του Παντελή Σαββίδη
Ο τίτλος του βιβλίου του Στρατηγού Φράγκου Φραγκούλη ήταν εύστοχος. Ποια Τουρκία, ποιοί Τούρκοι; Τι σχέση έχει η σημερινή Τουρκία με τους Τούρκους;
Αυτές τις ημέρες, με αφορμή την σύνθεση της κυβέρνησης Ερντογάν, στα ΜΜΕ αναλύεται η προσωπικότητα και η πολιτική που θα ακολουθήσουν εμβληματικά πρόσωπα της νέας τουρκικής κυβέρνησης.
Βεβαίως, τουρκική λέγεται η κυβέρνηση, τουρκική θεωρείται η κοινωνία τους και Τουρκία λέγεται η χώρα. Αλλά ποια σχέση έχει ο μικρασιατικός αυτός λαός (που αποτελείται απο πολλές λαότητες) με τους Σελτζούκους, ή τους Οθωμανούς που κατέβηκαν απο την Κεντρική Ασία, κυριάρχησαν στην περιοχή και αναμίχθηκαν με τους λαούς που συγκροτούσαν το Βυζάντιο;
Το κύριο χαρακτηριστικό της τουρκικής κυβέρνησης είναι μια σύνθεση Κούρδων, Ποντίων, Ελληνόφωνων ή μη και Αράβων, όπως ενδεχομένως ο Καλίν. Οι ελληνόφωνοι της τουρκικής κυβέρνησης μιλούν ποντιακά καλύτερα και απο τον άριστο γνώστη της διαλέκτου στην Ελλάδα. Ακόμη και ο πρώην υπουργός Χουλουσί Ακάρ ήταν τσερκέζος, όχι τούρκος. Κούρδος ο Φιντάν, κούρδος ο Σιντζέκ, κουρδικής καταγωγής πολλά στελέχη του κρατικού μηχανισμού. Τους ελληνόφωνους δεν θέλω να τους προσδιορίσω.
Αυτό το μίγμα αποτελεί την ηγεμονεύουσα πολιτική τάξη της Τουρκίας σήμερα, μιας Τουρκίας με μειοψηφία τουρκική.
Έχουμε να κάνουμε με μια σύγχρονη μορφή του Βυζαντίου, αν εξαιρέσουμε την κυρίαρχη θρησκεία.
Δυστυχώς, στην απο εδώ πλευρά του Αιγαίου το Βυζάντιο δεν έγινε αποδεκτό, παρά μόνο ως φολκλόρ, δεν μελετήθηκε και δεν εξάγονται συμπεράσματα απο την πολιτική του. Περισσότερο οι πρώτοι πυρήνες του νεοελληνικού κράτους αναζήτησαν ταυτότητα στην Αρχαία Ελλάδα χωρίς να μπορέσουν, στη συνέχεια, να αφομοιώσουν τον πολιτισμό της, τον οποίο οι σύγχρονοι Έλληνες εγκατέλειψαν ακόμη και ως διδαχή στα σχολεία τους. Η χώρα και η κοινωνία αφέθηκαν στον αυτόματο πιλότο. Ό,τι προκύψει απο το κυρίαρχο αθηναϊκό αμάλγαμα στο οποίο η ισορροπία μεταξύ ελληνικού και μη τείνει να αντιστραφεί. Και επειδή οι ιδεολογικοί μηχανισμοί υπάρχουν και λειτουργούν στην Αθήνα (απο εκεί εκπορεύονται τα πάντα), η νέα αθηναϊκή ιδεολογία διαχέεται στην επικράτεια. Το στίγμα της, μόνο, ως θεωρητική προσπάθεια μπορεί να χαρακτηρισθεί ελληνικό. Θα διάβαζα με ενδιαφέρον τι το ελληνικό φέρει ως πολιτισμό η σύγχρονη Ελλάδα πέραν του περιβάλλοντος και του χώρου.
Εν ολίγοις, στις δύο πλευρές του Αιγαίου έχουμε δύο λαούς με τις σύγχρονες ονομασίες τους: Στην Ανατολική έχουμε τον αποκαλούμενο τουρκικό λαό που ενσωμάτωσε την βυζαντινή παράδοση πλην της θρησκείας και στην Δύση τον ελληνικό που δεν αφομοίωσε ούτε το Βυζάντιο, ούτε την Αρχαία Ελλάδα. Ούτε, φυσικά, την σύνθεσή τους.
Τι είναι απο άποψη πολιτιστικού στίγματος η νεοελληνική κοινωνία; Λίγο απο όλα. Αυτό το λίγο απ όλα δεν της δίνει συνοχή, ούτε σκοπό. Είναι δύο αδυναμίες που αν δεν λειτουργούν διαλυτικά, σίγουρα δεν διαμορφώνουν συνεκτική κοινωνία. Ακόμη δεν έχουμε αποφασίσει τι θέλουμε να είμαστε.
