Οι Ανιχνεύσεις παρουσιάζουν σήμερα στοιχεία απο τις εργασίες του φόρουμ για τα ανθρώπινα δικαιώματα που πραγματοποίησαν στη Θεσσαλονίκη τις προηγούμενες ημέρες η οργάνωση United Macedonian Diaspora (UMD) με έδρα την Ουάσιγκτον των ΗΠΑ και η ΑΜΚΕ Κρστε Μισίρκοβ με έδρα την Αριδαία.
Στο forum συμμετείχαν εκπρόσωποι της αυτοαποκαλούμενης «Τουρκικής Μειονότητας Δυτικής Θράκης», της δήθεν Βλάχικης Μειονότητας στην Ελλάδα και άλλοι παράγοντες γνωστοί για την δράση τους.
Στη συνέχεια του ρεπορτάζ θα δείτε στοιχεία απο την φετινή εκδήλωση αλλά και ομιλίες και άλλα στοιχεία απο την περυσινή που πραγματοποιήθηκε, πάλι, στο ίδιο ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης στις 21 Οκτωβρίου 2023.
Για την εκδήλωση διαμαρτυρήθηκε το “Σωματείο Επιτροπή Ελληνισμού”. Ξεκινάμε την παράθεση στοιχείων με την επιστολή διαμαρτυρίας της Επιτροπής.
Επιστολή διαμαρτυρίας για το σκοπιανό φόρουμ στη Θεσσαλονίκη
Επιστολή προς την Υπουργό Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη έστειλε το “Σωματείο Επιτροπή Ελληνισμού” και διαμαρτύρεται γιατί επετράπη η εκδήλωση στην οποία “γίνεται προσπάθεια αναγνώρισης «μακεδονικής μειονότητας» αλλά και άλλων ανύπαρκτων μειονοτήτων εντός της χώρας μας”.
Την επιστοσλή υπογράφουν ο πρόεδρος του Σωματείου Ιωάννης Αμπατζόγλου και ο γραμματέας Παναγιώτης Φαραντάτος.
Η επιστολή έχει ως εξής:
Θεσσαλονίκη: 29-10-2024
Αριθμ. πρωτ.: 36
Προς: κ. Όλγα Κεφαλογιάννη, υπουργό Τουρισμού
Κοινοποίηση:
– κ. Ελένη Ράπτη, υφυπουργό Τουρισμού
– κ. Γεώργιο Γεραπετρίτη, υπουργό Εξωτερικών
– Ένωση Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης
– Ξενοδοχείο Holiday Inn Thessaloniki
– Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
Θέμα: «Ανθελληνικό φόρουμ ψευτομακεδόνων σε ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης»
Αξιότιμη κ. Υπουργέ,
Στις 18 και 19 Οκτωβρίου 2024 πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Holiday Inn της Θεσσαλονίκης εκδήλωση με τον τίτλο «Θεσσαλονίκη Φόρουμ Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων». Διοργανωτές αυτής της εκδήλωσης ήταν η οργάνωση United Macedonian Diaspora (UMD) με έδρα την Ουάσιγκτον των ΗΠΑ και η ΑΜΚΕ Κρστε Μισίρκοβ με έδρα την Αριδαία.
Πέρυσι, στις 21 Οκτωβρίου 2023, είχε διοργανωθεί για πρώτη φορά εκδήλωση με τον ίδιο τίτλο από τους ίδιους διοργανωτές στο ίδιο ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης.
Και στις δύο πιο πάνω εκδηλώσεις συμμετείχαν εκπρόσωποι της αυτοαποκαλούμενης «Τουρκικής Μειονότητας Δυτικής Θράκης», της δήθεν Βλάχικης Μειονότητας στην Ελλάδα και άλλοι παράγοντες γνωστοί για την ανθελληνική τους δράση (σας κοινοποιούμε βίντεο, φωτογραφίες και links).
Ερωτάσθε κυρία υπουργέ, πως είναι δυνατόν να επιτρέπει το ελληνικό κράτος τη διοργάνωση τέτοιου είδους εκδηλώσεων, στις οποίες γίνεται προσπάθεια αναγνώρισης «μακεδονικής μειονότητας» αλλά και άλλων ανύπαρκτων μειονοτήτων εντός της χώρας μας.
Μετά τιμής
Ο Πρόεδρος
Ιωάννης Αμπατζόγλου
Ο Γραμματέας
Παναγιώτης Φαραντάτος
ΤΙ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟ FORUM
2o Φόρουμ στην Θεσσαλονίκη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – 2024
Βίντεο της εκδήλωσης, με υπότιτλους στα ελληνικά. Για να δείτε τους υπότιτλους, πατήστε πάνω στο βίντεο όπου γράφει “παρακολούθηση στο YouTube”, και στην συνέχεια πατάτε στο κουμπί “υπότιτλοι”, στο κάτω μέρος του βίντεο.
Γιατί ο τίτλος “ΚΡΣΤΕ ΜΙΣΙΡΚΟΒ”
O Κρστε Πέτκοβ Μισίρκοβ (Μακεδονικά: Крсте Петков Мисирков) υπήρξε Μακεδόνας φιλόλογος, ένας από τους κωδικοποιητές της μακεδονικής γλώσσας, σλαβιστής, ιστορικός, εθνογράφος και δημοσιογράφος.
Ήταν ένας από τους ιδρυτές της μακεδονικής επιστημονικής και λογοτεχνικής κοινότητας στη Μόσχα, στο Βελιγράδι και στη Σόφια.
Γεννήθηκε στο Postol/Постол (Παλαιά Πέλλα) της Αιγαιατικής Μακεδονίας (σήμερα Βόρεια Ελλάδα) στις 18 Νοεμβρίου 1874 και πέθανε στις 26 Ιουλίου 1926 στη Σόφια.
Ο Μισίρκοφ είναι ο συγγραφέας του πρώτου επιστημονικού περιοδικού στη Μακεδονική γλώσσα, το “Βάρνταρ”, και ο συγγραφέας του περίφημου βιβλίου “Μακεδονικές Υποθέσεις”.
Το “Βάρνταρ” είναι το πρώτο περιοδικό για την επιστήμη, τη λογοτεχνία και τα πολιτικά ζητήματα γραμμένο στη μακεδονική, του οποίου ο συντάκτης και ιδρυτής ήταν ο Κρστε Μισίρκοβ. Το περιοδικό δημοσιεύθηκε την 1η Σεπτεμβρίου 1905 στην Οδησσό της Ουκρανίας. Σχεδιάστηκε να βγαίνει μία φορά το μήνα, αλλά το περιοδικό εκδόθηκε μόνο σε ένα τεύχος.
Το “Βάρνταρ” αποτελούνταν από διάφορα τμήματα που ασχολούνταν με το μακεδονικό ζήτημα και την ξένη προπαγάνδα, τη λαϊκή τέχνη, τη λογοτεχνία, τις στατιστικές και την εθνογραφία της Μακεδονίας, καθώς και θέματα από την παγκόσμια γεωπολιτική.
Ο βουλγαρικός και ο σερβικός τύπος, αντιδρώντας στο έργο του Μισίρκοβ, ανησύχησε το εγχώριο κοινό για τις προθέσεις του περιοδικού «Βάρνταρ», αλλά και για την τριήμερη διαμονή του Ντιμίτριϊα Τσούποβσκι στη Μακεδονία για την προετοιμασία ανοίγματος σχολείων στη μακεδονική γλώσσα. Ο Μισίρκοφ εξουδετερώθηκε εγκαίρως, με κάθε είδος πιέσεων, ενώ ο Τσούποβσκι πιάστηκε στο Βέλες από «τσεντραλιστή» βοεβόδα και αναγκάστηκε, με απειλή όπλου, να εξαφανιστεί από τη Μακεδονία και να εγκαταλείψει την ιδέα της μακεδονικής εκπαίδευσης των Μακεδόνων.
Το βιβλίο του Μίσίρκοβ “Μακεδονικές Υποθέσεις” είναι μια πολιτική ανάλυση της θέσης του μακεδονικού λαού και το σχέδιο προγράμματος για το Μακεδονικό εθνικό απελευθερωτικό κίνημα. Την ίδια στιγμή, εκθέτει τις πολιτικές αφομοίωσης των γειτονικών χωρών εναντίον του μακεδονικού λαού και της μακεδονικής γλωσσικής, πολιτισμικής και εθνικής ταυτότητας.
Στο βιβλίο, 10 χρόνια πριν από τους Βαλκανικούς πολέμους και τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, που προέβλεπε την δυνατότητα διαίρεσης της Μακεδονίας μεταξύ των βαλκανικών κρατών, προτείνει την ενοποίηση όλων των Μακεδονικών εθνοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των διανοούμενων, των επαναστατικών και απελευθερωτικών δυνάμεων και κινημάτων προς τον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, προκειμένου να αποφευχθεί αυτή η διαδικασία, και προτείνει την εισαγωγή και την ευρεία αποδοχή του όρου Μακεδονικού / Μακεδονικό για επίσημη χρήση της ιθαγένειας του Μακεδονικού σλαβικού πληθυσμού στα βιλαέτια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην περιοχή της Μακεδονίας.
Συνειδητοποιώντας την τότε πολιτική κατάσταση στη Μακεδονία μετά την εξέγερση του Ίλιντεν, ο Μισίρκοβ εξετάζει επίσης την προτεινόμενη μεταρρύθμιση Mürzsteg ως θετική πολιτική απόφαση για τη Μακεδονία και τους Μακεδόνες και επίσης πιστεύει ότι λόγω του κίνδυνου της διαίρεσης της Μακεδονίας, εξαιτίας της ανάμιξης των γειτονικών χωρών και των προπαγανδιστών τους, καλύτερη είναι η συνεργασία και η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία θα διατηρήσει την ακεραιότητα της Μακεδονίας, και θα μειώσει την ταλαιπωρία και τις σφαγές του Μακεδονικού λαού, αντί αυτός να διεξάγει έναν επαναστατικό αγώνα που ενθαρρύνεται κάτω από τη σημαία ενός μέρους του πληθυσμού και της κοινωνίας.
Το βιβλίο “Μακεδονικά Υποθέσεις” εκδόθηκε το 1903 στη Σόφια, στο τότε Βασίλειο της Βουλγαρίας, και τυπώθηκε στη λεγόμενη “Φιλελεύθερη Λέσχη”. Το ίδιο το βιβλίο έχει πάνω από 120 σελίδες και χωρίζεται σε πέντε μέρη κι ένα πρόλογο. Τέσσερα από τα πέντε κεφάλαια είναι στην πραγματικότητα λόγοι που ο Μισίρκόφ διαβάζει στις συναντήσεις του με τους μακεδονικούς λογοτεχνικούς κύκλους στη Ρωσία.
Σε αυτό το βιβλίο ο ίδιος υποδεικνύει τη διάλεκτο της Κεντρικής Μακεδονίας ως τη λογοτεχνική μακεδονική γλώσσα και καθορίζει το εθνικό του πρόγραμμα, στο οποίο κύρια θέση έχει το ζήτημα της μακεδονικής λογοτεχνικής γλώσσας. Με αυτό το βιβλίο, παρουσίασε θεωρητικά τις απόψεις για τη διαμόρφωση της μακεδονικής λογοτεχνικής γλώσσας. Η γλώσσα του είναι στην πραγματικότητα μια τυποποιημένη γλώσσα και αποτελεί στέρεη βάση για την οριστική τυποποίηση και κωδικοποίηση της μακεδονικής γλώσσας. Το τελευταίο άρθρο σε αυτό το βιβλίο έχει τίτλο «Λίγα λόγια για τη Μακεδονική λογοτεχνική γλώσσα» και είναι το πρώτο επιστημονικά τεκμηριωμένο, θεωρητικά στέρεα τοποθετημένο και πρακτικά αναπτυγμένο έργο για την κωδικοποίηση της μακεδονικής γλώσσας.
Ο Μισίρκοβ ξεκινά από τα χαρακτηριστικά της μακεδονικής γλώσσας σε σχέση με άλλες σλαβικές γλώσσες. Εξετάζει την ιστορία της, την πρακτική εφαρμογή της στην παιδεία, καθώς και ιστορικές συνθήκες που συμβάλλουν στην επιλογή της δυτικομακεδονικής ομιλίας και στην αύξηση του επίπεδου της λογοτεχνικής γλώσσας.
Σύμφωνα με τον Μίσίρκοβ η ανάγκη μιας ξεχωριστής μακεδονικής λογοτεχνικής γλώσσας είναι προς το εθνικό συμφέρον του μακεδονικού λαού και ένα επιτυχημένο εργαλείο για τον εθνικο-πολιτικό αγώνα ενάντια στην ξένη προπαγάνδα και τη χρήση ξένων γειτονικών γλωσσών.
Ο Μισίρκοβ είναι αποφασισμένος να επιλύσει γρήγορα το θέμα της μακεδονικής γλώσσας και διαμορφώνει τις απόψεις του σχετικά με τη μακεδονική λογοτεχνική γλώσσα, κυρίως σε τρία σημεία:
Ως βάση της λογοτεχνικής γλώσσας παίρνει τις κεντρικές ομιλίες (στη γραμμή Βέλες – Πρίλεπ – Μπίτολα – Οχρίδα), επειδή είναι εξίσου μακριά από τις γειτονικές σλαβικές λογοτεχνικές γλώσσες (βουλγαρική και σερβική)
Οριζει την ορθογραφία σε φωνητική βάση, με μικρές παρεκκλίσεις από την ετυμολογία
– στο λεξικό προτείνει να συμπεριληφθούν στοιχεία όλων των μακεδονικών διαλέκτων
Έτσι, με την προφορά και την ορθογραφία επιμένει:
απαλλαγή των μεσοφωνηεντικών συμφώνων, και αυτά σε β (τσοεκ, ζζιοτ, ζμποροϊ κλπ), σε χ (ντουοτ, Οριντ), σε ντ (σοζνταϊ) κ.λπ.
φ αντί του παλιού χ (ουσπεφ)
η πρόβλεψη της μαλακής προφοράς των κ’ και ν’ (μπραϊκ’α, σταϊν’ε)
η ομάδα шч (σστσο, οπσστσ)
ομάδες στp, ζντρ σε όλες τις περιπτώσεις (στρεντ, ζντρελ, πραζντνα)
η επέκταση τσκι αντί του σκι (μακεντοντσκι, μπαλκαντσκι)
Στο μορφολογικό τομέα, επιμένει στη κατάληξη -τ στο τρίτο ενικό πρόσωπο, ενεστώτα χρόνο (τρεμπιτ, μισλιτ, ζνατσιτ), όπως επίσης στις μορφές του βοηθητικού ρήματος ϊετ, σετ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρόταση οντ έχει δύο μορφές, οπότε παρατηρούμε τη χρήση της πρότασης οτ πριν από τη λέξη που ξεκινάει σε άφωνο σύμφωνο και η πρόταση οντ έρχεται πριν από την έναρξη ηχητικού σύμφωνου και των φωνήεντων.
Ο Μισίρκοβ δέχεται το κυριλλικό αλφάβητο και το καταρτίζει στις σύγχρονες αρχές. Στο μακεδονικό κυριλλικό εισάγει αρκετά νέα γραφήματα: i, k’, Γ’, Η’, Λ’, με τα οποία το διαφοροποιεί από τις άλλες κυριλλικές γραφές. Επίσης, σύμφωνα με την φωνητική ορθογραφία, επιμένει στην καταγραφή της εξίσωσης επί του ήχου.
Στο λεξιλόγιο, και ιδιαίτερα στο σχηματισμό λέξεων, επιμένει στο λαϊκό λεξιλόγιο και τον πηγαίο μοντέλο σχηματισμού λέξεων: ντελεζζ, προντολζζαατς, οπιτουατσκα και ούτω καθεξής.
Σχόλια
- Ανώνυμος4 Δεκεμβρίου 2018 στις 12:35 μ.μ.Απάντηση
- Επίσης, ο εφευρέτης της «μακεδονικής» γλώσσας, ο προαναφερθείς Χρίστο Μισίρκωφ, έγραφε το 1924 ότι: «…Εμείς (οι Σλάβοι της Μακεδονίας) είμαστε περισσότερο Βούλγαροι από εκείνους της Βουλγαρίας…» [“Ние сме българи, повече българи от самите българи в България“ — Kръстe Мисирков “We are Bulgarians, more Bulgarians than the Bulgarians themselves in Bulgaria ” — Kr’ste Misirkov]. Για όσους τυχόν γνωρίζουν βουλγαρικά, τους παραπέμπω για περισσότερες λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα Vesti.bg (http://news.netinfo.bg/?tid=40&oid=995281) όπου υπάρχει το σαρκαστικότατο άρθρο «Как “бащата на македонизма” Кръстьо Мисирков се оказа чист българин» (Πώς ο «πατέρας του μακεδονισμού» Χρίστο Μισίρκωφ αποδεικνύεται καθαρός Βούλγαρος).
- ΑΜΚΕ “Κρστε Μισίρκοβ”10 Δεκεμβρίου 2018 στις 11:30 π.μ.
- Ο προσωπικός εθνικός αυτοπροσδιορισμός του Κρστε Μισίρκοβ (ανάλογα των εποχών και των συγκυριών στη ζωή του) δεν αναιρεί το σπουδαίο έργο του ως Μακεδόνα επιστήμονα γλωσσολόγου. Υπήρξε ο πρώτος Μακεδόνας που κωδικοποίησε τη μητρική του γλώσσα, τη μακεδονική! Αυτό δεν αλλάζει, με όσες βουλγαρικές πολιτικές προπαγάνδες κυκλοφορήσουν!
- Ανώνυμος9 Δεκεμβρίου 2018 στις 9:27 μ.μ.Απάντηση
- Μπράβο σας! Αναμένουμαι περισσότερα. Απλά αν μπορουσα να κρητικάρω θα πρότεινα να είστε πιο προσεκτικοί σε κάθε ανάρτηση σας σχετικά με ορθογραφικά, γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα. Είναι πολύ καλή και πολύ σημαντική και αναγκαία η δουλεία σας αυτή και το έργο αυτο που επιτελείτε, γι’ αυτό και είναι πολύ κρίμα να παρατηρούνται τέτοια λάθη. Καλόν αγώνα με δύναμη, τόλμη και παρρησία εύχομαι. Μπλαγκοσλόβενα ι σρέκνα νόβα γκόντινα 2019!
- ΑΜΚΕ “Κρστε Μισίρκοβ”10 Δεκεμβρίου 2018 στις 10:58 π.μ.
- Σ’ αυτή την ΑΜΚΕ το τελευταίο πράγμα που απασχολεί τα μέλη του, και όσους γράφουν εδώ, ειναι η ορθότητα της ελληνικής γλώσσας στο γραπτό λόγο. Άλλωστε ειναι πολύ λίγοι οι Έλληνες που μπορούν να γράφουν “σωστά”. Δεχόμαστε όμως κάθε παρατήρηση για διόρθωση, τύπου proof-reading, αν θέτετε να αναλάβετε αυτό το ρόλο. Ευχαριστώ.
- Unknown10 Δεκεμβρίου 2018 στις 8:11 μ.μ.Απάντηση
- Ποια μακεδονικη γλωσσα πλακα κανετε? βουλγαρικα ειναι με οχι και μεγαλη διαφορα στην προφορα! σαν να μιλαει αθηναιος με καρδιτσιωτη ενα πραγμα..και μετα απο χρονια να πουμε καρδιτσιωτικη γλωωσα…γελαει το παγκοσμιο!
- ΑΜΚΕ “Κρστε Μισίρκοβ”11 Δεκεμβρίου 2018 στις 11:18 π.μ.
- Στη Βουλγαρία μιλούν βουλγαρικά, στη Μακεδονία μακεδονικά.
Ομιλία του Victor Friedman στο Φόρουμ
Ένα αναξιοποίητο πλεονέκτημα για την Ελλάδα: Απόδειξη των πλεονεκτημάτων της πολυγλωσσίας από τη Νευροψυχολογία και τον Πολιτισμό.
Victor A. Friedman University of Chicago & La Trobe University
Θα ήθελα να ξεκινήσω ευχαριστώντας τους διοργανωτές για την πρόσκληση σε αυτό το σημαντικό συνέδριο. Ελπίζω ότι ως γλωσσολόγος με σημαντική εμπειρία τόσο στη μελέτη της Μακεδονικής όσο και των διαφόρων γλωσσών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης γενικότερα, πολλές από τις οποίες, συμπεριλαμβανομένης της μακεδονικής, ομιλούνται στην Ελλάδα, μπορώ να συνεισφέρω μια χρήσιμη προοπτική.
Το θέμα αυτού του συνεδρίου, «Διεθνείς Συνθήκες για τα Δικαιώματα των Μειονοτήτων» είναι ιδιαίτερα επίκαιρο στον κόσμο γενικά και στην Ελλάδα ειδικότερα. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι υπάρχουν γλωσσικές μειονότητες στην Ελλάδα. Αυτό το γεγονός αναγνωρίστηκε στη διατύπωση του Άρθρου της Συνθήκης των Σεβρών πριν από περισσότερο από έναν αιώνα, και εξακολουθεί να ισχύει σήμερα. Επιπλέον, η Βουλή των Ελλήνων επικύρωσε τη συνθήκη με νόμο που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 25 Αυγούστου 1923, πριν από μια εκατονταετία...
