Μετά τον «σεισμό» που προκάλεσε στην Ευρωβουλή το Qatargate, το σκάνδαλο τύπου «μετρητά έναντι επιρροής» που έσκασε το 2022, η πρόεδρος του Σώματος, Ρομπέρτα Μέτσολα αποφάσισε ότι ο καλύτερος τρόπος για την καταπολέμηση της διαφθοράς ήταν να την εκθέσει στο φως της διαφάνειας.
Κανόνες διαφάνειας αλλά… για τους άλλους
Έτσι, άσκησε πιέσεις ώστε να περάσει έναν νέο κώδικα δεοντολογίας που απαιτούσε -μεταξύ άλλων- από τα ανώτερα μέλη της Ευρωβουλής να δηλώνουν συγκρούσεις συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένων όσων «αφορούν την οικογένειά τους, τη συναισθηματική τους ζωή ή τα οικονομικά τους συμφέροντα».
Αλλά σύμφωνα με αυτούς τους νέους κανόνες, ένα πρόσωπο-κλειδί έμεινε εκτός: η ίδια η πρόεδρος της Ευρωβουλής, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Poltiico.
Αν ήταν υποχρεωμένη να προβεί σε μια τέτοια δήλωση, θα μπορούσε να είχε εξετάσει το ενδεχόμενο να ενημερώσει το κοινό ότι ο σύζυγός της, ο Ούκο Μέτσολα, ήταν ο κορυφαίος λομπίστας της ΕΕ για τον όμιλο Royal Caribbean Group με έδρα το Μαϊάμι, τη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία κρουαζιερόπλοιων στον κόσμο και μεγάλο εταιρικό ρυπαντή.
Αντ’ αυτού, η δουλειά του Ούκο πέρασε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητη, ακόμη και όταν εργαζόταν για να επηρεάσει την οικολογική νομοθεσία-ορόσημο, την οποία η σύζυγός του θα υπέγραφε τελικά σε νόμο.
«Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο η πρόεδρος Μέτσολα – ή οποιοσδήποτε πρόεδρος – θα πρέπει να εξαιρείται από την υποβολή μιας τέτοιας δήλωσης», δήλωσε ο Νίκολας Αϊόσα, διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας της ΕΕ.
«Θα έλεγα ότι αν έχετε σύζυγο που συμμετέχει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα, αμειβόμενη ή μη, με σκοπό να επηρεάσει τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ, ο ευρωβουλευτής θα πρέπει να το δηλώσει», πρόσθεσε ο Αϊόσα.
Δεν υπάρχει καμία υπόνοια ότι το ζεύγος Μέτσολα συμμετείχε σε συγκάλυψη. Ο Ούκο συμπλήρωσε τις κατάλληλες εγγραφές για άσκηση πίεσης, οι οποίες ήταν διαθέσιμες στο κοινό. Επίσης, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η Ρομπέρτα παραβίασε τους κανόνες του Ευρωκοινοβουλίου -οι οποίοι, άλλωστε, δεν την αφορούσαν σε αυτή την περίπτωση- ή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι χρησιμοποίησε τις επίσημες εξουσίες της για να επηρεάσει αθέμιτα τη νομοθεσία για λογαριασμό του Ούκο.
Ωστόσο, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι η απουσία επίσημης αποκάλυψης προστάτευσε τη σχέση μεταξύ της προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου και ενός λομπίστα από τον δημόσιο έλεγχο, ακόμη και όταν ο Ούκο συνόδευσε τη σύζυγό του σε επίσημες επισκέψεις, συμπεριλαμβανομένης της στέψης του βασιλιά της Βρετανίας Καρόλου Γ’, και η Ρομπέρτα μίλησε σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις υπέρ μιας θέσης που συμμερίζονταν το Ευρωκοινοβούλιο και η ναυτιλιακή βιομηχανία.
Σε δήλωσή του, ο εκπρόσωπος του προέδρου Jüri Laas αρνήθηκε ότι ο ρόλος του Ούκο ήταν κάτι που η Ρομπέρτα θα έπρεπε να αποκαλύψει.
«Η προσπάθεια να χαρακτηριστεί η απασχόληση του κ. Μέτσολα ως κάτι που εγείρει οποιαδήποτε πιθανή σύγκρουση συμφερόντων – πραγματική ή αντιληπτή – είναι λάθος», δήλωσε. «Το να είσαι παντρεμένος με κάποιον εργαζόμενο δεν συνιστά πιθανή σύγκρουση συμφερόντων σύμφωνα με τους κανόνες του Ευρωκοινοβουλίου».
