Γράφει ο Αλέξανδρος ΤΖΙΟΛΑΣ
Τα αδέλφια Γιάννης & Μιλτιάδης Μανάκια, καταγόμενα από την Αβδέλλα Γρεβενών, έχουν από την ιστορία πλέον τον τίτλο των πρώτων κινηματογραφιστών των Βαλκανίων και των πρωτοπόρων φωτογράφων του 20ου αιώνα.
Στην πρόσφατη έκδοση-μου «Η ιστορία μέσα από τον φακό του Γιάννη και Μίλτου Μανάκια» (έκδοση 2017) έχουν δημοσιευτεί νέες άγνωστες φωτογραφίες-τους (φυσικές ή και σε cardpostals) και σκηνές από τις πρώτες ταινίες, που είδαν το φως στην πρώτη δεκαετία το 1900.
Οι Μανάκια, είναι γνωστό ότι, ταξίδευαν σε όλη τα Βαλκάνια και κυρίως στα χωριά της Βόρειας Πίνδου, την περιοχή Μοναστηρίου (Bitola) Σκοπίων αλλά και σε άλλες πόλεις και χωριά της τότε Μακεδονίας, είτε πεζοπορώντας, είτε με τα ζώα τους (ο Μίλτος είχε μία φοράδα που την έλεγε Φρο-φρό), λίγο πιο μετά με μοτοσυκλέτα και τις δεκαετίες του 1920-30 με ιδιόκτητο αυτοκίνητο, πριν βέβαια πτωχεύσουν!
Η εικόνα, εκείνη την εποχή, ήταν όχι μόνο κάτι απόλυτα ελκυστικό αλλά και είδος πλουτισμού. Ο θαυμασμός στην χάρτινη αποτύπωση της εικόνας των αγαπημένων προσώπων, των οικογενειών τους αλλά και των κοινωνικών εκδηλώσεων ήταν τότε σπάνιες και χρυσοπληρωμένες.
Τα αδέλφια κυνηγούσαν και τα δύο και υπήρξαν εξαιρετικοί καλλιτέχνες της φωτογραφίας αφήνοντας εικόνες, απίστευτης ομορφιάς, της εποχής εκείνης.
Μέσα στη ασίγαστη αυτή δραστηριότητα ο Γιάννης και ο Μίλτος μας κληρονόμησαν πολλές εικόνες από την κοινωνικές εκδηλώσεις και των Θεοφανίων.
Στην πόλη της Βέροιας, έχουν αποτυπώσει, στο χρόνο, την στιγμή της τελετής του Αγιασμού των Υδάτων στη γέφυρα στη συνοικία Μπαρμπούτα στην σημερινή παλιά πόλη της Βέροιας η οποία τότε ήταν το κέντρο της.
Μάλιστα στον εορτασμό των Θεοφανείων της Βέροιας περί το 1907-1908, έχουν κάνει και κινηματογραφικές λήψεις σε film μήκους 65,2 μ. διάρκειας ολίγων λεπτών.
Ορισμένες σκηνές από αυτή την κινηματογραφική λήψη (σε καρέ-καρέ) βλέπουμε παρακάτω τις οποίες έχω επιλέξει από το film που αναφέρθηκε προηγούμενα. Οι σκηνές αποτυπώνουν και σημεία της πόλης και γι’ αυτό το λόγο έχουν την δική τους ιστορικότητα & σπουδαιότητα.
Οι αφοι Μανάκια είχαν και δραστηριότητα στη Θεσσαλονίκη όπου κατέβαιναν τακτικά με το τρένο της γραμμής Μοναστήρι-Θεσσαλονίκη που ξεκίνησε το 1911.
Η δράση της στην πόλη του Θερμαϊκού δεν ήταν μέχρι σήμερα ευρέως γνωστή. Όμως στην έκδοση, που μνημόνευσα στην αρχή, έχουν δοθεί αρκετές τέτοιες φωτογραφίες και περιγραφές που φανερώνουν ότι οι Μανάκια έχουν αφήσει πολλές εικόνες της πόλης που δεν ταυτοποιούνται ή δεν έχουν γίνει τέτοιες προσπάθειες από ανθρώπους, που ασχολούνται με παρόμοια θέματα στην πόλη.
Σήμερα δίνουμε στη δημοσιότητα μία τέτοια φωτογραφία με την τελετή του αγιασμού των υδάτων που γίνεται μπροστά στον Λευκό Πύργο στα Θεοφάνια του 1912, δηλ. 10 μήνες πριν την απελευθέρωση της πόλης επι τουρκοκρατίας. Οι φωτογραφία δυστυχώς εμφανίζει «κούνημα» (εμφάνιση φλου) κατά πάσα πιθανότητα γιατί τραβήχτηκε από έναν από τα αδέλφια που βρίσκονταν στη βάρκα ακριβώς την άτυχη στιγμή που κάποιος κολυμβητής έπεσε στο νερό για τον σταυρό, όπως φαίνεται και από τα νερά που ξεπηδούν μπροστά στο φακό! Δεν γνωρίζουμε αν υπάρχει άλλη.
Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ήταν ο Ιωακείμ Δ΄ Σγουρὸς (ο από Ξάνθης) (υπηρέτησε την πόλη από 25 Νοεμβρίου 1910 μέχρι 11 Μαΐου 1912 και τον διαδέχθηκε ο Γενάδιος Αλεξιάδης (ο από Λήμνου) (22 Μαΐου 1912 – 17 Μαρτίου 1951 †).
Η πόλη των Γρεβενών θα μπορούσε να φανταστεί μία παρόμοια με την Βέροια φωτογραφία αφού και τότε ακόμη ο αγιασμός των υδάτων γίνονταν στο τρίτοξο γεφύρι του Κουρμπέτα που γεφύρωνε τον Γρεβενίτη και το οποίο διασώθηκε τουλάχιστον σε μία φωτογραφία που και αυτή, η πόλη, την οφείλει στον Γιάννη και Μίλτο Μανάκια.
Δημοσιεύθηκε για πρώτη πρώτη φορά το 2017 στην έκδοση : «Η ιστορία μέσα από τον φακό του Γιάννη και Μίλτου Μανάκια».
Θεσσαλονίκη 6.1.2022
