του Παντελή Σαββίδη
Ο κόσμος αλλάζει με μεγάλη ταχύτητα. Οι αλλαγές δεν αφομοιώνονται καν και επέρχονται νέες. Ένας βομβαρδισμός νέων στοιχείων εισέρχεται στη ζωή μας. Δεν έχει νόημα η αντίσταση σ αυτά. Περισσότερο η αξιοποίησή τους προς όφελος αυτού που λέμε ανθρωπότητα.
Αλλά, τι εννοούμε, πλέον, λέγοντας ανθρωπότητα; Έχουμε την ίδια εικόνα, όπως μέχρι σήμερα για το περιεχόμενο του όρου;
Ένα νέο ανθρωπολογικό είδος διαμορφώνεται και εδώ οι αλλαγές δεν γίνονται τόσο άμεσα αντιληπτές. Αλλάζει, όμως, το είδος.
Παρόλο που στον ακραίο πραγματισμό που ζούμε υπάρχει μια απόκρουση της αναφοράς στην ιδεολογία (από οργή μέχρι ελαφρό μειδίαμα) ο όρος έχει παρεξηγηθεί. Ιδεολογία είναι ο τρόπος που βλέπουμε τη ζωή. Η φιλοσοφία μας. Και η φιλοσοφία αυτού του είδους δεν είναι προνόμιο των φιλοσόφων. Την έχει ο καθένας. Και προσδιορίζει το στίγμα του. Ακόμη και το πολιτικό.
Για να φθάσεις στο σημείο αυτό, στο σημείο, δηλαδή να έχεις άποψη για τη ζωή (να έχεις τη φιλοσοφία σου) χρειάζεται, ως υπόβαθρο, αυτό που λέμε πολιτισμός.
Στην Ελλάδα, που έχει μια εκπληκτική πολιτιστική διαδρομή από τα αρχαία χρόνια, το πολιτισμικό στοιχείο σήμερα εκλείπει. Η αγωνία της αναζήτησής του, όπως φαίνεται από ένα ενδιαφέρον άρθρο του «Δρόμου της Αριστεράς» φάνηκε σε δύο κρίσιμες στιγμές. Στο Καλλιμάρμαρο, όπου έγινε η συναυλία των συγγενών των νεκρών των Τεμπών (όπου εκδηλώθηκε η αλληλεγγύη) και στην ταινία για τον Στέλιο Καζαντζίδη την οποία δεν είδα αλλά διαβάζω την ενδιαφέρουσα ανταπόκριση που συναντά.
Όλα αυτά κάτι σημαίνουν αλλά οι κοινωνιολόγοι και οι φιλόσοφοι στην Ελλάδα αντί να αναλύσουν τις αγωνίες και τις αναζητήσεις της κοινωνίας προσπαθούν να αποδομήσουν, ακόμη, περισσότερο τους αρμούς ύπαρξής της. Και η υπαγόρευση της αποδόμησης γίνεται απο τα κέντρα που, υποτίθεται, θα φρόντιζαν για την ενίσχυση αυτών των αρμών.
Οι κοινωνίες είτε κατά την διάρκεια κρίσεων είτε την επομένη περίοδο μετά τα καταθλιπτικά αποτελέσματά τους αναζητούν και, συνήθως, βρίσκουν τις πνευματικές ηγετικές προσωπικότητες που τις εισάγουν σε ένα νέο πλαίσιο αναπαραγωγής τους. Χωρίς αυτό χάνονται. Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση που ώθησε την ελληνική κοινωνία ως τα χρόνια της δικτατορίας ήταν η γενιά του 30 το έργο της οποίας επιβίωσε και μετά τη μεταπολίτευση.
Η γενιά του 30 επιχείρησε και κατάφερε να λειάνει τον υπαρξιακό κίνδυνο απο την τραγωδία του 22. Ακούμπησε τις ψυχές και το δράμα των ανθρώπων. Τους έδωσε ελπίδα, παρήγαγε και αναπαρήγαγε αξίες.
Η ταινία Νίκος Καζαντζάκης δείχνει ορισμένα στοιχεία αυτής της γενιάς. Αλλά και της κρατικής και κοινωνικής ιδιοτροπίας, διαχρονικά, αρνητικά χαρακτηριστικά του ελληνισμού.
Ο Καζαντζάκης υπονομεύθηκε και από την πολιτεία και από μέρος της κοινωνίας δύο φορές για να πάρει το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Προτάθηκε απο αλλού αλλά η Ελλάδα και κάποιοι Έλληνες αντέδρασαν. Και το άξιζε το Νόμπελ. Ο ίδιος, μάλιστα, πρότεινε στον Σικελιανό να το πάρουν μαζί. Όταν πέθανε ο Αλμπερ Καμύ έκανε αναφορά στο έργο του και δήλωσε πως ο Καζαντζάκης άξιζε το Νόμπελ 100 φορές περισσότερο από τον ίδιο που το πήρε.
Ένα σύνολο, σε κάθε τομέα, αλλά, κυρίως, σε αυτό που λέμε ηγέτιδα τάξη περιφέρεται στα όρια μιας επικίνδυνης υποκουλτούρας και επιβάλλει ευτελή πρότυπα που δεν είναι δυνατόν να συγκροτήσουν κάτι νέο στην κοινωνία. Μια πολιτιστική πρόταση που θα παράγει μια νέα ιδεολογία από την οποία θα προέλθει μια νέα πολιτική η οποία θα βρει κοινωνικό έρεισμα είναι, απολύτως, αναγκαία.
Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας του προβλήματός μας. Σε τι πιστεύουμε και πως βιώνουμε την ύπαρξή μας;
Τίποτε, δυστυχώς, αισιόδοξο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα και γι αυτό η εκτίμησή μου για το 2025 είναι απαισιόδοξη. Εύχομαι να κάνω λάθος.
Αὐτό πού ἔκανε ὁ ῾Ελληνικός πολιτισμός ἀπό τά ἀρχαῖα χρόνια, ἦταν ἡ ἐνεργοποίηση καί ἀξιοποίηση τοῦ ἀνθρώπινου δυναμικοῦ μέ σκοπό τήν δημιουργική ἀνάπτυξη εἴτε στίς πνευματικές ἀναζητήσεις, φιλοσοφία, ἐπιστῆμες, δημοκρατία κλπ εἴτε μέ δημιουργίες καλλιτεχνικές ἤ ἀναγκαῖες μέ τήν ὕλη. ῾Η γενιά τοῦ ‘30 ἦταν δημιουργική γενιά, ξεκίνησαν ἀπό τό τίποτα, ἔσκαψαν, ἐρεύνησαν, βρῆκαν τά ἴχνη τοῦ πολιτισμοῦ μας, ἐμπνεύστηκαν καί ἄφησαν τά δικά τους ἴχνη. Κυριαρχοῦσε ἡ παιδεία γιά τόν ἄνθρωπο τότε, μέ σεβασμό στό ἔργο καί τόν σκοπό τῆς παιδείας.
Ἄκουγα χθές ἕναν ψυχίατρο στήν ἐκπομπή ᾿Αντιθέσεις καί ἀναφερόμενος στά προβλήματα τῆς ἐποχῆς στήν χώρα μας, ὅπως ἡ βία, σύστησε ´δῶστε ἔμπνευση στούς νέους ´, ἡ καταστολή τῆς βίας δέν εἶναι ἡ λύση, προέχει νά γεμίσουν οἱ νέοι μέ ἰδανικά, πρότυπα, ὄρεξη γιά δημιουργία. Αὐτό λείπει στήν χώρα μας. Ἔχουν ἐρημώσει οἱ περιοχές ἐκτός τῶν μεγάλων ἀστικῶν κέντρων, χωρίς κίνητρα γιά νά δραστηριοποιηθοῦν ἐκεῖ οἱ νέοι καί καταφεύγουν στό ἐξωτερικό. Παράδειγμα, τό πανέμορφο Νυμφαῖο μέ χιλιάδες κατοίκους ἄλλοτε καί παραγωγή ντόπια μέχρι κοσμημάτων πού ἦταν περιζήτητα σέ ἄλλες περιοχές, τώρα ἔχει ἐλάχιστους κατοίκους.
H αργυροχρυσοχοΐα στο Νυμφαίο
Ζοῦμε σέ μία ἰδανική ἐποχή σέ σχέση μέ τό παρελθόν, πολλά στεγανά ἔχουν καταρρεύσει, οἱ ιδεολογίες ὑπάρχουν, τά μέσα ὑπάρχουν γιά νά βοηθήσουν τόν κάθε ἄνθρωπο νά καλλιεργήσει τά ταλέντα του μέ σκοπό τήν ἀτομική καί συλλογική ἀνάπτυξη.
Καλή αρχή αγαπητέ κ. Σαββίδη στο ’25 και με φιλοσοφικά τρόπόν τινα θέματα , οόπως αυτά που αναφέρονται στο άρθρο σας ,αν και αυτά έχουν αφετηρία την υπαρξιακή και πολιτική τοποθέτηση των ανθρώπων της κάθε κοινωνίας και κατ’ επέκταση και της ανθρωπότητος.
Όλοι πια έχουμε πεισθεί ότι υπάρχει μια ”παγκοσμιοποίηση” με φορτίσεις οικονομικές ,αλλά και πολιτιστικές. Πολλοί εκλαμβάνουν αυτή την παγκοσμιοποίηση ως προφανή πρόοδο ,άλλοι ως αναμφισβήτητη απειλή.
Γεγονός παραμένει ότι η επιταχυνόμενη ανάπτυξη των οικονομικών ,επιστημονικών , πολιτικών και πολιτιστικών δεσμών μεταξύ όλων των λαών ,έχει καταστήσει τον πλανήτη μας μια μεγαλούπολη με πλήθος φτωχογειτονιές και με επιτεύγματα ,αλλά και τα προβλήματα παναθρώπινα. Αναφέρουμε μερικά .
Οι διογκούμενες πλασματικές ανάγκες , οι θρησκευτικές εντάσεις , η τρομοκρατία ,τα ναρκωτικά ,η οικονομική κρίση ,ή η κατάρρευση και τέλος η λεηλασία του περιβάλλοντος επιφέρουν πλανητικές δονήσεις.
Προσωπικώς εκτιμώ πως σταδιακή αλλά αποτελεσματική απάντηση στις νέες παγκόσμιες συνθήκες που διαμορφώνονται θα ήταν η Οικουμενικότητα της Χριστιανικής Εκκλησίας , που πρέπει το συντομότερο να ενωθεί εις μίαν ,Αγίαν καθολικήν και αποστολικήν , καθ’ά επιτάσσει και το Σύμβολο της Πίστεώς μας , όπως διατυπώθηκε πριν από 1700 χρόνια .
Αλλά ας επανέλθουμε ”στη γη που πατάμε”.
Αδιαμφισβήτητα ζούμε την εποχή των κοινωνικών δικτύων , ιδιαίτερα η νέα γενιά, η οποία πλέον ”δεν μπορεί χωρίς αυτά” και το κυριότερο εξ αυτών το Κινέζικο Τικ-τοκ , για την κυριαρχία και την επιρροή του οποίου στο 80% στους νέους , ουδείς αμφιβάλλει , με το ερώτημα των ημερών ‘τι ακριβώς συμβαίνει και που έφθασαν τα πράγματα και παίρνουν μέτρα σε βάρος του οι κυβερνήσεις ‘-και η τωρινή δική μας-;.
Δεν έχουμε την χειρότερη κυβέρνηση -Δόξα τω Θεώ-, έχουμε φαγητό στο ψυγείο μας , είμαστε ντυμένοι , έχουμε οι περισσότεροι ”κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας”, είμαστε πλουσιότεροι από το 70% των κατοίκων αυτού του κόσμου της και δεν έχουμε πολέμους-χίλιες φορές Δόξα τω Θεώ.
Ελπίδα μας πως θα βρεθούν και Έλληνες κάθε ηλικίας και κοινωνικοοικονομικής καταστάσεως με ΚΟΙΝΗ ΛΟΓΙΚΗ που θεωρείται – και είναι- εκάστοτε η δυνατότητα διαχωρισμού του κακού από το καλό, για να βοηθήσουν όλες τις κυβερνήσεις μας ,οι οποίες θα προκύπτουν από ελεύθερες εκλογές για να μη χαθούμε.
Υ.Γ
1.- Όχι ο αείμνηστος Καζαντζίδης -που τον γνώρισα στον δρόμο ως οδηγό -είχε το χάρισμα του Θεού στη φωνή του ,αλλά δεν ήταν υπόδειγμα ανθρώπου γιο μίμηση , γιατί είχε μια απεριόριστη οίηση, ήταν άφιλος , για την εποχή μας ήταν ”μαμάκιας”,- γιατί ”δεν στέργιωσε” σε γάμους του από την λατρεία της ανας του -και επέτρεψε αυτός ο Καζαντζίδης ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ-να τον ”ένθυλασκώσει” η Αριστερά πάσης αποχρώσεως και να τον εκμεταλλεύεται σαδιστικά .
Οι καλοί καλλιτέχνες αξιολογούνται για τα μοναδικά χαρίσματα τους και εφόσον θέλουν την αποδοχή των Ελλήνων δεν πρέπει οι ίδιοι να ”στρατεύονται” ή να ”επιστρατεύονται” από τα κόμματα ή άλλες ”Συλλογικότητες” για να ”περάσουν τους σκοπούς τους” , όπως στην περίπτωση της Συναυλίας για τα Τέμπη στο Καλλιμάρμαρο ,ή την Πρωτοχρονιά του ’25 στο Σύνταγμα, με την σημειολογία του Παλαιστινιακού το οποίο δεν θα υπήρχε αν η ΧΑΜΑΣ δεν έκανε την τρομοκρατική είσοδο στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 με τα 1200 τόσα αγρίως δολοφονηθέντα θύματα και τους 250 ομήρους.
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ .