Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
Ενώ είναι άγνωστη η ημερομηνία λήξης της πανδημίας του κορωνοϊού, αφού οι επιδημιολόγοι σε όλο τον κόσμο αδυνατούν να κάνουν μια σχετική πρόβλεψη, είναι πασίγνωστο ότι οι Παραπληροφοριοδότες ευρωθάφτες δεν θα άφηναν ανεκμετάλλευτο και το όπλο αυτού του υιού για να πλήξουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εξ ου και τα μέτρα που ήδη λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της χολερικής αντιευρωπαϊκής παραπληροφόρησης, όπως την περιγράφει στις 3-4-2020 ο δημοσιογράφος Jean–Pierre Stroobants στον ηλεκτρονικό Le Monde, με τίτλο : «Η πανδημία, ένα όπλο μαζικής παραπληροφόρησης κατά της Ευρώπης» (La pandémie, arme de désinformation massive contre l’Europe). «Οι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες, που ανησυχούν επειδή βλέπουν ιστότοπους, ειδικότερα φιλορωσικούς, να παροχετεύουν φήμες και «ψεύτικα νέα» (fake news ), παροτρύνουν τα γνωστά κοινωνικά δίκτυα να σβήσουν το περιεχόμενό τους», συνοψίζει.
Η παραπληροφόρηση, σχετικά με την πανδημία Covid-19, έχει γίνει ένα πραγματικό όπλο για τους ευρωθάφτες που σκοπεύουν να αποσταθεροποιήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ή να πείσουν ότι είναι 
έτοιμη να διαλυθεί. Παροχετευμένα σε διάφορα κοινωνικά δίκτυα από «μη κρατικούς φορείς» – που συχνά όμως συνδέονται με κράτη – ή μεταδιδόμενα από ενημερωτικά κανάλια που εξαρτώνται άμεσα από αυτά τα κράτη, τα μηνύματα αυτά συγκεντρώνονται πλέον στον κοινοτικό ιστότοπο http://euvsdisinfo.eu/ τον οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) η οποία είναι επιφορτισμένη με την «επικοινωνία» σχετικά με τις ευρωπαϊκές πολιτικές.
Από την 1η Απριλίου 2020 η εν λόγω υπηρεσία εντόπισε 215 προφανείς αποδείξεις παραπληροφόρησης. Ποια είναι τα τελευταία παραδείγματα; Σε μία μόνο μέρα μπορούσαμε να διαβάσουμε : «Η CIA δημιούργησε τον κορωναϊό και η αμερικανική υπηρεσία βοήθειας (US Aid) {ο αμερικανικός ανθρωπιστικός φορέας} είναι μια συναφής τρομοκρατική ομάδα». «Το να κατηγορούμε την Κίνα για την πανδημία είναι ένα στρατήγημα, όπως και το να κατηγορούμε τη Ρωσία για τη συντριβή του αεροπλάνου MH-17». «Το ιταλικό κοινοβούλιο κατέβασε τη σημαία της ΕΕ». «Οι περιβαλλοντικοί υπερασπιστές είναι χαρούμενοι και βλέπουν την επιδημία ως μια ευκαιρία», κλπ.
Πολιτική χροιά
Όλες αυτές οι δήθεν ειδήσεις, που έχουν εξαπλωθεί σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων και ευρωπαϊκών, 
αποτελούν μια συνεχή και
«όλο και ισχυρότερη» ροή, λέει ο Peter Stano, εκπρόσωπος του Ύπατου Εκπροσώπου για τις Εξωτερικές Υποθέσεις του Josep Borrell. Και αυτά τα μηνύματα με σαφή πολιτική χροιά είναι επιπρόσθετα με άλλα, όχι λιγότερο ανώδυνα, για τα ψευδο-μέσα θεραπείας από το Covid-19 – όπως, πιείτε λευκαντικό νερό ή καθαρό αλκοόλ, καταναλώστε βιταμίνη C – που πρόσφατα ώθησαν την πρόεδρο της Επιτροπής, Ursula von der Leyen, να προβεί σε μια δημόσια παρέμβαση για να καταγγείλει «την παραπληροφόρηση που μπορεί και να σκοτώσει». Το γερμανικό παράρτημα του Sputnik, το γνωστό ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων, δήλωσε πρόσφατα μέσω Facebook και Twitter ότι το πλύσιμο των 
χεριών είναι άχρηστο, αναφέρει μια έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης. Δύο μήνες ανασκόπησης των δημοσιευμένων περιεχομένων των ψευδών ειδήσεων έδειξαν ότι 
ο κύριος στόχος των «παραπληροφοριοδοτών», ωστόσο, παραμένουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, κατηγορούμενες ότι έχουν οργανώσει την εξάπλωση του ιού. Αμέσως μετά έρχεται το fake news της κατάρρευσης της ΕΕ και της αποτυχίας της να βοηθήσει τα μέλη της. Και μάλιστα δίδεται έμφαση στον ανθρωπιστικό ρόλο της Ρωσίας στην Ιταλία. Άλλο fake news : ο ιός διαχύθηκε για να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας. Άλλη παραπληροφόρηση : η κρίση της υγείας λέγεται ότι απορρέει από το μυστικό σχέδιο μιας 
«παγκοσμιοποιημένεης ελίτ».
