του Γιώργου Τσουκαλά, Δικηγόρου
Μια ημέρα σαν αυτήν, στις 28 Ιανουαρίου 2008, άφησε την τελευταία του πνοή, ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, κατά κόσμον Χρήστος Παρασκευαΐδης.
Γεννημένος στην Ξάνθη στις 17 Ιανουαρίου 1939, ο Χριστόδουλος διετέλεσε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος την περίοδο 1998 – 2008. Πολλά χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Χριστόδουλος εξακολουθεί να διχάζει. Θα μπορούσε κανείς να διερωτηθεί γιατί ο Χριστόδουλος αγαπήθηκε και συνεπήρε τον ελληνικό λαό.
Νεκρανάσταση στην εμφάνιση του Παπαφλέσσα και με ρητορική δεινότητα που θα ζήλευε ο Θεμιστοκλής στην αθηναϊκή εκκλησία του δήμου, ο Χριστόδουλος φαίνεται πως υιοθέτησε επιτυχημένα τα βασικά στοιχεία από το αρχέτυπο του Έλληνα λαϊκού ηγέτη με το οποίο ο ελληνικός λαός ήταν θρεμμένος σε προηγούμενες ιστορικές εμπειρίες του.
Φαίνεται πως ο απλός ελληνικός λαός τον αγάπησε γιατί ο Χριστόδουλος ήταν προικισμένος με συναισθηματική κατανόηση και ψυχική ενσυναίσθηση, μπαίνοντας στην θέση του άλλου. Πεμπτουσία ίσως του λαϊκισμού, αλλά πάντως ο Χριστόδουλος διέθετε αυτό το χάρισμα εν αφθονία. Ο Χριστόδουλος έδειχνε πως αγαπούσε εγκάρδια τους συνανθρώπους του και συμπαρατάσσονταν μαζί τους, προκειμένου να εκφράσει ως ηγέτης τους, τις έγνοιες και τις αγωνίες τους.
Πως ο Χριστόδουλος απέκτησε αυτό το “χάρισμα”; Δεν γνωρίζουμε αν οφείλονταν στο ότι ο Χριστόδουλος αρχικά προορίζονταν για δικηγόρος ή αν το καλλιέργησε μετέπειτα στα εξομολογητήρια ως θεολόγος. Αλλά φαίνεται πως πάντως είχε εμπειρίες από το λεγόμενο «πεζοδρόμιο της ζωής», συνεχώς χαμογελώντας όταν αντίκρυζε άνθρωπο, ενώ ακόμη και αν διαφωνούσε με κάποιον, απέφευγε τις προσωπικές επιθέσεις εναντίον του (ad personam), διατηρώντας τις αντιπαραθέσεις σε επίπεδο ιδεών.
Καθώς ο Χριστόδουλος δεν υποτιμούσε τον άλλον – όπως λένε οι αγγλοσάξονες «do not underestimate the adversary» – αλλά σέβονταν τον αντίπαλό του, έτσι έδειχνε μεγαλόφρων, ανώτερος από μικροπρέπειες, ενώ παράλληλα ήταν συμπαθής. Πολλοί θα πουν πως πρόκειται για το τυπικό ψυχογράφημα λαϊκιστή ηγέτη, αλλά ίσως ο Χριστόδουλος είχε διευρύνει αυτές τις πνευματικές του δεξιότητες από τις συνδυαστικές του σπουδές στην νομική και στην θεολογία.
Άλλωστε ο Χριστόδουλος ήταν δεινός ρήτορας, παθιασμένος όταν μιλούσε, που γνώριζε άριστα το σαγηνευτικό εργαλείο της ελληνικής γλώσσας, και τα λόγια του σαν βέλη καρφώνονταν στις ψυχές των ακροατών του συνεπαίρνοντάς τους. Με μια κλασική δομή ομιλιών με εντυπωσιακούς προλόγους, λογικά κυρίως θέματα, και παρορμητικούς επιλόγους, κατάστικτους από ωραίες λέξεις, ο Χριστόδουλος αγόρευε με προσήνεια στο παρουσιαστικό, και η εμφάνισή του γέμιζε από τα μη λεκτικά μηνύματα ενός εχέφρονα, δυναμικού λεβέντη. Κατείχε καλά τον ελληνικό πολιτισμό, και αυτό θα οφείλονταν στην ευρυμάθειά του μέσω των γνώσεών του στην νομική και θεολογία, αλλά που θα είχε τονίσει όμως με ποικίλα διαβάσματα κυρίως στην ιστορία και στις πολιτικές επιστήμες, και στους αρχαίους συγγραφείς, όπως έμμεσα συνάγεται από το όλο σκεπτικό του.