Αυτό έχει τη σημασία του αλλά, ίσως, δεν είναι υπαρξιακού χαρακτήρα για την παρουσία μας στην περιοχή. Εκείνο που είναι καταλυτικό, είναι η λανθασμένη ανάγνωση της γειτονικής χώρας. Η οποία εξελίσσεται. Δεν έχουμε να κάνουμε με μια Τουρκία όπως την προσλάβαμε στα μαθητικά μας μυαλά. Έχουμε να κάνουμε με μια πολυεθνοτική σύνθεση με υποδώρεια συνείδηση της διαφορετικότητάς της αλλά με αποφασιστική υπεράσπιση του κοινού της χαρακτηρισμού ως τουρκικής.
Η σχέση μαζί της και η αντιμετώπισή της είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο το οποίο, προς το παρόν, η Αθήνα δεν φαίνεται να μπορεί να αναγνώσει. Ας ελπίσουμε ότι θα καταφέρει κάποια στιγμή να ενσκήψει πάνω του.
Θα βοηθούσε πιστεύω περισσότερο στην κατανόηση του κειμένου εάν δίδονταν και απτά παραδείγματα για τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται αυτή η πολυεθνοτική σύνθεση της γειτονικής χώρας στην διαμόρφωση της πολιτικής της.
Αντιθέτως δεν βοηθά νομίζω να τα βάζουμε (για άλλη μια φορά) με το ελληνικό κράτος και με τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει την ιστορία του μεσαιωνικού Ελληνισμού. Επειδή στην χώρα μας φαίνεται να έχουμε αποφασίσει ότι η εξωτερική πολιτική ασκείται με βάση την ιστορία και όχι με βάση τα συμφέροντα αυτό δεν σημαίνει, ότι ο υπόλοιπος κόσμος λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο.
Σε σχόλιό μου σε άλλο άρθρο ανέφερα πως μου έκανε εντύπωση ότι κανένα από τα επίθετα των μελών της νέας Τουρκικής κυβερνήσεως δεν έχει επίθετο με κατάληξη -ογλού ( ο κ. Αλή Αλ Γιουνάνι κάτι υποψιάστηκε πως εννοώ , ενώ ο κ. Επισκέπτης με χλεύασε) ,αλλά τώρα χαίρομαι ότι επιβεβαιώνομαι από την ανάλυση του κ. Σαββίδη για την ανθρωπογεωγραφία των νέων Τούρκων υπουργών.
Μάλιστα υπενθυμίζω στον κ. Σαββίδη ότι υπογράμμισα εκεί ότι στην ορκωμοσία της νέας τουρκικής κυβερνήσεως αριστερά του κ.Ερντογάν καθόταν ο δικός μας ελληνορθόδοξος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος (τεράστιος και πρωτοφανής συμβολισμός),
ΌΛΑ ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΚΑΙ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΩΝ ΡΩΜΗΩΝ ΚΑΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΘΕΙ Η ΓΑΛΑΖΙΑ ΠΑΤΡΙΔΑ -ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΤΗΝ ΘΕΛΕΙ ΚΑΙ Ο ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΝ ΚΑΙ ΟΥΤΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΑΣ ΚΑΙ Ο ΑΛΛΑΧ (ΟΠΩΣ ΗΘΕΛΑΝ ΤΟ 1453 Η ΠΟΛΙΣ ΝΑ ΤΟΥΡΚΕΨΕΙ ) ΓΙΑ ΝΑ ΓΛΥΤΩΣΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΔΗΦΑΓΟ ΠΑΠΙΚΗ ΑΙΡΕΣΗ ;;;.
Θα τελειώσω με ένα ΑΝ .
Θα παρέμειναν Χριστιανοί ορθόδοξοι οι λαοί των Βαλκανίων ΑΝ δεν είχαν καταληφθεί και αυτοί από τους Οθωμανούς ή θα είχαν γίνει Παπικοί καθολικοί και θα παρέμεινε μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Ορθόδοξη μόνο η μικρή Ελλάδα μας ;;;.
ΕΝΤΑΞΕΙ ΔΕΝ ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ ΧΑΡΙΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΙΣΤΟΥΣ , ΑΛΛΑ ”ΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΤΙ ΕΚΡΥΨΕ ΚΑΙ ΤΙ ΚΡΥΒΕΙ Ο ΘΕΟΣ ΓΙΑ ΜΑΣ”;;;.
Υ.Γ Και να μη ξεχνάμε ότι υπάρχει και ο τυφλοπόντικας της Ιστορίας ,που στο τέλος του προηγούμενου αιώνα βγήκε απρόβλεπτος και μη αναμενόμενος στην επιφάνεια και κατέστρεψε την 70χρονη Σοβιετική Ρωσία με σκληρή μονοκομματική δικτατορία σε μια εβδομάδα.
ΠΟΤΕ ΜΗ ΛΕΣ ΠΟΤΕ -Ο ΘΕΟΣ ΣΩΖΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ – ΦΥΣΙΚΑ ΑΝ ΤΟ ΘΕΛΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΝΑ ΣΩΘΟΥΝ- ΓΥΡΙΖΟΝΤΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΤΑ ΜΑΤΑΙΑ ΤΟΥ ΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΤΟΥΣ ΠΙΣΩ ΣΤΗΝ ΕΝΔΟΞΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥΣ. ΓΕΝΟΙΤΟ .
