ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΕΙΣΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ; ΔΕΚΑ ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΠΑΝΤΟΥΝ

16 Αυγούστου 2024

Δέκα ειδικοί εκτιμούν τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της τολμηρής εισβολής του Κιέβου στον πόλεμο

Responsible Statecraft

Από τις 6 Αυγούστου, ο ουκρανικός στρατός εξαπέλυσε μια αιφνιδιαστική, διασυνοριακή επίθεση κατά της Ρωσίας στην ανατολική περιοχή του Κουρσκ, φαινομενικά ανατρέποντας το σενάριο για την τρέχουσα τροχιά του πολέμου.

Το Κίεβο ισχυρίζεται ότι οι μονάδες του έχουν εισέλθει περισσότερο από 20 μίλια στο ρωσικό έδαφος, καταλαμβάνοντας 74 οικισμούς και πόλεις που καλύπτουν περίπου 400 τετραγωνικά μίλια, και συνέλαβαν πάνω από 100 Ρώσους αιχμαλώτους πολέμου.

Από την πλευρά της, η Μόσχα έχει αναγνωρίσει την εισβολή, αλλά από την Τετάρτη δήλωσε ότι ο στρατός της έχει σταθεροποιήσει τα σύνορα και μάχεται ενεργά για να αποσπάσει τον έλεγχο σε αυτές τις αμφισβητούμενες περιοχές. Εν τω μεταξύ, η ομίχλη του πολέμου έχει καταλαγιάσει και δεν υπάρχει επίσημη επιβεβαίωση για τον αριθμό των θυμάτων ή τα πραγματικά εδαφικά κέρδη της Ουκρανίας.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κατήγγειλε την εισβολή ως «πρόκληση μεγάλης κλίμακας». Από την πλευρά του, το υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας λέει ότι δεν πρόκειται για την κατοχή εδάφους, αλλά για τη διακοπή των πυραυλικών επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς της Ρωσίας στην Ουκρανία από την περιοχή του Κουρσκ, δημιουργώντας μια «ζώνη ανάσχεσης» εκεί.

Εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την ουκρανική στρατηγική, τη ρωσική απάντηση και τον μακροπρόθεσμο αντίκτυπο που μπορεί να έχει – ή όχι – στον συνολικό πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας μελλοντικών διαπραγματεύσεων, της επίδρασης στο ηθικό και των δύο πλευρών και κατά πόσον αυτό ενθαρρύνει τους υποστηρικτές της Ουκρανίας , συμπεριλαμβανομένων των Η.Π.Α., να βοηθήσουν στην εκ νέου ενεργοποίηση αυτού που έμοιαζε με εξουθενωτική πολεμική προσπάθεια από την ουκρανική πλευρά.

Θέτουμε λοιπόν την ακόλουθη ερώτηση σε μια ολοκληρωμένη ομάδα εμπειρογνωμόνων εξωτερικής πολιτικής:

«Ποια είναι η πιθανή επίδραση των τρεχουσών ουκρανικών στρατιωτικών εισβολών στη ρωσική περιοχή Κουρσκ στον ευρύτερο πόλεμο της Ουκρανίας;»

Jasen J. Castillo, Monica Duffy Toft, Ivan Eland, Mark Episkopos, Lyle Goldstein, John Mearsheimer, Sumantra Maitra, Rajan Menon, Peter Rutland, Stephen Walt

Jasen J. Castillo, Συνδιευθυντής, Albritton Center for Grand Strategy, George H.W. Bush School of Government, Texas A&M University

Για άλλη μια φορά, οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας επέδειξαν την τεράστια θέλησή τους να πολεμήσουν, κάτι που η Ρωσία προκάλεσε όταν εισέβαλε το 2022. Ωστόσο, ο στρατιωτικός στόχος αυτής της επίθεσης παραμένει ασαφής. Βραχυπρόθεσμα, αυτό είναι μια τόνωση των δημοσίων σχέσεων για την Ουκρανία και ένα ηθικό πλήγμα για τη Ρωσία. Το στοίχημα του Κουρσκ μπορεί επίσης να μειώσει την πίεση στην άμυνα της Ουκρανίας καθώς η Ρωσία κινεί δυνάμεις για να σταματήσει την εισβολή. Η ανησυχία μου είναι ότι μακροπρόθεσμα, η Ουκρανία, η οποία αντιμετωπίζει επικίνδυνες ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό, θα εξαντλήσει τις ελίτ μονάδες που θα χρειάζονταν αλλού. Σε έναν πόλεμο φθοράς, το ανθρώπινο δυναμικό και ο εξοπλισμός είναι απαραίτητα. Η επίθεση της Ουκρανίας μου θυμίζει την τολμηρή δυτική επίθεση της Γερμανίας το 1944 που εξέπληξε τους Συμμάχους, σημείωσε κέρδη και τελείωσε με ήττα στη Μάχη του Bulge, η οποία στη συνέχεια σπατάλησε ανθρώπινο δυναμικό και εξοπλισμό που χρειαζόταν μήνες αργότερα στο Ανατολικό Μέτωπο.

