Που πάει η Ευρώπη του 21ου αιώνα;

Γράφει ο Κώστας Λάμπος

[email protected],

Η μεγάλη ευρωπαϊκή κρίση που ξέσπασε το 2008, εξαιτίας της απόκλισης μεταξύ των οικονομιών του Ευρωπαϊκού Βορά και αυτών του Ευρωπαϊκού Νότου με κατάληξη την Ελληνική κρίση, την ραγδαία άνοδο του νεοφασισμού και την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αποκάλυψε την έλλειψη στατικότητας στο ευρωενωσιακό οικοδόμημα, προφανώς επειδή αυτό σχεδιάστηκε ως γερμανογαλλικός ζωτικός χώρος και όχι ως κοινή πατρίδα όλων των λαών της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Γεγονός που επιτρέπει την ανάπτυξη εθνικιστικών ψευδαισθήσεων και φυγόκεντρων δυνάμεων που εμποδίζουν την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης προς την κατεύθυνση των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης και διευκολύνουν την διάλυση της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την επιστροφή στον νοσηρό εθνικισμό του 19^ου και του πρώτου μισού του 20 αιώνα, πράγμα που θα εξυπηρετούσε ιδιαίτερα την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου και την παγκόσμια ηγεμονία του αμερικανισμού.

Μπροστά στην εκδοχή της διάλυσης της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την μετατροπή της Ευρώπης σε ενδοχώρα της αμερικανικής αυτοκρατορίας πολλοί διερωτώνται για το πού πάει η Ευρώπη και ποιο θα είναι το μέλλον της Ευρώπης και του πλανήτη. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί που διαμορφώθηκαν στα πλαίσια της ΕΕ και υπό την πίεση των λαών των χωρών-μελών της, αποδείχτηκαν, παρά τον καπιταλιστικό χαρακτήρα τους, σοβαρό εμπόδιο τόσο για την παγκοσμιοποίηση, όσο και για την αμερικανική και για την νεογερμανική ηγεμονία. Πολλές απόψεις ακούγονται και οι προτάσεις που διατυπώνονται εκφράζουν συνήθως το όραμα μερίδων του κεφαλαίου για την Ευρώπη  και όχι το όραμα των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού, των λαών της Ευρώπης:

• Οι πιο αντιδραστικοί προτείνουν τη διάλυση της ΕΖ και της ΕΕ και την επιστροφή στα εθνικά κράτη, παραγνωρίζοντας ότι τα εθνικά κράτη είναι φαινόμενο σύμφυτο με την εμφάνιση και την ακμή του καπιταλισμού και όχι με την παρακμή του.
• Οι ‘συνετοί’ σοσιαλδημοκράτες προτείνουν την επίσπευση της ενωσιακής διαδικασίας με την αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την μετατροπή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε μια πραγματική ευρωπαϊκή υπερκυβέρνηση του κεφαλαίου που θα συνεχίσει να υποκλέπτει την λαϊκή νομιμοποίηση.
• Κάποιοι τεχνοκράτες προτείνουν την ‘διαφοροποιημένη’, την επιλεκτική ολοκλήρωση που θα εκφράζεται με ομάδες χωρών διαφορετικών ταχυτήτων, ενδεχόμενα και διαφορετικών νομισμάτων και πολιτικών, στα πλαίσια μιας χαλαρής ΕΕ από την οποία θα συνεχίζουν να απουσιάζουν οι τοπικές και εθνικές κοινωνίες και οι ανάγκες τους.

Όλες αυτές οι προτάσεις έχουν μια κοινή φιλοσοφία, τη φιλοσοφία του οικονομισμού που σημαίνει τη διατήρηση της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής, του ανταγωνισμού μέχρις εσχάτων για τη μεγιστοποίηση του ιδιωτικού κέρδους, την υποταγή της κοινωνίας στις επιλογές του κεφαλαίου και την διεύρυνση των οικονομικών, κοινωνικών, περιφερειακών και εθνικών ανισοτήτων. Δηλαδή ‘μια από τα ίδια και χειρότερα’.

Οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού έχουν επανειλημμένα και με πολλούς τρόπους δείξει την προτίμησή τους για μια Ευρώπη της κοινωνικής ισότητας, της πραγματικής δημοκρατίας και της οικουμενικής ειρήνης.

