Έλληνες και φιλέλληνες τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση μνήμης των Σεπτεμβριανών στην Κοινότητα της Ζωοδόχου Πηγής στις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
Απουσίασε Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος, κάτι που σχολιάστηκε αρνητικά από αρκετούς παρευρισκόμενους. Όμως φρόντισε να στείλει βιντεοσκοπημένο μήνυμα, από το οποίο -για μία ακόμη φορά- απουσίαζε η λέξη Τουρκία.
Όποιος άκουγε τον κ. Ελπιδοφόρο και δεν γνώριζε την αλήθεια και την ιστορία, θα νόμιζε ότι το πογκρόμ εναντίον των ομογενών μας της Πόλης, το έκαναν οι …εξωγήινοι. Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, για τους γνωστούς λόγους και κυρίως για να μην ενοχλήσει τον Ταγίπ Ερντογάν, δεν ανέφερε ότι η Τουρκία ήταν αυτή που φέρει όλη την ευθύνη.
Ο κ. Ελπιδοφόρος επιμένει στο ιστορικό ατόπημα. Ότι δήθεν το πρόσχημα για την επίθεση από τον φανατισμένο όχλο των Τούρκων εξτρεμιστών ήταν το Κυπριακό. Ξεχνά ο Αρχιεπίσκοπος ότι το σχέδιο ήταν -και παραμένει- τουρκικό.
Ο κ. Ελπιδοφόρος, τόνισε, μεταξύ των άλλων, μέσω του βιντεοσκοπημένου μηνύματός του για τα Σεπτεμβριανά:
«Δεν λησμονούμε ποτέ τη νύχτα εκείνη κατά την οποία ο Ελληνισμός της Βασίλισσας του Βόσπορου – της Κωνσταντινούπολης – με πρόσχημα το Κυπριακό ζήτημα και τον δήθεν εμπρησμό της κατοικίας όπου είχε γεννηθεί ο Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη – με τη δικαιολογία αυτή – καταστράφηκε από τον φανατισμένο όχλο η Κωνσταντινούπολη. […] Η νύχτα εκείνη […] σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της ακμαίας ελληνικής κοινότητας που ιστορούσε σε αυτό το σταυροδρόμι των δύο ηπείρων, παρουσία μακρύτερη από 2.000 χρόνια. Είναι […] ημέρα μνήμης, […] πόνου […] και προσευχής για όσους χάθηκαν τότε, αλλά και μέρα οραματισμών για τη συμβολή μας σε ένα κόσμο του αύριο στον οποίο θα κυριαρχεί το δίκαιο, ο σεβασμός της ανθρώπινης ζωής […].»
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΑΚΟΥΣΕΤΕ ΟΛΟ ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ:
Ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, Δρ Κωνσταντίνος Κούτρας, συνοδευόμενος στην εκδήλωση από τον πρόξενο, Δημήτρη Παπαγεωργίου, μεταξύ άλλων, επεσήμανε: «Καθήκον και χρέος όλων μας είναι να διατηρούμε αναλλοίωτη την ιστορική μνήμη. Η διάθεσή μας για εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων δεν συνεπάγεται και την ιστορική λήθη. […] Επιβάλλεται να αναλογιζόμαστε, χωρίς διάθεση αντιπαλότητας, τα γεγονότα, γιατί μνήμη σημαίνει σεβασμός στην ιστορική αλήθεια και στις παραδόσεις μας, σημαίνει πρόσταγμα, ώστε να απαξιώνονται στο μέλλον τέτοιες συμπεριφορές».
Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών Νέας Υόρκης, Μάικ Κατσαντώνης, διηγήθηκε την προσωπική του εμπειρία από τα Σεπτεμβριανά στην Κωνσταντινούπολη το 1955.
Ο π. Βασίλειος Λούρος, αφού καλωσόρισε και ευχαρίστησε τους παρευρισκομένους, ανέφερε ότι η εκδήλωση διοργανώθηκε, κατόπιν συζήτησης με τη Δρα Δέσποινα Αφεντούλη, λόγω της κωνσταντινουπολίτικης καταγωγής της Κοινότητας της Ζωοδόχου Πηγής και του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, κ. Ελπιδοφόρου, ως απόδοση φόρου τιμής:
«Η ιστορία δεν διδάσκει απλά το παρελθόν, αλλά καλλιεργεί το παρόν και προετοιμάζει το μέλλον. Καλλιεργούμε την ιστορική μας μνήμη και [την] πατριωτική μας συνείδηση και ευελπιστούμε για μέλλον με ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων που ενσυνείδητα θα επιλέγουν την ομόνοια και την αγάπη, αρετές συνυφασμένες με την πίστη μας. […] Έχουμε έρθει με πνεύμα μαθητείας, να ακούσουμε την εκλεκτή ομιλήτρια της ημέρας, τη Δρα Δέσποινα Αφεντουλη και νιώθουμε όλοι μας αυτή τη στιγμή ως Κωνσταντινουπολίτες. Η καρδιά μας πάλλεται στο σεπτό κέντρο της ορθοδοξίας και του μακραίωνου βυζαντινού πολιτισμού.»
Ο Πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Κοινότητας της Ζωοδόχου Πηγής στο Μπρονξ, Σπυρίδων Δημητράτος, καλωσόρισε του παρευρισκομένους, ευχαριστώντας τους για την τιμητική τους παρουσία.
Ακολούθησε τελετή απονομής αναμνηστικών πλακετών προς τιμήν του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Αμερικής, κ. Ελπιδοφόρου, του Γενικού Πρόξενου της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, Δρα Κωνσταντίνου Κούτρα, του Γενικού Πρόξενου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Νέα Υόρκη, κ. Μιχάλη Φυρίλλα, και του προέδρου του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών Νέας Υόρκης, Μάικ Κατσαντώνη, από τον π. Βασίλειο Λούρο και τον κ. Σπυρίδωνα Δημητράτο.
Η δημοσιογράφος και κοινωνιολόγος, Δρ Δέσποινα Αφεντούλη, η οποία επιμελήθηκε την παρουσίαση του προγράμματος και του οπτικοακουστικού υλικού της εκδήλωσης, ως κεντρική ομιλήτρια, παρουσίασε τη διάλεξη, με τίτλο «66 χρόνια από το πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης», κατά τη διάρκεια της οποίας εστίασε στο ιστορικό και δημοσιογραφικό μέρος του σχεδίου απέλασης των Ελλήνων υπηκόων της Τουρκίας (1955-1965).
«Σύμφωνα με έρευνα, προκύπτει η διαχρονικότητα της επιχείρησης εκδίωξης του ελληνικού στοιχείου από την Τουρκία. Ακόμα και εάν δεν σημειωνόταν η ελληνοτουρκική σύγκρουση στην Κύπρο, ο Ελληνισμός της Κωνσταντινούπολης θα είχε την ίδια τύχη, καθώς αντιμετωπιζόταν ως «μη αφομοιώσιμος» πληθυσμός από το κράτος της Τουρκίας. Οι πληγές παραμένουν ανοικτές λόγω και άλλων ενεργειών, όπως το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και του καθεστώτος της Αγία Σοφίας», συνόψισε η Δρ Δέσποινα Αφεντούλη.
Ο Αιδεσιμολογιότατος Οικονόμος, π. Βασίλειος Λούρος, Ιερατικώς Προϊστάμενος της Κοινότητας Ζωοδόχου Πηγής στο Μπρονξ τέλεσε την προσευχή και στη συνέχεια, οι ιεροψάλτες Αντώνιος Κεχαγιάς, Δημήτριος Μιχαήλ, Νεκτάριος Αντωνίου, π. Παντελεήμονας Παπαδόπουλος, Πέτρος Μάλλιαρης και Στράτος Γατανάς, υπό τη διεύθυνση του Χοράρχου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής, Δημήτρη Κεχαγιά έψαλαν τα απολυτίκια της Ζωοδόχου Πηγής και του Αγίου Γεωργίου.
Υπό την καθοδήγηση της δασκάλας τους, Γιώτας Παπαγρηγορίου, οι μαθητές του Ελληνο-Αμερικανικού Ινστιτούτου (GAI) Κατερίνα Δασκαλάκη, Ελένη Καρούνου, Ροζέτα Μάνου, Διονύσιος Λούρδας και Θεοδώρα Παυλούνη, παρουσίασαν ποιήματα, θεατρικό έργο και τραγούδια. Συμμετείχε και η χορωδία του σχολείου.
Οι παρευρισκόμενοι ταξίδεψαν νοητά στην Κωνσταντινούπολη με βυζαντινή και παραδοσιακή μουσική, συνοδεία ορχήστρας, την οποία συναποτελούσαν οι Λευτέρης Μπουρνιάς (κλαρίνο), Λαμπρινή Κάμπουρα (κανονάκι), Megan Gould (βιολί), Philip Mayer (κρουστά), Στράτος Γατανάς (ούτι) και Δημήτριος Κεχαγιάς (πολίτικο λαούτο και ούτι).
