Στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, ούτε ένα αξιοθέατο έχει μείνει απούλητο. Μεγάλο μέρος του λιμανιού, μαζί με κάποια από τα καράβια – «θηρία», ο Λευκός Πύργος και η Πλατεία Αριστοτέλους, η ΔΕΘ «παρέα» πάντα με τον Πύργο του ΟΤΕ και το «Παλέ ντε Σπορ», αλλά και γήπεδα, δημόσιοι δρόμοι και πολυκατοικίες έχουν πουληθεί, στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς καν να το γνωρίζουν οι κάτοικοι, ιδιοκτήτες ή διαχειριστές τους. Οι περισσότερες σημαίες ιδιοκτησίας πάνω στα ακίνητα είναι οι αναμενόμενες, με βάση τις επενδύσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στην Ελλάδα: εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες αμερικανικές, γερμανικές, ιταλικές, καναδικές και αυστραλιανές σημαίες, πέραν των αμέτρητων ελληνικών και των πολλών κυπριακών, οριοθετούν «μέτρο μέτρο» την κάθε ιδιοκτησία. Ανάμεσά τους, υπάρχουν όμως κι εκείνες που δεν θα περίμενε κάποιος να συναντήσει στη Θεσσαλονίκη: για παράδειγμα, σημαίες Δυτικής Σαχάρας, Λιβάνου και Κούβας.
Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι αγοραστές -συνήθως με ψευδώνυμο- ανήκουν υποχρεωτικά στις συγκεκριμένες εθνικότητες. Οι αγορές δεν έχουν γίνει στον πραγματικό κόσμο, αλλά στον εικονικό -αυτόν της πλατφόρμας «Earth2». Η μορφή των ακινήτων είναι ψηφιακή, όπως και οι τίτλοι ιδιοκτησίας. Τα χρήματα όμως που καταβάλλονται σε διάφορες αντίστοιχες πλατφόρμες για τοίχους και οικόπεδα φτιαγμένα από …πίξελ, ασχέτως του αν είναι «μεταφρασμένα» σε κρυπτονόμισμα, έχουν πραγματική αξία και αφαιρούνται από το πραγματικό εισόδημα χιλιάδων ανθρώπων παγκοσμίως. Μπορεί να ακούγεται δυσνόητο, αλλά είναι πλέον γεγονός. Μια πραγματικότητα που ουδείς γνωρίζει με ασφάλεια αν ήρθε για να μείνει ή θα «ξεφουσκώσει» απότομα, αλλά αποκτά ολοένα μεγαλύτερο μέγεθος αγοράς.
Πουλώντας σε …πίξελ τις Πυραμίδες της Γκίζας και τον Πύργο του Άιφελ
Η ψηφιακή μορφή εμβληματικών ακινήτων και μνημείων σε όλον τον κόσμο, από το Κολοσσαίο της Ρώμης και τις Πυραμίδες της Γκίζας μέχρι τον Πύργο του Άιφελ, το Παλάτι του Μπάκινγκχαμ και τον Λευκό Οίκο, πωλείται και αγοράζεται. Το ίδιο και η εικονική γη, από την Ελλάδα ώς τις ΗΠΑ ή και έξω από τη Γη, σε φανταστικούς κόσμους. Σε ορισμένες περιπτώσεις πωλείται πανάκριβα. Πολύ πρόσφατα ένα κομμάτι εικονικής γης στη «Decentraland», μια άλλη πλατφόρμα, άλλαξε χέρια προς 2,4 εκατομμύρια ευρώ, σπάζοντας το ρεκόρ του περασμένου Ιουνίου, όταν αντίστοιχο οικόπεδο είχε πουληθεί προς 810.000 ευρώ.