Monica Duffy Toft, Καθηγήτρια Διεθνούς Πολιτικής και Διευθύντρια του Κέντρου Στρατηγικών Σπουδών στο Fletcher School of Law and Diplomacy.

Ο πιθανός αντίκτυπος της στρατιωτικής εισβολής της Ουκρανίας στη Ρωσία πρόκειται να επηρεάσει δύο άξονες συμφερόντων. ένα υλικό και ένα ψυχολογικό.

Στον υλικό άξονα, η Ουκρανία μπορεί να είναι σε θέση να υποβαθμίσει προσωρινά την ικανότητα της Ρωσίας να εξαπολύει πυραυλικές επιθέσεις εναντίον ουκρανικών στόχων, οι πιο ευαίσθητοι από τους οποίους περιλαμβάνουν τη σκόπιμη και συστηματική βλάβη των μη εμπολέμων της Ουκρανίας. Όμως, από υλική άποψη, δεν μπορούν να αναμένονται πολλά όσον αφορά τον μόνιμο αντίκτυπο. Η Ουκρανία θα αναγκαστεί να υποχωρήσει από τη Ρωσία και τα επιζώντα στρατεύματα και ο εξοπλισμός της θα ανακατανεμηθούν σε άλλες κρίσιμες περιοχές του μετώπου της Ουκρανίας με τη Ρωσία.

Στον ψυχολογικό άξονα μπορούμε να περιμένουμε τον μεγαλύτερο αντίκτυπο. Ήδη, η νομιμότητα του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ως «μεγάλου ηγέτη» καταστράφηκε τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου. Αυτή η τελευταία εισβολή είναι χειρότερη, γιατί κανένας Ρώσος ηγέτης δεν έχει την πολυτέλεια να προεδρεύσει ενώ χάνεται ρωσικό έδαφος, έστω και προσωρινά, και να επιβιώσει με ανέπαφη τη φήμη.

Τούτου λεχθέντος, ο Πούτιν έχει άνευ προηγουμένου έλεγχο σε όσα μαθαίνουν οι Ρώσοι για τον πόλεμο. Ο ψυχολογικός αντίκτυπος θα γίνει περισσότερο αισθητός από την Ουκρανία και τους συμμάχους της. Θα ανακουφίσει την κούραση της προσοχής στην παγκόσμια σφαίρα. Υπενθυμίζει επίσης στους δυτικούς δωρητές ότι η Ουκρανία μπορεί να πολεμήσει και να κερδίσει, επομένως η συνεχιζόμενη θυσία της αποστολής όπλων και πυρομαχικών δεν θα πάει χαμένη.

Ivan Eland, Διευθυντής του Κέντρου για την Ειρήνη και την Ελευθερία του Ανεξάρτητου Ινστιτούτου.

Με δεδομένο ότι η Ουκρανία έχει επιμείνει ότι η πρόθεσή της δεν είναι να κρατήσει κατεχόμενη γη στη Ρωσία, τότε θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί ποιο σκοπό εξυπηρετεί η εισβολή. Μπορεί να σχεδιάστηκε για να σοκάρει τον Ρώσο ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν σχετικά με την ευπάθεια της Ρωσίας, αλλά προηγούμενες επιδρομές ή επιθέσεις στη Ρωσία και την Κριμαία το έχουν ήδη δείξει.