ΤΕΣΤ
Στο άρθρο του Βλάση Αγτζίδη για την δίκη των έξι τα σχόλια δεν δημοσιεύονται.
Αν μας διαβάζει ο κ. Σαββίδης, θα μπορούσε να λύσει το τεχνικό πρόβλημα; Ευχαριστώ.
https://www.anixneuseis.gr/%ce%b7-%ce%b4%ce%af%ce%ba%ce%b7-%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%b5%ce%be-%ce%bf%ce%b9-%ce%bd%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%80%ce%ad%cf%82-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%ac%cf%81%ce%b5%ce%b9%ce%bf%cf%85-%cf%80%ce%ac%ce%b3/
Η διαφορά μας με τους Τούρκους είναι η εξής: Αυτοί στα σχολεία και στα σπίτια τους μεγαλώνουν με το σύνθημα .”Είναι ευτυχία να είσαι Τούρκος” ενώ στην Ελλάδα μετά τη μεταπολίτευση επικράτησε το σύνθημα .” Η δυστυχία να είσαι Έλληνας”. Μη μας διαφεύγει επίσης ότι η ισχύς της Οθωμανικής Τουρκίας στηρίχθηκε στον γενιτσαρισμό. Άρα ανεξαρτήτως φυλετικής καταγωγής , αφού όλοι αυτοί αισθάνονται Τούρκοι είναι πλέον Τούρκοι. Οι γενίτσαροι ανέκαθεν ήταν πάντα περισσότερο άκαμπτοι και σκληροί από τους γνήσιους Τούρκους , τους εκ των στεπών προερχόμενους.
ΟΧΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΤΟ 1981 ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ”ΔΙΔΑΧΤΗΚΑΝ” ΝΑ ΝΤΡΕΠΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΤΟΥΣ -ΕΛΛΗΝΑΡΙΑ ΤΗΝ ΛΕΝΕ ΑΚΟΜΗ.
“Θα διάβαζα με ενδιαφέρον τι το ελληνικό φέρει ως πολιτισμό η σύγχρονη Ελλάδα πέραν του περιβάλλοντος και του χώρου.”
Για την παρακμή του ελληνικού πολιτικού, διοικητικού και οικονομικού συστήματος, όπως και για τον δομικό ανθελληνισμό του κράτους, της οργανικής διανόησης και της κατεστημένης Τέχνης, ουδεμία αμφιβολία μπορεί να υπάρξει.
Σε επίπεδο κοινωνίας όμως σώζεται κάτι: οι θετικές επιστήμες. Μεταπολεμικώς η καλλιέργεια των θετικών επιστημών στην Ελλάδα ωρίμασε αρκετά, ώστε σήμερα, κόντρα στην δεδομένη παρακμή, η χώρα τροφοδοτεί τον πλανήτη με σημαντικούς επιστήμονες αυτών των πεδίων (αντιθέτως οι ανθρωπιστικές και κοινωνιολογικές σπουδές στην Ελλάδα παραμένουν ισχνές και μηρυκαστικές).
Τα παραδείγματα πολλά και γνωστά: Σταμάτης Κριμιζής, Ιωσήφ Σηφάκης, Ιωάννης Ηλιόπουλος, Δημήτρης Χριστοδούλου, Θανάσης Φωκάς κ.α.
Ίσως θα αντιτείνει κανείς ότι καθεαυτή η θετική επιστήμη δεν ενέχει εγγενώς κανένα στοιχείο εθνικότητας, συνεπώς δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει φορέα ελληνικότητας του σύγχρονου πολιτισμού της χώρας. Ναι, αλλά η εμμονή των Ελλήνων να γίνουν τα παιδιά τους επιστήμονες και η αυταπάρνηση με την οποία εντρυφούν οι Έλληνες επιστήμονες στο γνωστικό τους αντικείμενο αποτελούν διαχρονικά στοιχεία του ελληνικού τρόπου βίου. Δεν πρόκειται μόνον για αρχαιοελληνικό ίδιον: στο Βυζάντιο το πάθος για Παιδεία είναι διαρκές και βρίσκει το απόγειο της έκφρασής του στην επιστολή του Θεόδωρου Μετοχίτη προς τον Νικηφόρο Γρηγορά (Ηθικός ή Περί Παιδείας). Η υστεροβυζαντινή ελληνική κοινωνία, ακόμα και εν αιχμαλωσία, ανατράφηκε με το “μάθε παιδί μου γράμματα”. Σήμερα μέσα σε μία χώρα με χαρακτηριστικά Κούβας επί Μπατίστα, αποτελεί θαύμα ότι αυτή η φιλομάθεια διασώζεται ακόμα.
Πρέπει να προστατέψουμε ιδιαιτέρως αυτό το διαχρονικό γνώρισμα της κοινωνίας μας, διότι από εκεί μπορεί να επέλθει και η πολυπόθητη εθνική αναγέννηση.
