του Γιώργου Χατζηθεοφάνους, Υποστρατήγου ε.α.
Αλληγορία της αστάθειας του κόσμου. Etienne Delaune 1580.
Κοσμογονικές αλλαγές συντελούνται στο διεθνές περιβάλλον εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που έκανε την εμφάνισή της το 2008 στις ΗΠΑ. Σταδιακά εξαπλώθηκε σε όλο τον πλανήτη και φυσικά βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι κρίσεις ειδικά σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον λειτουργούν όπως οι επιδημίες. Μεταναστεύουν, ανακυκλώνονται και επιστρέφουν. Ποτέ δεν πεθαίνουν εκεί που γεννήθηκαν.
Η κρίση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να κάνουν την εμφάνισή τους όλες οι εγγενείς αδυναμίες των πάσης φύσεως διεθνών «συστημάτων» (ΟΗΕ, ΝΑΤΟ, ΕΕ, παγκοσμιοποίηση κ.α.), τα οποία λειτουργούσαν αποτελεσματικά υπό ομαλές συνθήκες. Οι εγωιστικές εθνικές πολιτικές έρχονται να αντικαταστήσουν την συλλογικότητα που επί 10ετίες εκφραζόταν μέσω των διεθνών και περιφερειακών οργανισμών. Η δύση μοιάζει με ένα καράβι σε μεγάλη φουρτούνα όπου ο καθένας προσπαθεί να σώσει το τομάρι του
Έτσι σταδιακά διαμορφώθηκε ένα διεθνές περιβάλλον το οποίο χαρακτηρίζεται από μια επικίνδυνη για την παγκόσμια ειρήνη αστάθεια, με τις ΗΠΑ του Τραμπ σε φάση αποκαθήλωσης από την πρωτοκαθεδρία της ως παγκόσμιας δύναμης και σταδιακής επιστροφής στην προ του Β’ΠΠ κατάσταση, ήτοι στην Ήπειρό της, λόγω του τεράστιου χρέους των 19 τρις δολαρίων, με εθνικά συμφέροντα προσανατολισμένα στον Ειρηνικό και αλλαγή του μείγματος της εξωτερικής πολιτικής με κατακόρυφη αύξηση του ρεαλισμού σε βάρος του μοραλισμού.
Από εκεί και πέρα έχουμε τη Ρωσία να επιχειρεί, με επιτυχία μέχρι στιγμής, την επανάκτηση της χαμένης της αίγλης, την Κίνα να διεκδικεί, σταθερά ανερχόμενη, το δικό της ρόλο και την ΕΕ σε κρίση, χωρίς όραμα και σε αναζήτηση ταυτότητας, όπου έκαναν την εμφάνισή τους οι εθνικές εγωιστικές πολιτικές και ο εθνικισμός, στην εξάλειψη των οποίων οικοδομήθηκε η Ενωμένη Ευρώπη. Η απουσία της ΕΕ με την αίγλη και το γόητρο του παρελθόντος, για την ένταξη στην οποία όλες οι χώρες ήταν διατεθειμένες να ακολουθήσουν μια συμπεριφορά, που πρωτίστως υποστήριζε την ειρήνη ενισχύει την αστάθεια κι αυτό το βλέπουμε προς το παρόν στα Βαλκάνια (Σκόπια-Κόσοβο).
Το BREXIT, προϊόν επίσης της οικονομικής κρίσης, συμβάλλει στην περαιτέρω απαξίωση της ΕΕ και ενδεχομένως να έχει καταλυτικές συνέπειες για το μέλλον της. Οι διακρατικές συμφωνίες τις οποίες η Μ. Βρετανία θα συνάψει προφανώς με τα κράτη μέλη της ΕΕ στο πλαίσιο αντιμετώπισης των προβλημάτων που ανακύπτουν από την αποχώρησή της, ενδεχομένως να διχάσουν την Ευρώπη σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη χρονική συγκυρία για το μέλλον της. Η Μ. Βρετανία έχει ιστορικά την ικανότητα να διαχειρίζεται αποτελεσματικά προς όφελος της τέτοιες καταστάσεις. Φοβάμαι πως δεν έχουμε αντιληφθεί τις πραγματικές συνέπειες του ΒRΕΧΙΤ.
Ουσιαστικά, σε παγκόσμιο επίπεδο, βρισκόμαστε σε φάση μετάβασης από ένα σημείο ισορροπίας σε ένα άλλο, την μορφή του οποίου αγνοούμε όπως αγνοούμε τον τρόπο και τον χρόνο που θα φθάσουμε στο νέο ισορροπίας. Οι επερχόμενες αλλαγές μπορεί να είναι τόσο ριζικές που αδυνατούμε να τις αντιληφθούμε. Πιθανό σενάριο ένας νέος ψυχρός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας ή ένας νέος κόσμος με πολλές περιφερειακές δυνάμεις. Διάλυση του ΝΑΤΟ με τη σημερινή του μορφή και μια νέα συμμαχία μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας για την αντιμετώπιση των απειλών και πρωτίστως της ανερχόμενης δύναμης που λέγεται Κίνα και απειλεί τα συμφέροντα (άμυνας και οικονομίας), όχι μόνο των ΗΠΑ αλλά και της Ρωσίας, αποτελεί επίσης ένα πιθανό σενάριο. Ίσως το πλέον πιθανό αν απαλλαγούμε από τα σταθερά σημεία αναφοράς του παρελθόντος στις αναλύσεις μας. Και βέβαια σε ένα τέτοιο σενάριο, το οποίο υπό το πρίσμα των σταθερών σημείων αναφοράς του παρελθόντος μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, τίθεται το ερώτημα ποια μπορεί να είναι η αντίδραση (και η θέση) της Ενωμένης Ευρώπης.
Σε αυτόν τον κόσμο που αλλάζει η Χώρα μας βρίσκεται με λαβωμένη την εθνική της ισχύ, λόγω της πρωτόγνωρης οικονομικής κρίσης που μας έχει οδηγήσει στο χείλος της καταστροφής, με ότι αυτό συνεπάγεται στην συμμετοχή μας στις εξελίξεις και στην υποστήριξη των εθνικών μας συμφερόντων. Για άλλη μια φορά εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στο Θεό, στην σπίθα του Καζαντζάκη. Η αξία της γεωπολιτικής μας θέσης στην οποία εναποθέτουμε τις ελπίδες μας κάποιες φορές αποτελεί μειονέκτημα και κατάρα για προφανείς λόγους. Ιστορικά παραδείγματα πολλά.
