Το μήνυμα στην Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος είναι ότι βλαβερό δεν είναι μόνο το κάπνισμα στην υγεία, αλλά και τα αποτσίγαρα στο περιβάλλον. Πρώτες προσπάθειες κατανόησης ξεκίνησαν.
Οικείες εικόνες από πεζοδρόμια, πάρκα, παραλίες. Αποτσίγαρα παντού. Είναι το τελευταίο κομμάτι μιας βλαβερής για την ανθρώπινη υγεία συνήθειας καθόλου φιλικής προς το περιβάλλον που ξεκινά με την καλλιέργεια καπνού στον Παγκόσμιο Νότο. Η κριτική στη Γερμανία για το κάπνισμα συχνά περιορίζεται στο κομμάτι της υγείας και όσα προκαλεί, όπως καρκίνος, ή σοβαρές πνευμονικές παθήσεις. Στην Στουτγάρδη, στο πλαίσιο καμπάνιας για περισσότερη καθαριότητα στην πόλη, η δημοτική αρχή εστιάζει στην καταπολέμηση της μάστιγας της “γόπας”. Με σλόγκαν όπως “Η Στουτγάρδη δεν είναι τασάκι” σε δεκάδες αφίσες, αυτοκόλλητα και θεματικές κάρτες επιχειρεί να ευαισθητοποιήσει τους ανθρώπους στη σωστή εξουδετέρωση τοξικών και μη αποικοδομήσιμων αποτσίγαρων, αλλά και πλαστικών ποτηριών και περιττωμάτων σκύλου. Εάν πετάξει κάποιος γόπα στην Στουτγάρδη και τον πιάσουν, πρέπει να πληρώσει πρόστιμο 103, 50 ευρώ.
Από το Παγκόσμιο Νότο στον Βορρά
Φωτογραφία από το μακρινό παρελθόν, όταν το κάπνισμα επιτρέπονταν σε κλειστούς χώρους
«Η εκστρατεία βασίζεται στην κατανόηση και κατά συνέπεια στην εθελοντική αλλαγή συμπεριφοράς, αλλά και στην κοινωνική και οικονομική πίεση μέσω των προστίμων», εξηγεί μια εκπρόσωπος της πόλης με αφορμή της σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος. Σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση Unfairtobacco, τα 4,5 τρισεκατομμύρια αποτσίγαρα που πετιούνται στο έδαφος κάθε χρόνο είναι μόνο το τέλος μιας μακράς αλυσίδας περιβαλλοντικών καταστροφών και κοινωνικών δεινών στην παραγωγή τσιγάρων. Η διευθύντρια της οργάνωσης, Σόνια φον Άϊχορν, κάνει λόγο για μια παγκόσμια ανισορροπία. «Ενώ οι άνθρωποι στις βιομηχανικές χώρες μπορούν να σταματήσουν τις επιβλαβείς παρενέργειες του καπνίσματος σχετικά εύκολα, οι μικροκαλλιεργητές στην Αφρική και την Ασία δυσκολεύονται πολύ να απαγκιστρωθούν από το προϊόν που προκαλεί ασθένειες. Σχεδόν το 90% της καλλιέργειας καπνού βρίσκεται στον Παγκόσμιο Νότο και εξάγεται στον Βορρά, μεταξύ άλλων από χώρες που έχουν πληγεί από την πείνα, όπως το Μαλάουι και το Μπαγκλαντές. Η φον Άϊχμπορν αποδίδει στα τσιγάρα σημαντική συμβολή στην κλιματική κρίση. «Οι εκπομπές CO2 που προκαλούνται από την παραγωγή τους είναι διπλάσιες από τις ετήσιες εκπομπές της Δανίας. Μόνο για να στεγνώσουν τα φύλλα για τα δημοφιλή τσιγάρα American Blend, καταστρέφονται 200.000 εκτάρια φυσικού δάσους κάθε χρόνο». Με την αποξήρανση ο καπνός παίρνει μια ιδιαίτερη μυρωδιά, όταν γίνεται με ξυλοφωτιά.
Υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης των εργαζομένων στις φυτείες από τη νικοτίνη
Μεγάλες δασικές περιοχές στη Ζιμπάμπουε, την Τανζανία, τη Ζάμπια και το Μπαγκλαντές, είναι τώρα εκτεθειμένες στη διάβρωση του χώματος ελλείψει δένδρων. “Και επειδή λείπει ξύλο οι αγρότες καίνε τα υπολείμματα της βιομηχανίας ενδυμάτων, τα οποία εκπέμπουν στην ατμόσφαιρα αναθυμιάσεις” περιγράφει την κατάσταση η Άϊχμπορν. Δεδομένου ότι η μονοκαλλιέργεια καπνού είναι ευαίσθητη στα παράσιτα, οι αγρότες χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα, συμπεριλαμβανομένων και χημικών, όπως το 1,3-διχλωροπροπένιο, που είναι απαγορευμένα στη Γερμανία. Γιατί καταλήγουν όχι μόνο στα υπόγεια ύδατα, αλλά και σε ποτάμια, όπου καταστρέφουν τα προς το ζην των κατοίκων της περιοχής σε ψάρια. Μπορούν επίσης να προκαλέσουν ψυχικές ασθένειες, οι οποίες, σύμφωνα με την Άιχμπορν, οδηγούν σε αυξημένο ποσοστό αυτοκτονιών μεταξύ των καπνοκαλλιεργητών στη Βραζιλία, παγκόσμια πρωταθλήτρια εξαγωγών καπνού. Σε αυτό προστίθεται η μόλυνση των εργαζομένων στις φυτείες από νικοτίνη, η οποία διεισδύει στο δέρμα κατά την επεξεργασία του φυτού και μπορεί να οδηγήσει στην ασθένεια πράσινου καπνού με συμπτώματα ναυτίας, ζάλης και καρδιακής ανεπάρκειας.
Ενημέρωση
Μια απαγόρευση που κάνει δύσκολη τη ζωή πολλών
Η Ομοσπονδιακή Ένωση Καπνοβιομηχανίας και Νέων Προϊόντων (BVTE) αντλεί πάντως θετικό ισοζύγιο για την καλλιέργεια καπνού σε σύγκριση με άλλες καλλιέργειες φυτών στον Παγκόσμιο Νότο. Αντιμετωπίζει για παράδειγμα τα ίδια οικολογικά και κοινωνικά προβλήματα με την καλλιέργεια κακάου ή καφέ. “Συνολικά, η καλλιέργεια καπνού δεν αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για τη βιοποικιλότητα, την αποδάσωση ή την υποβάθμιση της ποιότητας του εδάφους, από την καλλιέργεια άλλων φυτών», λέει ο Γιαν Μίκε, διευθύνων σύμβουλος. Για την αποξήρανση του καπνού, η βιομηχανία στοχεύει να στραφεί έως το 2030 στο ξύλο από βιώσιμη καλλιέργεια. Οι καπνοβιομηχανίες παρακολουθούν επίσης το θέμα των φυτοφαρμάκων και χρησιμοποιούν προγράμματα παρακολούθησης για να εξασφαλίσουν τη συμμόρφωση με τις οριακές τιμές. Στη Γερμανία, τα μείγματα καπνού επώνυμων τσιγάρων περνούν από έλεγχο για πιθανό εντοπισμό υπολειμμάτων πάνω από 300 φυτοφαρμάκων. Σύμφωνα με την Άϊχμπορν, δεν υπάρχει σύγκριση των προϊόντων καπνού, που ευθύνονται για τους θανάτους οκτώ εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε χρόνο, με τον καφέ και το κακάο. Και ζητά έναν νόμο της ΕΕ για την αλυσίδα εφοδιασμού που να προστατεύει ανθρώπινα δικαιώματα και περιβαλλοντικά πρότυπα υποχρεωτικά σε όλη την Ευρώπη. “Η καπνοβιομηχανία βέβαια είναι αντίθετη σε αυτό, επειδή κοστίζει χρήματα και μειώνει τα κέρδη».
Αυτό που θέλει να πετύχει τώρα η Στουτγάρδη σε μικρή κλίμακα, δηλαδή διαφώτιση για τις συνέπειες του απρόσεκτης στάσης με τα αποτσίγαρα, γίνεται σε μεγάλη κλίμακα από τον μεγαλύτερο κατασκευαστή προϊόντων καπνού στον κόσμο, τη Philip Morris. Ο όμιλος δίνει στοιχεία που σκοπό έχουν να ταρακουνήσουν τον κόσμο. Παράδειγμα: «Αν δεν ενεργήσουμε τώρα, σε 10 χρόνια μπορεί να υπάρχουν περισσότερα αποτσίγαρα στον ωκεανό παρά ψάρια». Η Philip Morris καλεί καπνιστές και μη καπνιστές να συνεργαστούν με εταιρείες και υπεύθυνους εκδηλώσεων για την παροχή σταχτοδοχείων τσέπης και κάδους απορριμμάτων. Αλλά για την Άϊχεμπορν πρόκειται για προσπάθεια μετατόπισης των ευθυνών της Philip Μοrris για την προστασία του περιβάλλοντος στους καταναλωτές και απομάκρυνσης της προσοχής τους από μια συνολική οικολογική ισορροπία.
Γιούλια Γκιρτζ/dpa
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
DW