Με όλα τούτα, ο Χριστόδουλος μπορούσε να αναλύει ρεαλιστικά και σωστά τις δυνατότητες της ελληνικής κοινωνίας αφού άλλωστε ήξερε και τα κομβικά σημεία, «τα κουμπιά» της ελληνικής κουλτούρας.
Ο Χριστόδουλος αναμφίβολα συνειδητοποιούσε ότι η νεοελληνική κοινωνία είχε τις ρίζες της και ανάγονταν, όπως όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, μια χιλιετία πριν – εν προκειμένω για τους Έλληνες ήταν η Ρωμιοσύνη, το Βυζάντιο, η αντίδραση στους Λατίνους , ο μετέπειτα Ανθενωτισμός.
Έτσι ο Χριστόδουλος ήταν σε θέση να κάνει άριστη πολιτική ανάλυση και ήταν φοβερά διορατικός στα συμπεράσματά του, στον βαθμό που να καταντά «προφήτης». Διέκρινε τα κενά, τις ασυνέχειες και τα σαθρά σημεία του πολιτικού οράματος που ο τότε Πρωθυπουργός με κοπιώδη προσπάθεια επιχειρούσε να συνθέσει – “σχέδιο” λέγονταν από τον τότε Πρωθυπουργό – και κατάλαβε ότι το οικονομικοκοινωνικό σύστημα που τότε υψώνονταν στην Ελλάδα θα κατέρρεε βαρύγδουπα μεσοπρόθεσμα. Όπερ και εγένετο, όπως ξέρουμε σήμερα.
Όμως ο Χριστόδουλος δεν αντιπολιτεύτηκε κατά μέτωπον αυτό το «σχέδιο», καθώς άλλωστε τότε οι πολλοί Έλληνες ήταν με το «σχέδιο» αυτό, αλλά για ένα δευτερεύον ζήτημα, με εξαιρετικό συμβολισμό, τις «ταυτότητες». Ο συμβολισμός ήταν η ταυτότητα του ελληνισμού όχι φυσικά το Αστυνομικό Δελτίο Ταυτότητας! Και στην πράξη κέρδισε στην ιδεολογική αναμέτρηση, αν και τυπικά έχασε, καθώς καθιερώθηκε στον κόσμο μέσω μεγάλων συγκεντρώσεων εφάμιλλων κομματικού αρχηγού.
Η ιστορία δεν γράφεται με «αν», αλλά ο Χριστόδουλος σίγουρα είχε κάποιο προσωπικό σχέδιο να κυβερνήσει την Ελλάδα, μόλις θα κατέρρεε και θα χρεωκοπούσε – θα είχε μάλλον εκτιμήσει πως αυτό θα έπαιρνε μια δεκαετία, μετρούσε την ηλικία του και ανέμενε. Υποθετικά ο Χριστόδουλος θα είχε σίγουρα ηγηθεί των Αντιμνημονιακών αφού αυτός ήταν ο φυσικός ηγέτης τους και μάλλον το 2015 θα έκανε το λάθος να μην υποχωρήσει. Δεν είχε όμως προβλέψει τον απρόσμενο θάνατό του, που ο Θεός της Ελλάδας είχε αποφασίσει στην Ειμαρμένη του …
Γράφει ο δικηγόρος κ.Γεώργιος Δ. Τσουκαλάς .
-” Εξακολουθεί να διχάζει ο μακαριστός Χριστόδουλος” , όχι πάντως τους Έλληνες χριστιανούς ,λέμε όλοι όσοι είμαστε χριστιανοί .
-”Πως ο Χριστόδουλος απέκτησε αυτό το ”χάρισμα” -εννοώντας τις εξαίρετες ομιλίες του σε Ι.Ναούς και κάθε ακροατήριο.
Μα αγαπητέ μου κύριε αρθργράφε από τον Θεό ,τους γονείς του ,τους δασκάλους του και την αυτομόρφωσή του.(εάν τε ζώμεν ,εαν τε θνήσκωμεν του Θεού εσμέν ).
