Με πιθανή χρήση σε πολλές εφαρμογές, στρατιωτικού και πολιτικού τύπου, αλλά και μια νίκη ήδη της πρώτης -προσαρμοσμένης για να «αντιμετωπίζει» εμπορικά διαθέσιμα drones- έκδοσής του, το ελληνικό σύστημα αντι-ΣμηΕΑ (Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών) «Πανόπτης» βρίσκεται πια στη φάση εξέλιξης μιας νέας έκδοσης, που θα είναι έτοιμη το καλοκαίρι.
«Μετά την επιτυχία μας σε πρόσφατο διαγωνισμό τεχνολογίας του ΝΑΤΟ, όπου αποσπάσαμε την 1η θέση προτείνοντας έναν ιχνηλάτη, πάνω σε τεχνολογίες Μηχανικής Μάθησης και Τεχνητής Νοημοσύνης, έχουμε ήδη ξεκινήσει την εξέλιξη μιας νέας έκδοσης που θα είναι έτοιμη μέσα σε ένα εξάμηνο και θα μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα ενάντια σε στρατιωτικού τύπου Μη Επανδρωμένα Συστήματα», εξήγησε, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM» ο Aντώνης Λάλας, μεταδιδακτορικός ερευνητής του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών του EKETA.
Παγκόσμιο πρόβλημα, ελληνική λύση τεχνολογίας αιχμής
Ο κ. Λάλας εξήγησε πως το ελληνικής σχεδίασης σύστημα «απαντά» στα ζητήματα που έχουν προκύψει παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας από τα drones, που έχουν ξεκινήσει να χρησιμοποιούνται από διάφορες παραβατικές ομάδες ως εργαλεία -μεταξύ άλλων- κατασκοπείας, διευκόλυνσης παράνομης μετανάστευσης, λαθρεμπορίου και διακίνησης παράνομων ουσιών, με τη χρήση μιας πρωτοποριακής μεθόδου παρακολούθησης, που βασίζεται «στη συσχέτιση και συγχώνευση δεδομένων από πολλούς αισθητήρες».
Το ΕΚΕΤΑ, με την εμπειρία που διαθέτει στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Μηχανικής Μάθησης, βασίστηκε για το έργο «σε τεχνογνωσία αντι-drone που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ευρωπαϊκών έργων, τεχνολογία που συνδυάζει π.χ ραντάρ, ακουστικούς αισθητήρες, κάμερες κ.ά ώστε να ολοκληρώσει την ανάπτυξη αυτού του προηγμένου συστήματος αντιμέτρων UAV, προκειμένου να παράσχει λύση στο αυξανόμενο πρόβλημα απειλής από τη χρήση μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων», εξήγησε ο κ. Λάλας, τονίζοντας πως οι κίνδυνοι από «άγνωστα» drones κάθε μεγέθους είναι πια παγκόσμιο ζήτημα.
Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής του ΕΚΕΤΑ ανέφερε, μάλιστα, πως συχνά συγκεκριμένοι κίνδυνοι εξελίσσονται σε σοβαρές απειλές, κάτι που, όπως τόνισε, έχουν αποδείξει τα πολλαπλά πρόσφατα περιστατικά ασφάλειας με Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα, περιστατικά όπως η επίθεση στην σαουδαραβική ARAMCO με ιδιοκατασκευασμένα drones, που «είχε διεθνείς προεκτάσεις κι έγινε “αντιληπτή” από όλους μας, αφού έφερε αύξηση στις τιμές πετρελαίου σε όλο τον πλανήτη».
Η ανίχνευση, η ταυτοποίηση και η εξουδετέρωση ΣμηΕΑ που πετούν κοντά σε βασικές υποδομές ή ευαίσθητες περιοχές, αποτελούν πλέον, σύμφωνα με την ομάδα των ερευνητών του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών που έχει έδρα τη Θεσσαλονίκη, μια κρίσιμη και απαραίτητη λειτουργία.
Η οκταμελής ομάδα των Ελλήνων επιστημόνων, που εργάζεται πάνω στον «Πανόπτη», εκτιμά πως τα υπάρχοντα σήμερα συστήματα δεν μπορούν να ανιχνεύσουν ΣμηΕΑ μικρών διαστάσεων, ούτε να αξιολογήσουν τη σοβαρότητα της απειλής καθώς και να προτείνουν και να ενεργοποιήσουν αντίμετρα. Για τον λόγο αυτό, εξηγεί, κρίθηκε αναγκαία, βάσει απαιτήσεων τελικών χρηστών, η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης πλατφόρμας για ανίχνευση, ταυτοποίηση, εντοπισμό και εξουδετέρωση μη εξουσιοδοτημένων και δυνάμει εχθρικών, μη επανδρωμένων ιπτάμενων συσκευών, με την Ανάπτυξη Πλέγματος Πολλαπλών Αισθητήρων για ευρεία και πολλαπλή κάλυψη.
Εξελιγμένο λογισμικό: η πολύτιμη ελληνική «καρδιά» του Πανόπτη
Το ιδιαίτερο του Πανόπτη στη μάχη για την αντιμετώπιση αυτής της νέας απειλής είναι πως η τεχνολογία έχει «Made in Greece» προγραμματισμό. «Αυτό που είναι σημαντικό, είναι πως η “καρδιά” του συστήματος αυτού, το λογισμικό είναι ελληνικό. Τα υλικά (σ.σ hardware) μπορεί οποιοσδήποτε να τα προμηθευτεί για να συναρμολογήσει ένα τέτοιο σύστημα. Εμείς, στο Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ/ΙΠΤΗΛ), στο πλαίσιο του Η2020 ευρωπαϊκού έργου ALADDIN, και στη συνέχεια με τη δουλειά που κάνουμε, έχουμε καταφέρει να ετοιμάσουμε έτσι το πιο πολύτιμο στοιχείο για μια τέτοια αποστολή, αξιοποιώντας μεθοδολογίες βαθιάς μάθησης (deep learning), Τεχνητή Νοημοσύνη, τεχνολογίες καινοτόμες, που συμβάλλουν στις λειτουργίες ανίχνευσης και εξουδετέρωσης των drones», εξηγεί ο κ. Λάλας που τονίζει πως η συγκεκριμένη, πρώτη ολοκληρωμένη πλατφόρμα ελληνικής σχεδίασης θα ανιχνεύσει, θα ταυτοποίησει, θα εντοπίσει και θα εξουδετερώσει μη εξουσιοδοτημένα και δυνάμει εχθρικά, μη επανδρωμένα ιπτάμενα μέσα είτε σε καιρό ειρήνης, είτε σε καιρό κρίσης.
Για να ετοιμάσει αυτή την ολοκληρωμένη λύση στο πλαίσιο της απειλής των ΣμηΕΑ, το ΙΠΤΗΛ θα συνεργαστεί με εξειδικευμένη ελληνική εταιρεία που ασχολείται με ελληνικές σειρές μη επανδρωμένων συστημάτων, εταιρεία με την οποία έχει συνάψει σχετικό μνημόνιο συνεργασίας στους τομείς της έρευνας, σχεδίασης και παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών, που στόχος είναι να οδηγήσουν στην εξέλιξη και εμπορική διάθεση στην ελληνική και διεθνή αγορά ενός συστήματος.
Σύμφωνα με τον μεταδιδακτορικό ερευνητή του Ινστιτούτου Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών του EKETA, μέσα στο 2022 θα γίνει και η νέα παρουσίαση της λύσης, που θα προκύψει από τη συνεργασία.
Ένας «Πανόπτης» …βλέπει τα πάντα
Η ελληνικής σχεδίασης αυτή πλατφόρμα επιτήρησης για ΣμηΕΑ μπορεί, κατά την επιτήρηση του εναέριου χώρου, να δείχνει τη θέση των drones στον χάρτη και όχι μόνο. Ταυτόχρονα καταγράφει βασικά χαρακτηριστικά κίνησής τους, όπως συντεταγμένες, κατεύθυνση, ύψος, ταχύτητα πτήσης, χρονική στιγμή που έγινε η ταυτοποίηση τους, ενώ στη συνέχεια οι χειριστές θα μπορούν να προσγειώσουν, να ακινητοποιήσουν ή να ανακατευθύνουν το «άγνωστο» ή εχθρικό drone χάρη σε ηλεκτρονικά αντίμετρα ή παρεμβολές. Ο «Πανόπτης» θα πετυχαίνει μάλιστα να ανιχνεύσει τόσο μια «επίθεση» Μονού ΣμηΕΑ (drone) όσο και μια επίθεση ενός Σμήνους drones, απειλή που παγκοσμίως απασχολεί τις ΕΔ πολλών χωρών.
Το σύστημα αυτό μπορεί επίσης, όπως εξήγησε ο κ. Λάλας, να είναι χρήσιμο και σε πολλές πολιτικές χρήσεις, «ασφαλίζοντας» τον εναέριο χώρο -για παράδειγμα- γύρω από κυβερνητικά κτίρια κατά τη διάρκεια μιας Συνόδου Κορυφής, αλλά και από κρίσιμες υποδομές κοινής ωφέλειας, αεροδρόμια, χώρους Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, πολυπληθείς εκδηλώσεις κ.ά.
Mε πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Σωτήρης Κυριακίδης
Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
