Αξιοποιώντας την εμπειρία της ΕΣΣΔ από τον Ψυχρό Πόλεμο, τα διδάγματα από την αντιπαράθεση της μετασοβιετικής εποχής, αλλά και μετρώντας τις πραγματικές δυνατότητες της Ρωσίας και των ενόπλων δυνάμεών της, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, με τρεις όλες κι όλες παρεμβάσεις του, μία ομιλία και δύο άρθρα, διατύπωσε τη ρωσική προσέγγιση για τον πόλεμο του 21ου αιώνα.

 Ποιος είναι ο Γκερασίμοφ

Ο Βαλέρι Βασίλιεβιτς Γκερασίμοφ γεννήθηκε στις 8 Σεπτεβρίου 1955 στην πόλη Καζάν της Ρωσίας. Η οικογένειά του ήταν εργάτες. Είναι απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής του Καζάν (1971-73), της Στρατιωτικής Σχολής Τεθωρακισμένων «Προεδρείο του Ανωτάτου Σοβιέτ του Ταταρστάν» (1973-77), της Στρατιωτικής Ακαδημίας Τεθωρακισμένων «Στρατάρχης της ΕΣΣΔ Ρ. Μαλιμόφσκι» (1984-87), της Στρατιωτικής Ακαδημίας του Γενικού Επιτελείου της Ρωσίας (1995-97). Χαρακτηριστικό στοιχείο της φοίτησής του είναι ότι από όλες τις στρατιωτικές σχολές αποφοίτησε με «Άριστα».

Ξεκίνησε τη στρατιωτική του σταδιοδρομία ως διοικητής διμοιρίας, λόχου, επιτελάρχης τάγματος στο 80ό Σύνταγμα Τεθωρακισμένων της 90ής Μεραρχίας της βόρειας ομάδας στρατιών στην Πολωνία, ως επιτελάρχης τάγματος στη Στρατιωτική Διοίκηση της Άπω Ανατολής (1977-84), ως επιτελάρχης – υποδιοικητής συντάγματος τεθωρακισμένων (1987-93) και διοικητής (1993-95) αυτοκινούμενης ταξιαρχίας πυροβολικού στην Στρατιωτική Διοίκηση της Βαλτικής και στη Βορειο-Δυτική Ομάδα Στρατιών. Τον Αύγουστο του 1994 ήταν επικεφαλής της εισόδου της μεραρχίας στη Στρατιωτική Διοίκηση Μόσχας, στην πόλη Έλνια. Το 1995 ξεκίνησε η φοίτησή του στην Ακαδημία.

Το 1997 υπηρέτησε ως Α’ υποδιοικητής της 1ης Στρατιάς τεθωρακισμένων στη Στρατιωτική Διοίκηση της Μόσχας (1997-98), από τον Φεβρουάριο του 1998 έγινε επιτελάρχης, ενώ από τον Φεβρουάριο του 2001 ήταν διοικητής της 58ης Μεραρχίας στη Στρατιωτική Περιοχή του Βορείου Καυκάσου. Υπηρέτησε ως επιτελάρχης στη Στρατιωτική Διοίκηση της Άπω Ανατολής από το Μάρτιο του 2003, ενώ από τον Απρίλιο του 2005 ήταν διοικητής της Γενικής Διεύθυνσης Στρατιωτικής Εκπαίδευσης των Ενόπλων Δυνάμεων. Το Δεκέμβριο του 2006 ανέλαβε καθήκοντα επιτελάρχη στη Στρατιωτική Διοίκηση του Βορείου Καυκάσου.

Την 11η Δεκεμβρίου 2007 και ώς την 5η Φεβρουαρίου 2009 ήταν διοικητής της Στρατιωτικής Περιοχής του Λένινγκραντ. Από την 5η Φεβρουαρίου 2009 μέχρι και την 23η Δεκεμβρίου 2010 ήταν διοικητής της Στρατιωτικής Περιοχής της Μόσχας.

Με διάταγμα του Προέδρου της Ρωσίας την 23η Δεκεμβρίου 2010 διορίστηκε υποδιοικητής του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το 2009-10 ήταν επικεφαλής των παρελάσεων για την Ημέρα της Νίκης στην Κόκκινη Πλατεία.

