του Παντελή ΣαββίδηΔιαβάζω επίμονα το ομώνυμο βιβλίο του Παπαχελά διότι πραγματεύεται ένα θέμα που με ενδιαφέρει, τα μέγιστα, και το βιβλίο με βοηθάει να αρχίσω να αναθεωρώ ορισμένα στερεότυπα που έχω διαμορφώσει.
Το 1974 ήμουν 20 χρονών. Θυμάμαι καλά τα γεγονότα όπως εμφανίζονταν στα ΜΜΕ της εποχής.
Και, δεν ξέρω γιατί, και ως μαθητής γυμνασίου διάβαζα τις εξελίξεις κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.
Έχω σχηματίσει μια βιωματική άποψη, με την έννοια της πρόσληψης των γεγονότων απο τα Μέσα Ενημέρωσης της εποχής και τις συζητήσεις που άκουγα.
Το βιβλίο συνεχίζω να το διαβάζω, συνεπώς, θα επανέλθω με ένα συνολικό κείμενο. Ίσως και κριτικό. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.
Μέχρι στιγμής:
1.-Ο Ιωαννίδης και μια ομάδα αξιωματικών είχαν ακραίες απόψεις και όταν βρέθηκαν, υπηρετούντες, στην Κύπρο (1964), τις συγκεκριμενοποίησαν περισσότερο. Δέθηκαν και μεταξύ τους.
2.-Η βασική τους θέση ήταν η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
3.-Ως δικτάτορας, διατήρησε την ίδια θέση αλλά με την εξής διάσταση: κάποιου είδους συνεννόηση με την Τουρκία για διπλή Ένωση. Δηλαδή, ο υπερεθνικιστής Ιωαννίδης και η ομάδα των αξιωματικών που τον περιέβαλε, δεν σκόπευαν να εντάξουν το σύνολο της Κύπρου στην Ελλάδα αλλά ένα μέρος. Το αν είναι λογικό ή όχι είναι άλλη υπόθεση και άλλη συζήτηση. Πάντως, είναι εντυπωσιακό μια ομάδα υπερεθνικιστών να αναγνωρίζει τουρκικά δικαιώματα στην Κύπρο. Και σήμερα, οι ιδεολογικοί συνεχιστές της να διακηρύσσουν την θέση τους για Ένωση ολόκληρου του νησιού με την Ελλάδα. Υποκρισία;
4.-Ειρήσθω εν παρόδω ότι, σήμερα, βλέποντας και εγώ το αδιέξοδο που οδήγησε το κυπριακό η άφρων ενέργεια των δικτατόρων να ανατρέψουν τον Μακάριο, δεν βλέπω αρνητικά μια τέτοια λύση. Σήμερα, όμως, προκειμένου να αποφύγουμε έναν ολοκληρωτικό έλεγχο του νησιού απο την Τουρκία. Το αν αλλάξουν τα δεδομένα και μπορεί να επιτευχθεί μια λύση ενιαίου κράτους θα είναι πολύ καλύτερα. Αλλά μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα της κατοχής με διαπραγματεύσεις;
5.-Μεγάλο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στο κρίσιμο ερώτημα αν οι Αμερικανοί διεμήνυσαν στον Ιωαννίδη ότι είναι αντίθετοι με την ανατροπή του Μακαρίου. Kαι εδώ γίνεται το έλα να δεις.
6.-Για λόγους ψυχολογικούς, απο ό,τι έχω καταλάβει, ο Ιωαννίδης μιλούσε μόνο με την CIA. Σε επανειλημμένες οχλήσεις του αμερικανού πρέσβη Χένρυ Τάσκα να συναναντηθούν αρνιόταν και τον παρέπεμπε στον πρωθυπουργό (Ανδρουτσόπουλο) και στον ΥΠΕΞ (Κυπραίο).