῾Ελληνισμός σημαίνει γνώση τῆς ἱστορίας μας καί ᾿Εθνική συνείδηση καί ᾿Ορθοδοξία σημαίνει σεβασμός στήν ταυτότητα τοῦ ἀνθρώπου ἀδιαπραγμάτευτα. Ὅταν τίποτα ἀπό τά δύο δέν συμβαίνουν τότε τό ἐρώτημα δέν τίθεται ἄν ´διαβάζουμε ´ σωστά τήν Τουρκία ἀλλά ἄν διαβάζουμε καί πρωτίστως πρέπει νά βροῦμε τόν ῾Ελληνισμό.
Ὅταν ὁ Μέγας ᾿Αλέξανδρος ἔχτιζε τίς ᾿Αλεξάνδρειές του καί διέδιδε τόν πολιτισμό μας, ὅταν ὁ Χριστιανισμός διεδίδετο στήν ῾Ελληνική γλώσσα στήν ᾿Ιωνία καί στίς περιοχές ἐκεῖνες, (ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΩΝΙΑ του π. Γεωργίου Μεταλληνού), ὅταν ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔχτιζε τήν Κωνσταντινούπολη, ὅλα αὐτά ξεχωριστά κεφάλαια, τά συστήματα αὐτά ἦταν δυνατά, μέ πλήρη συνείδηση, ὀργάνωση καί πίστη σέ ἱερά καί σέ συνέχεια τοῦ ῾Ελληνισμοῦ. Τί ἔχει μείνει; Αὐτό πού ἀναφέρει ὁ Α.Δ.Δ. «Για την παρακμή του ελληνικού πολιτικού, διοικητικού και οικονομικού συστήματος, όπως και για τον δομικό ανθελληνισμό του κράτους, της οργανικής διανόησης και της κατεστημένης Τέχνης, ουδεμία αμφιβολία μπορεί να υπάρξει.».
Οἱ Ἕλληνες τοῦ σήμερα εἶναι ἴσως καλύτεροι ἀπό ποτέ. Μορφώνονται, ὅπως γράφει ὁ Α.Δ.Δ., καί ὄχι μόνο σέ πτυχία νέων ἀλλά καί σέ διά βίου ἐπιμόρφωση, τά σχετικά σεμινάρια πολυπληθῆ. Χωρίς τίς κατάλληλες ἡγεσίες νά τούς ἀξιοποιήσουν, ἀντιθέτως ´φαίνονται ´ καί ἐπιβάλλονται τά πιό ἀμόρφωτα μέλη τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου.
Πράγματι ´ οι πρώτοι πυρήνες του νεοελληνικού κράτους αναζήτησαν ταυτότητα στην Αρχαία Ελλάδα ´ γιατί ἔρχονταν ἀπό ἕνα θρησκευτικό Βυζάντιο πού κυμαινόταν ἀπό τήν συνέχεια καί μελέτη καί κατανόηση τῶν ἀρχαίων κλασσικῶν καί τῆς ἀθανασίας τῆς ψυχῆς ἕως τήν σκοταδιστική ἀπόρριψή τους καί τίς δεισιδαιμονίες, ἕνα Βυζάντιο πού ἡ Δύση οὔτε ἦταν σέ θέση νά μελετήσει ἀλλά ἤθελε καί νά τό ἀπορρίψει, εἶχε ὅμως ἐνσωματώσει τόν ἀρχαιοελληνικό πολιτισμό καί εἶχε προοδεύσει σέ διάφορους τομεῖς. Χαρακτηριστικό ἄρθρο τού Εὐάγγελου Κοροβίνη « Η πνευματική αποσάθρωση της ελίτ και η αυτονόμηση της Φιλοσοφίας» στο Βυζάντιο του 11ου αιώνα.
᾿Ολιγάριθμοι ἐμεῖς, σέ συνεχεῖς πολέμους, ἐπαναστάσεις καί ἐμφυλίους, μέ σκοπό τήν ἀνοικοδόμηση στοιχειώδους κράτους. Νομίζω ὅτι τώρα ἀφομοιώνουμε στό ἐπίπεδο τοῦ λαοῦ, γιατί οἱ πνευματικοί ἄνθρωποι τῆς γενιᾶς τοῦ ‘30 τό εἶχαν καταφέρει, καί τό Βυζάντιο καί τήν ἀρχαία ῾Ελλάδα, καί σέ βιβλιογραφία, καί σέ μελέτη τῶν μνημείων, μέ λίγα μέσα σέ σχέση μέ τίς ἀπαιτήσεις. Καί βέβαια ὑπάρχει καί ἡ σύγχρονη πραγματικότητα, ἡ τεχνολογική καί ψηφιακή πρόοδος, στήν ὁποία προσφέρεται ἡ δυνατότητα εἴτε νά ἀξιοποιήσεις καί τό παρελθόν σου εἴτε νά τό ἀγνοήσεις καί αὐτό εἶναι θέμα ᾿Εθνικῆς παιδείας. Παράδειγμα ὁ διαγωνισμός ὀρθογραφίας στό Παρίσι. Ἄς ξαναβροῦμε λοιπόν τό εἰδικό βάρος μας.