Μεταξύ των γλωσσών που ομιλούνται από τις κοινότητες στην Ελλάδα είναι τα αλβανικά (συμπεριλαμβάνονται εδώ τα αρβανίτικα), τα αρμενικά, τα αρμάνικα και τα μεγλενορουμανικά (ή, συλλογικά, τα βλάχικα), τα βουλγαρικά (συμπεριλαμβάνοντας εδώ τα Πομακικά, τα οποία στην Ελλάδα έχουν αντιμετωπιστεί ως ξεχωριστά και τα οποία πράγματι, ενώ βασίζονται στις Βουλγαρικές διαλέκτους της Ροδόπης, των οποίων οι χριστιανοί ομιλητές ταυτίζονται ως Βούλγαροι, έχει πολλά σημαντικά και συναρπαστικά χαρακτηριστικά που είναι πολύ διαφορετικά από τα τυπικά βουλγαρικά), Judezmo (γνωστά και ως Λαντίνο ή Ιουδαιο-Ισπανικά, μια γλώσσα της οποίας οι ομιλητές ήταν η πολυπληθέστερη ομάδα στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του εικοστού αιώνα [η μοίρα των περισσότερων από αυτούς τους Εβραίους συζητείται στο βιβλίο του Leon Saltiel Το Ολοκαύτωμα στη Θεσσαλονίκη 1942-l943, Routledge, 2020 – ένα μνημείο για την κατεστραμμένη εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης εγκαθιδρύθηκε μόλις το 1997 και μεταφέρθηκε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης το 2006. Σύμφωνα με τη Wikipedia, βανδαλίζεται τακτικά]), καθώς και Ρομά, Τουρκικά και Μακεδονικά. Εδώ μπορούμε να κάνουμε τη σημαντική παρατήρηση ότι με την υπογραφή και κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών του 2018-19, η Ελλάδα αναγνώρισε την ύπαρξη μακεδονικής γλώσσας και μακεδονικής ιθαγένειας, που υπήρχαν και τα δύο πριν τη Συμφωνία, φυσικά. Ωστόσο, η επίσημη αναγνώριση έχει τη δυνητική της αξία. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα στην Ελλάδα έχει 2 αναγνωρισμένες περιπτώσεις διγλωσσίας στην Ελλάδα τουλάχιστον από το 1996, με την έκδοση του τόμου 5 της Ελληνικής διαλεκτολογίας, ο οποίος ήταν αφιερωμένος ειδικά στις λεγόμενες «δίγλωσσες ομάδες του ελληνικού χώρου». Δυστυχώς, αυτός ο τόμος δεν περιελάμβανε τα μακεδονικά και αναφερόταν στα τουρκικά ως «μουσουλμανικά της Θράκης», αντανακλώντας έτσι τα συνεχιζόμενα προβλήματα που έχει η ελληνική επίσημη αρχή με το γεγονός ότι ομιλούνται μειονοτικές γλώσσες στην επικράτειά της.
Αν και οι έννοιες των μειονοτικών δικαιωμάτων έχουν τις ρίζες τους στις έννοιες της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, υπάρχει επίσης ένα μεγαλύτερο ζήτημα κοινωνικής ευημερίας, και αυτό είναι το μεγαλύτερο ζήτημα που θέλω να θίξω εδώ. Το έδαφος του σημερινού έθνους-κράτους που είναι η Ελλάδα, ή η Ελληνική Δημοκρατία, είναι και ήταν πάντα, όπως το έδαφος σχεδόν κάθε έθνους-κράτους της Ευρώπης — και του κόσμου — τόσο τώρα όσο και στο παρελθόν, πολύγλωσσο και πολυγλωσσικό, στον οποίο θα επανέλθω παρακάτω. Στον κόσμο γενικά, η πολυγλωσσία αποτελεί μέρος της καθημερινής ζωής για δισεκατομμύρια ανθρώπους, και πιθανότατα για την πλειοψηφία, αν και δεν έχουμε ακριβή στατιστικά στοιχεία Έχει αναγνωριστεί εδώ και πολύ καιρό ότι η πολυγλωσσία είναι πολύτιμος πόρος – ένα άλλο σημείο στο οποίο θα επιστρέψω σε λίγο. Επιπλέον, πρόσφατη ψυχονευρολογική έρευνα έχει παράσχει στοιχεία που υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι η πολυγλωσσία είναι στην πραγματικότητα καλύτερη για τους πολίτες μιας κοινωνίας όσον αφορά τη σωματική και ψυχολογική υγεία (καθώς και τη αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο). Σε αυτήν την ομιλία, θα συζητήσω την ιστορία της μελέτης των αποδεικτικών στοιχείων για αυτήν την ιδέα καθώς και ορισμένα αποτελέσματα της πιο πρόσφατης έρευνας. Αυτό με τη σειρά του θα χρησιμεύσει ως το επιχείρημά μου για το γιατί είναι προς το συμφέρον του ελληνικού κράτους να τηρεί τις συνθήκες που προωθούν τις μειονοτικές γλώσσες, κάτι που, στο πλαίσιο της Ελλάδας, σημαίνει προώθηση της πολυγλωσσίας σε όλες τις γλώσσες που ομιλούνται στην Ελλάδα.
Πριν συνεχίσω, ωστόσο, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σε ορισμένα ορολογικά ζητήματα που είναι σχετικά. Η ευρωπαϊκή γραφειοκρατική πρακτική έχει καταλήξει να κάνει διάκριση μεταξύ του πολύγλωσσου και της πολυγλωσσίας, θεωρώντας τον τόπο του πολύγλωσσου ως το άτομο, ενώ ο τόπος της πολυγλωσσίας είναι η κοινωνία. Στην πραγματικότητα, όμως, το άτομο είναι πάντα ο τόπος της γλωσσικής ικανότητας, αν και το συλλογικό αποτέλεσμα της πολυγλωσσίας επιτυγχάνεται μέσα σε μια κοινότητα, δηλαδή, η επίδειξη της γλωσσικής ικανότητας μπορεί να γίνει και σε κοινωνικό επίπεδο, π.χ. μέσω σημάνσεων και ιδρυμάτων όπως σχολεία και τάξεις. Εδώ το θέμα θυμίζει συζητήσεις σχετικά με των ατομικών έναντι των συλλογικών δικαιωμάτων, τα οποία, στην πραγματικότητα είναι, δυνητικά, σχετικά με ευρύτερες πολιτικές συζητήσεις. Επιπλέον, αν και η πολυγλωσσία όπως προστατεύεται από τις συνθήκες που αφορούν τα δικαιώματα των μειονοτήτων είναι η αξία που εξετάζεται εδώ, η νευροψυχολογική έρευνα που θα αναφέρω έχει επικεντρωθεί ειδικά στους δίγλωσσους και όχι στους πολύγλωσσους. Υπάρχουν δύο καλοί λόγοι για αυτό. Το ένα είναι ότι οι δίγλωσσοι είναι πιο εύκολα διαθέσιμοι για πειράματα από τους ομιλητές τριών ή περισσότερων γλωσσών. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η έρευνα για τη διγλωσσία έχει δύο βασικές γλωσσικές μεταβλητές, ενώ όταν εμπλέκονται περισσότερες από δύο γλώσσες, πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη ένας μεγαλύτερος αριθμός μεταβλητών και η ίδια η διγλωσσία είναι αρκετά περίπλοκη όταν πρόκειται να πειράξει τις μεταβλητές. Όπως και να έχει, από την άποψη τόσο των δικαιωμάτων των μειονοτήτων όσο και των συνθηκών που αποσκοπούν στην προστασία τους, η έρευνα για τη διγλωσσία προσθέτει ένα επιπλέον επίπεδο αιτιολόγησης.
Η αναγνώριση του πολύγλωσσου και της πολυγλωσσίας ως πόρων είναι καλά εδραιωμένη στη λαϊκή σοφία όλων των γλωσσών που ομιλούνται στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της ίδιας της ελληνικής, όπως φαίνεται σε ένα ελληνικό ρητό του δέκατου ένατου αιώνα: óσες γλώσσες έχει ο άνθρωπος, τόσα κεφάλια έχει. Είναι χαρακτηριστικό της τρέχουσας ελληνικής ιδεολογίας, ωστόσο, ότι η παροιμία αναφέρθηκε σε έναν συνάδελφό μου στην Αλβανία, όχι στην Ελλάδα, και οι περισσότεροι από τους Έλληνες γλωσσολόγους με τους οποίους μίλησα δεν το είχαν ποτέ ακούσει. Το ίδιο συναίσθημα εκφράζεται ακόμη, ωστόσο, σε όλες τις άλλες γλώσσες που ομιλούνται στην Ελλάδα. Στα αλβανικά είναι Sa më shumë gjuhë të dish, aq më tepër vlen και στα Ρομά So pobuter čhiba džaneja pobuter vredineja (διάλεκτος Αρλί), που και τα δύο σημαίνουν «Όσες περισσότερες γλώσσες ξέρεις, τόσο περισσότερο αξίζεις». Το συναίσθημα εκφράζεται ομοίως στα τουρκικά, καθώς και στο Judezmo, το οποίο χρησιμοποιεί την τουρκική εκδοχή του ρητού: Bir lisan, bir insan; iki lisan, iki insan «μια γλώσσα ένα άτομο, δύο γλώσσες, δύο άνθρωποι». Αυτοί οι συσχετισμοί της πολυγλωσσίας με την προσωπικότητα εκφράζονται με όρους πόρων στις ρομανικές και σλαβικές γλώσσες της Ελλάδας: τα αρουμάνικα Limbali san avuti, τα μεγλενορουμανικά Limbili să vut, τα βουλγαρικά Ezikăt e bogatstvo και τα μακεδονικά jazicite se bogatstvo που όλα σημαίνουν «Οι γλώσσες είναι πλούτος» (ο ενικός στα βουλγαρικά έχει γενική πληθυντική σημασία). Τέτοιες χρήσεις είναι συνεπείς με τις πολυγλωσσικές αξίες των παραδοσιακών βαλκανικών κοινωνιών αλλά και με τις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες, ιδίως όπως αποδεικνύεται σε διάφορες πολιτικές της ΕΕ. Το θέμα μου εδώ είναι να δείξω ότι η γλωσσική πολυγλωσσία και το πολύγλωσσο ωφελούν τις κοινωνίες και ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε καλή θέση για να αξιοποιήσει το κοινωνικό δυναμικό που αντιπροσωπεύουν αυτοί οι πόροι.
Βεβαίως, οι δίγλωσσες καταστάσεις παρέχουν τα σαφέστερα παραδείγματα διαφόρων θεωρητικών εννοιών και, επιπλέον, είναι ευκολότερο να τεκμηριωθούν από κάθε άποψη, όπως σημειώθηκε παραπάνω. Για το λόγο αυτό, αποτελούν τα θέματα των μελετών που θα αναφερθούν παρακάτω. Το επίμαχο, ωστόσο, είναι το ζήτημα του μονόγλωσσου έναντι του μη μονόγλωσσου, δηλαδή το μονογλωσσικό είναι η χαρακτηριστική κατάσταση, μολονότι διάφορα κυρίαρχα μονόγλωσσα έθνη-κράτη προσπαθούν να παρουσιάσουν τη μονογλωσσία ως κανόνα, όταν στην πραγματικότητα υπάρχουν συντριπτικά στοιχεία ότι, από την άποψη των ανθρώπινων κοινωνιών γενικά, είναι η εξαίρεση. Πιο σημαντικό από το γεγονός ότι η πολυγλωσσία είναι ευρέως διαδεδομένη, και σε πολλά μέρη της Ελλάδας η πολυγλωσσία εφαρμόζεται ευρέως, είναι το γεγονός ότι η πολυγλωσσία ωφελεί το άτομο, και αυτό ωφελεί και την κοινωνία.