7.-Το προνόμιο της απευθείας επαφής με τον δικτάτορα το είχε η CIA. Απο την, μέχρι τώρα, ανάγνωση του μισού βιβλίου το συμπέρασμα αν ειδοπιήθηκε ή όχι ο Ιωαννίδης για την Αμερικανική θέση είναι μετέωρο. Ο ίδιος ο δικτάτορας, μέχρι τέλους, εξακολουθούσε να υποστηρίζει ότι ξεγελάσθηκε. Το ελληνικό τμήμα του State Department λέει ότι έστειλε ενημέρωση μέσω του Τάσκα (με τον οποίο ο δικτάτορας δεν μιλούσε) για να διατυπώσει την αμερικανική αντίθεση. Προφανως ο Τάσκα την μετέφερε σε κάποιον της κυβέρνησης. Υπάρχουν και άλλοι δρώντες στο αμερικανικό ΥΠΕΞ που με την δραστηριότητά τους θολώνουν το τοπίο. Ο Κίσιγκερ ακολουθούσε μια δική του διπρόσωπη πολιτική. Άλλα, φαίνεται, να έλεγε στους υφισταμένους του και άλλα με τον Ετσεβίτ με τον οποίο επικοινωνούσε τηλεφωνικά.
8.-Πάντως, ο Ιωαννίδης, λίγο πριν το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου επιχείρησε δια του αρχηγού των ΛΟΚ Γιάννακα να ξεγελάσει τους αμερικανούς ότι άλλαξε γνώμη και δεν θα ανατρέψει, προς το παρόν, τον Μακάριο. Αυτό το μήνυμα δεν αμφισβητείται. Οι αμερικανοί το πίστεψαν και στις επαφές που ακολούθησαν έθεταν, πάντα, αυτό το ζήτημα.
9-Η δικτατορία είχε διαλύσει και τον στρατό και την διοίκηση της χώρας αλλά αυτό ήταν αναμενόμενο. Εκείνο που κάνει εντύπωση είναι το χάος και η εικόνα διάλυσης που εμφάνιζε η αμερικανική πολιτική με τα πολλά και ασυντόνιστα κέντρα. Ίσως, λόγω του σκανδάλου Ουώτεργκέιτ.
10.- Αν διαβάσετε τους διαλόγους στο Πολεμικό Συμβούλιο που συνεκλήθη ενώ η Τουρκία είχε, ήδη, εισβάλει στο νησί, θα γίνετε θιασώτες της άποψης “καλά που δεν γνωρίζουμε ποιοι μας κυβερνούν. Δεν θα μπορούσαμε να κοιμηθούμε τα βράδια”. Το τι και πως συζητείται σε μια στιγμή ιστορική για τον ελληνισμό δεν μπορεί να περιγραφεί. Απο το ανώτατο επίπεδο ως το κατώτερο. Για να καταλάβετε, ο Ιωαννίδης αρκετές φορές τους εγκαλεί και τους λέει αφήστε τις θεωρίες, εδώ υφιστάμεθα επίθεση. Στον κόσμο τους όλοι. Τραγωδία. Ούτε παιδική συνομιλία δεν μοιάζει.
11.-Ένα, μόνο, θα σας επισημανω. Την επιστρατευση την κήρυξαν όχι για να πάνε σε πόλεμο με την Τουρκία αλλά ήλπιζαν πως έτσι θα ανησυχούσαν τους Αμερικανούς. Τόση αφέλεια! Επίσης, η Τουρκία διεμήνυσε μέσω των αμερικανών πως δεν θα πυροβολήσουν οι στρατιώτες της αν δεν δεχθούν πυροβολισμούς. Το συζητούσαν και αυτό στο Πολεμικό Συβούλιο την ώρα που είχε αρχίσει, ήδη, ο βομβαρδισμός της Λευκωσίας και της Κυρήνειας και είχε βυθιστεί μια ελληνική τορπιλάκατος. Ίσως, αυτό να εξηγεί και το γιατί δεν άνοιξαν πυρ την ώρα της τουρκικής αποβίβασης. (Δεν πρόκειται σε καμιά περίπτωση για απόβαση. Οι Τούρκοι είναι σιγουρατζήδες. Ενεργούν στρατιωτικά μόνο αν έχουν διασφαλίσει την επιτυχία, είτε με ισχυρότερες δυνάμεις είτε μέσω τρίτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι πρότειναν στους βρετανούς να εισβάλουν στο νησί μέσω των βρετανικών βάσεων). Στοιχείο του επιπέδου του δικτατορικού απαράτ είναι και το ότι ο Ιωαννίδης σε μια σύντομη συνάντησή του με τον Σίσκο (υφυπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ) παρουσία και άλλων στελεχών της τότε κυβέρνησης του είπε πως η Ελλάδα θα πάει σε πόλεμο με την Τουρκία και στη συνέχεια έκλεισε το μάτι στους δικούς του, υπονοώντας ότι δεν το εννοεί. Αυτοί οι άνθρωποι κυβερνούσαν τη χώρα. Πάντως, ενημέρωση για την τουρκική εισοολή είχαν απο το κλιμάκιο της ΚΥΠ στην Κυρήνεια. Και δεν έδωσαν σημασία.