Τα νέα κοινωνικά κινήματα και στο βαθμό που ξεπερνάνε την ιδεολογική και πολιτική τους εξάρτηση από την τριτοτεταρτοδιεθνιστική και ‘αναρχική’ αριστερά και τις δογματικές αγκυλώσεις τους καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το σημερινό οικοδόμημα της ΕΕ εμποδίζεται από τις υφιστάμενες συνθήκες και δομές να μετεξελιχθεί προς την κατεύθυνση της Ευρώπης των Λαών και γι’ αυτό επιλέγουν την αναγκαιότητα ριζικής υπέρβασης του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής σε όλες τις πιθανές και απίθανες μορφές του υπαρκτού καπιταλισμού και την αντικατάστασή του με ένα σύστημα κοινωνικής δημοκρατίας που θα στηρίζεται στην κοινοκτημοσύνη με σκοπό την οικονομία των κοινών αγαθών, στην άμεση τοπική δημοκρατία που θα αρθρώνεται σε περιφερειακό, εθνικό και οικουμενικό επίπεδο με περιεχόμενο την αταξική κοινωνία και κατάληξη έναν  οικουμενικό ουμανιστικό πολιτισμό. Είναι προφανές πως αυτή η προοπτική προϋποθέτει αριστερές και αυτενεργές, αλληλέγγυες και συνεργαζόμενες συνειδητές αμεσοδημοκρατικές κοινωνίες που θα χτίσουν αυτόν τον κόσμο από τα κάτω ξηλώνοντας όλους εκείνους τους θεσμούς και τις δομές που τις κρατούν υπόδουλες και τις μετατρέπουν σε αντικείμενο εκμετάλλευσης, αντί να είναι το υποκείμενο της ιστορίας.

Η Ευρώπη, αν θέλει να έχει μέλλον, οφείλει να ξανασυνδεθεί με την αγωνιστική της παράδοση και να πρωταγωνιστήσει και πάλι στο να κάνει η ανθρωπότητα ολόκληρη το επόμενο βήμα στην μετακαπιταλιστική της πορεία στην προοπτική ενός νέου οικουμενικού ουμανιστικού πολιτισμού. Γι’ αυτό οι δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού οφείλουν να επεξεργαστούν άμεσα ένα νέο όραμα για την Ευρώπη. Ένα όραμα που:

• Θα χτίζεται πάνω σε μια προοδευτική ευρωπαϊκή ταυτότητα με περιεχόμενο την κοινωνική ισότητα και μορφή την άμεση δημοκρατία.
• Θα την απελευθερώσει από την αμερικανική εξάρτηση.
• Θα την απαλλάξει από τον Εφιάλτη του νεογερμανισμού.
• Θα την απομακρύνει από νοσηρότητες παγκόσμιας αμερικανικής ηγεμονίας ή μήπως κάποιας αμερικανογερμανικής, ή αμερικανορωσικής, ή αμερικανοκινεζικής καπιταλιστικής συνηγεμονίας.
• Θα την οδηγεί έξω από τον καπιταλισμό και την καπιταλιστική βαρβαρότητα.
• Θα υποτάσσει την οικονομική δραστηριότητα στην κοινωνία μέσω της κοινοκτημοσύνης και της κοινωνικής αυτοδιαχείρισης.
• Θα οργανώνει την κοινωνική συμβίωση των τοπικών κοινωνιών και των λαών της στη βάση των κοινών αγαθών και της αταξικής δημοκρατίας με κατάληξη την Συνομοσπονδία Αμεσοδημοκρατικών Πολιτειών της Ευρώπης.

Πολλοί θεωρούν αυτή την Ευρώπη ουτοπία, αλλά ξεχνούν ότι η ουτοπία δεν είναι παρά η εικόνα που οι κοινωνίες έχουν για το δικό τους Αύριο. Ξεχνούν επίσης ότι το Αύριο γίνεται ως Σήμερα πραγματικότητα, η οποία Μεθαύριο θα είναι Χτες, που σημαίνει ότι η ιστορία της ανθρωπότητας γράφεται ως πραγμάτωση ουτοπιών που οδηγούν σταθερά στην κοινωνική ισότητα, στην αταξική κοινωνία και στον Ουμανισμό.

Εναλλακτική λύση, προσφορά της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, για την Ευρώπη και την ανθρωπότητα είναι η καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Αν δεν την ακυρώσουμε έγκαιρα θα την υποστούμε ως έναν νέο ψηφιακό μεσαίωνα και ως το προσχεδιασμένο ‘τέλος της ιστορίας’.