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΩΝΙΑ του π. Γεωργίου Μεταλληνού
https://www.entaksis.gr/%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%87%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CF%83/
H Βυζαντινή κατάρρευση τον Ενδέκατο αιώνα ως προανάκρουσμα για τις δύο αλώσεις
Ευάγγελος Κοροβίνης
https://antifono.gr/%ce%b2%cf%85%ce%b6%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%bd%ce%ae-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%ac%cf%81%cf%81%ce%b5%cf%85%cf%83%ce%b7-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%b5%ce%bd%ce%b4%ce%ad%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%bf-%ce%b1%ce%b9/
Αγαπητή Ελένη Π.,
αυτά που γράφεις είναι πάντα ενδιαφέροντα και βαθυστόχαστα.
Ειδικά για το άρθρο του Ευάγγελου Κοροβίνη στο Αντίφωνο, το οποίο το είχα υπόψιν μου, κρατάω ορισμένες επιφυλάξεις. Επειδή το κεντρικό περιεχόμενο του Αντίφωνου είναι η προσέγγιση της ελληνορθόδοξης πνευματικότητας, οι ιστορικές ερμηνείες του αρθρογράφου αναγκαστικά χρησιμοποιούν ως πρίσμα περισσότερο την θεωρούμενη πνευματική αποσάθρωση της εποχής και λιγότερο την ανάγνωση των κοινωνικοπολιτικών της χαρακτηριστικών. Αυτή η a priori φιλοσοφική-θεολογική κατεύθυνση του άρθρου οδηγεί σε κάποιες παρερμηνείες:
-παρακάμπτεται η παρουσία του Γεωργίου Μανιάκη στην εξέλιξη της βυζαντινής ισχύος της περιοχής και μάλιστα στην ανάκτηση των Δυτικών χωρών του κράτους. Η έλλειψη της σχετικής αναφοράς δίνει στον αναγνώστη την ψευδή εντύπωση ότι το Βυζάντιο μετά τον Βασίλειο Β΄ έπαψε απότομα να δρα πατριωτικά και μόνον επί Ρωμανού Διογένη ανέλαβε ξανά στρατιωτική δράση κατά τον 11ο αιώνα.
-αποδίδεται ειδικά στην εποχή μία υποτιθέμενη υπερεπέκταση της δεισιδαιμονίας και του αποκρυφισμού, ενώ είναι γνωστό ότι εξίσου στην προηγούμενη χρονική περίοδο, όταν οι Μακεδόνες θριάμβευαν, υπήρχαν πέριξ των βασιλέων αστρολόγοι και μάντεις (βλ. σχετικά το έργο του Λέοντος Διακόνου)
-αναφέρεται ότι “η ελληνική λογιοσύνη όπως δείχνει η περίπτωση του Ψελλού (….) δεν ήταν πλέον σε θέση να συντονίζεται με την ορθόδοξη πίστη». Ναι, αλλά ήταν ακριβώς ο Ψελλός αυτός που ευθαρσώς καταδίκασε και απόρριψε τις απόκρυφες «επιστήμες» και την αστρολογία. Αυτός επίσης καταδίκασε ανοιχτά την υποκρισία του κλήρου και των μοναχών. Άρα η τότε ελληνική λογιοσύνη υπό μίαν έννοια έθεσε τις αρχικές προϋποθέσεις για επιστροφή στην ελληνορθόδοξη πνευματικότητα, για την εκ νέου συνάντηση της Πίστης με την κοινωνία έξω από τα φράγματα των μοναστηριών και τελικά για την επιστημονική αναγέννηση της Παλαιολόγειας εποχής.
-αποδίδει στην φεουδαρχική διάρθρωση διαφόρων βασιλείων και αυτοκρατοριών έναν ρόλο τοπικής αυτοάμυνας, εκτίμηση μάλλον αμφισβητούμενη (τα φέουδα ήταν κυρίως μηχανισμοί κατάκτησης των Δυτικών Ρωμαίων, όχι οργανωμένα στρατιωτικά τάγματα στην υπηρεσία της κοινωνίας)
-αν και ο Κοροβίνης αναφέρει ότι η θεματική διοικητική διάρθρωση του Βυζαντίου δεν ήταν φεουδαρχική, ωστόσο η θέση του ότι «η σταδιακή και μακρόχρονη διαδικασία απορρόφησης της ελεύθερης αγροτιάς, ήταν αναπότρεπτη εξέλιξη στα πλαίσια της δομής των θεμάτων» αποδίδει πλαγίως φεουδαρχικά γνωρίσματα στην μεγάλη γαιοκτησία των Δυνατών. Ένα τέτοιο συμπέρασμα αφήνει πολλές απορίες και απαιτεί ισχυρή βιβλιογραφική τεκμηρίωση μέσα από τις πηγές.
