Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
Η 3η Μαΐου είναι αφιερωμένη διεθνώς στην ελευθερία του τύπου, βασικού συστατικού στοιχείου των δυτικών δημοκρατιών, μαζί με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Επειδή όμως ο ανεξάρτητος τύπος γίνεται ενοχλητικός στην εξουσία και η αδέκαστη δικαιοσύνη τιμωρεί την αδιαφάνεια των κυβερνόντων, καθεστώτα με επίφαση κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, όπως της Ρωσίας, της Τουρκίας, της Ουγγαρίας, 
κλπ. κάνουν τα πάντα να ελέγξουν αυτούς τους δυο πυλώνες της Δημοκρατίας, μέσω των Ολιγαρχών φίλων τους οι οποίοι προβαίνουν σε εξαγορές εντύπων, καναλιών ή και ιστοτόπων, όπως η τελευταία περίπτωση της ρωσικής οικονομικής εφημερίδας Vedomosti στην οποία αναφέρεται η παρακάτω ανταπόκριση από τη Μόσχα της 29ης Απριλίου 2020 του Nicolas Ruisseau στον ηλεκτρονικό Le Monde με τίτλο : «Η Vedomosti, μια κορυφαία εφημερίδα στη Ρωσία, κινδυνεύει» (« Vedomosti », journal de référence en Russie, en peril). Ελέγχοντας τα ΜΜΕ εξασφαλίζεις την περίφημη «αναγνωρισιμότητα», και δη την αγιογραφημένη, η οποία σε καθιστά «Λαοπρόβλητο» με μανδύα εκλογικών διαδικασιών δυτικού τύπου και σε διαιωνίζει στην γλυκιά εξουσία.
Τι έγινε με την ρωσική εφημερίδα Vedomosti ;
Σύμφωνα με την παραπάνω ανταπόκριση, η καθημερινή αυτή οικονομική εφημερίδα που ήταν ένα έντυπο κρίσεως και που ήταν γνωστή για την ελεύθερη κάλυψη των πολιτικών ειδήσεων, εξαγοράστηκε από δύο Ρώσους επιχειρηματίες, και στη συνέχεια η αρχισυνταξία της αναλήφθηκε από έναν διευθυντή θεωρούμενο υποτακτικό του Κρεμλίνου. Διαφορετικά, πώς θα μπορέσει να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2036 ο νέος «Τσάρος» της Ρωσίας, υπερκεράζοντας σε χρονική διάρκεια ακόμα και τον Ιωσήφ Στάλιν ;
Πράγματι, την Πέμπτη 23 Απριλίου 2020, μια ομάδα δημοσιογράφων της εν λόγω ρωσικής εφημερίδας υπέγραψε ένα βιτριολικό κείμενο εναντίον του δικού τους διευθυντή. Εκείνη την ημέρα, στην ιστοσελίδα της εφημερίδας, που φημίζεται για την ανεξαρτησία της, σε σχέση με το Κρεμλίνο, έγραψαν αυτό που φημολογούνταν από τον Μάρτιο. Ότι δηλαδή την εφημερίδα την εξαγόρασαν δύο επιχειρηματίες και ότι, επιπλέον, ο Andreï Chmarov είχε διοριστεί ως επικεφαλής (αρχισυντάκτης) του συντακτικού προσωπικού. «Θα θέλαμε να επιβεβαιώσουμε ότι εκτιμούμε τις αξίες στις οποίες βασίζεται η φήμη της εφημερίδας Vedomosti και σκοπεύουμε να συνεχίσουμε να τις υπερασπιζόμαστε», ανέφεραν οι υπογράφοντες του κύριου άρθρου της. «Εάν η Vedomosti χάσει τη φήμη της, θα γίνει ένα ακόμα υποδουλωμένο και ελεγχόμενο μέσο, το οποίο δεν θα έχει ως κίνητρο την ανάγκη που έχουν οι αναγνώστες για τις διασταυρωμένες πληροφορίες και αναλύσεις υψηλής ποιότητας, αλλά τα ενδιαφέροντα και τις φιλοδοξίες των επίσημων και των κρυφών ιδιοκτητών της». Δεν μάσησαν τα λόγια τους : «επίσημοι και κρυφοί ιδιοκτήτες». Η εφημερίδα Vedomosti, που πουλάει 65.000 αντίτυπα την ημέρα και έχει έναν από τους πιο γνωστούς ιστότοπους, εξαγοράστηκε 
από τον Alexei Golubovich, διευθυντή ενός επενδυτικού ταμείου και από τον Nikolai Zyatkov, εκδότη ενός ρωσικού ταμπλόιντ. Αλλά η συντακτική ομάδα υποψιάζεται ότι το Κρεμλίνο βρίσκεται πίσω από αυτήν την εξαγορά. Με στόχο : να επαναφέρει στις φιλοκυβερνητικές ράγιες αυτήν την οικονομική, σοβαρή, ακόμη και λιτή εφημερίδα, επίσης γνωστή και για την ελεύθερη κάλυψη της πολιτικής επικαιρότητας. Μετά την ανακοίνωση της πώλησης της καθημερινής εφημερίδας στις 17 Μαρτίου 2020, οι όροι άφιξης του Andreï Chmarov στις 24 Μαρτίου παραμένουν ακόμη πιο αόριστοι καθώς η διαδικασία εξαγοράς βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Ούτε οι παλιοί ούτε οι νέοι ιδιοκτήτες δεν έχουν αναλάβει δημόσια την ευθύνη για αυτήν την αμφιλεγόμενη εξαγορά, αναφέρει η παραπάνω ίδια ανταπόκριση.
