Ποιο το μέλλον της λεγόμενης αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας; Θα πρέπει οι δημοσιογράφοι να φοβούνται τη σπάθα της δικαιοσύνης;  Εδώ και έντεκα χρόνια, δηλαδή 4.000 μέρες και νύχτες,  ο Τζούλιαν Ασάνζ, ο ιδρυτής της πλατφόρμας αποκαλύψεων Wikileaks, βρίσκεται στη φυλακή. Τα τελευταία τρία γενέθλιά του μάλιστα τα πέρασε σε φυλακή υψίστης ασφαλείας, που λόγω των σκληρών συνθηκών κράτησης έχει χαρακτηριστεί ως βρετανική εκδοχή του Γκουαντάναμο. Αιτήματα αποφυλάκισης ή μετατροπής της ποινής σε κατ’ οίκον περιορισμό έχουν απορριφθεί. Έτσι, ο δημοσιογράφος χωρίς να του έχει ακόμη αποδοθεί ποινή, περιμένει πίσω από τα σίδερα της φυλακής, εάν η Βρετανία θα τον εκδώσει στις ΗΠΑ. Εκεί λόγω των αποκαλύψεών του τον περιμένει ειρκτή 175 χρόνων. Το «έγκλημά» του ήταν ότι ξεσκέπασε μεταξύ άλλων τις αγριότητες των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και το Ιράκ και τα σοβαρά εγκλήματα πολέμου, για τα οποία κανείς δεν έχει αναλάβει την ευθύνη μέχρι τώρα.

Δικαιοσύνη δύο μέτρων και δύο σταθμών

Μια από τις διαμαρτυρίες για την απελευθέρωση του Ασάνζ

Στις 4 Ιανουαρίου δικαστήριο του Λονδίνου σε πρωτόδικη απόφαση απέρριψε την έκδοσή του στις ΗΠΑ, απόφαση που προκάλεσε εν πρώτοις ανακούφιση. Αλλά δεν διήρκεσε πολύ. Στο αιτιολογικό της απόφασης αναφέρεται ότι η δικαστής απέρριψε την έκδοση για ανθρωπιστικούς λόγους, διότι τον Ασάνζ περίμεναν στις ΗΠΑ απάνθρωπες συνθήκεςκράτησης. «Δεν απέρριψε την ουσία των λόγων για έκδοση, ούτε καν τις αμφισβήτησε» είπε στην DW η Μάργκιτ Στουμπ, βουλευτής των Πρασίνων. Γι αυτό η απειλή έκδοσης υπάρχει, εάν οι ΗΠΑ αποδείξουν ότι οι συνθήκες κράτησης θα είναι τέτοιες που θα διασφαλιστεί η υγεία του Ασάνζ και συνεπώς και η ζωή του». Περί αυτού λοιπόν πρόκειται σήμερα στο εφετείο. Οι ΗΠΑ θέλουν να εφεσιβάλουν την απόφαση του περασμένου Ιανουαρίου. Τρία από τα πέντε επιχειρήματα που επικαλούνται έχουν ήδη γίνει αποδεκτά από τους δικαστές. Στην πρώτη ακροαματική διαδικασία το High Court του Λονδίνου εξετάζει σήμερα τα τελευταία δύο επιχειρήματα. Η ειρωνεία της τύχης είναι ότι οι δικαστές του Εφετείου έκαναν δεκτή την έφεση των ΗΠΑ μόνο μερικές ημέρες μετά την αποκάλυψη του κυρίου μάρτυρα κατηγορίας, του Ισλανδού Σίγκουρντουρ Ίνγκι Θόρνταρσον, ότι οι κατηγορίες του κατά του Ασάνζ ήταν ψευδείς και ότι του είχαν υποσχεθεί ατιμωρησία και χρήματα.