-στους Δυνατούς ο Κοροβίνης αποδίδει τον όρο «αριστοκρατία», ο οποίος είναι παραπειστικός για το Βυζάντιο, δεδομένης της πανθομολογούμενης κινητικότητας που χαρακτήριζε την βυζαντινή κοινωνία (βλ. για παράδειγμα τον Βασίλειο Α΄ ή αργότερα, στην περίοδο που εξετάζει το άρθρο, τον Μιχαήλ Καλαφάτη)
-τέλος, το κυριότερο δεν δίδεται επαρκής έμφαση στην τρομακτική σπατάλη στην οποία αποδύθηκαν οι Συγκλητικοί και οι άνθρωποι του βυζαντινού Παλατιού κατά τον 11ο αιώνα. Παρομοίως δεν δίδεται μία ερμηνεία του φαινομένου αυτού ως αίτημα πολιτικής ισορροπίας και κοινωνικής ευδαιμονίας . Γίνεται μεν λόγος για «αθρόα απονομή τίτλων, καθώς και η διανομή παροχών για πελατειακούς λόγους» η οποία «έπληξε την αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού και υπονόμευσε τα δημόσια οικονομικά της αυτοκρατορίας». Πρέπει να τονιστεί ότι τα φαραωνικά έργα επιδείξεως, οι βίλες δώρο στις ερωμένες (κάτι μας θυμίζει αυτό), η επιδαψίλευση του δημόσιου πλούτου σε κόλακες και ημετέρους, όλα αυτά έφεραν τον Ισαάκιο Κομνηνό αντιμέτωπο με άδεια ταμεία και το κράτος στα πρόθυρα της καταστροφής. Από την άλλη, το ζήτημα της δημοσιονομικής κατάχρησης του 11ου αιώνος δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από την εκπληκτική επέκταση της δημοκρατίας μέσα στην πόλη του Βυζαντίου, γεγονός που ο αρθρογράφος υπονοεί γράφοντας: «Οι Κωνσταντινουπολίτες επίσης, επέδειξαν (…) μία πολιτική συμπεριφορά, μέσω των Συντεχνιών, τέτοια που τους ανέδειξε σε μεγάλη πολιτική δύναμη». Αυτό το στοιχείο όμως πρέπει να ερμηνευθεί βάσει των πολιτειακών θεσμών του βυζαντινού κράτους, όχι ως ένας καινοφανής συντελεστής της παρακμής του 11ου αιώνος.
Εν κατακλείδι φρονώ ότι στην ερμηνεία της Βυζαντινής κατάρρευση κατά τον 11ο αιώνα πρέπει να συμπεριληφθεί, παράλληλα με τις άλλες συνιστώσες, η επέκταση της Δημοκρατικής υπόστασης του κράτους -μία εξαιρετικά πρωτοποριακή διαδικασία, η οποία δυστυχώς έλαβε χώρα την πιο ακατάλληλη στιγμή, όταν άρχισε ο τούρκικος παράγων να καθίσταται πολύ επικίνδυνος.
᾿Ενδιαφέροντα αὐτά πού γράφεις, ἀγαπητέ Α.Δ.Δ..
Βυζαντινολόγος δέν εἶμαι, ἀνέφερα χαρακτηριστικά αὐτό τό ἄρθρο ὡς κλίμα τῆς ἐποχῆς, μέ τίς διάφορες πνευματικοῦ ἐπιπέδου διαμάχες, σωστά λές ὄχι μόνο αὐτή τήν περίοδο καί πολύ καλά ἐπισημαίνεις κάποια σημεῖα. Δέν μποροῦμε νά εἴμαστε ἀντικειμενικοί, γιατί μελετᾶμε μέ χρονική ἀπόσταση, γεγονότα, συνιστῶσες πού μπορεῖ νά μήν γνωρίζουμε ἤ νά μήν δίνουμε σημασία, καί γι αὐτό οἱ διαφορετικές ἀπόψεις φωτίζουν. Στά θέματα πνευματικοῦ ἐπιπέδου ἡ προσέγγιση τῆς ἀλήθειας εἶναι τόσο δύσκολη, χρειάζεται ἁγνότητα, πίστη, χάρη, γιά νά ἀποκαλυφθεῖ ἔστω κάποια ἀχτίδα. Ἐκεῖ εἴμαστε ὅλοι ἀναζητητές. ᾿Ενδιαφέρον ἔχει ὅλη ἡ Βυζαντινή περίοδος μέ τήν μελέτη τῆς πνευματικότητας, τόσο ἰδιαίτερης, πού ἡ σύγχρονη μελέτη θά ἀποκάλυπτε τίς ὑψηλές ἀναζητήσεις τῆς ἐποχῆς, σέ συνέχεια τῶν ἀναζητήσεων στήν ἀρχαιότητα. ῾Η διατύπωση τῆς ῾Ελληνορθόδοξης πνευματικότητας καί ἡ συνάντηση τῆς Πίστης μέ τήν κοινωνία, πού μέ ἐνδιαφέρει, ἔγιναν γνωρίζοντας καί διακρίνοντας τίς διαφορές μέ αἱρέσεις, δεισιδαιμονίες, ἄλλα δόγματα καί θρησκεῖες,πού ὑπῆρχαν γύρω τους. Μήν ἀγνοοῦμε καί τό ξύπνημα τήν ἐποχή ἐκείνη τῶν γειτονικῶν δυνάμεων.
