Πώς ένα «ψυχαγωγικό πρότζεκτ» μετατράπηκε στη μεγαλύτερη διεθνώς εφαρμογή συλλογής δεδομένων των πλοίων
Η Marine Traffic, η ευρέως διαδεδομένη εφαρμογή ναυτιλιακών υπηρεσιών, δεν ήταν πάντα αρεστή στους εφοπλιστές. Σε έναν κλάδο όπου παραδοσιακά η αδιαφάνεια ήταν μέσο απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, η δημοσιοποίηση των δεδομένων –ολοένα και πιο λεπτομερών– για τη θέση και την πορεία των ποντοπόρων πλοίων, την κίνηση στα εμπορικά λιμάνια κ.ο.κ. έριχνε φως σε πτυχές της δραστηριότητας που πολλοί πλοιοκτήτες προτιμούσαν να παραμείνουν στο σκοτάδι.
Ο Δημήτρης Μέμος, CEO της Marine Traffic, θυμάται με ένα σαρδόνιο μειδίαμα ότι «μέχρι πριν από πέντε χρόνια, πήγαινες σε έναν πλοιοκτήτη και το πρώτο πράγμα που σου έλεγε ήταν: “Γιατί είναι τα πλοία μου στο site σου;”. Ημουν σε ένα πάνελ με έναν από τους μεγάλους εφοπλιστές, ο οποίος μετά τη συζήτηση μου λέει: “Εχω μια ιδέα για να βγάλεις πολλά λεφτά. Θα σε πληρώνουμε για να κρύβεις τα πλοία μας”. Δεν αστειευόταν».
Ο κ. Μέμος δεν είναι φίλος της δημοσιότητας. Παρά τις επίμονες προσπάθειές μου, δεν μου έδωσε παρά ελάχιστη τροφή για την έρευνά μου σχετικά με την προσωπική του διαδρομή – ήθελε να εστιάσει αποκλειστικά στη Marine Traffic, την οποία διευθύνει από το 2012. Μόνο στα τελευταία μίλια της κουβέντας μας αποκάλυψε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως την αποτυχημένη προσπάθειά του να βιοποριστεί στο Λονδίνο ως διοργανωτής συναυλιών ελληνικών συγκροτημάτων (Ξύλινα Σπαθιά, Τρύπες κ.ά.), αλλά και το θέμα της πτυχιακής του διατριβής στο Imperial: συμπτωματικά, αφορούσε τη χρήση της τεχνολογίας του GPS για την παρακολούθηση της κίνησης των πλοίων σε πραγματικό χρόνο.
Εκανε επίσης επίμονες απόπειρες να αντιστρέψει τους όρους – να θέτει αυτός τις ερωτήσεις αντί να τις απαντάει. Ηταν φανερό ότι ένιωθε πιο άνετα σε αυτόν τον ρόλο. Οι αρχικές του απαντήσεις ήταν –για να το θέσω ευσχήμως– λακωνικές, ενώ περιοδικά με εξέταζε όσον αφορά την εξοικείωσή μου με το θέμα ρωτώντας με τι σημαίνουν διάφορα ακρώνυμα («AIS;» «ΙΜΟ;») και τεχνολογικοί όροι. Παράλληλα, κοιτούσε συχνά το έξυπνο ρολόι του, που τον ενημέρωνε για διάφορα πράγματα αλλότρια προς τη συνομιλία μας. Σιγά σιγά, όμως, άρχισε να εκφράζεται πιο ελεύθερα, εξηγώντας μου πώς η εταιρεία εξελίχθηκε από ένα ευρηματικό χόμπι στην κορυφαία διαδικτυακή εφαρμογή στον χώρο της ναυτιλίας, που χρησιμοποιείται σήμερα κατά κόρον από ναυτιλιακά γραφεία, συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς και παρέχει ζωτικές πληροφορίες σε διεθνή μέσα ενημέρωσης.
Με τη συνεισφορά μιας ραγδαία αναπτυσσόμενης κοινότητας χρηστών, ο χάρτης της Marine Traffic πύκνωσε. Το 2010, ο Δ. Μέμος, ως επικεφαλής της εταιρείας ψηφιακού μάρκετινγκ WOW, έχοντας αναλάβει μια δουλειά για τον ΟΛΠ, στέλνει e-mail στον υπερφορτωμένο καθηγητή για να διερευνήσει τη δυνατότητα δημιουργίας ενός χάρτη που θα δείχνει σε πραγματικό χρόνο την κίνηση όλων των πλοίων μέσα στο λιμάνι.
«Δεν απάντησε ποτέ», θυμάται. «Δεν προλάβαινε, το Marine Traffic απορροφούσε όλο και περισσότερο από τον χρόνο του. Και ήδη σκεφτόταν πώς μπορεί να μετεξελιχθεί. Κάποια στιγμή, το 2012, μας σύστησε ένας κοινός φίλος που δίδασκαν μαζί στη Χίο, ο Στέργιος Φωτιάδης. Βρεθήκαμε για έναν καφέ στη λίμνη Βουλιαγμένης και μέσα σε μισή ώρα αποφασίσαμε να συνεχίσουμε μαζί το εγχείρημα – μετατρέποντάς το σε επιχείρηση».
«Περάσαμε άπειρες ώρες με τον Δημήτρη να σχεδιάζουμε ποιο θα είναι το προϊόν», αφηγείται. Ηταν και οι δύο «τρομοκρατημένοι» όταν φανέρωσαν στους χρήστες τους, που παρήγαγαν το περιεχόμενο που δίνει την προστιθέμενη αξία του στο site, ότι θα διέθεταν πλέον το περιεχόμενο αυτό επί πληρωμή. «Το community αυτό είναι πολύ σημαντικό μέρος τού ποιοι είμαστε, ακόμα και σήμερα», λέει. Οι πρώτες συνδρομητικές υπηρεσίες που λάνσαραν, τον Νοέμβριο του 2013, έγιναν «με περίπου μηδενική έρευνα αγοράς. […] Δεν ξέραμε καλύτερα – παρ’ όλα αυτά μας βγήκε».
Ωρίμανση
Οταν ελήφθη η απόφαση να γίνει το Marine Traffic εταιρεία, η χώρα βρισκόταν ακόμα στα βαθιά της πολυετούς της κρίσης και το κύμα μετανάστευσης προς το εξωτερικό ενισχυόταν. Σήμερα, από τους 154 υπαλλήλους της εταιρείας, περίπου 120 εργάζονται στην Ελλάδα – μεταξύ των οποίων Ελληνες που ζούσαν στο εξωτερικό αλλά και αρκετοί ξένοι που μετακόμισαν για τον σκοπό αυτό. «Το επιχειρηματικό κλίμα πλέον εδώ είναι ευνοϊκό», λέει ο κ. Μέμος. «Υπάρχει αρκετή κινητικότητα στο startup οικοσύστημα, ιδρυτές και στελέχη με εμπειρίες. Και υπάρχει πολιτική σταθερότητα και πολιτικές προσέλκυσης εταιρειών και ατόμων, που πρέπει να συνεχιστούν».
Η συνεχής εξέλιξη και το μυστικό της επιτυχίας
Η μεταμόρφωση της ναυτιλίας, σύμφωνα με τον κ. Μέμο, δεν είναι απλώς θέμα αλλαγής γενιάς, με τη σκυτάλη να περνάει από τα χέρια των αυτοδημιούργητων καπετάνιων στους γιους και στις κόρες με χρηματοοικονομικά πτυχία και –εσχάτως– με τριβή με τη σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία. «Εχει να κάνει και με την ευρύτερη τάση. Τα πάντα γύρω μας είναι ψηφιακά. Ειδικά επί πανδημίας, ακόμα και ο τελευταίος αρνητής της τεχνολογίας έχει κάνει ένα λογαριασμό στο Zoom, βλέπει Netflix και το πληρώνει διαδικτυακά με την κάρτα του κ.ο.κ. Αυτό διευκολύνει τη διαδικασία να πειστεί να αγοράσει online μια συνδρομητική υπηρεσία που θα βοηθήσει τη δουλειά του».
Καθώς δίνουμε μάχη με τις τελευταίες γαρίδες –εκείνος με άψογους τρόπους, χρησιμοποιώντας μαχαίρι και πιρούνι, εγώ λίγο πιο άξεστα– τον ρωτάω τι θεωρεί ότι διαφοροποιεί τη Marine Traffic από τον ολοένα εντεινόμενο ανταγωνισμό. «Ενα κατά τρόπον άδικο πλεονέκτημα που έχουμε είναι ότι είμαστε οι πιο μεγάλοι στον χώρο, οι πιο γνωστοί. Και αυτό πηγάζει από τις καταβολές της εταιρείας ως ανοιχτό εγχείρημα, βασισμένο στην κοινότητα των χρηστών. Η έννοια του freemium (σ.σ. συνδυασμός δωρεάν περιεχομένου με συνδρομητικές υπηρεσίες) δεν υπήρχε στη ναυτιλία πριν από τη Marine Traffic. Αυτό συνδέεται και με την ευκολία χρήσης της εφαρμογής. Ημασταν ξένοι στον χώρο των συνδρομητικών υπηρεσιών για τη ναυτιλία. Είχαμε παραστάσεις από πιο καταναλωτικού χαρακτήρα πράγματα και καταλαβαίναμε ότι δεν πουλάμε σε μια ναυτιλιακή, μια απρόσωπη οντότητα, αλλά στον Γιάννη, το στέλεχος που θα τη χρησιμοποιήσει – και θέλουμε να απολαμβάνει ο Γιάννης την εφαρμογή, όπως απολαμβάνει το Χ καταναλωτικό προϊόν. Παραδοσιακά, το λογισμικό που απευθύνεται σε επιχειρήσεις συνδεόταν με κακή εμπειρία για τον χρήστη».