«Ο υποψήφιος για τη διοίκηση του Πούτιν»
Η σχετική έρευνα που έκανε η Meduza, ανεξάρτητη ρωσική ειδησεογραφική ιστοσελίδα εγκατεστημένη στη Λεττονία, που αναφέρεται σε ανώνυμες πηγές, αφήνει ελάχιστη αμφιβολία ότι η εφημερίδα παραχωρήθηκε 
στους νέους ιδιοκτήτες υπό τον όρο ότι η επιλογή του αρχισυντάκτη προήλθε από τη διοίκηση του Κρεμλίνου. Πολλά άτομα δήλωσαν στη Meduza ότι ο κ. Chmarov ήταν «ο υποψήφιος για τη διοίκηση του Πούτιν». Λέγεται ότι είπε στους ίδιους τους δημοσιογράφους ότι πήγε στο Κρεμλίνο πριν από το ραντεβού του για συνέντευξη σχετικά με τις κόκκινες γραμμές που δεν θα πρέπει να υπερβεί. Η Meduza είναι ένα εξόριστο ρωσικό μέσο ενημέρωσης.
Πέρα από τις υποψίες, υπάρχουν και τα ανησυχητικά γεγονότα. Κατά την άφιξή του στα γραφεία σύνταξης, ο 
Andrei Chmarov παραδέχτηκε εξαρχής ότι δεν διαβάζει την εφημερίδα και ότι δεν ήταν εξοικειωμένος με τη φιλελεύθερη συντακτική της γραμμή. Πρώην αρχισυντάκτης των επιστημονικών σελίδων της καθημερινής εφημερίδας Kommersant και τότε διευθυντής της διαδικτυακής έκδοσης Snob (www.snob.ru), παραδέχτηκε ακόμη και ότι δεν είχε συμβουλευτεί 
τη χάρτα συντακτικής δεοντολογίας, ούτε πριν ούτε μετά το διορισμό του. Ωστόσο, είναι ένα κείμενο αναφοράς στον ρωσικό τύπο, το οποίο αποδέχονται άλλα μέσα ενημέρωσης. Στη συνέχεια, την περασμένη εβδομάδα, ο Andreï Chmarov ζήτησε από τους δημοσιογράφους του να μην αναφέρουν τις δημοσκοπήσεις του ανεξάρτητου κέντρου Levada, του οποίου οι έρευνες ερεθίζουν τακτικά το Κρεμλίνο. Η Vedomosti μόλις δημοσίευσε την τελευταία της δημοσκόπηση που δείχνει : ότι σχεδόν το 40% των Ρώσων λένε ότι είναι πεπεισμένοι ότι ο κ. 
Πούτιν υπερασπίζεται τα συμφέροντα των Ολιγαρχών, των τραπεζιτών και των μεγάλων επιχειρήσεων.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου απέρριψε αυτές τις υποψίες
Λίγες μέρες νωρίτερα, ο νέος αρχισυντάκτης είχε κατεβάσει από τον ιστότοπο μια κριτική ανάλυση για τον Igor Setchine, τον διευθύνοντα σύμβουλο του κρατικού ομίλου πετρελαίου Rosneft, του
περιβάλλοντος του Βλαντιμίρ Πούτιν από τα κοινά τους χρόνια στην KGB. Και ένας δημοσιογράφος είπε ότι ο νέος αρχισυντάκτης μόλις έστειλε ένα σαφές μήνυμα για τη συνέχιση της κάλυψης της συνταγματικής μεταρρύθμισης για την οποία το Κρεμλίνο θεωρείται ύποπτο ότι την ενορχήστρωσε για να παραμείνει στην εξουσία ο «Λαοπρόβλητος». Αυτές οι αλλαγές δεν θα πρέπει πλέον να παρουσιάζονται με αρνητικό τρόπο.
Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος τύπου του Κρεμλίνου, απέρριψε αυτές τις υποψίες, διαβεβαιώνοντας ότι η 
προεδρία δεν παρεμβαίνει στις πολιτικές γραμμές του τύπου. Επέμεινε λέγοντας : «Θέλαμε και συνεχίζουμε να θέλουμε εκδόσεις κορυφαίας ποιότητας με πολύ ταλαντούχες ομάδες». Από το κανάλι NTV έως την καθημερινή Kommersant, τα 20 χρόνια εξουσίας του κ. Poutine σηματοδοτήθηκαν ωστόσο από έναν ευρύτατο έλεγχο των μέσων ενημέρωσης. Η Vedomosti, που ιδρύθηκε το 1999, υπό τον έλεγχο της Dow Jones and Company και των Financial Times, εξαγοράστηκε από Ρώσους μετόχους, αφού ένας νόμος του 2015 απαγόρευε στους αλλοδαπούς να κατέχουν πάνω από το 20% των μέσων ενημέρωσης. Αλλά ο αγοραστής, ο επιχειρηματίας Demyan Kudryavtsev, κατάφερε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της εφημερίδας. Κάτι που αποτέλεσε μια εξαίρεση μέχρι τώρα στον ρωσικό τύπο.