Κυβερνήσεις και επιχειρήσεις ιχνηλατούν τις εξελίξεις και κάποιες σπεύδουν να ανέβουν στο τρένο. Τα νησιά Barbados, για παράδειγμα, η νεότερη δημοκρατία στον κόσμο, ανακοίνωσαν τον περασμένο Δεκέμβριο ότι θα αποκτήσουν νέα πρεσβεία. Όχι στον πραγματικό κόσμο, αλλά στον εικονικό της Decentraland. Όπως το έθεσε στο «Bloomberg» ο 35χρονος Gabriel Abed, πρέσβης των Barbados στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (στον πραγματικό κόσμο), η δυνατότητα αυτή «θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος. Η πρεσβεία είναι μικρό πράγμα. Το μεγάλο πράγμα είναι το τι μπορούν οι κυβερνήσεις να κάνουν μαζί, όταν η γη δεν θα έχει πια φυσική μορφή και οι περιορισμοί δεν θα αποτελούν πλέον μέρος της εξίσωσης» (ελεύθερη μετάφραση)…
Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε για το θέμα των αγοραπωλησιών ψηφιακού real estate με πέντε υποψήφιους/ες διδάκτορες και μεταδιδάκτορες του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και με την Αθηνά Βακάλη, καθηγήτρια του Τμήματος Πληροφορικής του ΑΠΘ και διευθύντρια του Εργαστηρίου Επιστήμης Δεδομένων και Ιστού (Datalab), η οποία συγκαταλέγεται ανάμεσα στους κορυφαίους επιστήμονες του κόσμου για το 2020, στη σχετική λίστα καθηγητών του Πανεπιστημίου του Stanford.
Ο «φόβος του μελλοντικού αποκλεισμού» και η ενεργή κοινότητα άνω των 300.000 χρηστών μηνιαίως
Όπως εξηγούν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Βακάλη και η υποψήφια διδάκτωρ του ΑΠΘ Σοφία Υφαντίδου, η εκτόξευση των τιμών στις αγοραπωλησίες ψηφιακών ακινήτων (digital real estate), αναδεικνύει μια δυναμικά ανερχόμενη νέα «μετα-αγορά». Ενδεικτικό είναι ότι οι πλατφόρμες «Earth 2» και «Decentraland» έχουν ενεργή κοινότητα περισσότερων από 300.000 χρήστες σε μηνιαία βάση… «Η παρουσίαση του Metaverse, ενός υβριδικού εικονικού κόσμου, από τον ιδρυτή και CEO του Facebook, Μαρκ Ζάκερμπεργκ, και η δημοσιοποίηση σειράς πολύκροτων αγοραπωλησιών εκτόξευσε τις τιμές και την προοπτική αυτής της “μετα-αγοράς”.
«Ένα τεμάχιο εικονικής γης το 2019 κόστιζε περίπου 690 ευρώ, ενώ το 2021 η τιμή του είναι 2400 ευρώ. Σε μια τόσο δυναμική αγορά, η απόκτηση εικονικής γης ελκύει δραστήριους και τολμηρούς επενδυτές, πολλοί από τους οποίους βλέπουν ευκαιρίες “εύκολης” ή/και σύντομης απόδοσης. Πέρα από την οικονομική διάσταση, φαίνεται πως ο φόβος του μελλοντικού αποκλεισμού (Fear-Of-Missing-Out) από τις ευκαιρίες που υπόσχεται το Metaverse (σ.σ. συγχώνευση πραγματικού και εικονικού κόσμου), αποτελεί επιπλέον κίνητρο συμμετοχής», αναφέρουν.
Πώς είναι, όμως, δυνατόν να μπορεί κάποιος να αγοράσει ακόμα και δημόσιους χώρους και αρχαία μνημεία, έστω εικονικά, και να βγάζει κέρδος από αυτά; Υπάρχει κάποιο νομικό κενό ή και ηθικό πρόβλημα εδώ; Κατά τον υποψήφιο διδάκτορα Γιώργο Βλαχάβα, δεν διαφαίνεται κάποιο σημαντικό τέτοιο ζήτημα, καθώς δεν πρόκειται για τα ίδια τα μνημεία, αλλά για ψηφιακές αναπαραστάσεις τους. «Ουσιαστικά, δεν διαφέρει πολύ η αγορά ενός μνημείου σε μια πλατφόρμα εικονικών ακινήτων από εκείνη ενός πίνακα ζωγραφικής ή μιας φωτογραφίας του. Επίσης, δεν κατέχει καμία πλατφόρμα εικονικών ακινήτων την ιδιότητα της μοναδικής. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί, πιθανόν αμέτρητοι, πίνακες ζωγραφικής που απεικονίζουν τον Λευκό Πύργο. Αντίστοιχα, δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στον αριθμό των εφαρμογών εικονικής μετα-αγοράς, που μπορούν να δημιουργηθούν», απαντά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιώργος Βλαχάβας.
Οι πρωτόγνωρες αυτές αγορές έρχονται με σημαντικό ρίσκο, όπως προειδοποιούν η κ. Βακάλη και ο υποψήφιος διδάκτωρ Ηλίας Δημητριάδης. Κάθε ενδιαφερόμενος επενδυτής και ειδικά οι νεαρής ηλικίας χρήστες, επισημαίνουν, είναι απαραίτητο να γνωρίζουν ότι οι εικονικοί τίτλοι ιδιοκτησίας παραμένουν ένας σαφώς εξειδικευμένος και περιορισμένος τομέας επενδύσεων, κι ο εκάστοτε επενδυτής ενδεχομένως να μην δει υψηλές αποδόσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα. Χρειάζεται να γίνει απαραίτητα έρευνα της πλατφόρμας που θα χρησιμοποιηθεί για τις αγορές. Με δεδομένη την πρόσφατη εξέλιξη των ψηφιακών αυτών αγορών, η βιωσιμότητά τους παραμένει αμφισβητήσιμη και αμφίρροπη. Επιπλέον, ο διαχειριστής της πλατφόρμας μπορεί να αποσυρθεί απροειδοποίητα, «εξαφανίζοντας» έτσι τις όποιες αγορές ψηφιακής γης. Ταυτόχρονα, φαίνεται ότι οι «χρυσές ευκαιρίες» έχουν προ πολλού εξαντληθεί.
Γιατί αποκτούν παρουσία σε τέτοιους κόσμους μεγάλες επιχειρήσεις, καλλιτέχνες πρώτης γραμμής και κυβερνήσεις;
Το τελευταίο διάστημα, επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο μεταδιδάκτωρ Βασίλειος Ψωμιάδης, μεγάλες εταιρείες (Coca-Cola, Nike, Gucci, Louis Vuitton), αλλά και καλλιτέχνες (Eminem, Snoop Dogg, Ozzy Osbourne), δοκιμάζουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα του Metaverse κυρίως μέσω των δημοφιλών πλέον NFTs (σ.σ. Non-Fungible tokens, ένα είδος ηλεκτρονικού πιστοποιητικού ή τίτλου ιδιοκτησίας, βασισμένου στην τεχνολογία του blockchain, που διασφαλίζει την αυθεντικότητα ενός οποιουδήποτε ψηφιακού αντικειμένου).