Στις 26 Απριλίου 2012 ανέλαβε διοικητής της Κεντρικής Στρατιωτικής Περιοχής.

Με εντολή του προέδρου της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, ο Γκεράσιμοφ επιθεώρησε τα στρατεύματα της Ανατολικής Στρατιωτικής Περιοχής και της νήσου Σαχαλίνη.

Μετά την αποστρατεία του Ανατόλι Σερντιουκόφ στις 9 Νοεμβρίου 2012 και την ανάληψη του υπουργείου Αμύνης από τον Σεργκέι Σοϊγκού, ο Βαλέρι Γκεράσιμοφ ανέλαβε επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσίας και, ταυτόχρονα, καθήκοντα υφυπουργού Άμυνας.

Από τις 13 Νοεμβρίου 2012 είναι μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας.

Τον Ιανουάριο του 2013 μίλησε στην Ακαδημία Στρατιωτικών Επιστημών με τίτλο «Οι βασικές τάσεις εξέλιξης των μορφών και των μεθόδων αξιοποίησης των Ενόπλων Δυνάμεων και τα επίκαιρα καθήκοντα της στρατιωτικής επιστήμης για τη βελτιστοποίησή τους».

Ο στρατηγός Βαλέρι Γκεράσιμοφ είναι πρόεδρος της διακλαδικής επιτροπής για την απονομή του κρατικού βραβείου «Στρατάρχης Γ. Κ. Ζούκοφ». Επίσης, είναι ο εμπνευστής και ηγέτης της ρωσικής στρατιωτικής επιχείρησης στη Συρία, τον Σεπτέμβριο του 2015. Τον Μάρτιο του 2016, με διάταγμα του προέδρου της Ρωσίας, τιμήθηκε με το μετάλλιο «Ήρωας της Ρωσίας».

Λόγω της ρωσικής πολιτικής στην Κριμαία και την Ουκρανία, το 2014-15, ο Βαλέρι Γκεράσιμοφ ήταν από τους πρώτους, εναντίον των οποίων στράφηκαν οι κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στον Βαλέρι Γκεράσιμοφ αποδίδεται και το σύγχρονο ρωσικό στρατιωτικό δόγμα, το οποίο και αποκαλούν «Δόγμα Γκερασίμοφ».

Το Δόγμα Γκερασίμοφ

Αν θα θέλαμε να περιγράψουμε το Δόγμα Γκερασίμοφ, συνοπτικά, τότε θα αρκούσαν τέσσερις μόνο λέξεις: ο πόλεμος νέας γενιάς.

Το Δόγμα Γκερασίμοφ διατυπώνει μία νέα προσέγγιση στην έννοια διακρατική σύγκρουση,και αυτό γιατί θεωρεί εξ ίσου σημαντικές με τις στρατιωτικές, τις πολιτικές, οικονομικές, ανθρωπιστικές, επικοινωνιακές και άλλου είδους επιχειρήσεις.

Βασικά κείμενα για την κατανόηση του δόγματος Γκεράσιμοφ, εκτός του επίσημου κειμένου, «Το στρατιωτικό δόγμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας» (2014), είναι τα δύο άρθρα που έγραψε ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων. Πρόκειται για το άρθρο «Η αξία της επιστήμης έγκειται στην πρόβλεψη» που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Στρατιωτικός – Βιομηχανικός Ταχυδρόμος και το άρθρο «Ο κόσμος στο χείλος του πολέμου», που δημοσιεύτηκε στο ίδιο περιοδικό τον Μάρτιο του 2017.

Δεν θα ήταν αδόκιμο να θεωρήσουμε πως το Δόγμα Γκερασίμοφ είναι αποτέλεσμα των προβληματισμών και των ανησυχιών της ρωσικής ηγεσίας μετά τις έγχρωμες επαναστάσεις της Γεωργίας και της Ουκρανίας, καθώς και μετά τις εξεγέρσεις που έλαβαν χώρα στο πλαίσιο των αντιπολιτευτικών κινημάτων στις αραβικές χώρες, που έμειναν γνωστές ως «Αραβική Άνοιξη».

Πολλοί αναλυτές επισημαίνουν πως τα βασικά στοιχεία αυτού του δόγματος, στηρίζονται στις θεμελιώδεις αρχές του προηγούμενου ρωσικού στρατιωτικού δόγματος, ενώ, ταυτόχρονα, έχουν μεγάλες ομοιότητες με το σύγχρονο κινεζικό στρατιωτικό δόγμα του «πολέμου χωρίς όρια» του 1999.

Είναι πάντως φυσιολογικό η Ρωσία να προσαρμόζει την προσέγγισή της σύμφωνα με τα δεδομένα του 21ου αιώνα και να υιοθετεί τη θεωρία των μη παραδοσιακών πολεμικών επιχειρήσεων, οι οποίες στη σύγχρονη στρατιωτική ορολογία αποκαλούνται ασύμμετρες.

Βασικός στόχος των ασύμμετρων πολεμικών επιχειρήσεων είναι η επίτευξη των στρατηγικών και γεωπολιτικών αποτελεσμάτων με την χρήση ενός ευρέος φάσματος μη στρατιωτικών μεθόδων και μέσων, όπως είναι η επίσημη και ανεπίσημη διπλωματία, η οικονομική πίεση, η πρόκληση αισθημάτων συμπάθειας του τοπικού πληθυσμού κ.ά.

Το Δόγμα Γκερασίμοφ θεωρείται η πλέον ολοκληρωμένη έκφραση των τελευταίων επιτευγμάτων του ρωσικού στρατιωτικού στοχασμού για τον νέο τύπο των πολεμικών επιχειρήσεων, η οποία δείχνει μια πρωτοφανή συγκέντρωση όλων των δυνατοτήτων που μπορεί να έχει η επιρροή της Ρωσίας ως έθνος για την επίτευξη των στρατηγικών της στόχων.

Σύμφωνα με το Δόγμα Γκερασίμοφ, ανάμεσα στην έννοια πόλεμος και στην έννοια ειρήνηεισέρχεται μία νέα έννοια, εκείνη της γκρίζας ζώνης. Κοντολογίς, η θεωρία του Κλαούζεβιτς «ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα» όχι μόνο αμφισβητείται από τον Γκερασίμοφ, αλλά απορρίπτεται, αφού κατά τον εμπνευστή του νέου ρωσικού στρατιωτικού δόγματος ο πόλεμος δεν είναι συνέχεια της πολιτικής, αλλά η πολιτική είναι συνέχεια του πολέμου – και μάλιστα για να είναι αποτελεσματική η πολιτική, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα ευρύ φάσμα μη στρατιωτικών μέσων και μεθόδων. Κατά τον ίδιο τρόπο, το Δόγμα Γκερασίμοφ, αμφισβητεί και άλλες βασικές αρχές της θεωρίας του Κλαούζεβιτς, όπως λόγου χάρη την έννοια του «κέντρου βάρους» ως θεμελιώδους σημείου εκκίνησης των επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με τον Γκερασίμοφ, στόχος του ομώνυμου δόγματος είναι η αξιοποίηση των αδύναμων κρίκων της δυτικής θεώρησης λήψης αποφάσεων, η οποία στηρίζεται στο σύστημα checkandbalances, πράγμα που προϋποθέτει εξαντλητική ανάλυση της κατάστασης, τον μακροχρόνιο δημόσιο διάλογο και τον λεπτομερή συντονισμό των προσπαθειών διαφόρων οργανισμών (π.χ. υπουργείο Εξωτερικών και υπουργείο Άμυνας).

Σε αντίθεση με αυτό, το Δόγμα Γκεράσιμοφ προτείνει το ρωσικό μοντέλο διοίκησης, το οποίο οργανικά ενοποιεί όλους τους θεσμούς λήψης αποφάσεων, εξοικονομώντας χρόνο και ενέργεια.  Επί πλέον, η λήψη των αποφάσεων δεν γίνεται δημόσια, περιβάλλεται από απόλυτη μυστικότητα, ενώ τα διαθέσιμα μέσα και οι πόροι συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων με βάση τη θεωρία της αντανακλαστικής διοίκησης, πράγμα που επιτρέπει στη ρωσική ηγεσία να δρα με σκληρότητα, ευελιξία και ταχύτητα, χωρίς να την απασχολούν ζητήματα νομιμότητας, νομιμοποίησης, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διεθνούς δικαίου κ.λπ.

Ο λόγος μεταξύ μη στρατιωτικών και στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά τον συντάκτη του δόγματος, πρέπει να είναι 4 : 1.