Υποστήριξε ότι ο ρόλος της Ρομπέρτα ήταν «διαφορετικός από τους κατόχους αξιωμάτων που αναφέρονται» στους κανόνες δεοντολογίας, οι οποίοι ισχύουν για τους 14 αντιπροέδρους του σώματος, τους πέντε ευρωβουλευτές που είναι υπεύθυνοι για διοικητικά και οικονομικά θέματα – και τους προέδρους και αντιπροέδρους των κοινοβουλευτικών επιτροπών.
«Ο πρόεδρος εκπροσωπεί τα συμφέροντα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως θεσμού», δήλωσε ο Laas. Οι νέοι κανόνες στόχευαν σε θέσεις «που συνδέονται με συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο ή φάκελο» και, ως εκ τούτου, σε «αυξημένο κίνδυνο πιθανής σύγκρουσης συμφερόντων».
Το παράδειγμα του ζεύγους Μέτσολα αναδεικνύει τους περιορισμούς των κανόνων διαφάνειας του Ευρωκοινοβουλίου, οι οποίοι αφήνουν σε μεγάλο βαθμό στους νομοθέτες να διαχειρίζονται ιδιωτικά τις υποθέσεις και τις συγκρούσεις τους.
Η Ρομπέρτα είναι ένα από τα πρόσωπα με τη μεγαλύτερη επιρροή στις Βρυξέλλες, το πολιτικό πρόσωπο του Ευρωκοινοβουλίου και το διοικητικό κέντρο εξουσίας του. Έχει παρουσιαστεί καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας της ως υπέρμαχος της διαφάνειας, απαιτώντας ισχυρότερες προσπάθειες για να θεραπεύσει την κίτρινη άποψη του κοινού για τις Βρυξέλλες. Αλλά όταν πρόκειται για τις δικές της υποθέσεις, έχει αρνηθεί να δώσει το παράδειγμα.
Το «παραθυράκι» που έμεινε ανοιχτό
Στα σχεδόν τέσσερα χρόνια κατά τα οποία η Μέτσολα έχει υπηρετήσει ως πρόεδρος ή αντιπρόεδρος, υπήρξε ελάχιστη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης που να αναφέρεται στη θέση του Ούκο. Ακόμα λιγότερο που προκαλούσε ανησυχία. Από τους 14 ευρωβουλευτές, αξιωματούχους της ΕΕ και ακτιβιστές κατά της διαφθοράς με τους οποίους μίλησε το POLITICO για το άρθρο αυτό -άτομα που αναμφισβήτητα θα έπρεπε να γνωρίζουν- μόνο δύο γνώριζαν ότι ο «πρώτος κύριος» του Ευρωκοινοβουλίου εργαζόταν για λογαριασμό της βιομηχανίας αναψυχής.
Κανείς από αυτούς δεν είχε παρατηρήσει την προεδρική εξαίρεση στον κώδικα δεοντολογίας που υπέγραψαν να ακολουθούν οι κοινοβουλευτικοί αξιωματούχοι.
Η εξαίρεση ήταν «ένα παραθυράκι, το οποίο θα πρέπει να κλείσουμε», δήλωσε ο Tiemo Wölken, ευρωβουλευτής της ομάδας των Σοσιαλιστών που ανταγωνίζεται το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) της Ρομπέρτα.
Παρά τον ισχυρισμό του Laas ότι η εργασία του Ούκο δεν δημιουργούσε πιθανή σύγκρουση συμφερόντων, το ζευγάρι είχε έντονη επίγνωση ότι έπρεπε να λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση του ζητήματος, δήλωσε ο Ούκο στο POLITICO.
Το ζεύγος Μέτσολα είχαν ένα «κινέζικο τείχος» όσον αφορά τη δουλειά του άλλου, είπε. Από τότε που η Ρομπέρτα έγινε πρόεδρος, ο Ούκο σταμάτησε να ασκεί απευθείας πιέσεις στους ευρωβουλευτές «για να αποτρέψει ακόμη και την εντύπωση ακαταλληλότητας», είπε, προσθέτοντας ότι η Royal Caribbean έχει πλέον προσλάβει ένα επιπλέον άτομο για να ασχολείται με το ευρωκοινοβούλιο.
