BESA
Dr. Reza Parchizadeh 28 Μαίου, 2020
Η Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν, που έφερε τους Ισλαμιστές στην εξουσία για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, έβαλε την παγκόσμια αριστερά – ίσως, καλύτερα, εξατομικευμένη από τον Michel Foucault – ενάντια στην παγκόσμια δεξιά. Μέχρι σήμερα, η υπεράσπιση του ισλαμισμού απο την παγκόσμια αριστερά συνεχίζει να καθοδηγεί τη γενική προσέγγιση της Δύσης προς τη Μέση Ανατολή.Το ισλαμικό καθεστώς στο Ιράν έχει πλέον ισχυρή εξουσία για πάνω από 40 χρόνια. Οι ηγέτες του καθεστώτος και εκείνοι που το προτιμούν συνεχίζουν να επωφελούνται από τη μακρόχρονη κυριαρχία τους, αλλά ο λαός του Ιράν – καθώς και οι χώρες της γειτονιάς του – υποφέρουν από την τυραννία και την τρομοκρατία που εξαπέλυσε το καθεστώς και οι αδίστακτοι Φρουροί της Επανάστασης.
Οι αναλυτές διαφόρων ζωνών συνήθως τείνουν να ερμηνεύουν τη λεγόμενη «Ισλαμική Επανάσταση» του 1979 ως εκδήλωση της λαχτάρας του ιρανικού λαού να απελευθερωθεί από την τυραννία της μοναρχίας και της δυτικής παρέμβασης. Τείνουν να μην αναφέρουν ότι η επανάσταση είχε ένα ευρύ ιδεολογικό πεδίο που έβαλε την παγκόσμια αριστερά ενάντια στην παγκόσμια δεξιά στο ιρανικό πεδίο μάχης.Μερικοί από τους πιο ισχυρούς δυτικούς αριστερούς διανοούμενους είχαν μεγάλο προσωπικό μερίδιο ευθύνης στην ιρανική επανάσταση. Έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ώθηση του Ιράν στα χέρια του ισλαμισμού προκειμένου να εκπληρώσουν το ιδεολογικό τους όνειρο «να νικήσουν τον καπιταλισμό» σε όλο τον κόσμο.
Ο κυριότερος από αυτούς τους διανοούμενους ήταν ο Γάλλος φιλόσοφος και δημοσιογράφος Michel Foucault.Το ενδιαφέρον του Φουκώ για τον Ισλαμισμό ξεκίνησε το 1978, όταν η ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera του ζήτησε να γράψει μια σειρά άρθρων για το Ιράν. Για να εκπληρώσει αυτό το καθήκον, ο Φουκώ πέρασε χρόνο ανάμεσα στα μέλη της αριστεράς Συνομοσπονδίας Ιρανών Φοιτητών και άλλων αντιπάλων του καθεστώτος Παχλαβί στην Ευρώπη. Στη συνέχεια πήγε στην Τεχεράνη και συναντήθηκε με πολλούς εξέχοντες επαναστάτες. Όταν επέστρεψε στη Γαλλία, επισκέφτηκε τον Αγιατολάχ Χομείνι στο χωριό Neauphle-le-Château κοντά στο Παρίσι, όπου ήταν εξόριστος εκείνη την εποχή.
Ο Foucault υποστήριξε σθεναρά αυτό που ονόμασε «πνευματική επανάσταση» στο Ιράν, ένα γεγονός που πίστευε ότι σκόπευε να σώσει την ανθρωπότητα από τα συμπλέγματα του υλισμού και του καπιταλισμού. Αν και εκαλείτο περιστασιακά στους γαλλικούς πνευματικούς κύκλους και στον γαλλικό τύπο για την στάση του αυτή, δεν σταμάτησε να υποστηρίζει την ισλαμική επανάσταση.
Ωστόσο, η επακόλουθη βία του ισλαμοφασιστικού καθεστώτος, τελικά, οδήγησε στην απόρριψη ακόμη και τον ενθουσιώδη Foucault.