Ως στρατιωτικές επιχειρήσεις θεωρεί:

1. Τα στρατιωτικά μέτρα στρατηγικής αποτροπής
2. Τη στρατηγική επέκταση
3. Την έναρξη στρατιωτικών επιχειρήσεων
4. Τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις

Οι μη στρατιωτικές επιχειρήσεις είναι:

• Σχηματισμός συμμαχιών και συνασπισμών
• Πολιτική και διπλωματική πίεση
• Οικονομικές κυρώσεις
• Οικονομικός αποκλεισμός
• Ρήξη διπλωματικών σχέσεων
• Σχηματισμός πολιτικής αντιπολίτευσης
• Δράση αντιπολιτευτικών δυνάμεων
• Μετάβαση της οικονομίας της χώρας που είναι αντίπαλη στην Ρωσία σε στρατιωτική παραγωγή
• Αναζήτηση τρόπος διευθέτησης της σύγκρουσης
• Αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας της χώρας που είναι αντίπαλη της Ρωσίας
• Εφαρμογή μίας σειράς μέτρων για την μείωση της έντασης στις σχέσεις μετά την αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας.

Τέλος, το δόγμα προβλέπει τον επικοινωνιακό πόλεμο, χωρίς όμως να διευκρινίζει αν πρόκειται για στρατιωτικές ή μη στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Πολλοί θεωρούν πως τα γεγονότα στην Κριμαία το 2014 αλλά και ο πόλεμος στις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας, που ακολούθησε, είναι η πιο γλαφυρή  εφαρμογή του Δόγματος Γκερασίμοφ.

Στο άρθρο του «Η αξία της επιστήμης έγκειται στην πρόβλεψη», ο Γκερασίμοφ αναλύει και ασκεί κριτική στις επιχειρήσεις των δυτικών χωρών για την αλλαγή των πολιτικών καθεστώτων στην Λιβύη και στη Συρία, εκτιμά τις εξελίξεις των πραγμάτων και τις επιπτώσεις της «Αραβικής Άνοιξης» και προτείνει σειρά μέτρων αντιμετώπισης τέτοιων επιχειρήσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο άρθρο δεν αναφέρεται καν η λέξη «υβριδικός», μία έννοια που αποδίδεται στις σύγχρονες πολεμικές συγκρούσεις, αναφέρεται όμως τρεις φορές η λέξη «ασύμμετρη» για να τις χαρακτηρίσει. Προφανώς, γίνεται λόγος για τον επικοινωνιακό πόλεμο που στοχεύει τον πληθυσμό και την πολιτική ελίτ των αντιπάλων. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν αναφέρεται καθόλου σε κυβερνοεπιθέσεις, παρ’ όλο που σε αυτόν τον τομέα η Ρωσία αντιμετωπίζει τις κατηγορίες πολλών δυτικών χωρών.

Στο άρθρο του «Ο κόσμος στο χείλος του πολέμου», ο Γκερασίμοφ αναλύει το θέμα του υβριδικού πολέμου, τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ στη Συρία και τη Μέση Ανατολή, την κυβερνοεπίθεση στο Ιράν και τη σημασία των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, το δεύτερο αυτό άρθρο, δεν έτυχε της ίδιας προσοχής με το πρώτο.

Υβριδικός πόλεμος

Δεν πρόκειται για νέα ιδέα στη ρωσική στρατιωτική επιστήμη. Θεωρητικός αυτού του είδους πολέμου λογίζεται ο Γιεβγκένι Εντουάρντοβιτς Μέσσνερ (1891-1974), ένας από τους λαμπρούς εκπροσώπους της στρατιωτικής επιστήμης της ρωσικής διασποράς. Αυτός πρώτος μεταξύ των Ρώσων ανέπτυξε και τεκμηρίωσε αυτού του είδους τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στα έργα του Εξέγερση. Το όνομα του Γ’ Παγκόσμιου Πολέμου και Ο παγκόσμιος εξεγερσοπόλεμος.

Η βασική ιδέα του Μέσσνερ ήταν:

Στον πόλεμο του μέλλοντος, δεν πρόκειται να πολεμούν σε γραμμές μετώπου, αλλά σε όλη την επικράτεια των αντιπάλων, γιατί πίσω από το ένοπλο μέτωπο θα εμφανίζονται πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά μέτωπα. Θα πολεμούν όχι στην δυσδιάστατη επιφάνεια, όπως στο παρελθόν, ούτε στην τρισδιάστατη όπως έκαναν μετά την εμφάνιση της πολεμικής αεροπορίας, αλλά στην τετραδιάστατη, όπου η ψυχολογία των εμπόλεμων εθνών θα είναι η τέταρτη διάσταση.

Εκτός από τον Μέσσνερ και ο Γκεόργκι Σαμοϊλοβιτς Ίσσερσον (1898-1976), σοβιετικός στρατιωτικός με το βαθμό του συνταγματάρχη και καθηγητής, ήταν ένας από εκείνους που διατύπωσαν την θεωρία των εις βάθος επιχειρήσεων. Τα έργα του Η εξέλιξη της επιχειρησιακής τέχνης και Τα θεμέλια των επιχειρήσεων στα μετόπισθεν, εξακολουθούν μέχρι σήμερα να αποτελούν αντικείμενο μελέτης τόσο στη Ρωσία, όσο και στη Δύση. Αξίζει να αναφέρουμε πως ο Γκερασίμοφ αναφέρει τον Ίσσερσον στα κείμενά του.

Πηγή: booksjournal.gr

Κ. ΧΟΥΖΟΥΡΗΣ ΣΤΟ FOREIGN AFFAIRS

Ανάλυση του “Δόγματος Γκερασίμωφ” επιχείρησε στην ελληνική έκδοση του Foreign Affairs και ο Πλωτάρχης του Πολεμικού Ναυτικού με μάστερ στη διπλωματία και τις διεθνείς σχέσεις Κωνσταντίνος Χουζούρης. Γράφει, μεταξύ άλλων, σχετικά:

ΤΟ ΔΟΓΜΑ «GERASIMOV»

Στις 26 Φεβρουαρίου 2013, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας, Στρατηγός Valeriy Gerasimov, δημοσίευσε ένα άρθρο σε περιοδικό των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων [4], με τίτλο (μεταφρασμένο στα αγγλικά): «The value of Science is in the Foresight: New challenges demand rethinking the forms and methods of carrying out combat operations» (MilitaryReview, 2016). Τον Οκτώβριο του 2013, ο ίδιος επέβλεψε τη συγγραφή ενός επιπλέον άρθρου των αναλυτών Chekinov και Bogdanov, με τίτλο (μεταφρασμένο στα αγγλικά) «The Nature and Content of a New-Generation War» (Bogdanov, 2013). Έκτοτε, τα εν λόγω κείμενα αποτελούν σημείο αναφοράς για τους στρατιωτικούς αναλυτές της Δύσης, αναφερόμενα συχνά με τον όρο «Δόγμα Gerasimov» [5].

Ο τελευταίος, εξετάζοντας τις περιπτώσεις των συγκρούσεων στο πλαίσιο της «αραβικής άνοιξης» και των «έγχρωμων επαναστάσεων», διαπίστωσε ότι οι πολεμικές συγκρούσεις στον 21ο αιώνα εμφανίζουν μια δομική αλλαγή: Οι διακηρυγμένες και κλιμακούμενες πολεμικές συγκρούσεις, με σαφώς διαχωρισμένους ρόλους μεταξύ στρατιωτικών και μη ενεργειών, ανήκουν στο παρελθόν. Την θέση τους έχουν λάβει ακήρυκτοι πόλεμοι, συνδυασμένες στρατιωτικές και μη ενέργειες και μικρές δυνάμεις που μπορούν να αναπτυχθούν με ταχύτητα και να επιφέρουν πλήγματα ακριβείας. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον πολιτικές, οικονομικές, πληροφορικές, πολιτιστικές και άλλες μη-στρατιωτικές ενέργειες (ακόμα και η προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας), δύνανται να φέρουν απτά πολιτικά αποτελέσματα και πρέπει να θεωρούνται ως αναπόσπαστα στοιχεία των ευρύτερων επιχειρήσεων (US-SOC, 2016) πάντα σε συνδυασμό με μικρές και ευέλικτες στρατιωτικές δυνάμεις. Αντικειμενικός σκοπός των ανωτέρω ενεργειών, θα πρέπει να είναι η δημιουργία ενός διαρκώς ενεργού μετώπου το οποίο να διατρέχει το σύνολο της επικρατείας του κράτους–στόχου αλλά και το ίδιο το πνεύμα του πληθυσμού, δυσχεραίνοντας τον διαχωρισμό μεταξύ στρατιωτικών και μη ενεργειών (Rusnáková, 2017).

Κατά τον Gerasimov, η Ρωσία πρέπει να ακολουθεί έξι στάδια για την εξέλιξη μιας σύγκρουσης (Εικόνα 1) (US-SOC, 2016):

1. Συγκεκαλυμμένες Αρχικές Επιχειρήσεις: Σχηματισμός δραστήριας αντιπολίτευσης από πολιτικά κόμματα, συνδικαλιστικές οργανώσεις κλπ. με παράλληλη διεξαγωγή πληροφοριακού πολέμου ώστε να διαμορφωθεί το επιθυμητό περιβάλλον.
2. Κλιμάκωση: Αύξηση πολιτικής και διπλωματικής πίεσης μέσω οικονομικών κυρώσεων και διακοπής διπλωματικών σχέσεων.
3. Έναρξη Συγκρούσεων: Έναρξη των συγκρούσεων ανάμεσα στις αντίπαλες ομάδες με μορφή διαδηλώσεων, διαμαρτυριών, δολιοφθορών, δολοφονιών και παραστρατιωτικών συγκρούσεων. Οι συγκρούσεις αυτές θα εκληφθούν ως απειλή για τα συμφέροντα της Ρωσίας προς ανάπτυξη των ενόπλων δυνάμεων.
4. Κρίση: Έναρξη στρατιωτικών επιχειρήσεων οι οποίες να συνοδεύονται από διαρκείς διπλωματικές και οικονομικές κινήσεις αλλά και πληροφοριακές επιχειρήσεις.
5. Διευθέτηση Κρίσης: Μέσω της διευθέτησης θα πρέπει να επέλθουν επιθυμητές για την Ρωσία αλλαγές στην πολιτική στρατιωτική και οικονομική ηγεσία του κράτους–στόχου.
6. Αποκατάσταση Ειρήνης: Στο παρατεταμένο αυτό στάδιο θα επιδιωχθεί ο κατευνασμός των εντάσεων που οδήγησαν στην σύγκρουση.

Εικόνα 1: Στάδια της υβριδικής σύγκρουσης κατά τον Gerasimov
————————————————————————–

Τα ανωτέρω στάδια, φαίνεται να ανταποκρίνονται σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο δράσης της ρωσικής κρατικής μηχανής στην σύγκρουση Ρωσίας–Ουκρανίας τον Νοέμβριο του 2013, στην οποία η Ρωσία επικράτησε καταφανώς επί της Δύσης και η οποία αποτελεί την χαρακτηριστικότερη περίπτωση «Υβριδικού Πολέμου».

Εκ των ανωτέρω, αλλά και από τα υπόλοιπα παραδείγματα υβριδικών συγκρούσεων, μπορούμε να συνάγουμε οκτώ διακριτές αλλά εν δυνάμει παράλληλες μορφές, που δύναται να λάβει ο Υβριδικός Πόλεμος (Tienhoven, 2019):