Συχνά αμφισβητείται – ακόμη και αν οι ευρωπαίοι υπάλληλοι αποφεύγουν να επισημαίνουν άμεσα την ευθύνη της. Η Ρωσία όμως αρνείται οποιαδήποτε συμμετοχή της στην τρέχουσα εκστρατεία παραπληροφόρησης. «Αθεμελίωτο και παράλογο», απάντησε ένας εκπρόσωπος του Κρεμλίνου. «Κινεζικές πηγές» λειτούργησαν επίσης για να αντιμετωπίσουν τις επικρίσεις για το χειρισμό της κρίσης από το Πεκίνο, για να ενισχύσουν τη διεθνή εικόνα της χώρας τους και για να διατηρήσουν την εσωτερική σταθερότητα. Ψεύτικοι λογαριασμοί Twitter χρησιμοποιήθηκαν από Κινέζους για να δυσφημήσουν το ρόλο των ευρωπαίων χορηγών στην 
Αφρική. Κι άλλοι φορείς παραπληροφόρησης κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, όπως : Σύριοι να καταγγέλλουν μια Ευρώπη η οποία διατηρεί κυρώσεις εν ώρα πανδημίας, Τούρκοι να ενισχύσουν τον αντιευρωπαϊκό λόγο, ή Βαλκάνιοι παραπληροφοριοδότες για να εγείρουν το φάντασμα μιας «εισβολής» από την Ευρώπη με τη βοήθεια ενός βιολογικού όπλου.
Εξαλείψτε τα επιβλαβή μηνύματα
Πώς να απαντήσουμε στην παραπληροφόρηση ; «Δεν πρόκειται να απαντήσουμε σε καμπάνιες ενορχηστρωμένες από μια αντίθετη προπαγάνδα, αλλά εκθέτοντας τα πραγματικά γεγονότα, ευαισθητοποιώντας τις συνειδήσεις των ανθρώπων, προσπαθώντας να εκτρέψουμε το κοινό από αυτές τις πηγές», δήλωσε ο Στάνο. Η Von der Leyen επικεντρώνεται στο ρόλο των «αξιόπιστων και φημισμένων» μέσων ενημέρωσης.
Ο Jens Stoltenberg, όταν του ζητήθηκε την Τετάρτη 1 Απριλίου 2020 σχετικά με την αντίδραση του ΝΑΤΟ, του 
οποίου είναι ο γενικός γραμματέας, υπογράμμισε επίσης «τον ακόμη πιο σημαντικό ρόλο των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης σε περιόδους κρίσης». Η Ατλαντική Συμμαχία βρίσκεται επίσης στο στόχαστρο των δημιουργών των «ψεύτικων ειδήσεων» : ένα ρωσικό κανάλι ειδήσεων ισχυρίστηκε ότι ένας αμερικανός στρατιώτης στη Λιθουανία είχε μολυνθεί. Ένα άλλο, αναφερόμενο στην πρόσφατη 
αποστολή ιατρικών προμηθειών στην Ιταλία, επέμεινε στο γεγονός ότι η εν λόγω αποστολή ακολούθησε «δρόμους του ΝΑΤΟ». Ευρωβουλευτές, από την πλευρά τους, έγραψαν πρόσφατα στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel και στην πρόεδρο της Επιτροπής Ursula von der Leyen, ζητώντας τους να λάβουν πιο αυστηρά μέτρα για την Κίνα και τη Ρωσία.
«Συνεργαζόμαστε με online πλατφόρμες», διαβεβαιώνει η Επιτροπή. Η αντιπρόεδρος Vera Jourova, υπεύθυνη 
για το χαρτοφυλάκιο αξιών και διαφάνειας, συναντήθηκε την Παρασκευή 27 Μαρτίου 2020, με τους υπογράφοντες τον κώδικα καλής συμπεριφοράς κατά της παραπληροφόρησης (Google, Facebook, Twitter, κ.λπ.) και οι συνομιλητές της την διαβεβαίωσαν ότι έχουν ήδη εξαλειφθεί μεγάλα ψεύτικα νέα. Όχι όλα προφανώς, αλλά τα πιο πολλά κατηγορούν τους στρατιώτες των ΗΠΑ για τη διασπορά του Covid-19 και παραμένουν στην κυκλοφορία.
Το Facebook αναφέρει ότι διπλασίασε τις προσπάθειές του για την εξάλειψη των επιβλαβών μηνυμάτων και ότι έχει γίνει μια νέα υπηρεσία μετριοπάθειας του περιεχομένου των μηνυμάτων, όπως υποσχέθηκε η εταιρεία, αναφερόμενη σε πληροφορίες προερχόμενες από τις επίσημες αρχές. Το Twitter σκοπεύει να διαγράψει όλες τις αναφορές για ψευδείς θεραπείες ενάντια στην ασθένεια του υιού. Ωστόσο, οι πλατφόρμες έχουν δείξει ότι, δεδομένης της κλίμακας του φαινομένου, θα πρέπει να χρησιμοποιούν κυρίως την τεχνητή νοημοσύνη, η οποία θα μπορούσε να αντισταθμίζει τις απουσίες πολλών εργαζομένων, τοποθετημένων σε προληπτική καραντίνα ή είναι μολυσμένοι. Η Jourova φάνηκε να έχει πεισθεί κατά το ήμισυ, όπως αναφέρει ο Jean–Pierre 
Stroobants. «Οι πλατφόρμες πρέπει να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους και να αποδείξουν τα αποτελέσματα», είπε. Η επίτροπος της Κροατίας επιμένει στο «έντονο ενδιαφέρον» της ΕΕ για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης σε αυτή την χρονική στιγμή κλειδί. Μια ευγενική προειδοποίηση, σε μια εποχή που προετοιμάζεται ένα «Σχέδιο Δράσης Ενάντια στην Παραπληροφόρηση», το οποίο σκοπεύει να τονίσει, μεταξύ άλλων, την απαραίτητη διαφάνεια και την ευθύνη των κυριότερων πρωταγωνιστών του Διαδικτύου.