Η διεξαγωγή επιθετικών επιχειρήσεων είναι συνήθως πολύ πιο δαπανηρή σε προσωπικό και εξοπλισμό από την άμυνα, επομένως το ερώτημα είναι αξίζει τον κόπο για την Ουκρανία να εκτρέψει τις δυνάμεις από τις ήδη λεπτές αμυντικές γραμμές για να προχωρήσει σε μια επικίνδυνη επίθεση με μόνο νεφελώδη οφέλη; Η επίθεση της Ρωσίας σημειώνει ήδη πρόοδο και επειδή η Ρωσία υπερτερεί αριθμητικά και υπερτερεί της Ουκρανίας, μπορεί να μην χρειάζεται να απογυμνώσει τις δυνάαμεις της επίθεσης στην Ουκρανία για να υπερασπιστεί το ρωσικό έδαφος. Η Ουκρανία μπορεί πράγματι να επιθυμεί να καταλάβει ρωσικό έδαφος για να ανταλλάξει τελικά το κατεχόμενο από την Ουκρανία ρωσικό έδαφος με την κατεχόμενη από τη Ρωσία ουκρανική γη σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις εκεχειρίας, αλλά η Ουκρανία κινδυνεύει να περικυκλωθεί από ανώτερες δυνάμεις.

Mark Episkopos, Eurasia Research Fellow στο Quincy Institute for Responsible Statecraft και Επίκουρος Καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Marymount

Η εισβολή στο Κουρσκ φαίνεται να βασίστηκε στην υπόθεση ότι η Ουκρανία μπορεί να εκμεταλλευτεί την αραιά επανδρωμένη άμυνα των συνόρων της Ρωσίας για να καταλάβει μεγάλες εκτάσεις γης – συμπεριλαμβανομένου του πυρηνικού σταθμού του Κουρσκ – τις πρώτες 48-72 ώρες, παρουσιάζοντας στη Μόσχα ένα τετελεσμένο γεγονός που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διαπραγματευτικό χαρτί για να εξαναγκάσει γρήγορα μια κατάπαυση του πυρός και ενδεχομένως ακόμη και να δημιουργήσει το έδαφος για ειρηνευτικές συνομιλίες με τους όρους της Ουκρανίας. Αλλά η Ρωσία φαίνεται να έχει εμποδίσει τις προσπάθειες της AFU να επεκτείνει σημαντικά το αρχικό της προγεφύρωμα και η Ουκρανία δεν έχει τη μακροπρόθεσμη ικανότητα να κρατήσει ακόμη και τη μέτρια περιοχή που αμφισβητεί αυτή τη στιγμή.

Οι προσπάθειες να κρατηθεί ανοιχτός ο θύλακας του Kursk είναι απίθανο να αποφέρουν στρατηγικά οφέλη για την Ουκρανία και θα απαιτήσουν μια τεράστια συνεχή ενίσχυση στρατευμάτων και εξοπλισμού που μπορεί να αποδυναμώσει την ουκρανική άμυνα, δημιουργώντας ακούσια ευκαιρίες για τις ρωσικές δυνάμεις κατά μήκος των γραμμών επαφής στην περιοχή Donbas της Ουκρανίας.

Lyle Goldstein, Διευθυντής Ανάπτυξης Ασίας, Προτεραιότητες Άμυνας, και επισκέπτης καθηγητής στο Watson Institute for International and Public Affairs στο Brown University

Η θρασύτατη επίθεση του Κιέβου στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας δείχνει ότι η Ουκρανία εξακολουθεί να έχει σημαντική μαχητική ικανότητα, καθώς και κάποιο μέτρο μάχης. Αναμφίβολα η επιχείρηση υπηρέτησε τον πρωταρχικό της στόχο  να φέρει σε δύσκολη θέση το Κρεμλίνο και να αλλάξει δραματικά τη συμβατική αφήγηση για τον πόλεμο. Ωστόσο, μπορούν να τεθούν εύλογα ερωτήματα σχετικά με τη σοφία της νέας επίθεσης. Οι απώλειες για την επιτιθέμενη πλευρά είναι αναπόφευκτα υψηλές, ειδικά σε περιπτώσεις όπου η Ρωσία διατηρεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα ισχύος πυρός. Αυτό μπορεί, με τη σειρά του, να δημιουργήσει σοβαρές αδυναμίες σε άλλα τμήματα της γραμμής μάχης που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν οι ρωσικές δυνάμεις. Οι περισσότερο ενημερωμένοι Αμερικανοί στρατηγοί συμβούλευαν την Ουκρανία το 2024 να παραμείνει σε άμυνα για να διατηρήσει τις δυνάμεις της και έτσι να υιοθετήσει μια στρατηγική «μακροχρόνιου πολέμου». Ούτε είναι ξεκάθαρο ότι ένα τέτοιο συμβολικό παιχνίδι θα καταστήσει ευκολότερη τη διαπραγμάτευση μιας ειρήνης. Τέλος, αυτό είναι ένα ακόμη βήμα προς την απρόβλεπτη κατεύθυνση της γενικής κλιμάκωσης.

