Ο Frontex απειλεί να αναστείλει τις δραστηριότητές του στην Ελλάδα

(Frontex menace de suspendre ses activités en Grèce)

Κατά τη διάρκεια του διοικητικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, υπενθυμίστηκαν οι πολυάριθμες κατηγορίες για επανα-προωθήσεις μεταναστών, αλλά και η αδράνεια της Αθήνας.

Των δημοσιογράφων Philippe Jacqué (ανταποκριτή στις Βρυξέλλες), Julia Pascual και Marina Rafenberg (ανταποκριτριών στην Αθήνα)

Δημοσιεύθηκε σήμερα 24-6-2023 στον Le Monde στις 10.32, τροποποιήθηκε στις 14.07.

Μετάφραση : Αλκης Καλλιαντζίδης

Διαδηλωτές πραγματοποιούν πορεία προς τα κεντρικά γραφεία του Frontex και της Ελληνικής Ακτοφυλακής στο λιμάνι του Πειραιά, κοντά στην Αθήνα, στις 18 Ιουνίου 2023. LOUISA GOULIAMAKI / AFP

Έχει φτάσει το οριακό σημείο σπασμού μεταξύ του ευρωπαϊκού οργανισμού Frontex και της Ελλάδας ; Λιγότερο από 10 ημέρες μετά τη βύθιση ενός σαπιοκάραβου γεμάτου με μετανάστες στα ανοιχτά της Πύλου στο Ιόνιο Πέλαγος, που σκότωσε αρκετές εκατοντάδες ανθρώπους, ο εν λόγω οργανισμός εξετάζει πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο να αναστείλει τις δραστηριότητές του στη Ελλάδα, πληροφορήθηκε η εφημερίδα Le Monde.

Κατά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου του στις 20 και 21 Ιουνίου, που έλαβε χώρα στη Βαρσοβία, όπου έχει την έδρα του ο οργανισμός, ο υπεύθυνος θεμελιωδών δικαιωμάτων του Frontex, Jonas Grimheden, συνέστησε την προσωρινή αναστολή των δραστηριοτήτων του οργανισμού στην Ελλάδα. Αυτή η αναστολή θα μπορούσε να βασιστεί στο άρθρο 46 των κανονισμών που ισχύουν για τον οργανισμό, που προβλέπεται σε περίπτωση «σοβαρών ή πιθανών παραβιάσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων όσον αφορά τη διεθνή προστασία».

Βάσει αυτής της σύστασης, που η ίδια υποστηρίζεται από έκθεση που παρουσιάστηκε στο διοικητικό συμβούλιο, ο εκτελεστικός διευθυντής του Frontex «κατέστησε την Ελλάδα υπόλογη », αναφέρει πηγή προσκείμενη στον οργανισμό. «Δεν είναι η πρώτη φορά που ο επικεφαλής των θεμελιωδών δικαιωμάτων κάνει αυτού του είδους τη σύσταση, αλλά είναι η πρώτη φορά που η υπηρεσία λαμβάνει πραγματικά υπόψη τη γνώμη του, αναλύει μια διπλωματική πηγή με τη σειρά της. Είναι πρωτόγνωρο. Δεδομένου του τι συνέβη [στις 13 Ιουνίου], ο οργανισμός αισθάνεται υποχρεωμένος να αντιδράσει».

Καταδικαστικά ευρήματα για την Αθήνα

Η βύθιση του αλιευτικού, στην οποία τέθηκε υπό αμφισβήτηση η στάση της ελληνικής ακτοφυλακής, έδωσε το έναυσμα για μια αναφορά σοβαρού περιστατικού στο εσωτερικό του Frontex. Όμως, η γνώμη του Jonas Grimheden βασίζεται σε μια σειρά καταδικαστικών ευρημάτων για την Αθήνα, που σχετίζονται με γεγονότα πριν από την τραγωδία της 13ης Ιουνίου 2023 και πιθανόν να αποτελούν παράνομες επανα-προωθήσεις μεταναστών στο Αιγαίο Πέλαγος.

Έτσι, στις αρχές του έτους, υπενθύμισε ο Σουηδός σε μια αναφορά του Συμβουλίου που προμηθεύτηκε η εφημερίδα Le Monde, «οι ελληνικές αρχές ζήτησαν από δύο ξεχωριστές ομάδες του Frontex να μην αναφέρουν την παρατήρηση και τη συνάντηση με σκάφος των μεταναστών. Όταν το έκαναν, παρουσίασαν άλλες συντεταγμένες, υποδεικνύοντας μια πιο «ευνοϊκή» θέση του σκάφους κατά την ελληνική άποψη».

Η έκθεση αναφέρει επίσης την έρευνα βίντεο των New York Times που δημοσιεύθηκε στις 19 Μαΐου και δείχνει μια ομάδα 12 αιτούντων άσυλο να μεταφέρεται στις 11 Απριλίου από ένα φορτηγάκι, χωρίς διακριτικά στοιχεία, σε ένα πλοίο της ελληνικής ακτοφυλακής και τελικά σε μια φουσκωτή σχεδία, η οποία εγκαταλείφθηκε στη μέση του Αιγαίου Πελάγους, με κατεύθυνση προς τα τουρκικά ύδατα.

«Η έρευνα του υπευθύνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων δείχνει ότι η έκθεση είναι σωστή και ότι αυτό το γεγονός θα αποτελούσε παράνομη προώθηση και θα παραβίαζε το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο. Ένα σκάφος συγχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ συμμετείχε στο γεγονός», έμαθαν τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Πέρα από αυτό, ο Jonas Grimheden σημειώνει ότι «οι ισχυρισμοί για ομαδικές απελάσεις και κακομεταχείριση μεταναστών στην Ελλάδα εξακολουθούν να υφίστανται και οι έρευνες συνεχίζονται». Ο δικηγόρος χαρακτηρίζει τα γεγονότα ως «πιθανά».

Ερωτηθείσα, η ελληνική ακτοφυλακή δεν θέλησε να σχολιάσει. Επειδή οι καταγγελθείσες πρακτικές επιμένουν εδώ και αρκετά χρόνια με πλήρη ατιμωρησία, ο υπεύθυνος για τα θεμελιώδη δικαιώματα συμβούλεψε τον εκτελεστικό διευθυντή του Frontex να ενεργοποιήσει το άρθρο 46 του κανονισμού της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής. Στις Βρυξέλλες, ωστόσο, διευκρινίζεται ότι πρόκειται για «γνωμοδότηση και όχι για μια απόφαση».

«Πρωτοφανής άνοδος της έντασης»

Όμως, ενώ πολλά κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Γαλλίας, επέμειναν ότι τα μακροχρόνια προβλήματα μεταξύ του Οργανισμού και της Ελλάδας θα επιλυθούν πολύ γρήγορα και διεξοδικά, ο εκτελεστικός διευθυντής, Hans Leijtens, είπε στο διοικητικό συμβούλιο «ότι είχε την ευθύνη να κάνει να προχωρήσουν αυτά τα αναφερόμενα περιστατικά» και ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να μοιραστούν όλες τις πληροφορίες, ακόμη και τις εμπιστευτικές, που είναι γνωστές για τις τελευταίες σχετικές περιπτώσεις.

«Το φθινόπωρο, είχε ήδη υπάρξει μια έκθεση και η Ελλάδα είχε παρουσιάσει στον Frontex ένα σχέδιο δράσης, εξηγεί η πηγή μας από τον οργανισμό. Αλλά, κατά πάσα πιθανότητα, δεν υλοποιούνται όλα, οπότε η γλώσσα του διευθυντή θα είναι πιο αυστηρή. Θα υπάρξουν και συνέχειες. «Η επόμενη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου πρόκειται να πραγματοποιηθεί στα τέλη Ιουλίου. «Είναι μια άνευ προηγουμένου αύξηση της έντασης, επιμένει η διπλωματική πηγή. Η Ελλάδα είναι το πιο σημαντικό και ευαίσθητο επιχειρησιακό θέατρο για τον Frontex. Πρόκειται για κολοσσιαίους προϋπολογισμούς και ανθρώπινους πόρους».

Ο Ολλανδός Hans Leijtens ανέλαβε επικεφαλής του Frontex στα τέλη Δεκεμβρίου 2022, διαδεχόμενος τον Γάλλο Fabrice Leggeri, ο οποίος παραιτήθηκε τον Ιούλιο. Ο τελευταίος κατηγορούνταν τακτικά ότι ανέχεται τις παράνομες απελάσεις μεταναστών και ότι εφησύχαζε με τους Έλληνες. Έρευνα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης ανέφερε συγκεκριμένα πράξεις «παρενόχλησης», «ανάρμοστης συμπεριφοράς» και «επανα-προωθήσεις μεταναστών» στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης…

Πολιτικά, ο κ. Leijtens θέλει να δώσει το παράδειγμα. Απομένει να πειστούν όλα τα άλλα κράτη μέλη γι’ αυτό. «Κατά τη διάρκεια του διοικητικού συμβουλίου, τα περισσότερα κράτη ήταν αρκετά θεατές, και αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, αναλύει η διπλωματική μας πηγή. Κανείς δεν θέλει να καταδικάσει τους Έλληνες. Είμαστε ακόμα σε μια λογική στην Ευρώπη όπου η πλειοψηφία των κρατών θεωρεί ότι η Ελλάδα κάνει τη δουλειά. Αρκεί να δείτε την πίεση που άσκησαν κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης για το σύμφωνο του ασύλου, προσπαθώντας να αναθέσουν σε τρίτες χώρες τα αιτήματα ασύλου».

Ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου, ο Γερμανός Alexander Fritsch, υπενθύμισε ότι το άρθρο 46 θα επέτρεπε μια «ποικιλία μέτρων» και δεν συνεπαγόταν απαραίτητα μια αναστολή της δραστηριότητας του  Frontex σε μια δεδομένη χώρα.