1. Συμβατικός Πόλεμος: Χρήση των συμβατικών στρατιωτικών δυνάμεων, με προσωπικό σαφώς αναγνωρίσιμο ως στρατιωτικό.
2. Ανορθόδοξος Πόλεμος: Ενέργειες με σκοπό, την διεξαγωγή ανταρτοπολέμου, την υποκίνηση εξεγέρσεων του πληθυσμού καθώς και την απώλεια της νομιμοποίησης της κρατικής εξουσίας.
3. Τρομοκρατία: Παράνομη χρήση βίας κατά αμάχου πληθυσμού (ή συμβολικών στόχων), με σκοπό την επίτευξη πολιτικού σκοπού.
4. Εγκληματικές ενέργειες: Λαθρεμπόριο, εμπόριο ναρκωτικών, εμπόριο όπλων και χρήση υπαρχουσών εγκληματικών οργανώσεων.
5. Πολιτικές ενέργειες: Το σύνολο των πολιτικών ενεργειών που στοχεύουν στο να εξαναγκάσουν τον αντίπαλο να υποκύψει στις επιθυμίες του δρώντα.
6. Οικονομικός Πόλεμος: Η χρήση ή απειλή χρήσης οικονομικών μέτρων κατά μιας χώρας, με σκοπό τη μείωση της οικονομικής δύναμής της.
7. Πληροφοριακός Πόλεμος: Ενέργειες που αποσκοπούν στην απόκτηση πληροφοριών, στην πρόσβαση σε διαδικασίες συλλογής πληροφοριών, σε πληροφοριακά συστήματα και σε δίκτυα υπολογιστών. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στον κεντρικό ρόλο των επιχειρήσεων Κυβερνοπολέμου, κατά της υποδομής της πληροφορικής τεχνολογίας (Information Technology, IT) ενός κράτους–στόχου (Rusnáková, 2017).
8. Κοινωνικά μέσα: Ενέργειες, συνδεόμενες με τον Πληροφοριακό Πόλεμο, με σκοπό την εξασφάλιση της υποστήριξης και του ελέγχου του πληθυσμού στην εμπόλεμη περιοχή, στο εσωτερικό των φίλιων χωρών και της διεθνούς κοινής γνώμης.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να φανταστούμε έναν Διοικητή στρατιωτικού τμήματος, εκπαιδευμένου κατά τα Δυτικά πρότυπα, σε μια κατάσταση όπου έχει να αντιμετωπίσει:

1. Έναν εχθρικό άμαχο πληθυσμό (τον οποίο δεν έχει την δικαιοδοσία ούτε την εκπαίδευση να διαχειρίζεται).
2. Έναν εχθρό που κρύβεται εντός του άμαχου πληθυσμού (τον οποίο η τεχνολογία δεν του επιτρέπει να διαχωρίζει).
3. Εγκληματικές ενέργειες του κοινού ποινικού δικαίου (για τις οποίες δεν έχει δικαιοδοσία να παρεμβαίνει).
4.Πληροφορίες διακινούμενες στο Διαδίκτυο και αναρτήσεις σε κοινωνικά δίκτυα, οι οποίες δημιουργούν παραπληροφόρηση και τετελεσμένα τόσο στον πληθυσμό όσο και στις ίδιες του τις δυνάμεις.
5. Αντιμετώπιση Κυβερνοεπιθέσεων, χωρίς δυνατότητα καταλογισμού ευθυνών σε συγκεκριμένο δράστη.
6. Απώλειες από οπλικά συστήματα εναντίον των οποίων δεν έχει εκπαιδευτεί να αμύνεται (πχ IED, βομβιστές αυτοκτονίας κλπ).
7. Παρουσία και δράση στρατιωτικών μονάδων μη φίλιων χωρών, κατά των οποίων, όμως, δεν υπάρχει διακηρυγμένη εμπόλεμη κατάσταση.
Με το υπάρχον μοντέλο διοίκησης, ο εν λόγω Διοικητής για να αναλάβει οιουδήποτε τύπου δράση σε ένα εξελισσόμενο συμβάν, θα πρέπει να αναμένει ώστε να εκπληρωθούν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις που του έχει θέσει η πολιτική ηγεσία με την μορφή Κανόνων Εμπλοκής (Rules of Engagement, ROE [6]) ή να αιτείται–αναμένει την έγκριση νέων (ενημερώνοντας διαρκώς τα ανώτερα κλιμάκια διοίκησης για τις εξελίξεις). Αυτό που ο κάθε «Δυτικός» στρατιωτικός Διοικητής επιθυμεί ιδανικά να λάβει από την ηγεσία του, είναι ένα «ναι» ή «όχι» στην χρήση βίας και τούτο γιατί έχει εκπαιδευτεί να αντιμετωπίσει τις αποστολές του με αυτόν ακριβώς τον τρόπο.

Αντίστοιχα η υπερκείμενη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία, πέρα από την τακτική εικόνα που λαμβάνει από τον Διοικητή επί του πεδίου, έχει να αντιμετωπίσει:
1.Μη κρατικούς δρώντες και μη σαφή/ορατή αντίπαλη ηγεσία.
2. Ενέργειες οι οποίες ακροβατούν ανάμεσα στο όριο μεταξύ έντασης, κρίσης και πολέμου, δυσχεραίνοντας την απόφαση ανάληψης στρατιωτικών επιχειρήσεων.
3. Ασάφεια για την προέλευση και τον καταλογισμό ευθύνης τυχόν επιθετικών ενεργειών.
4. Την αμφιθυμία της κοινής γνώμης για ανάληψη δραστικών μέτρων λόγω μη επαρκούς δικαιολόγησης.