12.-Δυστυχώς, σε ολη την μεταπολίτευση, φοβάμαι, οι καίριες θέσεις της κρατικής μας υπόστασης καταλαμβάνονται απο ανθρώπους της εκάστοτε παρέας που κυβερνα που τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουν στοιχειωδώς το αντικείμενο του υπουργείου που τοποθετούνται. Η δικτατορία αποτελεί, απλώς, ακραία εκδήλωση αυτού του φαινομένου.
Δεν είναι μεγάλη η ηλικιακή διαφορά μας ,αγαπητέ κ.Σαββίδη, αλλά λόγω συγκυριών -επαγγελματικών και προσωπικών- ,αλλά και του ενδιαφέροντος μου σαν το δικό σας από το Γυμνάσιο(τότε δεν υπήρχε το Λύκειο )θα προσπαθήσω να εισφέρω στον διάλογο ,που ανοίξατε και θα συνεχίσετε .
1.-Εξαρχής να καταγράψουμε την τελική ήττα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Κύπρο ,είτε αυτές πολέμησαν με πρωτοβουλία των ”Λεωνίδων” ηγετών τους ,είτε δεν πολέμησαν ,λόγω συγχύσεως και διχασμού τους . Σημασία έχει όμως ότι -όπως και το 1922-επεκράτησε έκτοτε το σύνθημα ότι ο ελληνικός στρατός δεν νικήθηκε ,αλλά προδόθηκε. Και θα επαναλάμβαναν οι στρατιωτικοί-Ιωαννιδικοί και όχι μόνο- το Κίνημα του 1922 ,αν δεν ερχόταν ο πραγματικός ηγέτης τότε του Ελληνισμού της Ελλάδος και της Κύπρου αείμνηστος Καραμανλής. Γιαυτό και φρονώ ότι πρέπει να μείνουν λευκές οι σελίδες της Ιστορίας για εκείνη την περίοδο ,γιατί μας φτάνει η βαθιά και ανοιχτή πληγή της καταλήψεως της Κύπρου και των αγνοουμένων ,που θα μας παραδειγματίζουν για το μέλλον ,μαζί με την Ε.Ε. που δεν θέλει δικτατορίες.
2.-Όλος ο Ελληνισμός από το 1955 και μετά τον σκληρό αγώνα της νεολαίας της Κύπρου -που πρωτοπόρησε υπό τον Γρίβα-ήταν υπέρ της Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα ,αλλά μετά την στρατιωτική ήττα της ΕΟΚΑ -προφανώς για να διατηρήσουμε τον Ελληνισμό εκεί – σπουδαίοι τότε πατριώτες πολιτικοί υπέγραψαν τις γνωστές Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου και από την 1η Οκτωβρίου του 1960 είχαμε και δεύτερο Ελληνοκρατούμενο κράτος εκεί ,που μπορούσε να εξελιχθεί σε μια δύσκολη αλλά ευνομούμενη Ομοσπονδία ,αλλά Ελβετία.
3.-Στην Ελλάδα όμως σχεδόν όλη η Αντιπολίτευση κατήγγειλε τις Συμφωνίες αυτές ως προδοτικές ,πράγμα που εκμεταλλεύθηκαν-ως εικός- οι ενδιαφερόμενες Τουρκία, ΗΠΑ και Βρετανία -και όχι μόνο -και από το 1963 με τα 13 Σημεία του Μακαρίου-καθ’υπαγόρευσιν η των Βρετανών λέγεται -άρχισε το Σχέδιο της διχοτόμησης της Κύπρου -ιδιαίτερα μετά την βιαστική απόρριψη του Σχεδίου Άτσεσον και από τον Γέρο Παπανδρέου και τον Μακάριο- , ενώ στη Ελλάδα κυρίως οι προσφιλείς του Ανδρέα Παπανδρέου υποστήριζαν ακόμη την Ένωση ,με παρακλάδια και στον στρατό ,-τον οποίον από το 1965 δίχασαν και θα δίχαζαν περισσότερο ,αν γίνονταν οι εκλογές του 1967 και αν δεν εγκατέλειπε την Ελλάδα μετά το αποτυχημένο Κίνημα του ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος .
4.-Μετά ,τα πάντα ήταν χειραγωγήσιμα και απρόβλεπτα στην Ελλάδα τόσο που ο δυνατός δικτάτορας με όλα τα αξιώματα Παπαδόπουλος ”συνελήφθη” αμαχητί στις 25 Νοεμβρίου 1973 και από το μυαλό των ενδιαφερομένων για την διχοτόμηση της Κύπρου κατέβηκαν στο τραπέζι, ιδίως του εμβληματικού ΥΠΕΞ των ΗΠΑ κ.Κίσινγκερ-που θεωρούσε τον Μακάριο ως Κάστρο της Μεσογείου- και του ”φίλου” του Ετσεβίτ.
5.-Επακοιλούθησε η μόνιμη εχθροπάθεια του καθεστώτος της Ελλάδος -που συνεπικουρούνταν και από τους Γριβικούς στην Κύπρο -με τον Μακάριο και αρχές Ιουλίου του 1974 ”το γινάτι έβγαλε μάτι” και στη συνέχεια όλα έγιναν ”δίκην φυσικού φαινομένου” , το οποίο αδρανοποίησε και το λίγο μυαλό και χέρια των τότε ηγετών του Ελληνισμού σε Ελλάδα και Κύπρο και το μοιραίο ήταν αναπότρεπτο .
6.-Στις 23 Ιουλίου 1974 όταν το καθεστώς του Ιωαννίδη ”παρέδωκε το πνεύμα” οι πάντες έγιναν ”αρουραίοι” και ευτυχώς που βρέθηκαν οι αείμνηστοι πολιτικός και πρώην ΗΠΕΞ Αβέρωφ και ο Πρόεδρος της Αβασίλευτης Δημοκρατίας στρατηγός Γκιζίκης και δεν πάθαμε χειρότερη από την Μικρασιατική καταστροφή σε Κύπρο και Αιγαίο .
7.-Κάτι ανάλογο θα ”βγάλει ο σάκος της Ιστορίας” -όταν ανοιχθεί -και για τα Ίμια .
7.-Η αναδρομή στο παρελθόν μας επιβάλλει να σοβαρευθούμε -λαός και ηγεσίες ,έστω αυτές οι κατώτερες των σημερινών περιστάσεων-.
Θα παρακαλούσα τον αρθρογράφο και τον σχολιασθεί να συνεχίσουν ένα ήρεμο και σύντομο διάλογο επί του σοβαρού αυτού θέματος και να κλείσει το θέμα και ας το ανοίξουμε μετά από χρόνια που θα έχει καταλαγιάσει και ωριμάσει η υπόθεση. Σήμερα δεν θα κάνει καλό.
Συγνώμη διορθώνω τον σχολιασθεί σε σχολιαστή
Βιβλίο εκδόθηκε και αυτό σχολιάζουμε. Δεν ανοίξαμε εμείς το θέμα.
Κι ἐγώ διαβάζω ἕνα βιβλίο, ἀπό τό ἀρχικό κεφάλαιο πού διάβασα φαίνονται οἱ προβληματισμοί. Τό σχόλιο δέν σχετίζεται ἄμεσα μέ τό θέμα, ἀλλά μέ τά συνολικά θέματα τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Τό βιβλίο εἶναι “Η ιδέα του Έθνους στην νεοελληνική λογοτεχνία ¨ τοῦ Roderick Beaton. Οἱ προβληματισμοί, γιά τίς ἔννοιες τῆς κρατικῆς ὑπόστασης καί τοῦ ἔθνους, καί τῆς συνέχειας τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Πῶς εἶναι ἀντιληπτές αὐτές οἱ ἔννοιες ἀπό τά διάφορα ρεύματα της δυτικῆς σκέψης ἀλλά καί ἐντός τῆς χώρας, ἄλλοτε ἀλλά καί σήμερα ἀκόμα.
Ἀναφέρει ὁ Beaton «Εάν το έθνος μπορεί να οριστεί ως φαντασιακή κοινότητα, εξυπακούεται ότι ο χώρος στον οποίο κυρίως πραγματώνεται αυτή η «φαντασίωση» πρέπει να είναι η λογοτεχνία την οποία παράγει η εν λόγω κοινότητα», καί μελετᾶ σ’ αὐτό τό βιβλίο δύο περιόδους, πρώτη ἀπό τό 1071 μέχρι τόν Ἐρωτόκριτο (1600) καί δεύτερη μετά τή συγκρότηση τοῦ ἔθνους-κράτους ἕως καί τό τέλος τοῦ 19ου αἰώνα, ὅπως τίς ἀναφέρει.
Τί ἀκριβῶς σημαίνει ἡ συνέχεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί πῶς γίνεται ἀντιληπτή ἀπό Ἕλληνες καί ἀπό ξένους, ἔχει ἀντίκτυπο σέ κάθε σελίδα τῆς ἱστορίας μας.
Χαρακτηριστικά ὁ Beaton ἀναφέρει μία ἀπό τίς βασικές του θεωρήσεις, τήν ἄποψη τοῦ Anthony Smith, μέ πρόσφατη μελέτη του τήν «Αρχαιότητα των Εθνών»:
«Εθνικισμός και έθνη … αποτελούν κομμάτι μιας ευρύτερης εθνο-πολιτισμικής οικογένειας συλλογικών ταυτοτήτων και στόχων… Η διαδικασία σχηματισμού ενός έθνους δεν είναι τόσο διαδικασία συγκρότησης, πολλώ μάλλον αυθαίρετης «επινόησης», όσο διαδικασία επαναπροσέγγισης ήδη υπαρχόντων πολιτισμικών μοτίβων και ανασύστασης παλαιότερων εθνικών δεσμών και συναισθημάτων… Οι Έλληνες αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας αναβίωσης και επαναπροσδιορισμού μέσα από την συνέχεια των ονομάτων, της γλώσσας και των τοπωνυμίων.».
Τό βιβλίο ἀξίζει νά μελετηθεῖ γιατί εἶναι ἀπαραίτητο, ἐκτός ἀπό τήν γνώση τῆς ἱστορίας μας καί τῆς ἰδιαιτερότητάς μας, καί ἡ γνώση τοῦ πῶς τήν ἀντιλαμβάνονται οἱ ἄλλοι.
https://www.protagon.gr/themata/biton-mazaouer-gia-tin-arxaia-kai-ti-nea-ellada-44342376103
ΚΑΠΟΤΕ ΕΙΧΑΜΕ ΣΤΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΕΝΑ ΟΡΟ ”ΚΑΛΗ Η ΕΚΘΕΣΗ ΣΟΥ ,ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΜΑΣ”.
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΜΗ ΙΣΧΥΕΙ ΤΩΡΑ;;;.