Αριάδνη Χατζηγιώργη
Το όλο σκηνικό φώναζε προχειράντζα. Ποιανού Πορθητή και ποιανών σουλτάνων να ζήλεψε τη δόξα; Τα έργα των σουλτάνων απασχολούσανε στρατιές από καλλιτέχνες και στην καλή τους εποχή ξεχώριζαν σε ύφος και λεπτότητα αντίστοιχη με τα στυλ που καθιέρωναν οι γάλλοι βασιλιάδες. Από τα τέλη του 19ου αι., όταν άρχισε η παρακμή, το έριξαν και κείνοι στις ξύλινες απομιμήσεις και τις χοντροκοπιές. Η μεγαλειώδης γιορτή ήταν σαν παράσταση του Σεφερλή που πήγαινε να αντιγράψει τον Χατζηχρήστο. Δεν έπαθε τίποτα η Αγία Σοφία. Κρύφτηκε όπως όπως πίσω από τέντες και πανιά. Σαν μια πλατεία που τη γεμίζουν κουρελαρία λόγω εκλογών και περιμένεις να περάσει ο Δήμος για να τη μαζέψει. Το αριστούργημα δεν μπορείς να το αγγίξεις. Μπορείς να το καταστρέψεις, ή να το κρύψεις να μη φαίνεται. Μπορείς ακόμα να αδιαφορήσεις επιδεικτικά για τη συντήρησή του για να εκβιάζεις ακόμα αυτούς, που τους πονάει η τύχη του. Μπορείς να φέρνεις προσκόμματα, να ζητάς ανταλλάγματα, να εμποδίζεις τις μελέτες. Μπορείς πολλά να κάνεις, αν είσαι ανατολίτης και δεν σε δεσμεύει τίποτα απ’ ό,τι δεσμεύει τον πολιτισμένο κόσμο. Η συνέχεια θα έχει ενδιαφέρον. Η Αγία Σοφία θα είναι στο εξής μια φορτωμένη εικόνα που θα πρέπει να κάνεις στο μυαλό σου την αφαίρεση για να τη δεις σωστά. Θα είναι επίσης παράταιρη, ένας αναχρονισμός, μια κακή αντιγραφή ακραίου αυταρχισμού με φτωχικά μέσα. Οι ιστορικές βαρβαρότητες και συλήσεις δεν γίνονταν σε ζωντανή μετάδοση. Οι πιστοί δεν απαθανάτιζαν την προσευχή τους με κινητά. Δεν υπήρχαν πλήθη-θεατές, ούτε παγκόσμιο τηλεοπτικό κοινό, στο οποίο θα όφειλε να περάσει ένα μήνυμα. Ο σκοπός ήταν καθαρός: έπρεπε να καταλάβουν οι ηττημένοι το μέγεθος της ήττας, να βολευτούν με κτίρια οι κατακτητές, αφού δεν είχανε δικά τους και οι εξαγριωμένοι στρατιώτες να ικανοποιηθούν με τη συμφωνημένη λεηλασία που τους επιτρεπόταν. Δεν γίνονταν για χάρη εντυπώσεων το κούρσος. Στο επόμενο διάστημα θα φροντίσουν για μονιμότερες λύσεις, πιθανώς, θα μπει και καμία μαρμάρινη επιγραφή που να ταιριάζει και το εσωτερικό θα προλάβουν κάπως να το επιμεληθούν. Ίσως όντως να βρουν και φερετζέδες καλύτερους να κρύψουν τις παραστάσεις των ψηφιδωτών, να μην τους φέρνουν σε δύσκολη θέση. Να ξεχνούν δηλαδή ότι βρίσκονται σε ξένο σπίτι. Όπως εκείνη η άβολη κατάσταση στο Μουσείο της Κωνσταντινούπολης, που ψάχνουν όλα τα φραστικά τεχνάσματα στις πινακίδες για να μην αναφέρουν πουθενά το επίθετο «ελληνικός» και τρέμουν οι συντάκτες των κειμένων, όπως ο διάβολος το λιβάνι, το όνομα «Ελλάδα». Οι ελληνικοί τάφοι με την ελληνική γραφή ανήκουν στον «Αιγαιακό πολιτισμό», που τώρα πια το ξανασκέφτονται και θέλουν και αυτόν να τον βάλουνε στη μαύρη λίστα. Σβήσε, γράψε από πάνω, ξανασβήσε να μη φαίνεται κάτω από τα στρώματα του ασβέστη το αρχαίο αίμα.
Περίεργα πικρή η σημερινή μέρα. Από τη μιά σκέφτομαι, δεν γίνεται να σβήσει το Αιγαίο. Όταν θα ξαναπαγώσει η θάλασσα, όταν θα σβήσει ο κόσμος, ε, τότε ναι, μπορεί. Από τη μιά η περηφάνεια μας που λιγοστεύει κι από την άλλη ο κίνδυνος ο αληθινός και η υποκρισία. Τρέμουν τις προανακριτικές και το φανταριλίκι, δεν είδανε ποτέ την ημισέληνο μετά τη λευκή γραμμή, μα αν τους ζητήσουνε δηλώσεις θα δακρύσουν για την Αγιά Σοφιά, που την άλωσαν για δεύτερη φορά με τέντες από τα υπόλοιπα της πανήγυρης Τρικάλων. Ποιόν να πιστέψουμε και τί. Βόηθα, Παναγιά, το τρελοβάπορο.
