ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ (3): Επιστροφή στα σύνορα!

του Alexandre Poussart, δημοσιογράφου

Ρεζί Ντεμπρέ: «Μια χώρα, όπως και ένα άτομο, μπορεί να πεθάνει είτε από ερμητικό εγκλεισμό είτε εκτιθέμενη σε ‘’ρεύματα αέρος’’ ».

Σε ένα πρόσφατο δοκίμιο, με τίτλο «Εγκώμιο των συνόρων», ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Ρεζί Ντεμπρέ ορίζει το όριο ως απαραίτητο για την κατανόηση του κόσμου, για τη διαιώνιση της ζωής και τα βάζει με τους υποστηρικτές της κατάργησης των συνόρων.

Ο Ρεζί Ντεμπρέ είναι εξοργισμένος με την εποχή του. Ένας 21ος αιώνας χωρίς όρια πλέον, όπου είναι αδύνατο να ξεχωρίσουμε το είναι από το φαίνεσθαι, «τις δημόσιες υποθέσεις από τα ιδιωτικά συμφέροντα», τον πολίτη από το άτομο. Πώς να σκεφτούμε τις αόριστες και μπερδεμένες πραγματικότητες του κόσμου μας;

Αρκούμαστε στην υιοθέτηση ιδεών, όπως ότι η πρόοδος της κοινωνίας έγκειται στη εξαφάνιση των συνόρων. Μια αρχή που αρνείται την πραγματικότητα ενός κόσμου στον οποίο “27.000 χλμ νέων συνόρων” έχουν σχεδιαστεί “από το 1991“.

Σε περίπου εκατό σελίδες, ο Ρεζί Ντεμπρέ παρουσιάζει την έννοια των συνόρων ως πνευματική και ηθική αναγκαιότητα.

Τα σύνορα είναι που δίνουν νόημα στον κόσμο μας. Είναι η πρώτη απάντηση στην ανυπαρξία του χώρου και της ύπαρξης. “Πώς βάζουμε τάξη στο χάος; Τραβώντας μια γραμμή. Διαχωρίζοντας το έξω από το μέσα.” «Η πόλη των πόλεων», η Ρώμη, ιδρύθηκε από το τίποτα μέσω ενός ορίου, το Πομέριο* που ο Ρώμος χαράσσει στο έδαφος με το υνί του αρότρου. Το κλείσιμο των συνόρων παράγει μορφές ιερότητας, με άλλα λόγια ό,τι έχει μεγαλύτερη σημασία στη ζωή μας. Ο τάφος κλείνεται, όπως και το ιερό που δεν μπορεί να παραβιαστεί. Στη Γαλλία, η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, το καύχημά μας (όπως το Habeas Corpus για την Αγγλία), “παραμένει κλειδωμένη στο Παρίσι σε θωρακισμένη ντουλάπα“. (Σημειώστε ότι στον Ρεζί Ντεμπρέ, η σύνδεση μεταξύ της προς απόδειξη ιδέας και του πολύ συγκεκριμένου παραδείγματος που την αποδίδει είναι μερικές φορές βάναυση.)

Εντρομη η ελληνική κυβέρνηση από την καθοδηγούμενη από την Τουρκία μαζική εισβολή χιλιάδων μεταναστών  θωράκισε τα σύνορα στον Εβρο με ένα «τείχος».

Πρέπει να πούμε ότι ο συγγραφέας βρίσκεται σε πόλεμο με την εξομοίωση του κόσμου. Τα σύνορα είναι εκείνα που καθιστούν δυνατό «να χώσουμε μια σφήνα του αμετάβλητου στην κοινωνία του εναλλάξιμου, μια διαχρονική μορφή σε μια ευμετάβλητη εποχή», «να προστατεύσουμε την εξαίρεση ενός τόπου και μέσω αυτού την ιδιαιτερότητα ενός λαού”. Το είναι ορίζεται σε σχέση με την εξωτερικότητα του μη είναι. Μια κοινότητα, ένας κόσμος υπάρχει μόνο σε σχέση με τον έξω κόσμο. Το να μιλάμε για ανθρωπότητα, ως κοινότητα όλων των ανθρώπων που ζουν μαζί, δεν έχει νόημα, εκτός αν αυτή η κοινότητα συναντά εξωγήινους. Η ανθρωπότητα θα μπορούσε τότε να θέσει τα χερσαία σύνορά της απέναντι στην εξωτερική ετερότητα. Αλλά τα σύνορα, όπως πιστεύει ο Ρεζί Ντεμπρέ, δεν είναι παράγοντας αποκλεισμού. Το αντίθετο.

Θυμωμένος που ο Νικολά Σαρκοζί είχε διαστρέψει τα λόγια του σε μια προεκλογική ομιλία, ο φιλόσοφος διευκρινίζει ότι τα σύνορα είναι ένας διαχωρισμός που επιτρέπει τη φιλοξενία του άλλου και είναι έκκληση για μοίρασμα.

Επιτρέπει επίσης τη διαιώνιση της ζωής, επειδή είναι μια επιφάνεια διαχωρισμού από το εξωτερικό, στο πρότυπο του δέρματος. Ήρθε η ώρα για τον Ρεζί Ντεμπρέ να επιλέξει ένα από τα πολλά και χρήσιμα αποσπάσματα του Πωλ Βαλερύ: «Το πιο βαθύ στους ανθρώπους είναι το δέρμα». Το σύνορο προσφέρει διάρκεια στο ον. Ο Γάλλος δεν είναι παντού στο σπίτι του, αλλά τα σύνορά του επιτρέπουν να είναι μόνιμα Γάλλος.

Τα σύνορα, όπως και η επιδερμίδα, προστατεύει τη ζωή από το εξωτερικό, ενώ ρυθμίζει τις ανταλλαγές μαζί του. Το εγκώμιο των συνόρων του Ρεζί Ντεμπρέ είναι ένας λίβελος ενάντια στα τείχη που προτείνει η οπαδός της μηδενικής μετανάστευσης Mαρίν Λε Πεν και εκείνα που χτίστηκαν στην πολιτεία της Αριζόνα. “Το τείχος απαγορεύει τη διέλευση, τα σύνορα τη ρυθμίζουν.”

Γράφοντας στο πλαίσιο μιας ομιλίας στο «γαλλο-ιαπωνικό σπίτι» στο Τόκιο, το κείμενο του Ρεζί Ντεμπρέ καταδεικνύει την ιστορική ρύθμιση των ιαπωνικών συνόρων που «παίζουν» μεταξύ κλεισίματος και ανοίγματος. Την εποχή Togukawa, όταν τα λιμάνια έκλεισαν (1603-1867) διαδέχτηκε η περίφημη εποχή Meiji (1868-1912) ανοίγματος της Ιαπωνίας στον κόσμο. Η σκέψη του Ρεζί Ντεμπρέ είναι εκπληκτική στη ποικιλομορφία των γνώσεών του.

Ιστορία, γεωγραφία, ακόμη και βιολογία τίθενται στην υπηρεσία του προβληματισμού του για τα σύνορα, το απαραίτητο προστατευτικό όριο για τη ζωή: “κανένα έντομο χωρίς κερατίνη, κανένα ωάριο χωρίς μεμβράνη, κανένας μίσχος χωρίς φλοιό“. Οι συγκεκριμένες μεταφορές του συνδυάζονται με το πιο έντονο χιούμορ όταν ασκεί κριτική στους «κάτω τα σύνορα».

Αυτή η σκέψη, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι σκέτος οικονομισμός που χρησιμεύει για τη δημιουργία μιας μεγαλύτερης αγοράς: «μεταμφιέζει μια πολυεθνική σε αδελφότητα». Μια τεχνική που δημιουργεί τυποποιημένα εργαλεία για όλους και για όλους τους χώρους. Κατά βάθος είναι ιμπεριαλισμός, δηλαδή η ιδέα να πιστεύεις ότι είσαι στο σπίτι παντού όταν δεν είσαι εκεί. Το ΝΑΤΟ, η Ατλαντική συμμαχία, καλύπτει τώρα την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο. “Το καθήκον παρέμβασης έχει γίνει το ροδόνερο με το οποίο αρωματίζεται μια γηραλέα Δυτική Αυτοκρατορία“

Είναι επομένως απαραίτητο να οργανώσουμε τον κόσμο μας χωρίς να πνιγόμαστε σε ένα ακαθόριστο παγκόσμιο δίκτυο, χαρακτηριζόμενο από τον συγγραφέα ως “ρεύμα αέρος“, όπου η ζωή του κάθε ανθρώπου και του κάθε λαού χάνει κάθε νόημα και χωρίς αδιαπέραστους τοίχους όπου η εσωτερική ζωή δεν μπορεί να διαμοιράζεται με την εξωτερική. Τα σύνορα αντιτίθενται όντως στα τείχη. Μια σχεδόν ασύλληπτη διάκριση αν μείνουμε στον τίτλο του βιβλίου, που παραπέμπει σε ένα σωρό ταυτοτικών και εθνικιστικών ισχυρισμών. Κλείνοντας το βιβλίο, έχετε τη στέρεη ικανοποίηση ότι έχετε περάσει από το σύνορο του εξωφύλλου σε έναν χώρο γεμάτο νόημα και ζωή.

Ρεζί Ντεμπρέ: Εγκώμιο των συνόρων.

*Στην αρχαία Ρώμη, το pomerium είναι το ιερό όριο που χωρίζει την πόλη από τη γύρω περιοχή.

Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος

Πηγή: https://zone-critique.com/2012/12/16/la-frontiere-cest-la-vie/