Κατά τη συζήτηση των νευροψυχολογικών στοιχείων σχετικά με τη διγλωσσία, υπάρχει ένα εντυπωσιακό χάσμα στη φύση των ερευνητικών ερωτημάτων καθώς και στα στοιχεία που προκύπτουν από τις αντίστοιχες έρευνες. Ξεκινάμε εδώ με μια συζήτηση για το κλασικό βιβλίο του Uriel Weinreich “Γλώσσες σε επαφή”, το οποίο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1953. Αυτό το έργο είναι αξιοσημείωτο στο ότι σηματοδοτεί την αρχή της σύγχρονης γλωσσικής μελέτης της διγλωσσίας και των γλωσσικών επιδράσεων της. Στα εβδομήντα χρόνια από την πρώτη δημοσίευση της μελέτης του Weinreich, έχουμε σημειώσει τεράστια πρόοδο στη γλωσσική μελέτη καταστάσεων στις οποίες άτομα και ολόκληρες κοινωνίες έχουν ικανότητες σε περισσότερες από μία γλώσσες. Ωστόσο, αξίζει να αναφέρουμε το συμπέρασμα του βιβλίου του Weinreich, το οποίο συνοψίζει την έρευνα σχετικά με τη σχέση μεταξύ της διγλωσσίας και της λεγόμενης νοημοσύνης, στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Αφήνοντας στη μία πλευρά τα αμφισβητήσιμα χαρακτηριστικά των μέτρων για την «ευφυΐα», το συμπέρασμα του Weinreich είναι το εξής: «Έτσι, η πλειονότητα των πειραματιστών αρνείται την υποτιθέμενη κακή επίδραση της διγλωσσίας στη νοητική ανάπτυξη, αν και τα αντίθετα αποτελέσματα […] πρέπει ακόμα να ληφθούν υπόψη». Αυτό που είναι εντυπωσιακό εδώ είναι ότι η βασική υπόθεση είναι ότι πρέπει να αποδειχθεί ότι η διγλωσσία δεν είναι επιβλαβής, σε αντίθεση με το να ρωτάμε αν είναι πιο ωφέλιμη. Το ζήτημα δεν είναι μόνο επιστημονικά στοιχεία, αλλά και γλωσσική ιδεολογία, ένα άλλο πεδίο της γλωσσολογίας, ιδιαίτερα της ανθρωπολογικής γλωσσολογίας, που έχει σχέση με τα ερωτήματα που εξετάζονται εδώ. Ο όρος γλωσσική ιδεολογία αναφέρεται στα σύνολα των πεποιθήσεων που έχουν οι άνθρωποι για τη γλώσσα. Τέτοιες πεποιθήσεις δεν βασίζονται απαραίτητα σε γεγονότα και σε ορισμένες περιπτώσεις έρχονται σε αντίθεση με αυτές. Η σημειωτική διαδικασία που προσδιορίστηκε από τους Irvine & Gal (2000) ως διαγραφή – η διαδικασία με την οποία οι υπάρχουσες διαφορές συστηματικά συγκαλύπτονται, απορρίπτονται ή/και αγνοούνται -, δυστυχώς, εφαρμόζεται επιθετικά. Ωστόσο, οι γλωσσικές ιδεολογίες δεν είναι απαραίτητα επιβλαβείς. Στην περίπτωση των ιδεολογιών περί διγλωσσίας, οι παροιμίες που αναφέρθηκαν παραπάνω σε όλες τις γλώσσες της Ελλάδας είναι ότι είναι καλό. Η επιβλαβής υπόθεση στην εποχή του Weinreich, όμως, και στην Ελλάδα, ακόμη και σήμερα, ήταν/είναι ότι είναι κακή, π.χ. ψυχικά επιβλαβής, ενδεικτική αμφισβητήσιμης πίστης κ.λπ.
Επιστρέφοντας τώρα στο Weinreich, οι λεπτομέρειες των μελετών που αναφέρει ο Weinreich είναι ενδιαφέρουσες ως ιστορικά τεχνουργήματα, αλλά δεδομένου του πόσα περισσότερα είναι πλέον γνωστά για τις προκαταλήψεις δοκιμών, αυτές οι μελέτες μπορούν να θεωρηθούν ως συμπτωματικές και όχι ως οριστικές. Στην πραγματικότητα εγείρουν περισσότερα ερωτήματα από όσα απαντούν. Για να αναφέρουμε μόνο ένα παράδειγμα από το Weinreich 5 (1953:116), μια μελέτη που διεξήχθη στην Ουαλία διαπίστωσε ότι τα δίγλωσσα παιδιά των αστικών κέντρων σημείωσαν υψηλότερη βαθμολογία σε ένα τεστ νοημοσύνης από τα μονόγλωσσα παιδιά των αστικών περιοχών, αλλά στις αγροτικές περιοχές τα αποτελέσματα ήταν τα αντίθετα. Η υπόθεση ήταν ότι τα παιδιά των πόλεων έγιναν δίγλωσσα σε μικρότερη ηλικία από τα παιδιά της υπαίθρου, και ότι αυτό τους παρείχε ένα πλεονέκτημα. Αν και αυτή η μελέτη διεξήχθη πριν από περισσότερο από μισό αιώνα, και οι μεθοδολογίες έχουν προχωρήσει σημαντικά από τότε. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το βασικό εύρημα, δηλαδή ότι η πρώιμη διγλωσσία είναι ευεργετική, έχει αναπαραχθεί σε μια ποικιλία μελετών και πλαισίων χρησιμοποιώντας πιο σύγχρονες και εξελιγμένες μεθοδολογίες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εδώ είναι η σημασία της πρώιμης διγλωσσίας τόσο για τα παιδιά όσο και για τους ηλικιωμένους. Η σύγχρονη νευροψυχολογική έρευνα των τελευταίων δύο ή τριών δεκαετιών έχει δείξει αδιαμφισβήτητα ότι η διγλωσσία συμβάλλει στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Έτσι, για παράδειγμα, οι Bialystock και Viswanathan (2010) απέδειξαν ότι τα δίγλωσσα παιδιά σε δύο πολύ διαφορετικούς πολιτισμούς – τον Καναδά και την Ινδία – ξεπέρασαν τα μονόγλωσσα παιδιά σε μια ποικιλία γνωστικών εργασιών. Ομοίως, οι Costa et al. (2009) δείχνει ότι οι δίγλωσσοι ξεπερνούν σταθερά τους μονόγλωσσους σε περίπλοκες συγκρουόμενες εργασίες επίλυσης. Στοιχεία από τους Luo et al. (2010) καταδεικνύει τη σημασία της σχετικής επάρκειας, η οποία φαίνεται επίσης στους Bialystock et al. (2008). Με άλλα λόγια, δεν αποτελεί έκπληξη, όσο πιο καλά είναι τα δίγλωσσα παιδιά και στις δύο γλώσσες, τόσο καλύτερα αποδίδουν σε μια ποικιλία γνωστικών εργασιών. Το γεγονός αυτό όμως πρέπει να ερμηνευτεί με ακρίβεια. Έτσι, για παράδειγμα, υπάρχουν πολλές μελέτες που ισχυρίζονται ότι δείχνουν ότι το λεγόμενο «κόστος» της διγλωσσίας αντανακλάται σε βραδύτερους χρόνους αντίδρασης στις λεξιλογικές επιλογές (π.χ. Gollan et al. 2008, Ivanova and Costa 2008). Ωστόσο, όταν ελέγχεται η επάρκεια, αυτό το αποτέλεσμα εξαφανίζεται. Όσον αφορά τις ιδεολογίες των αρχών του εικοστού αιώνα, οι οποίες υπέθεταν ότι το βάρος της απόδειξης, ότι δεν είναι επιβλαβές, βαρύνει τους πιθανούς υποστηρικτές της διγλωσσίας (οι περισσότεροι από αυτούς, ίσως πολύγλωσσοι οι ίδιοι), η έρευνα του εικοστού πρώτου αιώνα έχει δείξει ότι το λεγόμενο «κόστος» της διγλωσσίας ξεπερνιέται από αυξημένες γνωστικές ικανότητες όταν λαμβάνεται υπόψη η επάρκεια.
Επιπλέον, η έρευνα έχει δείξει ότι η λεγόμενη πλήρης διγλωσσία προστατεύει από την έναρξη της γνωστικής έκπτωσης στην τρίτη ηλικία. Για παράδειγμα, οι Gold et al. (2013) σημείωσαν πώς προηγούμενα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η δια βίου διγλωσσία μπορεί να συμβάλλει στη γνωστική εφεδρεία στη φυσιολογική γήρανση, αλλά στη δική τους μελέτη, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ακόμη και με την παρουσία νευροεκφυλιστικής παρακμής, η διγλωσσία συμβάλλει σε υψηλότερο βαθμό λειτουργικότητας από ό,τι βρέθηκε σε παρόμοια κατάσταση εκτεθειμένοι μονόγλωσσοι. Παρομοίως οι Abutalebi et al. (2015) αναφέρουν προηγούμενες έρευνες που καταδεικνύουν ότι οι δίγλωσσοι που πάσχουν από άνοια διαγιγνώσκονται τέσσερα έως πέντε χρόνια αργότερα από τους μονόγλωσσους. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι δίγλωσσοι δεν πάσχουν από άνοια. Μάλιστα, είναι πλέον γνωστό ότι οι σχετικές ασθένειες που καλύπτονται από τον όρο άνοια (από τις οποίες το Αλτσχάιμερ είναι το πιο κοινό) αρχίζουν να επηρεάζουν αρνητικά τον εγκέφαλο μια δεκαετία ή περισσότερο πριν γίνουν εμφανή τα συμπτώματα. Το ζήτημα, μάλλον, είναι το γεγονός ότι οι δίγλωσσοι εκδηλώνουν συμπτώματα σημαντικά αργότερα. Χρησιμοποιώντας ένα τυπικό τεστ εγκεφαλικής λειτουργίας (το Erikson Flanker Task, το οποίο περιλαμβάνει τον εντοπισμό ομοίων, ασυμβίβαστων και ουδέτερων ερεθισμάτων), οι Abutalebi et al. συσχέτισαν τα αποτελέσματά τους με την ποσότητα της φαιάς ουσίας σε ένα μέρος του εγκεφάλου που είναι γνωστό ως πρόσθιο κυκλικό φλοιό. Αυτό είναι ένα μέρος του εγκεφάλου που εμπλέκεται στις λεγόμενες λειτουργίες υψηλότερου επιπέδου που είναι γνωστό ότι επηρεάζεται από τη γήρανση. Οι Abutalebi et al. δείχνουν ότι υπάρχει στατιστικά έγκυρη συσχέτιση μεταξύ της διγλωσσίας και του όγκου της φαιάς ουσίας στον πρόσθιο φλοιό. Επιπλέον, μόνο οι μονόγλωσσοι έδειξαν επιδράσεις που προκαλούνται από τη γήρανση στην απόδοση που σχετίζονται με τη μειωμένη φαιά ουσία σε άλλο μέρος του εγκεφάλου, τον ραχιαίο προμετωπιαίο φλοιό, που είναι σημαντικός για τη λήψη αποφάσεων, τη μνήμη εργασίας και την κοινωνική γνώση. Συνολικά, αυτές οι νευρικές περιοχές μπορεί να αποτελούν τη βάση των πλεονεκτημάτων της διγλωσσίας και να λειτουργούν ως νευρωνικό απόθεμα που προστατεύει από τη γνωστική έκπτωση που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της γήρανσης. Σίγουρα, μια πιο πρόσφατη μελέτη Alladi et al. (2017), έχει δείξει ότι σε ορισμένες σχετικά σπάνιες μορφές άνοιας (Aphasic Frontotemporal Dementia, Pick’s Disease), η διγλωσσία δεν προστατεύει από την εμφάνιση συμπτωμάτων. Ωστόσο, για τις περισσότερες μορφές άνοιας η πρώιμη διγλωσσία που διατηρείται, έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση σημαντικών τμημάτων του εγκεφάλου και την καθυστέρηση της γνωστικής έκπτωσης στην τρίτη ηλικία, ανεξάρτητα από το εάν υπάρχουν ή όχι οι σχετικές παθολογίες της άνοιας, δηλαδή υπάρχει μια νευρική βάση για γνωστικό απόθεμα.
Ωστόσο, τέτοια ευρήματα δεν αφορούν απλώς την ποιότητα ζωής. Bialystok et al., 2004, που αναφέρεται στο Abutalebi et al. (2015) δείχνουν επίσης ότι η καθυστέρηση της έναρξης της γνωστικής έκπτωσης μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά οικονομικά οφέλη.
Ενώ τα πλεονεκτήματα της διγλωσσίας στην παιδική ηλικία και τα γηρατειά μπορούν τώρα να ληφθούν επίσης καλά, η διερεύνηση των δίγλωσσων πρακτικών στην ενήλικη ζωή μόλις τώρα υποβάλλεται σε παρόμοια αυστηρά τεστ. Οι Adamou and Shen (2017), εξετάζοντας τη Ρωμανοτουρκική εναλλαγή κωδικών στην ελληνική Θράκη, καταδεικνύουν ότι στην ενήλικη ζωή, σε κοινωνίες όπου η αλλαγή κώδικα (ή η εναλλαγή γλώσσας με πιο πρόσφατη ορολογία) είναι ένα τακτικό και αβαθμολόγητο περιστατικό, δεν υπάρχει κόστος επεξεργασίας. Από αυτό προκύπτει ότι η μελλοντική έρευνα πρέπει να εξετάσει τη χρήση και να λάβει υπόψη τις επικοινωνιακές συνήθειες της κοινότητας.
Υπάρχουν ακόμη πολλά που πρέπει να μάθουμε για τα σχετικά φαινόμενα σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Η πολυγλωσσία δεν γίνονται στο κενό. Στην πραγματικότητα, ακριβώς το αντίθετο γίνεται. Πραγματοποιούνται στις πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις ατόμων. Και έτσι σε αυτήν την ομιλία προσπάθησα να συνδέσω την αξία της πολυγλωσσίας στην Ελλάδα με πρόσφατα εμπειρικά ευρήματα από τη νευροψυχολογία που υποστηρίζουν τη βαλκανική σοφία των αιώνων, όπως λέγαμε. Ενώ ο παραδοσιακός πολιτισμός εξισώνει την πολυγλωσσία με τον πλούτο και την προσωπικότητα, και τα νευροψυχολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η πολυγλωσσία προάγει την υγεία, η σύνδεση μεταξύ των δύο είναι η σοφία της καλλιέργειας πολιτικών που θα υποστηρίξουν την ικανότητα πολυγλωσσίας σε πολιτισμούς όπου οι δυνατότητες συνεχίζουν να υπάρχουν, όπως η περίπτωση στην Ελλάδα όπως και αλλού στον κόσμο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Abutalebi, J., Guidi, L., Borsa, V. Canini, M., DellaRosa, P. A., Parris, B. A., et al. (2015). Bilingualism provides a neural reserve for aging populations. Neuropsychologia, 69, 201–210. Adamou, E. & Xingjia, R. S. (2017). There are no language switching costs when codeswitching is frequent. International Journal of Bilingualism 20, 1, 1–18 Alladia, S., Bakb, T. H., Shailajaa, M., Gollahallia, D. Rajana, A., Surampudic, B., et al. (2017). Bilingualism delays the onset of behavioral but not aphasic forms of frontotemporal dementia. Neuropsychologia 99, 207–212. Bialystock, E. & Viswanathan, M. (2009). Components of executive control with advantages for bilingual children in two cultures. Cognition, 112, 3, 494–500. Bialystock, E., Craik, F. I. M., Luk, G. (2008). Lexical access in bilinguals: Effects of vocabulary size and executive control. Journal of Neurolinguistics 21, 522–538. Bialystok, E. and Craik, F. I. M. (2010). Cognitive and Linguistic Processing in the Bilingual Mind. Current Directions in Psychological Science 19, 1, 19–23. Costa, A., Hernández, M., Costa-Faidella, J., Sebastián-Gallés, N. (2009). On the bilingual advantage in conflict processing: Now you see it, now you don’t. Cognition 113, 135–149.
Το πρώτο φόρουμ πραγματοποιήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2023. Παρατίθενται παρακάτω στοιχεία απο το φόρουμ αυτό.
Ομιλίες και συμπεράσματα από το 1ο Διεθνές Φόρουμ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα 2023 στην Θεσσαλονίκη
Μετά την πραγματοποίηση της ομολογουμένως επιτυχημένης συνάντησης στο 1ο Διεθνή Φόρουμ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα όπως αυτά προκύπτουν από τις διεθνείς Συνθήκες, παραθέτουμε εδώ κάποια σημεία των ομιλιών που ακούστηκαν στην διάρκεια των εργασιών του Φόρουμ.
Ειδικό θέμα του Φόρουμ φέτος ήταν τα δικαιώματα των Μειονοτήτων στην Ελλάδα, με αφορμή την 100η επέτειο της επικύρωσης, το έτος 1923, του Πρωτοκόλλου της Κοινωνίας των Εθνών για την Προστασία των Μειονοτήτων στην Ελλάδα.
Οι ομιλίες χαιρετισμού ξεκίνησαν με αυτήν του εκπρόσωπου της Ενωμένης Μακεδονικής Διασποράς (UMD) Meto Koloski ο οποίος, αφου χαιρέτισε και ευχαρίστησε όλους τους συμμετέχοντες στο Φόρουμ και ειδικά τους ομιλητές, μεταξύ άλλων είπε τα εξής:
“Είμαστε στην ευχάριστη θέση να υποστηρίξουμε αυτό που οραματιζόμαστε να γίνει μια ετήσια συγκέντρωση υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Φέτος, θα επικεντρωθούμε στο να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της βάσει των διεθνών συμφωνιών.
Κοιτάξτε γύρω σας και ακούστε γιατί χρειάζεται αυτό το συνέδριο. Υπάρχουν συνεπείς και ολοένα και πιο εξωφρενικές πράξεις διακρίσεων κατά των Μακεδόνων και τυχαίες διακρίσεις κατά των μειονοτήτων που συνεχίζονται για πάρα πολύ καιρό.
Όχι μόνο τεκμηριώνονται αυτά τα περιστατικά, αλλά και οι δράστες είναι περήφανοι που μοιράζονται την κακοποίηση και την κακοποίηση τους στο Διαδίκτυο. Ανέκδοτα, πολλά από τα μέλη μας μοιράζονται τραγικές περιπτώσεις όπου φοβούνται να γιορτάσουν τον δικό τους πολιτισμό ακριβώς επειδή η ελληνική κυβέρνηση αρνείται ότι υπάρχουν».
Η ΕMΔ φέρνει τον αγώνα για τα δικαιώματα των μειονοτήτων απευθείας στην Ελλάδα επί τόπου. Ο κόσμος πρέπει να μάθει πώς αντιμετωπίζει η Ελλάδα τις μειονότητες της, συμπεριλαμβανομένων των Μακεδόνων. Θα είμαστε αυτοί που θα αποκαλύψουμε την ιστορία ότι η Ελλάδα αρνείται την εθνική μας μακεδονική ταυτότητα.Πιστέψτε με όταν λέω ότι δουλεύουμε, με λίγη ειρωνεία, τη μέρα που τέτοια συνέδρια δεν θα χρειάζονται πλέον.”
Αμέσως μετά τον Πατέρα Νικόδημο, πήρε το λόγο, μέσω ιντερνετικής σύνδεσης ΖΟΟΜ, ο κύριος Σωτήρης Μπλέτσας, γνωστός ακτιβιστής για τα γλωσσικά δικαιώματα των Αρμάνων-Βλάχων της Ελλάδας και συγγραφέας βιβλίων για την κατάσταση αυτής της γλωσσικής μειονότητας.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Μπλέτσας δήλωσε:
“Η Βλάχικη Γλώσσα αποτελεί έναν πολιτιστικό και συνεπώς και εθνικό θησαυρό, με την έννοια πως αποτελεί μια πολιτιστική κορωνίδα, η διατήρηση και διάσωση της οποίας θα έπρεπε να αποτελεί μονόδρομο στις κρατικές επιλογές, λόγω της ανυπέρβλητης αξίας και των χαρακτηριστικών που μεταφέρει πάντα, τόσο ο προφορικός, όσο και ο γραπτός λόγος στο διάβα της Ιστορίας.
Οι Βλάχοι υπήρξαν μια ξεχωριστή γλωσσική κοινότητα στην Ελλάδα, με πλούσια και ζωντανή πολιτιστική κληρονομιά, της οποίας κουκούλι διατήρησης υπήρξε η μοναδική τους γλώσσα. Η βλάχικη γλώσσα είναι μια γλώσσα με ρίζες στη λατινική γλώσσα. Στο πέρασμα των αιώνων, αυτή η γλώσσα εξελίχτηκε και εμπλουτίστηκε με προσμίξεις από τα αρχαία και τα νέα ελληνικά και ανέπτυξε μοναδικά χαρακτηριστικά, μια ακόμα απόδειξη αν θέλετε της ομορφιάς και του πολιτισμού των Βλάχων.
Ωστόσο, η βλάχικη γλώσσα σταδιακά σβήνει περιερχόμενη στην αφάνεια, γεγονός που συνιστά μια τραγική απώλεια για την πολιτιστική πολυμορφία της Ελλάδας.
Όπως προ είπα το 1923, η Ελλάδα έκανε ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, θεσπίζοντας τον νόμο 311, όπου στο άρθρο 12 που υποσχόταν τοπική αυτονομία για τις βλάχικές κοινότητες σε σχολικά θέματα. Ο νόμος αυτός είχε στόχο να επιτρέψει στους βλαχόφωνους μαθητές να λάβουν εκπαίδευση στη μητρική τους γλώσσα και να καλλιεργήσουν την πολιτιστική τους ταυτότητα. Αν και αυτό ήταν πράγματι ένα αξιέπαινο βήμα, η υπόσχεση παρέμεινε ανεκπλήρωτη και ο νόμος δεν εφαρμόστηκε ποτέ, τουλάχιστον στην πληρότητα την οποία είχε νομοτεχνικά προβλέψει και σχεδιάσει με το νομοθετικό δημιούργημα του, ο εθνικός Νομοθέτης.
Οι Ατυχείς Συνέπειες της μη εφαρμογής της κείμενης το 2023 Νομοθεσίας:
Η αποτυχία εφαρμογής του νόμου του 1923 είχε βαθιές και διαρκείς συνέπειες για τις Βλαχικές κοινότητες στην Ελλάδα.
Ακολουθούν μερικά από τα ατυχή αποτελέσματα αυτής της στρατηγικής:
1. Απώλεια γλώσσας: Η πιο σημαντική συνέπεια είναι η ραγδαία παρακμή της βλάχικης γλώσσας. Χωρίς πρόσβαση στην εκπαίδευση στη μητρική τους γλώσσα, οι νεότερες γενιές Βλάχων αφομοιώθηκαν από την επικυριαρχία της ελληνικής γλώσσας –όπως εγκύκλια διδασκόταν- και το φαινότυπο ενός ελληνικού πολιτισμού, κενού πλούτου και εν πολλοίς περιεχομένου, αφήνοντας πίσω την γλωσσική και πολιτιστική τους κληρονομιά και ιδιαιτερότητα.
2. Διάβρωση της Πολιτιστικής Ταυτότητας: Η γλώσσα δεν είναι απλώς ένα μέσο επικοινωνίας, αλλά αποτελεί ζωτικό συστατικό της πολιτιστικής ταυτότητας κάποιου. Εξαιτίας ενός νόμου που δεν εφαρμόστηκε η βλάχικη πολιτιστική ταυτότητα αποδυνάμωσε την σύνδεσή των βλαχόφωνων με τη μοναδική τους κληρονομιά.
3. Μειωμένη πολιτιστική ποικιλομορφία: Ο πολιτισμός και η γλώσσα των Βλάχων ήταν μια πολύτιμη προσθήκη στο πολιτιστικό μωσαϊκό της Ελλάδας. Η απώλεια της βλάχικης γλώσσας, αντιπροσωπεύει μείωση της ποικιλομορφίας των πολιτισμών και των γλωσσών εντός της χώρας.
4. Απομόνωση και Περιθωριοποίηση: Η έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση στη μητρική τους γλώσσα, απομόνωσε κατ’ αρχάς και συμπίεσε εν συνεχεία τις βλαχικές κοινότητες, με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση τους στην ελληνική κοινωνία. Έτσι περιόρισε έως εξαφανίσεως τις ευκαιρίες τους για γλωσσική πρόοδο και συμμετοχή δια της μητρικής γλώσσας τους, στην ευρύτερη κοινωνική ζωή της χώρας.
5. Το σημαντικότερο όλων υπήρξε η εμπλοκή του ρουμανικού καθεστώτος στα ελληνικά πράγματα. Κατά τον μεσοπόλεμο, αλλά και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ρουμανία, προσβλέποντας στην ρευστότητα των συνόρων και στην κινητικότητα των πληθυσμών, που προκαλούσαν οι πολεμικές συρράξεις, μα και βλέποντας την απροθυμία του ελληνικού κράτους να εφαρμόσει τον ίδιο του τον Νόμο, επιχείρησε να προσεταιριστεί τις βλάχικες κοινότητες της ελληνικής επικράτειας, ποντάροντας στο γεγονός των ομοιοτήτων ανάμεσα στις δύο γλώσσες (δηλ. της Ρουμάνικης και της Βλάχικης). Ίδρυσε σχολεία εκμάθησης της «γλώσσας» και όσοι Βλάχοι ενεπλάκησαν σε αυτό χαρακτηρίστηκαν ΄΄ρουμανίζοντες΄΄, προδότες και ανθέλληνες, ως αντίδραση από πλευράς του ελληνικού Κράτους. Όσοι Βλάχοι δεν άντεξαν την ΄΄ρετσινιά΄΄ αλλά και τους διωγμούς, που σε ορισμένες περιπτώσεις επακολούθησαν, αναγκάστηκαν να διαφύγουν στην Ρουμανία που φυσικά είχε κάθε λόγο (εξυπηρετώντας τα δικά της εθνικά συμφέροντα) να τους υποδεχτεί ως δήθεν πατρίδα τους. Με αυτό τον τρόπο οι Ρουμάνοι πέτυχαν τον στόχο τους και το ελληνικό κράτος έχασε ένα σημαντικότατο κομμάτι του πληθυσμού αλλά και μια ευκαιρία να αποφύγει άλλον έναν εθνικό διχασμό (βλ. «Βλάχικο Κράτος της Πίνδου»). Είναι πολύ πιθανό πως η διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της βλάχικης γλωσσικής κοινότητας στην Ελλάδα (και με τον προαναφερόμενο Νόμο του 2023), δεν θα επέτρεπε και σε κάθε περίπτωση θα περιόριζε εν τοις πράγμασι τις παρεμβάσεις του ρουμάνικου καθεστώτος στη χώρα μας.”
Η επόμενη ομιλήτρια ήταν η Ευγενία Νατσουλίδου, ιδρυτικό μέλος της ΑΜΚΕ “Κρστε Μισιρκοβ”, η οποία μίλησε για την εθνική και γλωσσική Μακεδονική μειονότητα στην Ελλάδα:
“H ΑΜΚΕ Μακεδονική Κίνηση για την Προώθηση της Μητρικής Γλώσσας – Κρστε Μισίρκοβ” που βασικό σκοπό έχει την διάσωση και διάδοση της μακεδονικής γλώσσας στην Ελλάδα, μια γλώσσα που σε πολλές περιοχές της ελληνικής Μακεδονίας πριν 100 χρόνια ήταν πλειοψηφική ενώ σήμερα κοντεύει να εξαφανιστεί.
Την ανάγκη της Προστασίας των Μειονοτήτων, όπως προέκυψε στην Κοινωνία των Εθνών μετά το τέλος του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου λόγω των ανακατατάξεων των συνόρων των παλιών και νέων κρατών, προσπάθησαν τα κράτη να την λύσουν με κάποιες συνθήκες οι οποίες είχαν ως στόχο την ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία των πληθυσμών των οποίων τα χαρακτηριστικά φυλής, γλώσσας θρησκείας διέφεραν από αυτά της πληθυσμιακής πλειονότητας ενός κράτους.
Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός δύο πράγματα θεωρούνται ως ιδιαίτερα αναγκαία, και έχουν διαμορφώσει το αντικείμενο των διατάξεων σε αυτές τις συνθήκες.
Το πρώτο είναι η εξασφάλιση στους πολίτες που ανήκουν σε εθνικές, θρησκευτικές ή γλωσσικές μειονότητες ότι θα αντιμετωπιστούν στη βάση μιας τέλειας ισότητας με τους άλλους πολίτες του Κράτους.
Το δεύτερο είναι η εξασφάλιση, για τα μειονοτικά χαρακτηριστικά, κατάλληλων μέσων για τη διατήρηση των πολιτιστικών τους ιδιαιτεροτήτων, των παραδόσεων τους και των εθνικών χαρακτηριστικών τους.
Αυτά τα δυο προαπαιτούμενα είναι στενά αλληλοσυνδεόμενα, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ισότητα μεταξύ πλειονότητας και μειονότητας αν η τελευταία στερούνταν τα βασικά στοιχεία της και αναγκαζόταν να απαρνηθεί αυτά που αποτελούν την ουσία της ύπαρξης ως μειονότητας.” Και συνέχισε:
“Η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να σταματήσει να καυχιέται ότι σέβεται το Διεθνές Δίκαιο, ότι είναι μια δημοκρατική χώρα με Σύνταγμα που απαγορεύει διακρίσεις και σέβεται το κράτος δικαίου. Δεν είναι έτσι. Στην Ελλάδα σήμερα, Μακεδονικός σύλλογος δεν μπορεί να εγγραφεί στο Μητρώο των Πολιτιστικών φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού ως νόμιμος φορέας γιατι μερίδα του λαού που αποτελείται από μισαλλόδοξους πολίτες αντιδρά, μέχρι και βίαια κάποιες φορές. Η κυβέρνηση όμως θεωρεί ότι αυτός είναι λόγος να τιμωρούνται οι μειονότητες και όχι οι μισαλλόδοξοι και οι ρατσιστές εθνικιστές.Είναι υποχρέωση της κάθε κυβέρνησης να εξαλείψει με κάθε τρόπο αυτές τις εκφράσεις μισαλλοδοξίας Ελλήνων πολιτών, και όχι να υπακούει και να τους επιβραβεύει εφαρμόζοντας ακριβώς αυτές τις απαράδεκτες και παράνομες απαιτήσεις τους. Αυτό υποδηλώνει ότι το κράτος υποστηρίζει τις διακρίσεις, τον αποκλεισμό, την ανισότητα και την περιθωριοποίηση των μειονοτήτων.
Εύχομαι σύντομα στην Ελλάδα να υπάρξουν οι αλλαγές που θα κανουν τις μειονότητες της χώρας μας να ζουν και να αναπτύσσουν ελεύθερα τον πολιτισμό τους. Ο οραματιστής Γκοτσε Ντελτσεφ, Μακεδόνας διαφωτιστής και αγωνιστής της ελευθερίας, εθνικός μας ήρωας του 19ου αιώνα, είχε πει το εξής «Κατανοώ τον κόσμο αποκλειστικά ως πεδίο πολιτιστικού ανταγωνισμού μεταξύ των εθνών». Διαφωνεί κανείς?”
Η μνεία για τις μειονότητες, χωρίς να τις κατονομάζει, που υπάρχει στον ΧΑΡΤΗ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ του 2012, είναι τόσο ασαφής που καταντάει γελοιότητα. Στο Άρθρο 22 -Πολιτιστική, θρησκευτική και γλωσσική πολυμορφία- , αναφέρεται ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ δεσμεύονται να σεβαστούν όχι της μειονότητες αλλά την διαφορετικότητα. Δηλαδή, αυτό γράφει: “Η Ένωση σέβεται την πολιτιστική, θρησκευτική και γλωσσική πολυμορφία”. Τίποτα άλλο. Ούτε πως, ούτε πότε, ούτε που, θα γίνει αυτό.
Οι μειονότητες που προσφεύγουν στα όργανα της ΕΕ για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στις χώρες τους, βρίσκουν, φυσικά, έναν αδιαπέραστο τοίχο. Η απάντηση είναι πλέον copy – paste (αντιγραφή επικόλληση), ίδια για όλους, όταν κάποια μειονότητα καταγγείλει διάκριση η ακόμα και άρνηση ενός κράτους μέλους να εγκρίνει δραστηρίοτητες κάποιας μειονότητας – “Η υπόθεση σας δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της ΕΕ αλλά είναι ζήτημα που αφορά στην αρμοδιότητα κάθε κράτους-μέλους.”
Φωτογραφιες ομιλιας J. Haggman
Η επόμενη ομιλία ήταν αυτή του κ. Αχμέτ Καρά, δικηγόρος στην Ξάνθη και πολύ ενεργό μέλος της Τουρκικής κοινότητας στην Δυτική Θράκη. Ο λόγος του ήταν πολύ καταρτισμένος και, ως δικηγόρος, μας διαφώτισε για την Τουρκική μειονότητα, που στη συντριπτική της πλειοψηφία αυτοπροσδιορίζεται σαν εθνική αλλά οι κυβερνήσεις τις Ελλάδας όχι μόνο δεν την αναγνωρίζουν σαν τέτοια αλλά οι τρικλοποδιές δεν σταματάνε.
Ο Αχμέτ Καρά αναφέρθηκε στην Συνθήκη της Λωζάνης που δεν την υπέγραψε η Τουρκική Δημοκρατία, η οποία συστάθηκε λίγους μήνες μετά την υπογραφή, και ότι η λέξη μουσουλμανική για την μειονότητα δεν είναι αποδεκτή από το τουρκικό κράτος. Επιπλέον, αφου ισχύει το δικαίωμα του εθνοτικού/εθνικού αυτοπροσδιορισμού των Ρωμιών στην Τουρκία, που προστατεύονται από την Συνθηκη της Λωζανης, γιατι η Ελλάδα αρνείται τον ελεύθερο εθνικό αυτοπροσδιορισμό των Τούρκων της Δ. Θράκης; Eίναι ένα ανεξήγητο μυστήριο.
Αναφέρθηκε στο γεγονός ότι το ελληνικό Κράτος και το Υπουργείο Παιδείας κλείνουν μειονοτικά σχολεία με την δικαιολογία ελλείψεως μαθητών, αλλά τα μειονοτικά σχολεία εμπίπτουν σε άλλο νομοθετικό πλαίσιο και όχι σε αυτό των δημόσιων σχολείων στην επικράτεια. Ανέφερε επίσης ότι σε όλη την Θράκη δεν λειτουργεί μειονοτικό νηπιαγωγείο με αποτέλεσμα τα νήπια να μην έχουν την κατάλληλη εκπαίδευση στην διγλωσσία που θα τα βοηθήσει να μπουν προετοιμασμένα στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία. Υποστήριξε ακόμη ότι ιδιώτες έχουν στραφεί δικαστικά στο αίτημα να δημιουργηθεί ιδιωτικό μειονοτικό νηπιαγωγείο κι ότι η εκδίκαση της υπόθεσης αναμένεται σύντομα. Πρόσφατα, υπήρξε άλλη μια απόφαση για το μειονοτικό Γυμνάσιο – Λύκειο της Ξάνθης με την οποία απαγορεύτηκε η χρήση αιθουσών που μέχρι πέρυσι λειτουργούσαν, με αποτέλεσμα τα παιδιά να αναγκάζονται να κανουν μαθήματα σε βάρδιες, λόγω έλλειψης αιθουσών.
Όλα αυτά είναι τακτικές από το κράτος που σκοπό έχουν να απογοητεύσουν τους γονείς της μειονότητας και να τους αναγκάσουν να στείλουν τα παιδιά τους σε δημοσία σχολεία όπου, όμως, δεν υπάρχει εκπαίδευση στην τουρκική γλώσσα.
Μίλησε επίσης για τα προβλήματα και τα εμπόδια που οι κυβερνήσεις της Ελλάδας εδώ και πολλά χρόνια βάζουν και στα θρησκευτικά δικαιώματα τους, με διορισμένους μουφτήδες από το κράτος και με παράνομη αρπαγή των βακουφιών. Όλα αυτά συμβαίνουν μετά την πτώση της χούντας και με την μεταπολίτευση, η οποία, όπως φαίνεται, δεν έφτασε ποτέ μέχρι την Δ. Θράκη.
Στην συνέχεια έκανε εκτενή λόγο για την «Τουρκική Ένωση Ξάνθης» που με αποφάσεις ελληνικών δικαστηρίων κρίθηκε μη νόμιμη η λειτουργία της, λέγοντας ότι τον προσεχή Δεκέμβριο αναμένεται και πάλι να συζητηθεί το θέμα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μαζί με άλλες υποθέσεις που αφορούν έναν σύλλογο με την επωνυμία «Τούρκων Γυναικών Ροδόπης» και έναν ακόμα που αφορά την νεολαία. Επίσης, επισήμανε ότι η “Τουρκική Ένωση Ξάνθης” λειτούργησε αδιάκοπα από το 1927 μέχρι το 1987 χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Η αφαίρεση ιθαγένειας από πολλούς μειονοτικούς πολίτες της Ελλάδας με το άρθρο 19 του νόμου περί ιθαγένειας είναι επίσης ένα μεγάλο πρόβλημα της Τουρκικής μειονότητας, όπως και της Μακεδονικής. Ο νόμος αυτός καταργήθηκε μεν αλλά οι ολέθριες συνέπειες στους ανθρώπους που υπέστησαν αυτή την αδικία δεν αποκαταστάθηκαν ποτέ, ούτε μπορούν να επαναφέρουν, μέχρι σήμερα, την ελληνική ιθαγένειας τους.
Μια ακόμα παρατήρηση του Αχμέτ Καρά ήταν η περίπτωση του 3% κατώφλι πανελλαδικά (και όχι τοπικά όπως θα μπορούσε να είναι) στις εκλογές, που δεν δίνει καμία δυνατότητα εκλογής σε ανεξάρτητους βουλευτές και σε μειονοτικά κόμματα να εκλέξουν τους εκπροσώπους τους στην Βουλή των Ελλήνων.
Ο Παναγιώτης Δημητράς στην ομιλία του εστίασε στις δίκες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με το οποίο ασχολείται πολλά χρόνια με κάποιες πραγματικά αξιόλογες επιτυχίες. Αλλά, όσον αφορά τις μειονότητες στην Ελλάδα ομολογεί ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο στην ΕΕ και στο Συμβούλιο της Ευρώπης να προχωρήσουν ζητήματα που αφορούν σε αυτές. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η άρνηση κάποιον κρατών, όπως η Ελλάδα, να εφαρμόσουν τις δικαστικές αποφάσεις που δικαιώνουν τα θύματα διακρίσεων και αδικιών που το κράτος επιβάλλει σε αυτά, όταν πρόκειται για μελή μειονοτήτων. Η τιμωρία σε αυτά τα κράτη περιορίζεται στην πληρωμή μιας αποζημίωση για τα θύματα, αλλά όχι σε υποχρέωση της εφαρμογής των δικαστικών αποφάσεων με κάποια ποινή. Από εκεί και μετά, τίποτα δεν αλλάζει και οι αδικίες συνεχίζονται, ειδικά σε ότι αφορά τις μειονότητες.Η άρνηση της Ελλάδας να εγγράφονται μειονοτικοί σύλλογοι και σωματεία, όπως είναι η “Τουρκικη Ενωση Ξανθης” και άλλα, οπως, επισης, η ¨Στέγη Μακεδονικού Πολιτισμού”, και η δυνατότητα που δίνει ο νόμος για την διαγραφεί αυτών απο τα ελληνικά δικαστήρια, ανάγκασε το Συμβούλιο της Ευρώπης να προτείνει αλλαγή στον τρόπο εγγραφής τους με πιο απλή διαδικασία και όχι με δικαστική απόφαση. Ο Παναγιώτης Δημητράς, σε αυτό το σημείο, έκανε το παράδειγμα της ΑΜΚΕ που έχει ακριβώς την ίδια νομική ισχύ όπως και οι σύλλογοι, αλλά η ίδρυση της είναι πολύ απλή και ο μόνος κρατικός φορέας που την ελέγχει είναι η Εφορία. Για να επιβεβαιώσει αυτόν τον ισχυρισμό, μίλησε για την περίπτωση της ΑΜΚΕ “Κρστε Μισίρκοβ” η οποία λειτουργεί χρόνια τώρα ανεμπόδιστα και φέρει όποιο μακεδονικό όνομα επέλεξε – και σε μετάφραση – χωρίς πρόβλημα.
Ο Μακεδόνας εκπρόσωπος των “Παιδιών Προσφύγων” του ελληνικού εμφυλίου πολέμου και των συλλόγων τους στην Βόρεια Μακεδονία, Trajce Dimkov, μίλησε για τα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είπε, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
“Σχετικά με τη σημερινή συνάντηση, για τις διεθνείς συμφωνίες για τα δικαιώματα των μειονοτήτων θα πω ότι εμείς ως Μακεδόνες δεν ζητάμε τίποτα περισσότερο από το να γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα μας. Γι’ αυτό, σήμερα, εγώ ως Trajco Dimkov που έχει ρίζες από αυτό το μέρος της Μακεδονίας όπως, επίσης, οι γονείς μου, ο Stojan Dimkov και η Marija Nikolova που κατάγονται από το Pozarsko Aegean Macedonia, το σημερινό Λουτράκι Αλμωπίας, θα ήθελα να πω με δυνατή φωνή ότι η Δημοκρατία της Μακεδονίας και οι Μακεδόνες χρειάζονται υποστήριξη.Απαιτώ τη μεγαλύτερη υποστήριξη απο τους Μακεδόνες, για να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας σε όλα τα μέρη του κόσμου και μετά να ζητήσουμε από τους άλλους να μας στηρίξουν στις προσπάθειές μας.
Σήμερα, η ομιλία που πρόκειται να κάνω αφορά τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα για τους Μακεδόνες που μας αξίζουν. Κατά καιρούς, τα δικαιώματά μας ορίζονται ως απλά προνόμια, αλλά θα συμφωνήσω με αυτήν την αντίληψη ότι τα δικαιώματά μας περιγράφονται ως κάτι περισσότερο από βασικά προνόμια. Με πιο απλά λόγια, το δικαίωμα των θεμελιωδών δικαιωμάτων που απονέμονται σε κάθε άτομο ονομάζονται ανθρώπινα δικαιώματα. Γεννιόμαστε με αυτά τα δικαιώματα που υπάρχουν μέχρι το θάνατό μας. Όλοι οι άνθρωποι που επιβιώνουν σε αυτόν τον πλανήτη έχουν αυτά τα δικαιώματα. Αυτά τα δικαιώματα αποδεικνύονται ως αποτελεσματικά για όλους, ανεξάρτητα από το ποιοι είναι ή από πού προέρχονται ή πώς επιλέγουν να ζήσουν. Ο λόγος για τον οποίο διαμορφώνονται αυτά τα δικαιώματα είναι για την προστασία απο οποιουδήποτε θέλει να βλάψει ή να παραβιάσει κάποιον. Αυτά τα ανθρώπινα δικαιώματα δίνουν στους ανθρώπους την ελευθερία να ζουν και να εκφράζονται όπως θέλουν. Όλοι τα αξίζουν, και εμείς ως Μακεδόνες αξίζουμε να είμαστε ο εαυτός μας, και αυτό υποστηρίζεται από τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αυτό είναι καθήκον όλων των κυβερνήσεων στον κόσμο (το ίδιο πρέπει να ισχύει για τη Βουλγαρία και την Ελλάδα) που οι ίδιες εφαρμόζουν τα διεθνή ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό είναι καθήκον όλων των κυβερνήσεων στον κόσμο να προστατεύουν και να προωθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα εμποδίζοντας αυτές τις παραβιάσεις από τους αξιωματούχους και επίσης τιμωρώντας τους παραβάτες. Επιπλέον, δημιουργώντας τρόπους για να ζητήσει βοήθεια ο πολίτης για την καταπάτηση των δικαιωμάτων του. Αυτό είναι από μόνο του μια παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εάν μια χώρα αποτύχει να κάνει οποιοδήποτε βήμα εναντίον αυτού.
Κατόπιν αυτού, θα ήθελα να εξηγήσω ότι η Συμφωνία των Πρεσπών που επιτεύχθηκε το 2018 μεταξύ της Δημοκρατίας της Μακεδονίας και της Ελλάδας θεσπίζεται αδιαφανώς και είναι απαράδεκτη για την πλειοψηφία των Μακεδόνων πολιτών.
Σχετικά με το οικουμενικό δικαίωμα των μειονοτήτων, που είναι η γλώσσα, θα εξηγήσω ότι το δικαίωμα να μιλάμε τη γλώσσα μας είναι ένα από τα σημαντικότερα δικαιώματα.
Δυστυχώς, σήμερα δύο κράτη μέλη της ΕΕ δεν αναγνωρίζουν τη μακεδονική γλώσσα, η Ελλάδα και η Βουλγαρία, και η μακεδονική μειονότητα δεν έχει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα της εκπαίδευσης στη μητρική της γλώσσα.
Αξιότιμοι προσκεκλημένοι,
Στο τέλος, θέλω να τελειώσω με δύο αποσπάσματα, πρώτα από την αυτοβιογραφία της μητέρας μου Marija Dimkova (Nikolova):
“Μια τέτοια συγκέντρωση αδικιών και εξευτελισμών δείχνει μόνο ότι η ιστορία απέναντι στους Μακεδόνες είναι μητριά και όχι μάνα. Κατά καιρούς ακούγοντας τις μαρτυρίες των Μακεδόνων από το αιγαιοπελαγίτικο μέρος της Μακεδονίας σταματάει κανείς και αναρωτιέται:
“ΓΙΑΤΙ ΤΟΣΕΣ ΑΔΙΚΙΕΣ ΣΕ ΚΑΛΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ;”
και το δεύτερο για τη μακεδονική γλώσσα από τον Ιρλανδό ποιητή και νομπελίστα Seamus Heaney
«Αυτό που ξέρω για το μακεδονικό πνεύμα είναι ότι υπάρχει η μακεδονική ικανότητα να είναι πάντα στραμμένο στο φως…και να τραγουδά το τραγούδι του μέλλοντος».
Σήμερα, μετά από αυτά τα οραματικά λόγια που ειπώθηκαν στην όχθη της λίμνης Οχρίδας, εμείς και τα παιδιά μας ζούμε το μέλλον για το οποίο μίλησε ο Heaney. Αλλά και πέρα από αυτό.
Ελπίζω αυτά τα παρακινητικά αποσπάσματα για τη ζωή να μας περάσουν από τις πιο δύσκολες στιγμές και να σας διδάξουν να συνεχίσετε και να παλεύετε για τη Δημοκρατία της Μακεδονίας και για όλους τους Μακεδόνες γιατί υπάρχει πάντα φως στο τέλος του τούνελ, ακόμα κι αν το βρείτε αργότερα και όχι νωρίτερα.
Και τέλος, θα το πω αυτό, εμείς οι Μακεδόνες από όλα τα μέρη της Μακεδονίας, Αιγαίο, Πιρίν, και Πρέσπα, είμαστε ο ίδιος λαός.”
Ο προτελευταίος ομιλητής ήταν ο κ. Cor van der Meer, από την Ολλανδική Φρισλάνδη. Εργάζεται ως project manager για την Fryske Akademy στο Leeuwarden (Friesland, Ολλανδία) και είναι μέλος της διοικητικής ομάδας. Είναι επικεφαλής του Mercator Research Center on Multilingualism and Language Learning, η οποία είναι μια πλατφόρμα για τις περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες στηνην Ευρώπη, υπηρετώντας τη γλωσσική πολυμορφία.
Είναι ειδικός στους τομείς της πολυγλωσσίας, των περιφερειακων και των μειονοτηκών
γλωσσών και της εκμάθησης γλωσσών. Όλα αυτά τα χρόνια υπηρέτησε ως μελος σε διοικητικά συμβούλια πολλών διεθνών οργανισμών, παρουσιάζοντας τη δουλειά του σε συνέδρια και σεμινάρια, στην Ευρώπη και όχι μόνο.
Μας μίλησε για την κατάσταση της Φριζικης γλώσσας και τις προσπάθειες που γίνονται από την τοπική κυβέρνηση για την διατήρηση αυτής της γλώσσας και των 2 διαλέκτων της εντός της επικράτειας της Ολλανδίας.
Η Φριζική γλώσσα ομιλείται στην επαρχία Fryslân στο βόρειο τμήμα της Ολλανδίας. Η επαρχία κατοικείται από περίπου 650.000 κατοίκους και περίπου οι μισοί από αυτούς μπορούν να θεωρηθούν ως πρώτης γλώσσας ή μητρικής γλώσσας ομιλητές της Φριζικής. Το δέντρο της γλώσσας της Φριζίας έχει τρία παρακλάδια, η ποικιλία Δυτικής Φριζίας, η Ανατολική ή Σατερφριζία ποικιλία, και η ποικιλία βόρειων Φριζίων, οι δύο τελευταίες ποικιλίες είναι γερμανικες. Η Φριζική γλώσσα ανήκει στην οικογένεια των Γερμανικών Γλώσσες. Στην επαρχία Fryslân ομιλούνται επίσης αρκετές διάλεκτοι σε διάφορα μέρη της επαρχίας. Τα Φριζικά και τα Ολλανδικά μιλιούνται στην επαρχία Fryslân, όπου τα ολλανδικά ως επίσημη εθνική γλώσσα έχουν το υψηλότερο κύρος.
Η Φριζική έχει επίσημο καθεστώς στην Ολλανδία ως δεύτερη επίσημη γλώσσα του κράτους. Εκτός από τομείς όπως το δικαστικό σώμα, τη δημόσια διοίκηση, ραδιόφωνο και τηλεόραση, η Φριζική γλώσσα μπορεί επίσης να χρησιμοποιείται εντός της επαρχίας για εκπαίδευση.
Ο ρόλος της Φριζικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση χρονολογείται από το 1907 όταν η επαρχιακή κυβέρνηση πρόσφερε μια επιχορήγηση για την υποστήριξη των μαθημάτων στα Φριζικά μετά το κανονικό σχολικό ωράριο. Η Φριζική διδάσκονταν τότε ως εξωσχολικό θέμα. Το 1950, εννέα δημοτικά σχολεία άρχισαν να πειραματίζονται με την δίγλωσση εκπαίδευση και το 1955 τα δίγλωσσα σχολεία απέκτησαν νομική βάση. Η Φριζική έγινε προαιρετικό μάθημα σε όλα τα δημοτικά σχολεία και η χρήση της Φριζικής ως μέσο διδασκαλίας επιτρεπόταν στις κατώτερες τάξεις.
Το 1959 ο αριθμός των δίγλωσσων σχολείων είχε ανέλθει σε 47. Από το 1980 η Φριζική
διδάσκεται σε όλα τα δημοτικά σχολεία, δημόσια και ιδιωτικά.
Η γλωσσική πολιτική στη Φρισλανδία είναι η διατήρηση. Τα δυτικά φριζικά είναι υποχρεωτικό μάθημα στη Φρισλανδία σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των περιοχών που μιλάνε φριζικά. Τα δίγλωσσα (ολλανδικά-φριζικά) και τρίγλωσσα (ολλανδικά-αγγλικά-φριζικα) σχολεία στην επαρχία της Φρισλάνδης χρησιμοποιούν τα δυτικά φριζικά ως γλώσσα διδασκαλίας σε ορισμένα μαθήματα, εκτός από τα ολλανδικά στα περισσότερα άλλα μαθήματα και παράλληλα με τα αγγλικά. Η επαρχία προωθεί επίσης ένα ευρύ φάσμα τέχνης και ψυχαγωγίας στα φριζικά.
Στα αγγλικά, αλλά θα μεταφραστεί και στα ελληνικά: V. Friedman speech
Τα κύρια συμπεράσματα και οι εκκλήσεις από τη διάσκεψη περιελάμβαναν:
Νομικά πλαίσια και προστασία: Οι χώρες πρέπει να δημιουργήσουν ισχυρά νομικά πλαίσια που να αναγνωρίζουν και να προστατεύουν ρητά τα δικαιώματα των μειονοτικών ομάδων. Αυτό περιλαμβάνει νόμους και κανονισμούς που απαγορεύουν τις διακρίσεις, προστατεύουν τα γλωσσικά και πολιτιστικά δικαιώματα και διασφαλίζουν ίση πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση και τις δημόσιες υπηρεσίες για όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από το εθνικό, θρησκευτικό ή πολιτιστικό τους υπόβαθρο.
Προώθηση της διαφορετικότητας και της ένταξης: Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προωθούν ενεργά τη διαφορετικότητα και την ένταξη ενθαρρύνοντας τον διαπολιτισμικό διάλογο, υποστηρίζοντας μειονοτικές πολιτιστικές εκδηλώσεις και ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή στη δημόσια ζωή. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα σπουδών πρέπει να αντικατοπτρίζουν την ποικιλομορφία της χώρας και πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την αντιμετώπιση στερεοτύπων και προκαταλήψεων που μπορούν να οδηγήσουν σε διακρίσεις.
Διεθνή πρότυπα και παρακολούθηση: Οι χώρες θα πρέπει να τηρούν τα διεθνή πρότυπα και τις συνθήκες που σχετίζονται με τα δικαιώματα των μειονοτήτων, όπως η Διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε εθνικές ή εθνοτικές, θρησκευτικές και γλωσσικές μειονότητες. Επιπλέον, θα πρέπει να επιτρέπεται σε ανεξάρτητους φορείς παρακολούθησης και μη κυβερνητικές οργανώσεις να αξιολογούν την απόδοση της κυβέρνησης στην προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, διασφαλίζοντας τη λογοδοσία και τη διαφάνεια σε αυτές τις προσπάθειες.
Επιπλέον, όσα αφορούν στις μειονότητες στην Ελλάδα, το τελικό συμπέρασμα ήταν ότι ούτε οι διεθνείς οργανισμοί, ούτε τα διεθνή δικαστήρια μπορούν να λύσουν τα προβλήματα των μειονοτήτων στην Ελλάδα (απόδειξη είναι το από 100 χρόνια επικυρωμένο Πρωτόκολλο για την Προστασία των Μειονοτήτων στην Ελλάδα που δεν εφαρμόστηκε ποτέ, ούτε έχει σκοπό η Ελλάδα να το εφαρμόσει – έχουν κατατεθεί αιτήματα γι’ αυτό), ο μόνος τρόπος που μένει είναι η συνεργασία όλων των μειονοτήτων για αφύπνιση και ευαισθητοποίηση των Ελλήνων και ξένων πολιτών για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αυτές οι μειονότητες στην χώρα μας, με ενημέρωση μέσω διαδικτύου, με ημερίδες, με εκδηλώσεις, με εξωστρέφεια εκ μέρους των μειονοτικών κοινοτήτων, ώστε να είναι ορατές στον πολύ κόσμο, αυτές και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Απόσπασμα απο την ομιλία του Αρχιμανδρίτη Νικόδημο Τσαρκνιά και διαχειριστή της ΑΜΚΕ “Κρστε Μισίρκοβ”
Στα λαδάδικα
