του Πρέσβη ε.τ. Αλέξανδρου Μαλλιά, από τον Υποστράτηγο ε.α. Γιώργο Χατζηθεοφάνους
Μας αιφνιδίασε ευχάριστα και πάλι ο διακεκριμένος Πρέσβης ε.τ. και συγγραφέας κ. Αλέξανδρος Μαλλιάς. Μετά την πετυχημένη πορεία του δεύτερου σε σειρά βιβλίου «Οράματα και Χίμαιρες- Διαδρομές ενός διπλωμάτη», το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του περασμένου χρόνου και ήδη η 2η έκδοσή του βρίσκεται στα ράφια των βιβλιοπωλείων, τέθηκε σε κυκλοφορία και πάλι από τις Εκδόσεις «Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ» ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον δοκίμιό του με τίτλο «Στον αστερισμό του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ: Η Νέα Τουρκία κι εμείς». Και βέβαια το «Οράματα και Χίμαιρες» είναι ο δεύτερος τόμος μιας τριλογίας, που ξεκίνησε με την έκδοση, πριν ακριβώς τρία χρόνια, του πρώτου του βιβλίου με τίτλο «Η άλλη κρίση- Η μαρτυρία ενός διπλωμάτη».
Τολμηρός ο κ. Πρέσβης. Η απόφασή του να εκθέσει την άποψή του για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις υπό το πρίσμα της νέας ηγεσίας των ΗΠΑ, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, την στιγμή που οι περισσότεροι ακόμη μιλούν για τον άγνωστο Χ αναφερόμενοι στον Τραμπ, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως εμπεριέχει ένα κίνδυνο. Παίρνοντας όμως κάποιος στα χέρια του το δοκίμιο αντιλαμβάνεται πως ο συγγραφέας είναι διαβασμένος. Έχει μελετήσει τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ μέσα από τα βιβλία του και τον παρακολουθεί με προσοχή από την πρώτη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του. Αν προσθέσουμε και την ιδιαίτερα σημαντική γνώση του σχετικά με όσα διαδραματίζονται στην άλλη πλευρά του ατλαντικού από την εμπειρία που απέκτησε υπηρετώντας εκεί οκτώ χρόνια, εκ των οποίων τα τέσσερα ως επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, Πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον, τότε νομίζω πως θα συμφωνήσουμε ότι ο κίνδυνος αυτός περιορίζεται σημαντικά και φυσικά η ανάλυσή του αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο για τους απλούς αναγνώστες αλλά και για τους διαχειριστές, πολιτικούς και διπλωμάτες, του Υπουργείου Εξωτερικών.
Η δομή του βιβλίου περιλαμβάνει την ανάλυση της σημερινής αναθεωρητικής Τουρκίας του Ερτογάν και της πολιτικής της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο και πως αυτή επηρεάζεται από τις εξελίξεις στον πόλεμο της Συρίας, με ιδιαίτερη αναφορά στην ποιοτική αναβάθμιση και στρατικοποίηση των διεκδικήσεών της τα τελευταία δύο χρόνια. Εξετάζει το διεθνές περιβάλλον, εντός του οποίου λαμβάνουν χώρα οι ελληνοτουρκικές διαφορές, για να προσδιορίσει τις ενδεχόμενες επιρροές του κυρίως σε επίπεδο πολυμερών οργανισμών και συμμαχιών και καταλήγει στο συμπέρασμα, με το οποίο δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο, πως οι όποιες συμμαχίες έχουν επικουρικό και μόνο χαρακτήρα και πως η υποστήριξη των ζωτικών μας συμφερόντων είναι δικής μας υπόθεση και στην κατεύθυνση αυτή πρέπει να φροντίσουμε για την εθνική μας ισχύ, η οποία φυσικά δεν περιλαμβάνει μόνο τις ένοπλες δυνάμεις.
Το μεγαλύτερο όμως μέρος το αφιερώνει στις δικές του προτάσεις για την αντιμετώπιση της Τουρκικής επιθετικότητας στο πλαίσιο υποστήριξης των διεκδικήσεών της, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ρεαλισμό. Αναμενόμενο από έναν άνθρωπο που στην 35ετή καριέρα του ως διπλωμάτης πρώτης γραμμής καλούνταν σε μόνιμη βάση να διαχειρίζεται από θέση ευθύνης κρίσεις και γενικά καταστάσεις. Έχει φροντίσει η Ελλάδα να τον εκπαιδεύσει στον τομέα αυτό, όπως άλλωστε όλους τους συναδέλφους του, αφού λόγω απουσίας εθνικής στρατηγικής είναι αναγκασμένοι να διαχειρίζονται σε μόνιμη βάση κρίσεις. Από την στιγμή που δεν υπάρχει εθνική στρατηγική, δεν υπάρχουν στόχοι, κάθε γεγονός που προκύπτει αποτελεί και μια κρίση την οποία καλούνται να διαχειριστούν. Ωστόσο κάποια στιγμή ελπίζω κάποιος να αναλάβει να επιλύσει, μέσα από ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, αυτό το διαχρονικό πρόβλημα που ταλαιπωρεί τους διπλωμάτες και τη Χώρα. Φυσικά αναφέρομαι στον μακροχρόνιο σχεδιασμό και την ύπαρξη επίσημων θεσμικών κειμένων με τα εθνικά συμφέροντα και μια αποτελεσματική εθνική στρατηγική.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναφορά του στην αμερικανική βάση της Σούδας. Προτείνει την αξιοποίηση στο μέγιστο δυνατό βαθμό στη βάση της επιστολής Κίσσιντζερ, κυρίως τη στιγμή αυτή που δρομολογείται η ανανέωση της αμυντικής συνεργασίας, για την οποία σθεναρά υποστηρίζει πως πρέπει να συζητηθεί και να εγκριθεί από την Βουλή.
Διαβάζοντας το βιβλίο του, από την πρώτη μέχρι την τελευταία λέξη, μου δημιουργείται η αίσθηση πως απευθύνεται σε όλο τον πολιτικό κόσμο και κυρίως στην Κυβέρνηση και στην μείζονα αντιπολίτευση, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να τους πείσει να αλλάξουν τακτική αντιμετώπισης της τουρκικής προκλητικότητας και των διεκδικήσεων της. Να πάψουν να αντιμετωπίζουν παθητικά τις προκλήσεις επικαλούμενοι μονίμως το διεθνές δίκαιο και να διαμορφώσουν μια αποτελεσματική εθνική στρατηγική σε όλα τα μέτωπα στη βάση της υποστήριξης των εθνικών συμφερόντων.
Θυμήθηκα τον κορυφαίο έλληνα πολιτικό φιλόσοφο, τον Παναγιώτη Κονδύλη σύμφωνα με τον οποίο η επίκληση του δικαίου, μόνιμη επωδός όλων των Κυβερνήσεων, είναι ευθέως ανάλογη της εθνικής ισχνότητας αλλά και της διπλωματικής επιπολαιότητας. Εγώ να προσθέσω πως ειδικά αυτή την περίοδο όπου ακόμη και στην Ευρώπη έκαναν την εμφάνισή τους οι εγωιστικές εθνικές πολικές, στην εξάλειψη των οποίων οικοδομήθηκε η Ένωση, το διεθνές δίκαιο παραχωρεί σταδιακά όλο και περισσότερο τη θέση του στα εθνικά συμφέροντα. Νομίζω πως σε όλο τον κόσμο, ειδικά με την εκλογή του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, έχουμε μια αύξηση του ρεαλισμού έναντι του μοραλισμού στο μείγμα της εξωτερικής πολιτικής των εθνών-κρατών κι αυτό πρέπει να το λάβουμε σοβαρά υπόψη.
Στο μόνο σημείο που θα τον χαρακτήριζα ρομαντικό κι όχι ρεαλιστή είναι η επιμονή του, όπως και στο προηγούμενο βιβλίο του, να ζητά την συναίνεση όλου του πολιτικού κόσμου και κυρίως της Κυβέρνησης και της μείζονος αντιπολίτευσης στη διαμόρφωση μιας ενιαίας εθνικής στρατηγικής. Επτά χρόνια κρίσης χρέους επιλέγουν να γυρνούν τις γειτονιές του πλανήτη εκλιπαρώντας για δανεικά αντί να εκπονήσουν και να εφαρμόσουν μια κοινή εθνική στρατηγική ώστε να βγάλουν επιτέλους τη Χώρα από την κρίση. Το κομματικό και προσωπικό πολιτικό όφελος πάνω από το εθνικό, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ακόμη και τώρα που διακυβεύονται οικονομικά εθνικά συμφέροντα επιβίωσης για τη Χώρα. Είμαι σίγουρος πως το γνωρίζει ο συγγραφέας, ο οποίος πέρασε κι από το χώρο της πολιτικής, αρνείται όμως πεισματικά να το αποδεχθεί και επιμένει.
Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον δοκίμιο, που αφορά στην προσέγγιση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά την εκλογή του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, με την ματιά ενός ικανού, έμπειρου, ανήσυχου και βαθιά προβληματισμένου διπλωμάτη, που συνεχίζει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και που θεωρώ πως έχει πολλά ακόμη να προσφέρει στη Χώρα. Ελπίζω κάποιοι να το αντιληφθούν και να τον αξιοποιήσουν σχετικά σε κάποιο χρόνο.
Γιώργος Χατζηθεοφάνους
Υποστράτηγος ε.α.
ΣΣΕ, ΣΕΘΑ, ΝΟΕ/ΑΠΘ, PMP/PMI