Σε μια τέτοια κατάσταση, ακόμα και με τα υπάρχοντα μέσα επιτήρησης και συλλογής πληροφοριών του Δυτικού οπλοστασίου, είναι δύσκολο έως αδύνατο να παρθεί άμεσα μια απόφαση και να διαβιβασθεί ένας επιθυμητός τρόπος δράσης στον διοικητή επί του πεδίου, δημιουργώντας την απαίτηση για συλλογή περισσότερων πληροφοριών (Εικόνα 3). Συνήθως όμως, έως την συλλογή επιπλέον πληροφοριών και την λήψη απόφασης, η κατάσταση έχει μεταβληθεί και απαιτείται ένας νέος κύκλος συλλογής πληροφοριών και αντίδρασης, δίνοντας με τον τρόπο αυτό στον αντίπαλο ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Μπορεί η τεχνολογία να επιτρέπει την επόπτευση των στρατιωτικών επιχειρήσεων σε πραγματικό χρόνο, από τα χαμηλότερα έως τα υψηλότερα κλιμάκια ηγεσίας (οι πρόεδροι Ομπάμα και Τραμπ παρακολουθούσαν ζωντανά τις επιχειρήσεις εξόντωσης τρομοκρατών), αλλά η φύση των απειλών δεν εγγυάται ότι θα μπορούν να λάβουν τις κατάλληλες αποφάσεις στον κατάλληλο χρόνο. Μια παρόμοια κατάσταση επικρατούσε κατά τον Α’ ΠΠ, όταν η χρήση της τηλεφωνίας ώθησε τους Διοικητές να αισθάνονται ότι το να έχουν απευθείας επικοινωνία με τα μάχιμα τμήματα στο πεδίο θα μπορούσε να επιτρέψει την κεντρική διαχείριση των μαχών από τα μετόπισθεν επιτελεία εν είδη σκακιστικών κινήσεων, με τα γνωστά αποτελέσματα.

Προχωρώντας περαιτέρω, ακόμα και αν τελικά παρθεί μια απόφαση προς δράση, τα διατιθέμενα στρατιωτικά μέσα, αφενός μεν είναι εξαιρετικά κοστοβόρα σε σχέση με τα χρησιμοποιούμενα από τον αντίπαλο (χαρακτηριστικά, ένα αεροσκάφος Β-52 με το οπλικό φορτίο του, κοστίζει περισσότερο από ό,τι το βάρος του σε χρυσό!) αφετέρου δε, δεν εγγυώνται την επιτυχία, καθώς είναι σχεδιασμένα για διαφορετικούς τύπους αντιπάλων (Kilcullen, 2020 και Liang et al, 1999). Για παράδειγμα, μια σύγχρονη φρεγάτα εξοπλισμένη με πυροβόλα και πυραύλους κατά πλοίων και αεροσκαφών, δεν μπορεί να κάνει πολλά για να αντιμετωπίσει έναν προσεγγίζοντα στολίσκο μικρών πλοίων, έμφορτων με παράτυπους μετανάστες, μεταξύ των οποίων κρύβονται τρομοκράτες.

Συμπερασματικά, λοιπόν, βρισκόμαστε σε μια κατάσταση κατά την οποία οι ένοπλες δυνάμεις των Δυτικών χωρών αλλά και η πολιτική ηγεσία που τις ελέγχει, με την υπάρχουσα δομή και τρόπο λειτουργίας, δεν φαίνεται να είναι ικανές να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του τρέχοντος περιβάλλοντος ασφαλείας.

Συνεπεία των ανωτέρω, αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι σε έναν κόσμο υβριδικών απειλών, τρομοκρατίας, θρησκευτικού φανατισμού και υποχώρησης της κυρίαρχης θέσης του κράτους, τα δομικά συστατικά του Πολέμου που δέχεται η Δυτική κοσμοθεωρία (Λαός – Στρατός – Κυβέρνηση) δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.