-”Ο Χριστόδουλος σίγουρα (από που προκύπτει) είχε κάποιο προσωπικό σχέδιο να κυβερνήσει την Ελλάδα και υποθετικά θα είχε ηγηθεί των Αντιμνημονιακών και μάλλον το 2015 δεν θα έκανε το λάθος να υποχωρήσει”(όπως ο κ.Τσίπρας εννοείται).
ΜΗ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΓΑΠΗΤΕ ΚΥΡΙΕ ΔΙΚΗΓΟΡΕ -ΕΙΔΙΚΑ ΤΟΝ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟ – (ΠΟΥ ΥΠΟΛΗΠΤΟΜΕΘΑ ΚΑΙ ΑΓΑΠΟΥΜΕ) ”ΣΑΝ ΤΑ ΜΟΥΤΡΑ ΜΑΣ”.
ΕΙΝΑΙ ΑΜΕΤΡΟΕΠΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ,ΦΡΟΝΩ.
Υ.Γ Να μη” μας περιλάβει” όλους ο στενός του συνεργάτης κοσμικός κ. Σωτήρης Τζούμας;;;.
Λείπει ἡ ζωντανή Ὀρθοδοξία, αὐτή ἡ ἀτμόσφαιρα μέσα στούς Ὀρθόδοξους ναούς, ὅταν οἱ ἄνθρωποι πίστευαν, τά θυμιατά, τά πρόσωπα τῶν Ἁγίων, οἱ ψαλμοί, τό ὑπερβατικό πού γινόταν προσπάθεια νά προσεγγισθεῖ μέ ψαλμωδίες, ψηφιδωτά, λιβάνι καί κατάνυξη.
Κατά τήν ταπεινή γνώμη μου, ὁ ἀείμνηστος Χριστόδουλος, δέν εἶχε διάθεση ἤ σχέδιο νά κυβερνήσει τήν Ἑλλάδα.
Περί ταυτοτήτων ἤ προσωπικῶν δεδομένων.
Φίνος Φιλμ – Γιορτάζει την Ευρωπαϊκή Ημέρα Προστασίας των Προσωπικών Δεδομένων με ένα βίντεο γεμάτο επικές ατάκες | in.gr
Σίγουρα ήταν ένας χαρισματικός άνθρωπος, με ηγετικές και όχι μόνον ικανότητες. Η εκκλησία “στέρησε” από το ΔΣ έναν ικανότατο διπλωμάτη.
Αν ήθελε να κυβερνήσει την Ελλάδα -προσωπικά δεν το πιστεύω- δεν μπορεί κανείς να το ξέρει. Αυτό που εγώ φρονώ είναι κρίμα που δεν την κυβέρνησε!
Η φασαρία για τις ταυτότητες ήταν -και πάλι κατά την γνώμη μου- για να δείξει στον Σημίτη ότι δεν υποχωρεί εύκολα. Τού έδειξε, κατά κάποιον τρόπο, πώς έπρεπε να είχε συμπεριφερθεί στα Ίμια.
Ενδιαφέρον αφιέρώμα:
Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος (1939-2008)
“Από που προκύπτει ότι ήθελε να κυβερνήσει την Ελλάδα;”
Από όπου προκύπτει για όλους! Κανείς “υποψήφιος Πρωθυπουργός” δεν θα το πει ποτέ “φόρα παρτίδα”. Μια εκτίμηση γίνεται με βάση τον επαγωγικό συλλογισμό που παρέχει η κοινή λογική, καθώς δεν είμαστε μέσα στις μύχιες σκέψεις των άλλων. Ακόμη και οι πολιτικοί οι ίδιοι δεν το ομολογούν όταν τους ρωτούν σε συνεντεύξεις – αλλά απαντούν “ό,τι αποφασίσει ο λαός” και άλλα πολλά εύσχημα. Έτσι και ο Χριστόδουλος (ή οποιοσδήποτε άλλος λογικός άνθρωπος) δεν είναι δυνατόν να πει σε κάποιον “ξέρεις να σου εξομολογηθώ, μια ημέρα θα γίνω Πρωθυπουργός”. Αυτό μην περιμένετε να βρεθεί ποτέ. Προκύπτει όμως έμμεσα από τις λαοσυνάξεις (καθώς θα μπορούσε πχ απλώς να προτιμήσει να προσφύγει στα δικαστήρια για τις ταυτότητες) και από τις αναβλύζουσες πολιτικό περιεχόμενο ομιλίες του (που δεν είναι σύνηθες σε ιερείς, αρχιεπισκόπους και πατριάρχες, καθώς οι εκκλησιαστικοί ρήτορες έχουν άλλη θεματολογία από πολλούς λόγους και κηρύγματα του Χριστόδουλου).
Το άρθρο όμως αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο θέμα, που ήταν “η αγάπη των ανθρώπων”. Δηλαδή στο τι βρήκε ο κόσμος στον Χριστόδουλο και τον αγάπησε – και αντίστροφα πως προέβαλε τον εαυτό του ο Χριστόδουλος στους δέκτες των μηνυμάτων του, λεκτικών και εξωλεκτικών. Προσπάθησε να βρει το “χάρισμα” – και να το ερμηνεύσει.
Αξιόλογους ανθρώπους η Ελλάδα είχε, έχει και θα έχει πολλούς – όπως και άλλους μητροπολίτες και αρχιεπισκόπους, η ιστορία δεν τελειώνει. Το ζήτημα στο άρθρο είναι πως ο Χριστόδουλος κατόρθωσε να συγκεντρώσει εκατομμύρια οπαδούς στα ακροατήριά του – και η ρητορική του ικανότητα δεν ερμηνεύεται ούτε από του εάν οι γονείς του ήθελαν να γίνει δικαστικός ή διπλωμάτης – λειτουργήματα που δεν σχετίζονται με την ρητορική τέχνη – αντί για δικηγόρος) ή από την ιδιότητα του μητροπολίτη και μόνο.
Παραλείψατε κ.ΕΩΤΗΜΑΤΑ και ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ τη φράση του κ .δικηγόρου ότι θα είχε ηγηθεί και των Αντιμνημονιακών- και των αθέων του ΤσιπροΣύριζα δηλαδή;;;- και ότι δεν θα υποχωρούσε και θα ”μας πήγαινε στην δραχμή”.
ΜΗΠΩΣ ΔΕΝ ΘΑ ΑΦΗΝΕ ΤΟΝ Κ.ΓΑΠ ΝΑ ΜΑΣ ΠΤΩΧΕΥΣΕΙ;;;
Ας ξαναδιαβάσουμε τους μνημειώδους λόγους του σε κάθε εκδήλωση και ας προσευχηθούμε γιαυτόν τον Χριστόδουλό μας μετά από 14 χρόνια από την κοίμησή του.
Ὁ ἀείμνηστος Χριστόδουλος ἀπευθυνόταν σέ Ὀρθόδοξο ἀκροατήριο, καί μέ τήν ρητορική του ἱκανότητα προσέγγιζε τίς ψυχές ὅσων τόν ἄκουγαν. Γιατί νά σκεφτοῦμε ὅτι τά θέματα ἀθανασίας θά τοῦ φαίνονταν ὑποδεέστερα ἀπό τήν πολιτική; Πόσοι πολιτικοί ἡγέτες γνωρίζουν ἀπό θρησκεία καί πόσοι θρησκευτικοί ἡγέτες γνωρίζουν ἀπό πολιτική;
Ο μακαριστός Χριστόδουλος απευθυνόταν σε όλους τους όπου γής ‘Ελληνες και τους πρέσβεις των άλλων χωρών, που τον επισκέπτονταν και ο καυμός του ήταν να κρατήσει ο Ελληνισμός την γλώσσα του ,την Ορθοδοξία του ,την Ιστορία του -που τάχα δεν ήταν αντικειμενική και προσπαθούσαν να την αναθεωρήσουν οι πάσης φύσεως εκσυγχρονιστές ,που συνεχίζουν και τώρα-και ιδίως την ΙΔΙΟΠΡΟΣΩΠΕΙΑ του.
Υπήρχε και η συγκυρία των δυο κυβερνήσεων του Κώστα Καραμανλή -που ήταν της εδραίας πεποίθησης ότι ”η Ιστορία δεν διαγράφεται ,δεν παραγράφεται και δεν ξαναγράφεται”-, αλλά ο Πανάγαθος μας στέρησε πρόωρα- στα 33 του χρόνια εσταυρώθη και ο Χριστός-την φυσική του παρουσία ,αλλά έχουμε τις
παρακαταθήκες του για την Ελληνορθοδοξία.
ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ.