Tamara Qiblawi, CNN
Ο ντε φάκτο ηγέτης των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων προσγειώθηκε την Τετάρτη στην πρωτεύουσα της Τουρκίας ως μέρος μιας διπλωματικής ευωχίας για τον τερματισμό των περιφερειακών ρήξεων που καθορίζουν τη Μέση Ανατολή για πάνω από μια δεκαετία.
Η συνάντηση της Άγκυρας συγκεντρώνει δύο περιφερειακές δυνάμεις που θεωρούσαν η μία την άλλη ως ιδεολογικούς εχθρούς: τον Πρίγκιπα διάδοχο του Άμπου Ντάμπι, Σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ζάιεντ, γνωστό ως MBZ, και τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο MBZ, ο οποίος κάνει την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στην Άγκυρα εδώ και σχεδόν 10 χρόνια, αντιμετωπίστηκε με φανφάρες. Ο Ερντογάν πραγματοποίησε μια τελετή υποδοχής για τον διάδοχο στο προεδρικό μέγαρο που περιελάμβανε πομπή ιππικού.
Ώρες αργότερα, τα ΗΑΕ ανακοίνωσαν ένα επενδυτικό ταμείο 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε πολλούς τομείς της τουρκικής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας, της κλιματικής αλλαγής και του εμπορίου.
Η κίνηση μπορεί να ωθήσει την παραπαίουσα οικονομία της Τουρκίας σε μια εποχή που η πολυετής νομισματική κρίση την έχει επιταχύνει. Ως αρχική ένδειξη του οικονομικού αντίκτυπου της επίσκεψης του πρίγκιπα διαδόχου, η τουρκική λίρα ανατιμήθηκε κατά περίπου μία μονάδα την Τετάρτη, αφού έφτασε σε χαμηλό ρεκόρ τις τελευταίες ημέρες.
Γιατί έχει σημασία αυτή η συνάντηση
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των ΗΑΕ και της Τουρκίας διαδραματίστηκε σε μερικά από τα πιο θανατηφόρα πεδία μάχης στην περιοχή την τελευταία δεκαετία, αναδιαμορφώνοντας τη Μέση Ανατολή. Μια ύφεση μεταξύ των πρώην εχθρών θα μπορούσε να έχει παρόμοια μεταμορφωτική επίδραση.
Οι ρίζες της πρόσφατης διαμάχης ανάγονται στην εκστρατεία του MBZ για την εξάλειψη του συντηρητικού κινήματος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας σε όλη την περιοχή. Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, υπήρξε ο ισχυρότερος υποστηρικτής της ισλαμιστικής ομάδας.
Ο MBZ υπήρξε εδώ και πολύ καιρό βασικός υποστηρικτής του στρατού της Αιγύπτου, ο οποίος ανέτρεψε τον πρώτο δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο της χώρας – μέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Μοχάμεντ Μόρσι – στον απόηχο της Αραβικής Άνοιξης το 2014, και στη συνέχεια τοποθέτησε τον πρώην στρατηγό Abdel Fattah al-Sisi ως πρόεδρο. Ο Σίσι έχει προεύει σε ορισμένες από τις κατασταλτικές εκστρατείες κατά της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και των πολιτικών ακτιβιστών στη σύγχρονη ιστορία της Αιγύπτου.
Στη Λιβύη, ο MBZ υποστήριξε τον αποστάτη στρατηγό Khalifa Haftar στην αιματηρή προσπάθειά του να αποσπάσει την εξουσία από την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση στην Τρίπολη, η οποία συνδέεται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και υποστηρίζεται από τον Ερντογάν.
Αλλά τα όπλα έχουν από τότε σχετικά σιγήσει σε πολλά από τα ρήγματα της περιοχής, και οι κύριοι παίκτες της πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν τις οικονομίες που αναστατώνονται από τις συνδυασμένες επιπτώσεις της περιφερειακής αστάθειας και της πανδημίας. Η Τουρκία είναι μια από αυτές τις χώρες που αγωνίζονται να διατηρήσουν την οικονομία της όρθια τα τελευταία χρόνια. Αναβιώνοντας τη σχέση της Άγκυρας με το Άμπου Ντάμπι και προσελκύοντας μια σειρά από επενδύσεις από τα πλούσια σε πετρέλαιο Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο ισχυρός άνδρας πρόεδρος της Τουρκίας μπορεί να ελπίζει σε μια πολύ αναγκαία σωτηρία.
«(Ο Ερντογάν) παρέμεινε στην εξουσία λόγω της οικονομίας. Επομένως, μια πιο αδύναμη οικονομία πριν από τις εκλογές του 2023 είναι σίγουρα κάτι που δεν θέλει». Ο Τούρκος αναλυτής και αρχισυντάκτης στο TRT world Yusuf Erim είπε στο CNN. «Και τα Εμιράτα έχουν τα χρήματα για να μπορέσουν να παράσχουν μια ώθηση για την τουρκική οικονομία».
