19 Ιουλίου 2024
Ο Χακάν Φιντάν, ο νέος Τούρκος υπουργός Εξωτερικών και πρώην επικεφαλής της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών MIT.
Levent Kenez/Στοκχόλμη
Ένα ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε πρόσφατα, με αφορμή την όγδοη επέτειο από την αμφιλεγόμενη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία στις 15 Ιουλίου 2016, αποκαλύπτει συγκλονιστικές κατηγορίες εναντίον υψηλόβαθμων αξιωματούχων. Ένας υποναύαρχος που απολύθηκε από το ναυτικό μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα ισχυρίζεται ότι ο τότε αρχηγός των υπηρεσιών πληροφοριών, ο οποίος είναι τώρα υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, βασάνισε προσωπικά έναν ύποπτο.
Το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 πιστεύεται από πολλούς ότι ήταν μια επιχείρηση ψευδούς σημαίας που σχεδίασαν ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο αρχηγός πληροφοριών του Χακάν Φιντάν και ο τότε αρχηγός στρατού Χουλουσί Ακάρ.
Ο Ερντογάν φέρεται να χρησιμοποίησε την απόπειρα πραξικοπήματος ως πρόσχημα για να εδραιώσει την εξουσία του, να εκκαθαρίσει τους φιλοΝΑΤΟϊκούς αξιωματικούς από τον στρατό και να ξεκινήσει μια διασυνοριακή στρατιωτική εισβολή στη Συρία. Κατηγόρησε τον Τούρκο μουσουλμάνο λόγιο Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος ζει στις ΗΠΑ, για την απόπειρα και ξεκίνησε ένα κυνήγι μαγισσών εναντίον των οπαδών του με βάση αμφίβολες ποινικές κατηγορίες. Ο Γκιουλέν αρνήθηκε κατηγορηματικά οποιοδήποτε ρόλο στο αποτυχημένο πραξικόπημα και η τουρκική κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει μέχρι στιγμής κανένα στοιχείο που να συνδέει τον Γκιουλέν με αυτό.
Ο Mustafa Zeki Uğurlu, που υπηρετούσε στο στρατηγείο της Συμμαχικής Διοίκησης Μετασχηματισμού (NATO Allied Command Transformation) (NATO ACT) στις Ηνωμένες Πολιτείες τη νύχτα της 15ης Ιουλίου 2016, προέβη σε σημαντικούς ισχυρισμούς σε ένα ντοκιμαντέρ που δημοσιεύτηκε στο κανάλι Alesta YouTube, που δημιουργήθηκε από αξιωματικούς που απολύθηκαν από το στρατό και τώρα διαμένουν στο εξωτερικό.
«Φέρτε τους Χουλουσί Ακάρ και Χακάν Φιντάν και αφήστε τους να αντιμετωπίσουν έναν από τους πρώην συμμαθητές μου στον στρατό. Μέσα σε μισή ώρα θα διέλυαν όλους τους ισχυρισμούς τους για την απόπειρα πραξικοπήματος. Ο Akar και ο Fidan δεν θα μπορούσαν να απαντήσουν σε καμία ερώτηση επειδή δεν έχουν έγκυρη απάντηση», είπε ο Uğurlu.
Στο τέλος του ντοκιμαντέρ ο Uğurlu έκανε μια ερώτηση στον Fidan. «Ενώ αυτοί οι στρατηγοί και οι ναύαρχοι βασανίζονταν, συμμετείχατε σε κάποιο από τα βασανιστήρια; Δάγκωσες κανένα από τα αυτιά τους;» ρώτησε, προσθέτοντας: «Δεν φοβάσαι το μέλλον, την αλήθεια που θα αποκαλυφθεί;» υπονοώντας ότι ο Φιντάν γνώριζε για τα βασανιστήρια, χωρίς να αποκαλύψει την ταυτότητα του βασανισμένου στρατηγού.
Τα βασανιστήρια αξιωματικών που κατηγορούνται για συμμετοχή στην απόπειρα πραξικοπήματος ήρθαν στο φως για πρώτη φορά σε βίντεο που καταγράφηκε στο Αστυνομικό Τμήμα της Άγκυρας και δόθηκε στη δημοσιότητα από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu λίγο μετά τις 15 Ιουλίου 2016.
Αργότερα το ίδιο έτος, βασανιστήρια και απαγωγές επικριτών και αντιπάλων της κυβέρνησης επιβλήθηκαν από τον Φιντάν μετά την έγκριση του προέδρου Ερντογάν. Μετά από αυτή την έγκριση, πολλά θύματα οδηγήθηκαν σε μαύρες τοποθεσίες που διατηρούσε η τουρκική υπηρεσία πληροφοριών MİT, όπου υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια και κακοποίηση.
Παρά τα αυξανόμενα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων πολυάριθμων ποινικών καταγγελιών, δηλώσεων θυμάτων και ομολογιών από ανώτερους αξιωματούχους της MİT, η κυβέρνηση Ερντογάν δεν ξεκλινησε κάποια αποτελεσματική έρευνα για τους ισχυρισμούς για βασανιστήρια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εισαγγελείς φαινόταν να επιδιώκουν έρευνες για αυτούς τους ισχυρισμούς, για να τους εγκαταλείψουν αργότερα, αναφέροντας συχνά ως πρόσχημα την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων. Μέχρι σήμερα, δεν έχουν πραγματοποιηθεί επιτόπιοι έλεγχοι στα μαύρα σημεία στην Άγκυρα.
Μια απο αυτές τις μαύρες τοποθεσίες είχε προηγουμένως εκτεθεί στο κοινό το 2018. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι αυτή η τοποθεσία χρησιμοποιείται όχι μόνο για αξιωματικούς αλλά και για άτομα που απήχθησαν παράνομα στο εξωτερικό από την MİT. Βρίσκεται σε μια προστατευόμενη περιοχή στην πρωτεύουσα της Τουρκίας, την Άγκυρα, σε μια μυστική εγκατάσταση που λειτουργεί από τη MIT. Περίπου δύο χιλιόμετρα από το παλάτι του Προέδρου Ερντογάν, ο χώρος λειτουργεί ως κρυφός κόμβος για μεταφορές όπλων σε ομάδες τζιχαντιστών και ως μαύρος χώρος βασανιστηρίων.
Οι συντεταγμένες της εγκατάστασης είναι 39.92632610216299, 32.77207015662205, περίπου 230 μέτρα από τη λεωφόρο Anadolu και 600 μέτρα από τη λεωφόρο Ankara. Από το 2023, οι εικόνες των Χαρτών Google έδειξαν ότι ο τόπος παραμένει ενεργός, με τρία αυτοκίνητα σταθμευμένα κοντά στην πύλη και ένα σημείο ελέγχου με μπάρα ανύψωσης περίπου 30 μέτρων πριν από την κύρια πύλη. Η απομόνωση του χώρου διασφαλίζει την πλήρη απομόνωση από τον δημόσιο έλεγχο.
Στις αρχές του 2016 η εγκατάσταση ανακαινίσθηκε από τον Φιντάν για να φιλοξενήσει κελιά βασανιστηρίων για θύματα που απήχθησαν από τη MIT. Αυτή η μυστική εγκατάσταση αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια μιας ποινικής έρευνας του 2014 για το δίκτυο της Αλ Κάιντα στην Τουρκία, δείχνοντας ότι χρησιμοποιήθηκε για την αποστολή όπλων σε φατρίες τζιχαντιστών στη Συρία και το Ιράκ. Η κυβέρνηση Ερντογάν σταμάτησε την έρευνα, προστατεύοντας πράκτορες της MIT που εμπλέκονται σε παράνομη διακίνηση όπλων.
Η χρήση της μαύρης τοποθεσίας συνεχίζεται υπό τον Ibrahim Kalın, ο οποίος διαδέχθηκε τον Fidan στη θέση του διευθυντή του MİT τον Ιούνιο του 2023. Μαρτυρίες, ομολογίες ανώτερων αξιωματούχων της MİT και δικαστικά έγγραφα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της μαύρης τοποθεσίας στο δασικό αγρόκτημα Atatürk (Atatürk Orman Çiftliği, AOÇ ), που λειτουργεί από το τμήμα ειδικών επιχειρήσεων της MİT, με επικεφαλής τον Kemal Eskintan.
Το τμήμα απασχολεί μια εξειδικευμένη ομάδα ανακρίσεων γνωστή για τη χρήση επεμβατικών τακτικών βασανιστηρίων.
Λεπτομέρειες για τον χώρο αποκαλύφθηκαν επίσης από τους ανώτερους αξιωματούχους της MİT Erhan Pekçetin και Aydın Günel, οι οποίοι συνελήφθησαν από το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) στη Σουλεϊμανίγια του Ιράκ, το 2017. Ο Πεκσετίν αποκάλυψε ότι ο Ayhan Oran, πρώην υπάλληλος της MİT, βασανίστηκε σε ένα από τα κελιά το 2016. Ο Οράν, που απήχθη τον Νοέμβριο του 2016, παραμένει αγνοούμενος. Πριν από την εξαφάνισή του, ο Oran άφησε ένα γράμμα στη σύζυγό του που έλεγε ότι η MİT θα ήταν υπεύθυνη εάν εξαφανιζόταν. Η έρευνα παρεμποδίστηκε από τη MİT.
Σε κατάθεσή του στο δικαστήριο το 2019, ο πρώην αξιωματικός πληροφοριών Vehbi Kürşad Akalın αποκάλυψε ότι του έδειξαν βίντεο του Oran και του Mesut Geçer, άλλου πρώην υπαλλήλου του MIT, να υφίστανται βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της κράτησής τους το 2017. Ο Akalın εξαναγκάστηκε να υπογράψει μια ομολογία υπό την απειλή σοβαρών βασανιστηρίων. Η σύζυγος του Οράν υπέβαλε πολλές αναφορές και ποινικές καταγγελίες, αλλά οι τουρκικές αρχές αγνόησαν τις εκκλήσεις της, αποτυγχάνοντας να διεξαγάγουν αποτελεσματική έρευνα. Το 2022 το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας αναγνώρισε την έλλειψη αποτελεσματικής έρευνας.
Ο συνταξιούχος αξιωματικός πληροφοριών Mehmet Eymür επιβεβαίωσε την ύπαρξη της μαύρης τοποθεσίας σε συνέντευξή του το 2021 στον ειδησεογραφικό ιστότοπο T24, παραδεχόμενος ότι η MİT χρησιμοποιεί βασανιστήρια και ισχυρίστηκε ότι οι τρέχουσες μέθοδοι είναι πολύ πιο αυστηρές, οδηγώντας σε θανάτους και εξαφανίσεις, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης του Oran.
Τον Ιούλιο του 2017 ένας ανώνυμος χρήστης στο Twitter, τώρα Χ, με το όνομα Meçhul Kayıkçı (@kayikci06), ο οποίος ισχυρίστηκε ότι ήταν υπάλληλος της MIT, αποκάλυψε λεπτομέρειες σχετικά με την μαύρη τοποθεία και τις πρακτικές βασανιστηρίων. Ο πληροφοριοδότης εξέφρασε μεταμέλεια για τη συμμετοχή του σε απαγωγές, βασανιστήρια και μεταφορά όπλων σε τζιχαντιστές. Αποκάλυψε ότι τα δωμάτια ανάκρισης της μαύρης τοποθεσίας σχεδιάστηκαν πολύ πριν από το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016 με εντολή του Φιντάν. Οι αλλαγές στους κανονισμούς της MİT διευκόλυναν τις απαγωγές και τα βασανιστήρια, ενώ η κυβέρνηση Ερντογάν έδωσε ασυλία σε στελέχη της εγκληματικής ομάδας έρευνας.
Το 2024, ο ερευνητής δημοσιογράφος Adem Yavuz Arslan, σε ένα αρχείο που ανέβηκε στο δικό του κανάλι στο YouTube, αποκάλυψε ότι ο Ερντογάν επισκεπτόταν συχνά τον χώρο βασανιστηρίων στην Άγκυρα. Ανέφερε μάλιστα μια περίσταση όπου ο Ερντογάν και η ομάδα του, συμπεριλαμβανομένου του Φιντάν, δείπνησαν με κρέας ελαφιού που είχαν ετοιμάσει σεφ του παλατιού, ενώ άτομα κρατούνταν στα κελιά παρακάτω.
*Οι μαύρες τοποθεσίες (black site) είναι μυστικά κέντρα κράτησης που λειτουργούν από ένα κράτος όπου οι κρατούμενοι δεν έχουν κατηγορηθεί.