«Το Metaverse φιλοδοξεί να αποτελέσει τη μετεξέλιξη του σημερινού Διαδικτύου και δίχως αμφιβολία ελκύει όσους θέλουν να αδράξουν τις ποικίλες ευκαιρίες που εκτιμούν ότι θα προκύψουν από αυτή τη μετάβαση. Οι καινοτομίες που τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως οι Meta (πρώην Facebook) και Microsoft, ευαγγελίζονται ότι θα περιλαμβάνει, σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά της έντονης διαδραστικότητας, της ψηφιακής αποκέντρωσης και της εκτεταμένης πραγματικότητας που συγκεντρώνει, υπόσχονται τη δημιουργία νέων αγορών που δεν έχουμε καν φανταστεί! Με δεδομένα τα προηγούμενα τεχνολογικά άλματα και την άκρως επιδραστική οικονομική και κοινωνική τους παρουσία, είναι φανερό ότι οι κολοσσοί αυτοί ελκύουν μεγάλη μερίδα χρηστών και επενδυτών» σημειώνει ο Βασίλειος Ψωμιάδης
Υπάρχει κάποια εκτίμηση του μεγέθους της αγοράς που δημιουργείται παγκοσμίως;
Κατά τον Δημήτριο Γιακάτο, υποψήφιο διδάκτορα, το Metaverse υπόσχεται τη μίξη εικονικών και πραγματικών κόσμων και μιας νέας υβριδικής ζωής. «Σταδιακά δημιουργείται προοπτική εικονικών καταστημάτων (από πραγματικές εταιρείες), όπου ο καταναλωτής έχει συνεχή εικονική διάδραση με τα προϊόντα, όπως το να δοκιμάζει ρούχα και αξεσουάρ στον ψηφιακό κόσμο. Η ανάπτυξη πραγματικών υπηρεσιών μέσα από εικονικούς κόσμους προβλέπεται να αυξηθεί με εκθετικό ρυθμό. Ήδη, τεχνολογικοί κολοσσοί όπως οι Meta και ΙΒΜ, έχουν ξεκινήσει να εκπαιδεύουν προσωπικό στη χρήση αυτών των τεχνολογιών, επενδύοντας τεράστια ποσά. Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του Bloomberg εκτιμάται ότι η παγκόσμια αγορά του Metaverse μπορεί να αγγίξει τα 800 δισ. δολάρια το 2024. Ωστόσο, το μέλλον είναι αβέβαιο και η ιστορία έχει δείξει ότι καμία πρόβλεψη δεν είναι σίγουρη, ειδικά για τις τεχνολογίες αιχμής, άρα μένει να αποδειχθεί μελλοντικά το εάν οι σημερινές εκτιμήσεις επαληθευτούν ή απλά είναι παροδική τάση» σημειώνει ο Δημήτριος Γιακάτος.
Ποιες είναι οι αναμενόμενες εξελίξεις στο πεδίο του Metaverse στην επόμενη πενταετία;
Όπως ξεκαθαρίζουν οι Αθηνά Βακάλη και Γιώργος Βλαχάβας, είναι δύσκολο να προβλεφθεί η επόμενη ημέρα, δεδομένου ιδίως ότι «η πενταετία, για τις εξελίξεις της τεχνολογίας, είναι πολύς χρόνος!» Εάν όντως ο τομέας αυτός συνεχίσει να εξελίσσεται δυναμικά, λένε, πιθανόν να αποτελέσει μια φυσική εξέλιξη του Διαδικτύου. Μια εκτίμηση είναι ότι αυτό μπορεί να γίνει με τη μορφή τεχνολογιών εκτεταμένης πραγματικότητας (extended reality – XR), τον συνδυασμό δηλαδή της επαυξημένης (augmented), εικονικής (virtual) και μικτής (mixed) πραγματικότητας, αλλά ήδη υπάρχει μερίδα χρηστών που έχει δυσκολία στην αποδοχή τους. Από μια άλλη οπτική, έστω κι αν οι τεχνολογίες αυτές είναι χρήσιμες σε εξειδικευμένες περιπτώσεις, δεν είναι δεδομένο ότι μπορούν να επεκταθούν, ώστε να υπάρξει γενικευμένη αποδοχή τους και ασφαλής χρήση. Επίσης, σημειώνουν, παραμένει πάντα ισχυρός ο προβληματισμός σχετικά με την ανθρωποκεντρική διάσταση των τεχνολογιών αυτών και είναι απαραίτητη η διασφάλιση των ανθρώπινων αξιών, ώστε η όποια «μετα-ζωή» να εγγυάται την ηθική κι όχι τη δυστοπική συμβίωση της τεχνολογίας με την κοινωνία και τον άνθρωπο…
Αλεξάνδρα Γούτα
ΑΠΕ-ΜΠΕ