Σε αντάλλαγμα, το Άμπου Ντάμπι μπορεί να επιδιώξει και να πάρει παραχωρήσεις σε πολλά περιφερειακά σημεία ανάφλεξης, όπως η Λιβύη, αυξάνοντας το φάσμα μιας δυνητικά αλλαγής του παιχνιδιού quid pro quo.
Ένας άλλος παράγοντας που οδηγεί στη φαινομενική προσέγγιση, λένε οι αναλυτές, είναι ο σκεπτικισμός για τη δέσμευση της Αμερικής στη Μέση Ανατολή. Καθώς οι διαδοχικοί πρόεδροι των ΗΠΑ έχουν επικεντρωθεί εκ νέου στην Ασία, πολλοί βασικοί περιφερειακοί ηγέτες αισθάνονται όλο και περισσότερο ότι πρέπει να φροντίσουν περισσότερο για τον εαυτό τους.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φαίνεται ότι έχουν την πρόθεση να ηγηθούν για να κάνουν τη γειτονιά πιο ασφαλή.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καλωσορίζει τον Πρίγκιπα διάδοχο του Άμπου Ντάμπι Σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ αλ-Ναχιάν με επίσημη τελετή στο Προεδρικό συγκρότημα στην Άγκυρα της Τουρκίας στις 24 Νοεμβρίου 2021.
Η χώρα ονομαζόταν κάποτε Μικρή Σπάρτη λόγω της μυϊκής εξωτερικής πολιτικής που ξεπέρασε το μέγεθος του πληθυσμού της, σχεδόν 10 εκατομμυρίων (κυρίως ξένων). Για χρόνια, παρενέβη σε αρκετούς πολέμους, αντιμετωπίζοντας τους περιφερειακούς παραστρατιωτικούς εταίρους του Ιράν σε χώρες όπως η Υεμένη, η Συρία και το Ιράκ, παράλληλα με την εκστρατεία της κατά της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Τώρα φαίνεται να θέλει να θεωρείται ο κύριος ειρηνοποιός της περιοχής.
«Αυτό που οδηγεί όλα αυτά είναι μια βαθιά αξιολόγηση του ρόλου των ΗΑΕ στην περιοχή, μια βαθιά ανασκόπηση της περιφερειακής επιρροής των ΗΑΕ που έχουν αποκτήσει τα τελευταία δέκα και, πλέον, χρόνια», δήλωσε ο Abdulkhaleq Abdalla, συνταξιούχος καθηγητής πολιτικών επιστημών από τα Εμιράτα. . «Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προσπαθούν να εδραιώσουν την περιφερειακή τους επιρροή και προσπαθούν να προβάλουν τον εαυτό τους ως ειρηνοποιό από εδώ και πέρα».
«Μας έχει βαρεθεί η αστάθεια, οι συγκρούσεις και οι συγκρούσεις συμφερόντων από τις οποίες κανείς δεν έχει κερδίσει. Και αν υπήρχε κάποιο κέρδος ήταν πολύ μικρό».
Από τον Αύγουστο του 2020, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν ομαλοποιήσει τις σχέσεις τους με το Ισραήλ, επουλώνουν ένα πολυετές πολιτικό ρήγμα με το πλούσιο σε φυσικό αέριο Κατάρ, ανέλαβαν μια σειρά διπλωματικών πρωτοβουλιών απέναντι στον περιφερειακό εχθρό του Ιράν και οδήγησαν σε μια ώθηση σε ολόκληρη την περιοχή για επανένταξη της Συρίας στο αραβικό κόσμο, εργάζονται για να τερματίσουν τη δεκαετή διπλωματική απομόνωση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ.
Η συνάντηση του MBZ με τον Ερντογάν είναι η πιο υψηλού επιπέδου συνάντηση μεταξύ πρώην αντιπάλων μέχρι σήμερα. Έπειτα από μια επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΑΕ, Σεΐχη Αμπντάλα μπιν Ζαγιέντ — αδερφού του MBZ — στη Δαμασκό νωρίτερα αυτό το μήνα, η πρώτη από την έναρξη της συριακής σύγκρουσης το 2011. Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Σεΐχης Ταχνούν μπιν Ζαγιέντ — άλλος από τους αδελφούς του ΜΒΖ — φέρεται να επισκέπτεται την Τεχεράνη αυτή την εβδομάδα.
Αυτές οι συναντήσεις απηχούν ευρύτερες περιφερειακές αλλαγές. Το Ιράκ φαίνεται να αναδεικνύεται ως πλέγμα για προσεγγίσεις στην περιοχή, συγκεκριμένα με τη μεσολάβηση στις συνομιλίες μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του περιφερειακού αρχέγονου αντιπάλου της, Ιράν. Το εύρος αυτών των συνομιλιών είναι ασαφές και τα εμπόδια από τις ένοπλες ομάδες που είναι ευθυγραμμισμένες με το Ιράν στον Λίβανο, το Ιράκ και την Υεμένη παραμένουν άφθονα. Ωστόσο, οι ηγέτες και των δύο πλευρών δηλώνουν πρόθυμοι να αποκλιμακώσουν έναν πόλεμο αντιπροσώπων που έχει ρημάξει μεγάλες εκτάσεις της περιοχής.