Παράλληλα με τη συνεχή εξέλιξη των προϊόντων και των υπηρεσιών της Marine Traffic, o Δ. Μέμος μιλάει και για τη δική του προσπάθεια να βελτιωθεί ως μάνατζερ. Το μεγαλύτερο ελάττωμά του πριν από τη θητεία του στην εταιρεία, μου λέει, ήταν η τάση προς το micro-management. «Νόμιζα ότι βοηθούσα. Ηταν θέμα άγνοιας. Κυκλοφορούσα στο γραφείο, κοιτούσα τι έκανε ο καθένας και έκανα παρατηρήσεις, ώσπου έλεγα “κάτσε λίγο στην άκρη, θα το κάνω εγώ”. Για χρόνια νόμιζα ότι ήταν καλό αυτό το πράγμα. Αλλά όταν κάποια στιγμή η Marine Traffic άρχισε να μεγαλώνει γρήγορα, κατάλαβα ότι δεν μπορούσα να τα κάνω όλα καλύτερα από όλους. Παράλληλα, μέσω της συμμετοχής στο Enterpreneurs’ Organization (σ.σ. διεθνές δίκτυο επιχειρηματιών) γνώρισα άτομα που προλάβαιναν να κάνουν πράγματα που θεωρούσα ότι ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας. Αυτό λοιπόν με βοήθησε να το πάρω απόφαση να αλλάξω προσέγγιση – και αυτό έχει αφήσει το στίγμα του και στην κουλτούρα της εταιρείας».
Ενημερωτικό «εργαλείο»
Το Marine Traffic έχει γίνει ευρύτερα γνωστό εν μέρει ως ιστοσελίδα αναφοράς για μεγάλα ειδησεογραφικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στη θάλασσα, από τη συντριβή της πτήσης MH370 έως τις εκρήξεις σε δεξαμενόπλοια στον κόλπο του Ομάν το 2019 και τον πρόσφατο εγκλωβισμό του «Ever Given» στη διώρυγα του Σουέζ. «Αξιοποιούν τα δεδομένα μας όλα τα μεγάλα ειδησεογραφικά μέσα. Εχουμε φτιάξει εξειδικευμένη μονάδα για να βοηθάει τους δημοσιογράφους να αποκτούν ταχύτερα πρόσβαση στην πληροφορία και να την καταλάβουν καλύτερα», εξηγεί ο κ. Μέμος. Θα μπορούσε να είναι κι αυτό πηγή εσόδων; «Δυνητικά θα μπορούσε, αλλά δεν είναι κάτι που σχεδιάζουμε. Οπως είναι τώρα η κατάσταση, έχουμε μια συμβιωτική σχέση: παρέχουμε πληροφορίες απλόχερα, τόσο στα ΜΜΕ όσο και στο ευρύτερο κοινό, και με τον τρόπο αυτό γίνεται ακόμα πιο γνωστό το Marine Traffic».
Η συνάντηση
Βρεθήκαμε στο «Υπερωκεάνειο» στον Πειραιά, μια θερμόπληκτη μέρα στο τέλος του περασμένου μήνα. Φάγαμε γαρίδες ψητές, μύδια αχνιστά, πατάτες τηγανητές («σπατάλη χώρου», σχολίασε δηκτικά ο συνδαιτυμόνας της «Κ»), χόρτα με ντομάτα και μανιτάρια, ντολμαδάκια κασιώτικα, τζατζίκι, μαζί με δύο καραφάκια τσίπουρο. Παρά τις συνεχείς νύξεις του, δεν παραγγείλαμε ποτέ εκείνο το έξτρα χταπόδι. Οταν τον προσκάλεσα σε «Γεύμα» με την «Κ», με υποχρέωσε να δεσμευτώ ότι αν δεν προέκυπτε τίποτα ενδιαφέρον από τη συζήτηση, θα κερνούσε εκείνος και δεν θα τη δημοσιεύαμε. Τελικά, τα 61 ευρώ τα χρεώθηκε η «Κ». Για την ουσία της κουβέντας, θα κρίνει ο αναγνώστης.
