Τα ρομπότ απειλούν την απασχόληση

Πίσω από το νοσταλγικό και ελπιδοφόρο ύφος του αποχαιρετιστηρίου λόγου του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, κρυβόταν ένα πιο σκοτεινό θέμα: ο αγώνας συμπαράστασης στους ανθρώπους που είναι εκτεθειμένοι στην τεχνολογική πρόοδο. «Το επόμενο κύμα των οικονομικών ανατροπών δεν θα προέλθει από το εξωτερικό», είπε ο κ. Ομπάμα. «Θα προέλθει από το αδυσώπητο κύμα της αυτοματοποίησης, που καταστρέφει θέσεις εργασίας εις βάρος της μεσαίας τάξης», πρόσθετε ο ίδιος.

Ο Ντόναλντ Τραμπ επιρρίπτει ευθύνες για την απώλεια θέσεων εργασίας στο εξωτερικό εμπόριο, στην εργολαβία ή, διαφορετικά, στην ανάθεση εργασιών σε τρίτους και στην μετανάστευση.

Ο κ. Ομπάμα αναγνώρισε πως αυτοί οι παράγοντες δυσχεραίνουν την κατάσταση της οικονομίας. Χωρίς, όμως, να αναφερθεί στο πρόσωπο του κ. Τραμπ, είπε πως αποσπούν την προσοχή του κόσμου από μια μεγαλύτερη απειλή.

Οι οικονομολόγοι συμφωνούν πως η αυτοματοποίηση παίζει, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, μεγαλύτερο ρόλο στην απώλεια θέσεων εργασίας απ’ ό,τι η παγκοσμιοποίηση. Αλλά λίγοι άνθρωποι θέλουν να βάλουν φρένο στην τεχνολογική πρόοδο. Αντίθετα, η κυβέρνηση ενθαρρύνει την εξάπλωσή της. Το ερώτημα είναι πώς θα βοηθήσει κάποιος αυτούς που πλήττονται απ’ αυτήν.

Η ανισότητα που προκαλείται από την αυτοματοποίηση τροφοδοτεί τον κυνισμό και την πολιτική πόλωση, εξήγησε ο κ. Ομπάμα. Συνέδεσε την ανισότητα αυτή με τις φυλετικές και γεωγραφικές διακρίσεις, που δίχασαν μετεκλογικά τη χώρα.

Δεν είναι μόνον οι φυλετικές μειονότητες οι μετανάστες, οι φτωχοί των πόλεων και οι διαφυλικοί που παλεύουν στη σημερινή κοινωνία, αλλά και ο μεσήλικας λευκός που μπορεί να φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, ότι έχει όλα τα πλεονεκτήματα. Εν τούτοις, και το δικό του σύμπαν έχει ανατραπεί από οικονομικές, πολιτισμικές και τεχνολογικές αλλαγές.

Η τεχνολογική πρόοδος θα αποτελέσει σοβαρό πρόβλημα για μια πολύ μεγαλύτερη ομάδα ανθρώπων, εάν δεν είναι ήδη. Το 51% όλων των δραστηριοτήτων που αναλαμβάνουν οι Αμερικανοί εργαζόμενοι περιλαμβάνει τυπικές σωματικές εργασίες, συγκέντρωση και επεξεργασία δεδομένων. Ολες αυτές οι δραστηριότητες είναι εκτεθειμένες στην αυτοματοποίηση, σύμφωνα με έρευνα της McKinsey.

Τον Δεκέμβριο, ο Λευκός Οίκος έδωσε στη δημοσιότητα μια έκθεση για την αυτοματοποίηση, την τεχνητή νοημοσύνη και την οικονομία, προειδοποιώντας πως οι επιπτώσεις μπορεί να είναι βαριές: «Ελλοχεύει κίνδυνος να παραγκωνιστούν εκατομμύρια Αμερικανοί από την εργασία και χάσει η χώρα τη θέση της ως παγκόσμια οικονομική ηγετική δύναμη».

Ουδείς γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των ανθρώπων που απειλούνται ή πόσο ορατός είναι αυτός ο κίνδυνος στον χρονικό ορίζοντα, αναφέρεται στην έκθεση. Ομως οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από το 9% στο 47% σε ό,τι αφορά την απώλεια θέσεων εργασίας. Η τεχνολογία εμπεριέχει οφέλη, αλλά προκαλεί συνέπειες με πολύ άνισο τρόπο. Ετσι εξηγείται το γεγονός ότι μεγάλη μερίδα εργαζομένων νιώθει μειονεκτικά παρά τις εξαιρετικές επιδόσεις της οικονομίας.

Η εκπαίδευση είναι η βασική διέξοδος στην απειλή της αυτοματοποίησης. Στην τελευταία ομιλία του, ο πρόεδρος Ομπάμα κατονόμασε και κάποιες άλλες τακτικές: ισχυρότερα συνδικάτα, αναβάθμιση του ιστού κοινωνικής ασφάλειας και φορολογική μεταρρύθμιση έτσι ώστε εκείνοι που επωφελούνται από την τεχνολογία να μοιράζονται τα οφέλη.

Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δεν θα συμφωνήσει με πολλές από αυτές τις λύσεις. Αλλά οι οικονομικές επιπτώσεις της αυτοματοποίησης θα είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει στην προεδρία του.

Καθημερινή