Την περασμένη εβδομάδα, οι αραβικές χώρες του Κόλπου εξέδωσαν κοινή δήλωση υποστηρίζοντας την αναβίωση των διαπραγματεύσεων για την επανένταξη των συνομιλιών για την συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν. Μερικές από αυτές τις χώρες ήταν από τους πιο θορυβώδεις αντιπάλους του συμφώνου όταν επιτεύχθηκε για πρώτη φορά το 2015.
Ο κύριος μοχλός για την άμβλυνση, λένε οι αναλυτές, είναι η αντιληπτή αποδέσμευση των ΗΠΑ από την περιοχή – έναν ισχυρισμό που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα αρνηθεί.
Σε αυτή τη φωτογραφία που κυκλοφόρησε από το συριακό επίσημο πρακτορείο ειδήσεων SANA, φαίνεται ο Πρόεδρος της Συρίας Μπασάρ Άσαντ, δεξιά, να μιλάει με τον Σεΐχη Αμπντουλάχ μπιν Ζαγιέντ Αλ Ναχιάν, τον Υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, στη Δαμασκό της Συρίας, Τρίτη, 9 Νοεμβρίου 2021 .
Το Σάββατο, στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών Manama Dialogue – μια μεγάλη ετήσια διάσκεψη για την ασφάλεια στο Μπαχρέιν – ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Lloyd Austin είπε ότι αντιμετώπισε από τους συμμάχους ένα «επίπεδο αγωνίας ότι οι ΗΠΑ δεν είναι πραγματικά αφοσιωμένες σε αυτήν την περιοχή».
«Παραμένουμε αφοσιωμένοι σε αυτή την περιοχή. Έχουμε ακόμα δεκάδες χιλιάδες στρατεύματα σε αυτή την περιοχή. Έχουμε σημαντικές δυνατότητες εδώ», είπε ο Όστιν. «Ως άτομο που πολέμησε εδώ για πολλά χρόνια, υπερασπιζόμενος συμφέροντα σε αυτήν την περιοχή, επιτρέψτε μου να σας διαβεβαιώσω ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψουμε αυτά τα συμφέροντα στο μέλλον».
Αλλά αυτές οι διαβεβαιώσεις φαίνεται να πέφτουν στο κενό. Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο ερεύνησαν επανειλημμένα αξιωματούχους των ΗΠΑ σχετικά με μια φαινομενική παθητικότητα σε μια περιοχή όπου κάποτε αποτελούσαν μια ισχυρή επεμβατική δύναμη. Ένας συμμετέχων ρώτησε για την απουσία αντιποίνων σε μια έκρηξη σε βάση των ΗΠΑ στο al-Tanf της Συρίας τον περασμένο μήνα.
Ο Brett McGurk, συντονιστής για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, άφησε να εννοηθεί ότι η απάντηση ήταν συγκαλυμμένη. «Για αυτά τα θέματα, δεν μιλάτε πάντα ανοιχτά και κάθε απάντηση δεν δίνεται μέσω του CNN», είπε ο McGurk στη Μανάμα την Κυριακή. «Άρα, το «δεν κάναμε τίποτα» δεν είναι ακριβές».
Ωστόσο, οι περιφερειακοί παίκτες φαίνεται να έχουν αποφασίσει ότι δεν μπορούν πλέον να αναθέτουν την ασφάλειά τους στις ΗΠΑ, οι οποίες κάποτε τους υπερασπίστηκαν κατά την εισβολή του Σαντάμ Χουσεΐν στο Κουβέιτ το 1991, αλλά δεν έκαναν τίποτα —τουλάχιστον δημόσια— ως απάντηση σε μια επίθεση στα διυλιστήρια πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας το 2019 που μείωσαν στο μισό την παραγωγή πετρελαίου του βασιλείου.
Οι καιροί προφανώς αλλάζουν.
«Όλες αυτές οι χώρες αυτή τη στιγμή αναδιαμορφώνουν τις πολιτικές τους και προετοιμάζονται για λιγότερη δέσμευση των ΗΠΑ. Καταλαβαίνουν ότι πρέπει να παίξουν πιο ενεργητικούς ρόλους με τους γείτονές τους», δήλωσε ο Τούρκος αναλυτής Ερίμ.
«Ανεξάρτητα από το (ποιος πρόεδρος των ΗΠΑ) είναι στην εξουσία αυτή τη στιγμή ή ποιος θα έρθει στην εξουσία το 2024, πολλές από τις δυναμικές που έχουν ως αποτέλεσμα αυτό το κύμα προσέγγισης και θερμότερους ανέμους μεταξύ αυτών των χωρών θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν».
Οι Jomana Karadsheh, Isil Sariyuce, Kareem Khadder και Mostafa Salem του CNN συνέβαλαν στην αναφορά.
Μετάφραση: “Ανιχνεύσεις”