῾Η δύναμη ὅμως τῆς ῾Ελληνορθόδοξης πνευματικότητας καί τῆς Πίστης μέσα στήν κοινωνία, κράτησε ζωντανό αὐτόν τόν λαό τετρακόσια καί χρόνια.
Ἄξιος μελέτης, ἕνας Μικρασιάτης, λογοτέχνης, ζωγράφος καί ἁγιογράφος, ὁ Φώτης Κόντογλου, πού πολέμησε στήν Μικρασιατική ᾿Εκστρατεία καί ἦρθε πρόσφυγας στήν ᾿Αθήνα. Ἐντρύφησε στήν ᾿Ορθοδοξία, ἐπανατοποθέτησε τήν σύνδεσή μας μέ τό Βυζάντιο, μελέτησε καί δίδαξε τήν ἁγιογραφία, ὅπως γράφτηκε
¨«γράφοντας ζωγραφίζει καὶ ζωγραφίζει γράφοντας», πάνω σὲ μιὰ παράδοση, ποὺ ὑπαρκτικὰ τὴ βίωνε στὸ τρίσημο σχῆμα της, Ἀρχαιότητα-Βυζάντιο-Νέος Ἑλληνισμός. Πρόκειται γιὰ μία συνειδητὴ καὶ ὄχι πατριδοκαπηλικὴ ἑλληνικότητα καὶ ὀρθόδοξη αὐτοσυνειδησία ποὺ «συναιρεῖ στὴ μήτρα της ὁλάκερη τὴν ἑλληνικὴ ἱστορία καὶ ζωή»¨.
«Μίλησα γιὰ τὶς ξένες χῶρες ποὺ σπουδάζουνε οἱ θεολόγοι μας. Αὐτοὶ οἱ λαοὶ εἶναι ἀγαθὴ γῆ καὶ καλοδεχτική, γιὰ νὰ φυτρώσει μέσα τους ὁ σπόρος τῆς ἀληθινῆς πίστης. Ἀλλὰ οἱ δικοί μας ποὺ πηγαίνουνε νὰ σπουδάσουνε ἐκεῖ ἀπὸ ματαιοδοξία, ἀντὶ νὰ μεταλαμπαδεύουνε τὴν Ὀρθοδοξία σὲ κεῖνες τὶς ψυχές, ποὺ τὶς ξέρανε ὁ λίβας τοῦ Προτεσταντικοῦ ὀρθολογισμοῦ, φέρνουν ἀπὸ κεῖ σὲ μᾶς, στὴ φυλὴ ποὺ κήρυξε τὸ Εὐαγγέλιο σ᾿ ὅλη τὴ γῆ, τὸν παραμορφωμένον ἐκεῖνον Χριστιανισμό, πιθηκίζοντας τὰ ξένα κι ἀποθεώνοντάς τα, ὅπως ὁ Παυσανίας ὁ Περιηγητὴς λέγει, πὼς κάνανε οἱ Ἕλληνες τῆς παρακμῆς στὸν καιρό του: «Ἕλληνες ἐν θαύματι τιθέασι τ᾿ ἀλλότρια, ἢ τὰ οἰκεῖα».»
Φώτης Κόντογλου – Ἡ Μοναδικότητα τῆς Παραδόσεως τῆς Ὀρθοδοξίας
Πολλά ἄρθρα ὅπως
Ὁ Φ.Κ. & ἡ Νεοελληνικὴ Ζωγραφική
Ὁ Φ.Κ. ὡς Οἰκουμενικὸς Ἑλληνιστής
Φώτης Κόντογλου – Καλοκαίρι στὸ Ὄρος(ὁ μοναχός Βαρθολομαῖος πού συνάντησε ἐκεῖ εἶναι ἄραγε ὁ Πατριάρχης;)
στό
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/fwths_kontogloy/
Βεβαίως συμφωνώ.
Αναμφιβόλως η ελληνορθόδοξη Πίστη κράτησε ζωντανό τον Ελληνισμό κατά την διάρκεια της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας.
Επισημαίνω μόνον ως συνδετικό στοιχείο του ελληνισμού και την σημασία της “θύραθεν” Παιδείας, η οποία αποτελούσε ισότιμη διαχρονική αξία των Ελλήνων. Η σύνθεση αρχαιοελληνικής σκέψης με σύγχρονους όρους και ορθόδοξης θεολογίας του προσώπου μπορεί να οδηγήσει την ευρωπαϊκή κοινωνία στο μέλλον:
https://ardin-rixi.gr/archives/250816
Χρειάζεται πολύ περισσότερη ἐμβάθυνση στά θέματα πού ἀναφερόμαστε γιατί οἱ ἀλήθειες τῆς ᾿Ορθοδοξίας εἶναι ἀποκαλυπτικές, δέν μπορεῖς νά πληροφορήσεις κάποιον σχετικά, πρέπει νά εἶναι ἱκανός νά τοῦ ἀποκαλυφθεῖ. Αὐτό ἰσχύει καί ἀνάμεσα στούς ᾿Ορθόδοξους, πολύ περισσότερο γιά τούς Καθολικούς ἤ τούς Προτεστάντες.