Ο Κρίστιαν Μιρ, επικεφαλής Γερμανίας των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RoG), υποστηρίζει ότι το βρετανικό σύστημα δικαιοσύνης έχει χάσει το κύρος του με αυτήν την δίκη. Θα προχωρήσει η διαδικασία ενώπιον του εφετείου καλύτερα; Η διευθύντρια Βρετανίας των RoG Ρεβέκα Βίνσεντ έγραψε τη Δευτέρα 09.08 στο Twitter. «Το είπα και το ξαναλέω: Δεν αντιμετώπισα ποτέ στο παρελθόν μεγαλύτερη δυσκολία πρόσβασης σε δίκη από ότι σε αυτήν του Ασάνζ». Ο Κρίστιαν Μιρ είναι πεπεισμένος ότι πρόκειται για πολιτικά υποκινούμενη δίκη και ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να την σταματήσουν. Μετά τον Μπάρακ Ομπάμα και τον Ντόναλντ Τραμ, ο Τζο Μπάιντεν είναι ο τρίτος Αμερικανός πρόεδρος που δεν εισακούει τις εκκλήσεις για διακοπή της δίκης. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για καταστροφικό μήνυμα σε δημοσιογράφους της αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας. «Όποιος δουλεύει σε αυτό το κομμάτι δημοσιογραφίας, θα πρέπει να φοβάται, να αισθάνεται απειλούμενος από μια δημοκρατικά νομιμοποιημένη κρατική βία» λέει η Μάργκιτ Στουμπ.

Αργόσυρτος θάνατος

Η απόφαση θα χρειαστεί ίσως και χρόνια για να βγει

«Η μεταχείριση του Ασάνζ δεν συνάδει επ ούδενί με τις αρχές ενός κράτους δικαίου» υποστηρίζει ο Φρανκ Σβάμπε από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. «Δίδεται οι εντύπωση ότι οι Whistleblower έχουν διαπράξει βαρύ έγκλημα. Νομίζω ότι τους χρειαζόμαστε και πρέπει να τυγχάνουν προστασίας». Δικτάτορες και απολυταρχικά καθεστώτα παρακολουθούν από πολύ κοντά τη στάση των ΗΠΑ και της Βρετανίας απέναντι στον Ασάνζ και άλλους όμοιους του. Γιατί τους δίδεται η ευκαιρία να υποβαθμίσουν ως διπλή ηθική την κριτική της Δύσης για την κατάσταση στον τύπο των δικών τους χωρών. Αυτό έκανε στις αρχές Μαΐου η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών. Γι αυτό και η Μάργκιτ Στουμπ λέει: «Εάν οι ΗΠΑ και οι δυτικές δημοκρατίες θέλουν να δείξουν ότι προστατεύουν την ελευθερία του τύπου και να γίνουν πιστευτές, τότε θα πρέπει να σταματήσουν να προσφέρουν με τη δίωξη Ασάνζ παράδειγμα δίωξης δημοσιογράφων που τηρούν κριτική στάση». Η άρνηση να αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση λόγω των κακών συνθηκών κράτησης αποτελεί για την πολιτικό των Πρασίνων ένα σκάνδαλο από πλευράς κράτους δικαίου και ανθρωπισμού.

Σε κάθε περίπτωση οι ΗΠΑ ελέγχουν πλήρως την έκβαση της υπόθεσης στο εφετείο, γιατί αντικείμενό της είναι οι συνθήκες κράτησης. Οι Αμερικανοί μπορούν να δώσουν όσες εγγυήσεις θέλουν. Γι αυτό και η ομάδα συνηγόρων του Ασάνζ άσκησε έφεση κατά της πρωτόδικης απόφασης του περασμένου Ιανουαρίου αντικρούοντας τους λόγους έκδοσης στη βάση του νόμου περί κατασκοπίας του 1917. Η απόφαση για την έκδοση μπορεί να διαρκέσει ακόμη χρόνια, κάτι που συμφέρει τις ΗΠΑ. Η Γιούλια Χαλ, εμπειρογνώμων της Διεθνούς Αμνηστίας, δήλωσε τέλος Ιουλίου: «Η στρατηγική είναι να μείνει φυλακισμένος ο Ασάνζ όσο περισσότερο γίνεται. Είναι κάτι σαν αργός θάνατος».

Ματίας φον Χάιν

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου

DW