Τιμητική εκδήλωση για τον Μανώλη Γλέζο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Βρυξέλλες, 28.9.2022)
Ομιλία Αριστομένη Ι. Συγγελάκη,
Συγγραμματέα του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα
Ευχαριστώ πολύ τους οργανωτές για την τιμητική πρόσκληση. Μεταφέρω και τον αγωνιστικό χαιρετισμό του Προέδρου του Εθνικού Συμβουλίου Αντιστασιακού και πρώην βουλευτή Βασίλη Μπρακατσούλα.
«Μου είπαν: Είσαι μικρός, αν κάνεις ένα ακόμη βήμα θα σε αφανίσουν. Είπα: Αν δεν το κάνω θα είμαι ακόμα πιο μικρός». Η φράση αυτή του Βάσου Λυσσαρίδη περιγράφει ιδανικά το βίο και την πολιτεία του Μανώλη Γλέζου. Και, πράγματι, ο Μανώλης Γλέζος αποτελεί αντιπροσωπευτική έκφραση του αντιστασιακού διαχρονικού πνεύματος του ελληνισμού. Έκανε πράξη ζωής την αλληλεγγύη στους μαχόμενους ανθρώπους όπου γης, στους αγωνιζόμενους λαούς και έθνη απέναντι στην τυραννία, την εξάρτηση, την ξένη κατοχή, την καταπίεση οποιασδήποτε μορφής. Και για τη δράση του αυτή υπέστη διώξεις, φυλακίσεις και κάθε λογής δοκιμασίες αλλά δεν κάμφθηκε. Παρέμεινε μέχρι το τέλος στις επάλξεις του αγώνα με συνέπεια, ανιδιοτέλεια και ηθική ακεραιότητα.
Η κορυφαία αντιστασιακή πράξη των Μανώλη Γλέζου και Λάκη Σάντα να κατεβάσουν την πολεμική σημαία του Γ’ Ράιχ με τον αγκυλωτό σταυρό, που μόλυνε τον Ιερό Βράχο, σε συνέχεια του παλλαϊκού ξεσηκωμού της Μάχης της Κρήτης, έστειλε παντού το μήνυμα ότι ο Άξονας δεν είναι αήττητος. Σε όλη την Ευρώπη οι Λαοί ξεσηκώθηκαν, οργανώθηκαν στην Αντίσταση και συνέβαλαν καθοριστικά στη λύτρωση της ανθρωπότητα από τον φασισμό. Με τη Μάχη της Κρήτης και την Εθνική της Αντίσταση η Ελλάδα τέθηκε στην πρωτοπορία της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών.
Όμως η χώρα μας πλήρωσε βαρύτατο τίμημα, ακριβώς γιατί δεν έσκυψε το κεφάλι στους κατακτητές. Ο πληθυσμός της αποδεκατίστηκε, η εβραϊκή κοινότητα εξολοθρεύθηκε, οι υποδομές της Ελλάδας καταστράφηκαν ολοσχερώς, ο εθνικός της πλούτος λεηλατήθηκε. Αρχαιολογικοί και πολιτιστικοί θησαυροί ανυπολόγιστης αξίας εκλάπησαν και φυγαδεύτηκαν στο Γ’ Ράιχ, ενώ μοναδικής αξίας μνημεία υπέστησαν βαρύτατες καταστροφές.
Η ιδιαίτερη πατρίδα μου, η επαρχία Βιάννου ολοκαυτώθηκε και η οικογένειά μας ξεκληρίστηκε από τη Βέρμαχτ. Ανάλογη ήταν η μοίρα εκατοντάδων χωριών. Καλάβρυτα, Κομμένο, Δίστομο, Πύργοι, Μεσόβουνο και Ερμακιά, Χορτιάτης, Κάνδανος, χωριά του Κέντρους, Ανώγεια, Ζαγόρι, Υπάτη. Ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Η πατρίδα μας βίωσε μία ανείπωτη τραγωδία, που υπονόμευσε βάναυσα την αναπτυξιακή της προοπτική για δεκαετίες.
Δυστυχώς όμως για τα ναζιστικά εγκλήματα δικαιοσύνη δεν αποδόθηκε: με ελάχιστες εξαιρέσεις, τιμωρία για τους σφαγείς και αποζημίωση στα θύματα δεν υπήρξε.
Το 1946 ο Μανώλης Γλέζος συμμετέχει στην ίδρυση της Πανελλήνιας Ενώσεως Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής «ο Φοίνικας», πρωτεργάτης της οποίας ήταν ο Θεμιστοκλής Ζαφειρόπουλος. Οι οργανώσεις των θυμάτων είχαν απέναντί τους την παρελκυστική στάση των κυβερνήσεων της Ο.Δ.Γ., οι οποίες επικαλούνταν τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1953. Αμέσως μετά την ενοποίηση της Γερμανίας το ζήτημα της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών επανέρχεται στο προσκήνιο: κατ’ εντολήν του Ανδρέα Παπανδρέου το 1995 επιδίδεται ρηματική διακοίνωση στη γερμανική κυβέρνηση, ενώ, παράλληλα, ξεκινά ο δικαστικός αγώνας του Διστόμου, με πρωταγωνιστή τον Γιάννη Σταμούλη.
Στις 22.1.1996, μετά από μακρά διαδικασία προετοιμασίας ιδρύεται το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα με πρωτοστάτη τον Μανώλη Γλέζο και συνιδρυτές εκλεκτούς αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και του αντιδικτατορικού αγώνα. Είναι εδώ μαζί μας ο Δημήτρης Παπαχρήστος, η φωνή του Πολυτεχνείου, ο Μάκης Μπαλαούρας, ο Στρατηγός Δημήτρης Αλευρομάγειρος και πολλοί ακόμη αγωνιστές. Εκλέγεται Πρόεδρος ο Μανώλης Γλέζος, θέση την οποία θα τιμήσει επί εικοσιένα συναπτά έτη.
Το 2000 με την απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου επικυρώνεται και καθίσταται αμετάκλητη η απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λειβαδιάς υπέρ των θυμάτων του Διστόμου. Όμως η Γερμανία επικαλείται την ετεροδικία (state immunity) και αρνείται να πληρώσει τις αποζημιώσεις που έχουν επιδικαστεί στα θύματα του Γ’ Ράιχ. Η τότε ελληνική κυβέρνηση, υπό την πίεση του Βερολίνου, δεν παρέχει άδεια για τον εκπλειστηριασμό της περιουσίας του γερμανικού κράτους στην Ελλάδα και η υπόθεση μεταφέρεται στην Ιταλία, τα Ανώτατα Δικαστήρια της οποίας δικαιώνουν τα θύματα του Διστόμου τρεις φορές (2008, 2014, 2019)!
Παρά τις παλινωδίες των ελληνικών κυβερνήσεων, υπό την πίεση του λαού και του Εθνικού Συμβουλίου το ζήτημα προχωρά: εκδίδονται επίσημα πορίσματα και συγκροτείται η Διακομματική Κοινοβουλευτική Επιτροπή Διεκδίκησης.
Το 2014 ο Μανώλης Γλέζος εκλέγεται για δεύτερη φορά ευρωβουλευτής με ρεκόρ σταυρών. Κατά τον ένα, μόλις, χρόνο που παραμένει στο Ευρωκοινοβούλιο με τις παρεμβάσεις, τις συνεντεύξεις και τις ομιλίες του το κίνημα διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών μέσα στη Γερμανία διευρύνεται και το ζήτημα είναι συνεχώς στο επίκεντρο. Ιστορική έχει μείνει η συνέντευξή του από κοινού με την Gabi Zimmer, Πρόεδρο της Ομάδας της Αριστεράς (GUE/NGL) στο Ευρωκοινοβούλιο, στις 6 Νοεμβρίου 2014. Ο Μανώλης Γλέζος αναφερόταν πάντα με ευγνωμοσύνη στην υποστήριξη του αγώνα μας από το πιο φωτισμένο τμήμα του γερμανικού λαού, σε αντίθεση με την αναλγησία των γερμανικών κυβερνήσεων.
Θα χρειαστούν πέντε ακόμη χρόνια προσπαθειών, έως τις 17.4.20219, οπότε η Ολομέλεια της Βουλής καταλήγει ομόφωνα σε μία ιστορική απόφαση, δίνοντας εντολή στην ελληνική κυβέρνηση να προχωρήσει αποφασιστικά στην διεκδίκηση των ελληνικών αξιώσεων. Ο ρόλος του Εθνικού Συμβουλίου και του Μανώλη Γλέζου προσωπικά ήταν καθοριστικός για να φτάσουμε στην απόφαση αυτή.
Αξίζει να αναφέρουμε το εξής: έως το 1990 η Ο.Δ.Γ. υποστήριζε ότι, λόγω της Συνθήκης του Λονδίνου (1953) ήταν πολύ νωρίς να συζητηθεί το ζήτημα των επανορθώσεων προς την Ελλάδα. Την ίδια στάση κράτησε και από το 1990 έως το 2013 παραπέμποντας την επίλυση του ζητήματος στο μέλλον, με τη σύναψη Συνθήκης Ειρήνης με την Ελλάδα.
Αιφνιδίως, το 2013, το Βερολίνο εγκαινιάζει μία νέα γραμμή, η οποία υποστηρίζει ότι τάχα, «το θέμα έχει κλείσει οριστικά». Μία θέση παντελώς ατεκμηρίωτη, δεδομένου ότι ουδέποτε υπήρξε παραίτηση της Ελλάδας από τις αξιώσεις της, όπως άλλωστε επισημαίνουν και τα πορίσματα της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Bundestag (2014 και 2019) και έχουν πολλάκις ομολογήσει Γερμανοί αξιωματούχοι.
Παράλληλα, την τελευταία περίοδο έχουμε γίνει μάρτυρες συστηματικής προσπάθειας της γερμανικής κυβέρνησης να αναθεωρήσει την Ιστορία της Κατοχής μέσα από πρωτοβουλίες όπως το Ταμείο για το Μέλλον, το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας, εκπαιδευτικά προγράμματα κ.α. Στο όνομα μίας ψευδεπίγραφης «συμφιλίωσης» και με τη χρηματοδότηση του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών, ο λιμός της Κατοχής, οι σφαγές αμάχων και τα άλλα τερατώδη ναζιστικά εγκλήματα σχετικοποιούνται, οι συνέπειές τους υποεκτιμούνται και η ευθύνη για τα εγκλήματα αυτά μετακυλίεται εντέχνως από τη ναζιστική Γερμανία στην Εθνική Αντίσταση. Επιδίωξη του Βερολίνου είναι να αποδυναμωθεί η ιστορική, ηθική, πολιτική και νομική βάση της διεκδίκησης των γερμανικών οφειλών. Δυστυχώς, πρόσφατα, η Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Αναλένα Μπέρμποκ δήλωσε ότι δεν συζητάει για Γερμανικές Αποζημιώσεις αλλά μόνο για «επενδύσεις», άκουσον άκουσον, σε μαρτυρικά χωριά. Εκεί δηλαδή που σκόρπισε τον όλεθρο η ναζιστική Γερμανία έρχεται η δημοκρατική Γερμανία έρχεται η δημοκρατική Γερμανία να αναζητήσει επενδυτικές ευκαιρίες. Απαντούμε όπως θα απαντούσε ο Μανώλης Γλέζος: Απαιτούμε! Δεν επαιτούμε. Δικαιοσύνη! Όχι ελεημοσύνη…
Η Γερμανία οφείλει να αντιληφθεί ότι είναι προς το συμφέρον και της ίδιας να δοθεί μία δίκαιη λύση στο ζήτημα. Διότι μόνο με Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση το δημοκρατικό γερμανικό κράτος θα απαλλαγεί από το στίγμα των φοβερών εγκλημάτων της ναζιστικής Γερμανίας. Και, σε μία περίοδο αναβίωσης ακροδεξιών, ρατσιστικών και φασιστικών μορφωμάτων στην Ευρώπη, θα σταλεί ένα μήνυμα μηδενικής ανοχής στον φασισμό.
Κυρίες και κύριοι,
Έως πότε η Ο.Δ.Γ., καθολικός διάδοχος του Γ’ Ράιχ, θα αρνείται να εκπληρώσει τις απαράγραπτες και ισχυρά τεκμηριωμένες υποχρεώσεις της απέναντι στην Ελλάδα καταπατώντας τη Συνθήκη του Λονδίνου;
Έως πότε η Γερμανία θα επικαλείται για τον εαυτό της το προνόμιο της κρατικής ασυλίας / ετεροδικίας (state immunity) απέναντι στις αμετάκλητες αποφάσεις της Ελληνικής και της Ιταλικής Δικαιοσύνης; Άραγε, ισχύει η ετεροδικία και για τους εγκληματίες του πολέμου στην Ουκρανία;
Έως πότε η διεθνής κοινότητα θα κωφεύει απέναντι στις απαράγραπτες ελληνικές αξιώσεις;
Απευθύνουμε δραματική έκκληση να σταματήσει άμεσα ο πόλεμος και να τερματιστεί η αιματοχυσία. Και υπενθυμίζουμε ότι όσο δεν αποδίδεται δικαιοσύνη για τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όσο δεν τιμωρούνται οι θύτες και δεν αποζημιώνονται τα θύματα, η ανθρωπότητα διατρέχει τον κίνδυνο επανάληψης των εγκλημάτων αυτών.
Ο Μανώλης Γλέζος δεν κουραζόταν να λέει ότι «η Αντίσταση και η θυσία της Ελλάδας συντέλεσε καθοριστικά στην απελευθέρωση της Ευρώπης αλλά και της ίδιας της Γερμανίας από το χιτλερικό εφιάλτη, κάτι που η δημοκρατική Γερμανία οφείλει να μη λησμονεί».
Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών αποτελεί γέφυρα κοινής πάλης, δημοκρατικής – αντιφασιστικής, του ελληνικού και του γερμανικού λαού αλλά και όλων των λαών της Ευρώπης. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι το σύνθημα «Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση» εμπνεύστηκε η ομάδα AK Distomo από το Αμβούργο, οι Γερμανοί συναγωνιστές μας, που αποδεικνύουν εμπράκτως την αλληλεγγύη τους, όπως και ο Karl Heinz Roth και πολλοί ακόμη. Άλλωστε η πραγματική συμφιλίωση των λαών, οικοδομείται μόνο στα στέρεα θεμέλια της ισότητας, της μνήμης και της δικαιοσύνης. Και σ’ αυτόν τον δρόμο θα πορευθούμε! Μέχρι το Δίκαιο να θριαμβεύσει!