῾Η θύραθεν παιδεία ἐμπεριέχεται στόν ὅρο ῾Ελληνορθοδοξία, οἱ τρεῖς ῾Ιεράρχες ἔχουν μελετήσει καί ἀναφερθεῖ σχετικά, ἀλλά ὑπῆρχαν καί τά ἀρχαῖα μυστήρια. ῾Η ᾿Ορθοδοξία ἐναντιώθηκε στόν παγανισμό.
Αν “διαβάσω” σωστά την Τουρκία (πολιτισμός, εθνική σύνθεση κλπ), δεν ξέρω τι θ’ αλλάξει στο γεγονός ότι οι Τούρκοι είναι Τούρκοι, ονειρεύονται την “γαλάζια πατρίδα”, ζητούν χωρίς να δίνουν κι εμείς έτοιμοι να δώσομε, χωρίς να έχομε ζητήσει τίποτε. Πηγαίνομε να συνομιλήσομε μαζί των, με διαιτητές Αμερικανούς και Γερμανούς, όπως μάς διέταξαν, χωρίς να έχομε τίποτε να πούμε, ή τουλάχιστον τίποτε, που να είναι προς όφελός μας.
Πως θα μας σερβίρουν τις “Πρέσπες του Αιγαίου”
Να πούμε στον κ.Σταύρο Λυγερό -που τον εκτιμώ- ότι πολλά θα μας σερβίρουν -όπως σχεδόν πάντοτε- αλλά αυτή η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας θα πάρει αυτά που ζήτησε ”στην παραγγελία της” και τίποτε άλλο -τι διάολο μες το ζόρι θα μας βάλουν να τα φάμε- και ούτε ο κ. Μητσοτάκης έχει το μεγάλο στομάχι του κ. Κοτζιά , που ”κατασπάραξε” ό,τι του σέρβιραν στις Πρέσπες για το ”Μακεδονικό”.
ΝΑ ΓΡΑΦΕΤΕ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ”ΠΡΕΣΠΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ” ,ΑΛΛΑ ΝΑ ΣΥΝΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΕ -Κ. ΛΥΓΕΡΕ- ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΘΕΣΑ.
Βασικά συμφωνώ μαζί σου.
Η “ανάγνωση” της τουρκίας όπως την προτείνει ο Σαββίδης έχει καίρια σημασία για τον Ελληνισμό είναι προφανές ωστόσο ότι δεν υπηρετεί τα συμφέροντά μας ως εθνικό κράτος.
Επειδή ωστόσο έχει πολύ μεγάλη σημασία για τον Ελληνισμό γενικότερα θα έπρεπε ίσως να επιχειρηθεί εξωθεσμικά. Προσωπικά θεωρώ ότι μια ελληνοκεντρική προσέγγιση των δεδομένων της περιοχής, ειδικά του Πόντου, δεν θα υπηρετούσε ούτε τα συμφέροντα των εκεί πληθυσμών και ίσως να κυοφορεί μεγάλους κινδύνους. Μια διαρκή δηλαδή βιώσιμη λύση του ανατολικού, μικρασιατικού ζητήματος, μπορεί να έχει θρηκευτικό-πολιτιστικό πρόσημο ξεκάθαρα εκτός των πλαισίων του ελληνικού κράτους.
Θα είχε καίρια σημασία για τον Ελληνισμό, αν είχαμε λύσει και διασφαλίσει την ύπαρξη τού ελληνικού κράτους πρώτα. Τώρα είναι απλώς θεωρίες και όνειρα θερινής νυκτός, άνευ ουσίας και σημασίας.
Κάποτε οι Γερμανοί άφησαν τον Λένιν να περάσει από την χωρα τους για να κατευθυνθεί προς την Πετρούπολη. Λίγο μετά η Ρωσία αποχώρησε από τον πόλεμο.
Το σφραγισμένο βαγόνι που τον μετέφερε, πέρασε ακριβώς γι αυτόν τον λόγο από την Γερμανία. Ήταν μια σωστή κίνηση των Γερμανών, σε δεδομένη περίσταση. Τι εφαρμογή μπορεί να έχει αυτό για την σημερινή Ελλάδα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει με την Τουρκία; Εδώ, πολύ φοβούμαι (κι όχι μόνον εγώ), ότι τα έχουν ήδη συμφωνήσει. Ούτε που διανοήθηκαν οι “Άθλιοι των Αθηνών”, για να χρησιμοποιήσω τον τίτλο από το γνωστό μυθιστόρημα τού Κονδυλάκη, να αρνηθούν να έλθουν σε συνεννόηση (τι είδους … “συνεννόηση”; ) με τούς Τούρκους, με διαιτητές τούς Γερμανούς. Γιατί δεν απαίτησαν π.χ. τούς Γάλλους αντ’ αυτών; Αυτά είναι τα προβλήματα που μάλλον πρέπει να διαβάζομε, διότι αυτά θα τα βρούμε σύντομα μπροστά μας. Διάβασε το άρθρο τού Σ. Λυγερού, που έδωσα παραπάνω. Αξίζει τον κόπο.