John Mearsheimer, R. Wendell Harrison Distinguished Service Professor στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και μη μόνιμος συνεργάτης στο Quincy Institute

Η εισβολή της Ουκρανίας (στο Κουρσκ) ήταν μια μεγάλη στρατηγική γκάφα, που θα επιταχύνει την ήττα της. Ο βασικός καθοριστικός παράγοντας της επιτυχίας σε έναν πόλεμο φθοράς είναι η αναλογία ανταλλαγής θυμάτων, όχι η κατάληψη εδάφους, για την οποία οι δυτικοί σχολιαστές έχουν εμμονή. Η αναλογία ανταλλαγής θυμάτων στην επίθεση του Κουρσκ ευνοεί καθοριστικά τη Ρωσία για δύο λόγους. Πρώτον, έχει προκαλέσει σχετικά λίγες ρωσικές απώλειες, επειδή ο στρατός της Ουκρανίας κατέλαβε ουσιαστικά ανυπεράσπιστα εδάφη. Δεύτερον, μόλις ειδοποιήθηκε για την επίθεση, η Μόσχα έφερε γρήγορα τεράστια αεροπορική δύναμη ενάντια στα προελαύνοντα ουκρανικά στρατεύματα, τα οποία ήταν ανοιχτά και ήταν εύκολο να χτυπηθούν. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι επιτιθέμενες δυνάμεις έχασαν πολλούς στρατιώτες και ένα τεράστιο ποσοστό του εξοπλισμού τους.

Για να κάνει τα πράγματα χειρότερα, το Κίεβο απομάκρυνε κορυφαίες μονάδες μάχης από τις πρώτες γραμμές στην ανατολική Ουκρανία – όπου τις χρειάζονται απεγνωσμένα – και τις έκανε μέρος της δύναμης κρούσης του Κουρσκ. Αυτή η κίνηση κλίνει περαιτέρω προς όφελος της Ρωσίας την ήδη αρνητική αναλογία ανταλλαγής θυμάτων σε αυτό το κρίσιμο μέτωπο. Δεν είναι περίεργο – δεδομένης της ανόητης ιδέας που είναι η εισβολή στο Κουρσκ – ότι οι Ρώσοι αιφνιδιάστηκαν.

Sumantra Maitra, Διευθύντρια έρευνας και προσέγγισης του American Ideas Institute, συγγραφέας του «Sources of Russian Aggression»

Εάν η Ουκρανία φέρνει τον πόλεμο στη Ρωσία για να φέρει τη Ρωσία να διαπραγματευτεί από θέση αδυναμίας, θα αποτύχει, απλώς και μόνο επειδή οι Ουκρανοί δεν έχουν το ανθρώπινο δυναμικό για να διατηρήσουν αυτή την ώθηση και την επακόλουθη κατοχή. Είναι μια καλή νίκη δημοσίων σχέσεων για τους υποστηρικτές της Ουκρανίας στη Δύση  και δείχνει πόσο καταστροφικά καθυστερημένη, ανίκανη και σοβιετική, εξακολουθεί να είναι η ρωσική στρατηγική σκέψη, αλλά το ρωσικό πλεονέκτημα σε αριθμούς θα παραμείνει.

Αυτό που θα μπορούσε επίσης να κάνει είναι να σκληρύνει τη ρωσική θέση, να ενθαρρύνει τους σκληροπυρηνικούς στη ρωσική κυβέρνηση και να αποτρέψει τον Πούτιν να πιέσει για οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις για την ειρήνη, ειδικά μετά την εκλογή μιας νέας κυβέρνησης στις ΗΠΑ, κάτι που ίσως ήταν ο πραγματικός στόχος της Ουκρανικής κυβέρνησης ή όποιου την συμβουλεύει. Στην καταστροφή αυτής της συγκεκριμένης διαδικασίας, η Ουκρανία ήταν επιτυχής.

Rajan Menon, μη κάτοικος ανώτερος συνεργάτης στο Defense Priorities και Ομότιμος Έδρας Anne and Bernard Spitzer στις Διεθνείς Σχέσεις στο Powell School, City College of New York/City University of New York.

Το παιχνίδι του Κουρσκ της Ουκρανίας έχει επαινεθεί ευρέως — κατάλληλα. Αλλά η διαρκής επιτυχία του παραμένει αβέβαιη. Εάν ο στρατηγός Oleksandr Syrskyi επιδιώκει να διατηρήσει το ρωσικό έδαφος για τις μελλοντικές διαπραγματεύσεις. να εκτρέψουν τις ρωσικές δυνάμεις από τα πεδία μάχης του Ντόνετσκ, όπου προχωρούσαν· ή για να κάνει τους Ρώσους να νιώσουν λίγο από τον πόνο που έχουν οι Ουκρανοί από το 2022, η ικανότητά του να επιτύχει έναν ή περισσότερους από αυτούς τους στόχους παραμένει αβέβαιη.