«Θέλω να πιστεύω ότι το διαχειριστήκαμε εξαιρετικά καλά», δήλωσε ο Ούκο.
Η άνοδος της Μέτσολα στην εξουσία
Η αναρρίχηση των Μέτσολα στην κορυφή του δέντρου των Βρυξελλών διήρκεσε δύο δεκαετίες, αλλά ο στόχος ήταν ξεκάθαρος από νωρίς.
Και οι δύο είχαν ελίτ σπουδές. Η Ρομπέρτα εκπαιδεύτηκε στο Κολέγιο της Ευρώπης, το σχολείο τροφοδοσίας της μηχανής των Βρυξελλών με έδρα τη Μπριζ. Ο Ούκο, με καταγωγή από τη Φινλανδία, φοίτησε στη Σχολή Κένεντι του Χάρβαρντ και εξακολουθεί να γράφει τακτικά για να ενημερώνει για το «πού βρίσκονται τώρα» το περιοδικό των αποφοίτων.
Γνωρίστηκαν στη Μάλτα το 1999 σε μια εκδήλωση νεολαίας του συντηρητικού πολιτικού κινήματος. Σύμφωνα με την καθολική πίστη της Ρομπέρτα, το 2005 παντρεύτηκαν σε εκκλησία της Μάλτας και στη συνέχεια έκαναν δεξίωση στο boutique Hotel Juliani στην παραθαλάσσια πόλη του Αγίου Ιουλιανού.
Μετακόμισαν στις Βρυξέλλες, όπου η Ρομπέρτα εργάστηκε στα κυβερνητικά γραφεία της Μάλτας και στη συνέχεια στο διπλωματικό σκέλος της ΕΕ. Ο Ούκο -ο οποίος είχε εργαστεί προηγουμένως στην πολιτική στη Φινλανδία- βρήκε ρόλο συμβούλου στο Royal Caribbean Group το 2007.
Είχαν το κοινό όνειρο να εκλεγούν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όμως, λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις της γονεϊκότητας, το ζευγάρι έκανε μια συμφωνία ότι αν κάποιος από τους δύο τα κατάφερνε, ο άλλος θα άφηνε τις πολιτικές φιλοδοξίες του για πάντα στην άκρη. Διεξήγαγαν εκστρατείες τη δεκαετία του 2000, αλλά καμία από τις δύο δεν ήταν επιτυχής.
Η Ρομπέρτα κέρδισε την έδρα της το 2014. «Η σωστή Μέτσολα εξελέγη τελικά», δήλωσε ο Ούκο στο POLITICO. Και ενώ μεγάλωσαν μια οικογένεια με τέσσερα αγόρια στις Βρυξέλλες, εκείνη ανέβηκε μέσα από τις επιτροπές και τα γραφεία του Ευρωκοινοβουλίου. Το 2022, έγινε η νεότερη πρόεδρος του σώματος στην ιστορία και αγαπημένη του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, της πανευρωπαϊκής συντηρητικής ομάδας-ομπρέλας που περιλαμβάνει τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες και την ιταλική Forza Italia.
Έχει επίσης προταθεί ως πιθανή μελλοντική πρωθυπουργός στην πατρίδα της, τη Μάλτα, και, ενόψει της αλλαγής φρουράς στην ΕΕ φέτος, το όνομά της φημολογείται ως πιθανή αντικαταστάτρια της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Τον Ιούλιο, επανεξελέγη εύκολα για μια δεύτερη θητεία δυόμισι ετών.
Δεν ήταν καθόλου ευκαταφρόνητο κατόρθωμα για έναν πολιτικό από τη μικρότερη χώρα της ΕΕ, ένα έθνος διαβόητο για την πολιτική διαφθορά που κανονικά δεν θα έπρεπε να λαμβάνεται υπόψη όταν πρόκειται για τις κορυφαίες θέσεις εργασίας στην ΕΕ.
Η Ρομπέρτα έχει ορίσει τον εαυτό της ως αντιπολίτευση στη δωροδοκία και την εγκληματικότητα. Συμμετείχε σε κοινοβουλευτική επιτροπή που διερευνούσε υπεράκτιες εταιρείες που χρησιμοποιούν διεφθαρμένοι πολιτικοί, μεταξύ άλλων και στη Μάλτα- ανέλαβε να ξεπλύνει το στίγμα που άφησε το Qatargate στο μοναδικό άμεσα εκλεγμένο θεσμικό όργανο της ΕΕ- και απαίτησε να λογοδοτήσουν οι Μαλτέζοι πολιτικοί που εμπλέκονται στη δολοφονία της δημοσιογράφου Daphne Caruana Galizia, μιας σταυροφόρου κατά της διαφθοράς που σκοτώθηκε σε παγιδευμένο αυτοκίνητο το 2017.
«Έκανε τόσα πολλά για την υπόθεση της δικαιοσύνης για τη μητέρα μου», δήλωσε ο μεγαλύτερος γιος της δημοσιογράφου, ο Matthew Caruana Galizia, ερευνητής δημοσιογράφος. «Η Ρομπέρτα ερχόταν να επισκεφθεί τη γιαγιά μου στο νοσοκομείο και στο σπίτι κ.ο.κ.», είπε, επαινώντας τις προσπάθειές της να προωθήσει μια οδηγία της ΕΕ γνωστή ως «νόμος της Daphne» για την προστασία των δημοσιογράφων από τη νομική παρενόχληση.
Η πρόεδρος, μια ελκυστική παρουσία, εμπνέει θερμά συναισθήματα, ακόμη και από τους πολιτικούς της αντιπάλους. Έχει κερδίσει τον θαυμασμό, ακόμη και την αφοσίωση, από τους αγωνιστές κατά της διαφθοράς και τους ευρωβουλευτές που δήλωσαν ότι οι προσπάθειές της να διευρύνει τη διαφάνεια στο Κοινοβούλιο ήταν ειλικρινείς.
«Ήταν μια τεράστια υποστηρίκτρια πολλών, αν όχι των περισσότερων, τομέων πολιτικής μας», δήλωσε ο Aiossa, διευθυντής της ομάδας υπεράσπισης TI.
Οι μεταρρυθμίσεις που κερδήθηκαν μετά το Qatargate ήταν, κατά παραδοχή της ίδιας της Μέτσολα, ένα πρώτο βήμα. Αλλά ο Aiossa επέρριψε την ευθύνη στους ευρωβουλευτές όλων των κομμάτων, οι οποίοι, όπως είπε, πολέμησαν με πικρία τις προσπάθειές της να τους αναγκάσει να λένε στο κοινό περισσότερα για τα προσωπικά τους συμφέροντα.
«Η πρόεδρος και άλλοι προσπάθησαν όντως να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούσαν, αλλά … υπάρχει μια κουλτούρα ατιμωρησίας σε αυτήν την Ευρωβουλή εδώ και πολλά χρόνια», είπε.
Ούκο Μέτσολα: Ένας πολύ αποτελεσματικός λομπίστας
Ακόμα και όταν η ρομπέρτα καλλιεργούσε τη φήμη της ως πολιτικός μηδενικής ανοχής στην απάτη, ο Ούκο ανέβαινε και γινόταν εταιρικός αντιπρόεδρος της Royal Caribbean, ένας κορυφαίος εκτελεστικός ρόλος σε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου.
Τον Σεπτέμβριο του 2020, ανέλαβε προσωρινά καθήκοντα γενικού διευθυντή του ευρωπαϊκού παραρτήματος της Cruise Lines International Association, του ισχυρότερου φορέα άσκησης πίεσης του κλάδου. Η θητεία του έληξε ένα χρόνο αργότερα, περίπου ένα μήνα πριν η Ρομπέρτα διοριστεί ως πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου.
Οι καλές διασυνδέσεις είναι ζωτικής σημασίας για έναν λομπίστα. Το να φαίνεσαι ότι έχεις καλές διασυνδέσεις είναι ακόμη καλύτερο. Και ο Ούκο θα μπορούσε να φτιάξει ένα λεύκωμα που θα ζήλευε οποιοσδήποτε διακινητής επιρροής.
Η λίστα του περιλαμβάνει τον βασιλιά και τη βασίλισσα του Βελγίου, στους οποίους παρουσιάστηκε πέρυσι μαζί με τη σύζυγό του και τη φον ντερ Λάιεν σε μια δεξίωση για το 2023 στο βασιλικό παλάτι στις Βρυξέλλες.
Τον περασμένο Μάιο, οι Hanoi Times δημοσίευσαν μια φωτογραφία από μια αποκλειστική εκδήλωση για τους παρευρισκόμενους στη στέψη του βασιλιά της Βρετανίας Καρόλου Γ’. Σε πρώτο πλάνο, ο τότε πρόεδρος του Βιετνάμ Võ Văn Thưởng πόζαρε για μια λαβή και ένα χαμόγελο με τον Γάλλο ομόλογό του Εμανουέλ Μακρόν.
Το 2022, η Ρομπέρτα ταξίδεψε στη Βουργουνδία της Γαλλίας για να μείνει στο Hôtel Le Cep και να παραστεί σε ένα δείπνο όπου ανακηρύχθηκε επίτιμη «κυρία» μιας αδελφότητας οινοποτών που ονομάζεται Confrérie des Chevaliers du Tastevin. Ο Ούκο πήγε μαζί της.
Η Ρομπέρτα δήλωσε στο podcast EU Confidential του POLITICO το 2022 ότι χαλάρωσε προσπαθώντας «να κάνει διάκριση μεταξύ της δουλειάς μου και της ιδιωτικής μου ζωής».
Ωστόσο, άλλοι ανέφεραν ότι τα πράγματα είναι κάπως πιο θολά.
Το ζευγάρι διοργάνωνε τακτικά πάρτι στον κήπο του σπιτιού του στην καταπράσινη συνοικία Ixelles στο κέντρο της πόλης για τους «glitterati των Βρυξελλών», δήλωσε ένα άτομο με γνώση του θέματος, στο οποίο παραχωρήθηκε ανωνυμία για να συζητήσει τις ιδιωτικές εκδηλώσεις. Συχνά περιλάμβαναν μπάρμπεκιου και όλα ξεκίνησαν πριν γίνει πρόεδρος. «Ήθελε να ανέβει στην πολιτική κλίμακα και αυτός είναι ο τρόπος που το κάνεις».
Και οι δύο Μέτσολα αρνήθηκαν ότι το βιβλίο επαφών του Ούκο είχε αυξηθεί από τις προεδρικές κοινωνικές υποχρεώσεις, σημειώνοντας ότι η πρόσκλησή του σε ορισμένες εκδηλώσεις αποτελούσε διπλωματικό πρωτόκολλο. Ο Ούκο δήλωσε ότι ο κατάλογος των επαφών του είχε δημιουργηθεί πολύ πριν η Ρομπέρτα αποκτήσει υψηλό αξίωμα και δήλωσε ότι η κοινωνική του ζωή είχε γίνει «αρκετά περιορισμένη» λόγω του πολυάσχολου προγράμματος της συζύγου του.
Οι συνάδελφοι της Ρομπέρτα και οι σύμμαχοι υπέρ της διαφάνειας μπορεί να ήταν στο σκοτάδι σχετικά με το επάγγελμα του συζύγου της, αλλά στους ναυτιλιακούς κύκλους των Βρυξελλών, όλοι γνώριζαν ότι όταν ο Ούκο έμπαινε στο «δωμάτιο», δεν ήταν απλώς ένας ακόμη λομπίστας, δήλωσε ο Jacob Armstrong, ακτιβιστής της ΜΚΟ Transport & Environment, ο οποίος έχει αντιμετωπίσει τακτικά τον Ούκο και άλλους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
«Είναι πάντα προβληματικό όταν μια βιομηχανία που είναι τόσο ρυπογόνος και τόσο κακή όσο η κρουαζιέρα … έχει τόσο σαφή πρόσβαση στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και σε θέσεις εξουσίας», είπε.
Αλλά, είπε, έτσι γίνεται σε μια πόλη όπου οι επιχειρήσεις και η πολιτική επικαλύπτονται – μερικές φορές γύρω από το ίδιο τραπέζι της κουζίνας. «Είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει στις Βρυξέλλες».
Την περασμένη εβδομάδα η Ρομπέρτα διόρισε τον επί μακρόν προσωπικό της σύμβουλο και κουνιάδο της Μάθιου Ταμπόνε (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ) ως επικεφαλής του συμβουλίου της. Είχε προσπαθήσει να αναβαθμίσει τον Ταμπόνε σε αυτόν τον ρόλο και στο παρελθόν, αλλά έκανε πίσω μπροστά στην κάλυψη των μέσων ενημέρωσης που υπονοούσαν ότι μετέτρεπε το ευρωκοινοβούλιο σε οικογενειακή επιχείρηση.
https://www.ieidiseis.gr/kosmos/260577/skandala-xoris-telos-stis-vrykselles-arxi-lompistas-o-syzygos-tis-proedrou-tou-ek-romperta-metsola