Όταν τα νέα για συνοπτικές εκτελέσεις στις στέγες σχολείου στην Τεχεράνη και μαζικές εκτελέσεις των αντιπάλων του καθεστώτος στις φυλακές – ειδικά εκείνων που είχαν αριστερή κλίση – άρχισαν να κάνουν το γύρο στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ο Φουκώ υπέστη σοβαρή διανοητική και συναισθηματική βλάβη. Έγραψε μια επιστολή στον πρωθυπουργό της προσωρινής κυβέρνησης του Ιράν, Mehdi Bazargan, στην οποία καταδίκαζε τη βία. Ήταν εκεί που ο Φουκώ άρχισε να απομακρύνεται από τον ισλαμισμό, ένα θέμα που απέφευγε μέχρι το θάνατό του λίγα χρόνια αργότερα.
Ο αντίκτυπος της εμπειρίας του Foucault απο την ιρανική επανάσταση μπορεί να γίνει αντιληπτός στα μετέπειτα έργα του, ειδικά στην ιστορία της σεξουαλικότητας (1976-84). Σε αυτή τη μελέτη τριών τόμων για την επιστημολογία της δύναμης – ένα από τα πιο ώριμα έργα του – αμφισβητεί μερικές από τις πιο αμφιλεγόμενες προηγούμενες θέσεις του. Σε αυτό το έργο, ο Φουκώ δεν θεωρεί πλέον τον καπιταλισμό ως ολοκληρωτικό σύστημα. Παρά τις ελλείψεις και τους περιορισμούς του, βλέπει σε αυτόν χώρο για θετική δράση.Ωστόσο, η κληρονομιά της υπεράσπισης του Ισλαμισμού απο τον Φουκώ, παραμένει μέχρι σήμερα. Η ευνοϊκή στάση του έκανε πολύ πιο εύκολο για τους ισλαμιστές να δικαιολογήσουν τις θέσεις τους στο δυτικό κοινό παρά την τυραννία και τη βία τους στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Οι αριστεροί, οι οποίοι είναι απο θέση αρχής εχθρικοί με τις δυτικές αξίες κάτω απο τον όρο «καπιταλισμός», αισθάνονται ελεύθεροι να συνεργαστούν με τους ισλαμιστές και έτσι βοήθησαν στην προώθηση της ατζέντας τους στη Δύση.
Σχεδόν από την αρχή της επανάστασης στο Ιράν, έγινε μοντέρνο στον δυτικό ακαδημαϊκό κόσμο να απασχολούν ισλαμιστές καθηγητές, μελετητές και ερευνητές. Η πρόσληψη ισλαμιστών απο κέντρα σπουδών της Μέσης Ανατολής, στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική και η προώθησή τους σε θέσεις επιρροής των δυτικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, έγινε κάτι συνηθισμένο. Κατά τα τελευταία 40 χρόνια, η παγκόσμια πνευματική προσέγγιση στο Ιράν υπήρξε σταθερή απέναντι στους ισλαμιστές και τους αριστερούς συμμάχους τους. Το Ιράν απολαμβάνει τη δυτική πνευματική προστασία καθ ‘όλη τη διάρκεια των δεκαετιών της τυραννίας που ασκεί που θυμίζει εκείνη του τσάρου Πούτιν και της κομμουνιστικής Κίνας.
Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, φιλελεύθεροι Ιρανοί που ζήτησαν δημοκρατία δυτικού τύπου στο Ιράν και εξομάλυνση των σχέσεων με τη Δύση, το Ισραήλ και τον αραβικό κόσμο αποσιωπήθηκαν με τη χίμαιρα της «Ισλαμοφοβίας». Ωστόσο, καθώς η πλειοψηφία του λαού του Ιράν και της Μέσης Ανατολής είναι άρρωστοι και κουρασμένοι από τον ισλαμισμό, έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη ευκαιρία για να αντιστραφεί αυτή η τάση.Το Ιράν πρέπει να επιστρέψει στη Δύση. Αλλά για να επιτευχθεί αυτό, ο ισλαμισμός πρέπει να χάσει την πνευματική του ατιμωρησία.
*Ο Δρ Reza Parchizadeh είναι πολιτικός θεωρητικός, ιστορικός και ανώτερος αναλυτής.
Μετ. Παντελής Σαββίδης