Μόλις η Ρωσία εξαπολύσει μια επίμονη αντεπίθεση, θα συγκεντρώσει η Ουκρανία τις υλικοτεχνικές δυνατότητες, τον αριθμό των στρατευμάτων, την ισχύ πυρός και την αεράμυνα που απαιτούνται για να συντηρήσει τους στρατιώτες της στο Κουρσκ; Θα αναγκαστεί η Ρωσία να αναδιατάξει δυνάμεις από το Ντόνετσκ (μέχρι στιγμής έχει χρησιμοποιήσει εφεδρείες και στρατεύματα από τα μέτωπα του Χάρκοβο και του Κουπιάνσκ); Ή μήπως η Ρωσία θα αποτρέψει την επίθεση στο Κουρσκ της Ουκρανίας, μετατρέποντας την τρέχουσα ευφορία σε ένα παιχνίδι κατηγοριών στο οποίο οι ηγέτες της Ουκρανίας δέχονται επίθεση επειδή έστειλαν στρατεύματα στο Κουρσκ που ήταν πολύ απαραίτητα αλλού; Είναι πολύ νωρίς για να το πούμε.

Peter Rutland, καθηγητής  κυβερνητικής και της Έδρας Colin and Nancy Campbell for Global Issues and Democratic Thought στο Πανεπιστήμιο Wesleyan

Η ουκρανική εισβολή είναι η πιο σημαντική πρόκληση για να αντιμετωπίσεις τον Πούτιν από την ανταρσία του Βάγκνερ τον Ιούνιο του 2023. Υπογραμμίζει έναν από τους κεντρικούς ισχυρισμούς του Evgeny Prigozhin — τη διαφθορά και την ανικανότητα των διοικητών του ρωσικού στρατού, οι οποίοι δεν είχαν προβλέψει την επίθεση και άργησαν να εκδιώξουν τους Ουκρανούς εισβολείς. Διαψεύδει ορισμένα από τα κεντρικά θέματα της προπαγάνδας του Κρεμλίνου – ότι η Ρωσία κερδίζει τον πόλεμο, ότι ο Πούτιν προστατεύει τους Ρώσους από έναν εχθρικό κόσμο. Έχει επίσης χαρακτηρίσει μπλόφα τις απειλές του Πούτιν να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα σε περίπτωση κλιμάκωσης των μαχών σε ρωσικό έδαφος. Ανεξάρτητα από το στρατιωτικό κόστος και τα οφέλη της επιδρομής, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ήταν ένα πολιτικό πραξικόπημα για το Κίεβο.

Stephen Walt, Robert και Renee Belfer Καθηγητές Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο Yale

Η ουκρανική εισβολή στη Ρωσία είναι μια παρενέργεια που αποσκοπεί να ενισχύσει το ηθικό της Ουκρανίας και να δώσει στη Δύση εμπιστοσύνη ότι θα συνεχίσει να υποστηρίζει το Κίεβο, αλλά δεν θα επηρεάσει την έκβαση του πολέμου. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι ουκρανικές δυνάμεις κατέλαβαν περίπου 1000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ανεπαρκώς προστατευμένου ρωσικού εδάφους. Η συνολική έκταση γης της Ρωσίας είναι πάνω από 17 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, πράγμα που σημαίνει ότι η Ουκρανία «ελέγχει» πλέον το 0,00588% της Ρωσίας.

Συγκριτικά, οι ρωσικές δυνάμεις καταλαμβάνουν επί του παρόντος περίπου το 20 τοις εκατό της Ουκρανίας και η αποτυχημένη ουκρανική επίθεση το περασμένο καλοκαίρι δείχνει πόσο δύσκολο θα είναι για την Ουκρανία να ανακαταλάβει αυτές τις περιοχές. Η εισβολή μπορεί να προκαλεί μια μικρή αμηχανία για τον Πούτιν (καθώς και πρόσθετες αποδείξεις ότι η Ρωσία είναι πολύ αδύναμη για να εισβάλει στην υπόλοιπη Ευρώπη), αλλά η μοίρα της Ουκρανίας θα καθοριστεί από το τι θα συμβεί στην Ουκρανία και όχι από αυτή την επιχείρηση.

responsiblestatecraft.org