Levent Kenez, 11 Νοεμβρίου 2022
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε σε συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής επιτροπής, την Τρίτη, για τον προϋπολογισμό του υπουργείου του για το 2023 ότι η ναυτική συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης το 2019 είναι απλώς ένα μνημόνιο και ότι δεν μπορεί να εγκριθεί από το λιβυκό κοινοβούλιο.
Ο βουλευτής της αξιωματικής αντιπολίτευσης και πρώην πρεσβευτής Ünal Çeviköz ρώτησε τον υπουργό τι είχε κάνει η Τουρκία για να καταστήσει το, επισήμως καλούμενο, “Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Τουρκίας και της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας-Κράτους της Λιβύης για την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο,» νόμιμο και δεσμευτικό, υπενθυμίζοντας ότι το Μνημόνιο που υπογράφηκε με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας δεν έχει ακόμη επικυρωθεί από το λιβυκό κοινοβούλιο.
Ο Çeviköz έθεσε επίσης το θέμα του τελευταίου μνημονίου κατανόησης για την εξερεύνηση ενέργειας που υπογράφηκε στις 3 Οκτωβρίου στην Τρίπολη και αμφισβήτησε εάν ισχύει στο ασταθές περιβάλλον στη Λιβύη.
Οι δηλώσεις του Çeviköz στην κοινοβουλευτική επιτροπή:
Click to access C%CC%A7eviko%CC%88z-Libya.pdf
Λέγοντας ότι ήταν λάθος για την Τουρκία να παίρνει θέση μεταξύ των δυνάμεων στη Λιβύη για ιδεολογικούς λόγους, ο Çeviköz πρόσθεσε ότι η Τουρκία έχει χάσει τον ρόλο του μεσολαβητή και έχει βλάψει τη φήμη της λόγω των λαθών που έχει κάνει στη Συρία.
Απαντώντας στην κριτική του Τσεβικόζ, ο Τσαβούσογλου δήλωσε ότι οι προσωρινές λιβυκές κυβερνήσεις δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο πρωτοβουλιών του ΟΗΕ και ότι αυτές οι κυβερνήσεις δεν είναι εξουσιοδοτημένες να υπογράφουν διεθνείς συμφωνίες, αλλά μπορούν να υπογράφουν μνημόνια. Είπε επίσης στους βουλευτές ότι η Τουρκία ενέκρινε το μνημόνιο του 2019 στο δικό της κοινοβούλιο επειδή το Μνημόνιο περιελάμβανε τη δημιουργία οικονομικής ζώνης στη Μεσόγειο Θάλασσα. Το τουρκικό κοινοβούλιο, ωστόσο, ενέκρινε ήδη Μνημόνια Συμφωνίας που είχαν υπογραφεί με ξένες χώρες.
Δηλώνοντας ότι οι προσωρινές κυβερνήσεις στη Λιβύη δεν έχουν υποχρέωση να εγκρίνουν τα μνημόνια από το κοινοβούλιο, ο Τσαβούσογλου πρόσθεσε ότι όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος υπέγραψε επίσης Μνημόνια Συνεννόησης με τη Λιβύη και ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης, Aguila Saleh, δεν αισθάνθηκε ότι πρέπει να θέσει τα μνημόνια προς έγκριση στη Βουλή παρά το γεγονός ότι διάκειται ευμενώς προς την Αίγυπτο.
Ο Τσαβούσογλου είπε επίσης ότι η Τουρκία έχει αναπτύξει σχέσεις όχι μόνο με την κυβέρνηση της Τρίπολης που υποστηρίζεται από τον ΟΗΕ αλλά και με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης στο Τομπρούκ.
Η απάντηση του Τσαβούσογλου στον Τσεβικόζ σχετικά με το ναυτικό μνημόνιο:
Click to access FM-Libya-MOU.pdf
Εν τω μεταξύ, το Προεδρικό Συμβούλιο της Λιβύης στις 4 Οκτωβρίου ανακοίνωσε ότι το μνημόνιο κατανόησης που υπέγραψε με την Τουρκία η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Abdel Hamid Dbeibah για την εξερεύνηση ενέργειας «πρέπει να εγκριθεί από τα νομοθετικά συμβούλια της Λιβύης».
Μετά την υπογραφή του μνημονίου συνεννόησης, ο Πρόεδρος Saleh επανέλαβε ότι απορρίπτει οποιαδήποτε συμφωνία ή μνημόνιο συνεννόησης που έχει υπογραφεί από την κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με επικεφαλής τον Dbeibah.
Δεν είναι μυστικό ότι εκτός από την υποστήριξη της λιβυκής κυβέρνησης, η οποία είναι ιδεολογικά κοντά του, ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου της Λιβύης ήταν σημαντικοί παράγοντες για το συμφέρον της Τουρκίας. Μιλώντας σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον Fayez al-Sarraj, τον πρώην πρωθυπουργό της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης στην Άγκυρα στις 4 Ιουνίου 2020, ο Ερντογάν αποκάλυψε το σχέδιό του για τα αποθέματα πετρελαίου της Λιβύης. «Στοχεύουμε να επεκτείνουμε τη συνεργασία μας, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών εξερεύνησης και γεώτρησης για να αξιοποιήσουμε τους φυσικούς πόρους στο λιβυκό έδαφος», είπε.
Το Nordic Monitor δημοσίευσε προηγουμένως ένα αντίγραφο της θαλάσσιας συμφωνίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης που καθορίζει τις συντεταγμένες της υφαλοκρηπίδας Τουρκίας-Λιβύης και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.
Η συμφωνία αποτέλεσε αντικείμενο κριτικής, ιδιαίτερα από χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ελλάδα και η Κύπρος στην περιοχή της Μεσογείου.
Η συμφωνία αναφέρει ότι τόσο η Τουρκία όσο και η Λιβύη έχουν καθορίσει μια ακριβή και δίκαιη οριοθέτηση των αντίστοιχων θαλάσσιων περιοχών τους στη Μεσόγειο στις οποίες τα μέρη ασκούν κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα ή/και δικαιοδοσία σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες του διεθνούς δικαίου, λαμβάνοντας υπόψη όλες τα σχετικές περιστάσεις.
Αναφέρεται στην επίτευξη δίκαιων και αμοιβαία αποδεκτών λύσεων στα προαναφερθέντα ζητήματα μέσω εποικοδομητικών διαπραγματεύσεων και στο πνεύμα καλών και φιλικών σχέσεων και αναφέρει ότι το μνημόνιο κατανόησης θα συμβάλει στην ενίσχυση των σχέσεων και θα ενθαρρύνει την περαιτέρω συνεργασία μεταξύ των μερών για το συμφέρον των δύο αδελφών χωρών.
Η Λιβύη υποφέρει από μια κλιμακούμενη πολιτική κρίση με μια διαμάχη μεταξύ δύο κυβερνήσεων. Επικεφαλής της πρώτης ήταν ο Fathi Bashagha, ο οποίος κέρδισε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης, που διεξήχθη στο Τομπρούκ, στα ανατολικά της χώρας τον περασμένο Μάρτιο.
Η δεύτερη είναι η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, η εξουσία της οποίας πηγάζει από πολιτικές συμφωνίες που χορηγήθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη πριν από περισσότερα από δύο χρόνια, με επικεφαλής τον Ντμπέιμπα, ο οποίος αρνείται να παραδώσει την εξουσία παρά μόνο μέσω προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών.
Εάν το Λιβυκό συνταγματικό δίκαιο απαιτεί ώστε να τεθούν σε ισχύ, την έγκριση από το Λιβυκό κοινοβούλιο (εν προκειμένω Λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων -HoR, με έδρα το Τομπρούκ) των δεσμευτικών διεθνών συμφωνιών για την χώρα που υπογράφει η εκάστοτε κυβέρνηση , τότε αυτό που υπέγραψε με την παράνομη, δήθεν Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Ντμπεϊμπά, η Τουρκία παραμένει στην σφαίρα έκθεσης ιδεών και των ευσεβών πόθων, ανίσχυρο να παράξει δεσμευτικά αποτελέσματα ακόμα κι ανάμεσα στα δύο κράτη (Λιβύη-Τουρκια).
Μόνη, ωστόσο εξαιρετικά χλωμή, ελπίδα της Τουρκίας ,σε αυτή την περίπτωση θα εξακολουθεί να παραμένει μια πιθανή αναδρομική επικύρωση των μνημονίων από νομίμως εκλεγμένη Λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων που θα προκύψει ύστερα από την διενέργεια νόμιμων εκλογών στην χώρα .
Εδώ που τα λέμε η ελπίδα δεν αποτελεί θετική έννοια. Προϋποθέτει ότι αυτός που ελπίζει πως τα έχει ήδη χάσει όλα και δεν έχει πουθενά αλλού να στηριχθεί !
Όσοι και με όσα -κόμματα της Αντιπολιτεύσεως -ιδίως ο Σύριζα,- έγκριτοι και άκριτοι δημοσιογράφοι και σχολιαστές ,και από τις ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ- έγραψαν τότε και στη συνέχεια μέχρι σήμερα εναντίον της κυβερνήσεως θα είναι μεγαλόψυχοι και θα την δικαιώσουν ότι ”εξανάγκασε” – ΗΠΑ και ΟΗΕ- να δηλώσουν προσφάτως ότι αυτό το ΤουρκοΛιβυκό μνημόνιο δεν παράγει διεθνή αποτελέσματα και μετά από αυτές τις δηλώσεις αναγκάστηκε ”να καταπιεί την γλώσσα του και ο κ.Τσαβούσογλου και να ανοίξει διάπλατα ο δρόμος για τις σεισμικές έρευνες της EXON MOBIL νοτιοδυτικά της Κρήτης ;;;.