟΛΟΙ ΜΑΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΓΕΓΡΑΜΜΕΝΗ ΣΕ ΣΥΣΚΕΨΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝ, ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΗΣ ,ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΤΕΥΞΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ , ΓΡΑΠΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΑ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΙΣΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ-ΜΕΤΑΞΑ.
Υ.Γ Για ”να μας κοπεί ο βήχας όλων” τις βούλεται να κάνει την έρευνα για την 10ετία 1914-1924 -όπως σήμερα έκανε και παρουσίασε στον ΣΚΑΙ ο κ Παπαχελάς (που δεν υπογράφει εικασίες και ιδεοληψίες ) για την 10ετία 1964-1974;.