Την Δευτέρα 8 Απριλίου 2024 θα πραγματοποιηθεί ολική έκλειψη ηλίου η οποία θα μπορεί να παρατηρηθεί από περιοχές του Μεξικού, της Βόρειας Αμερικής και του Καναδά.
Η ολική έκλειψη θα ξεκινήσει από τον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, με τις πρώτες περιοχές του Μεξικού να την παρατηρούν από τις ακτές του Ειρηνικού, κατά τις 11:00 το πρωί.
Το μονοπάτι της έκλειψης θα διασχίσει το Μεξικό και θα συνεχίσει στην Αμερική περνώντας από το Τέξας και στην συνέχεια από: Oklahoma, Arkansas, Missouri, Illinois, Kentucky, Indiana, Ohio, Pennsylvania, New York, Vermont, New Hampshire και Maine. Η έκλειψη θα παρατηρηθεί επίσης από κάποιες περιοχές των Tennessee και Michigan. Στον Καναδά το μονοπάτι της έκλειψης εισέρχεται από το νότιο Ontario και συνεχίζει στις περιοχές: Quebec, New Brunswick, Prince Edward Island, and Cape Breton. Το μονοπάτι εξέρχεται από την Αμερικανική Ήπειρο στις ακτές του Ατλαντικού στο Newfoundland του Καναδά, στις 5:16 μ.μ.
Εικόνα (1): Το μονοπάτι της έκλειψης Ηλίου του 2024 και οι περιοχές που θα την παρατηρήσουν.
Ομάδες επαγγελματιών και ερασιτεχνών αστρονόμων, αστροφωτογράφοι και κυνηγοί εκλείψεων από όλη την Ελλάδα ετοιμαζόμαστε να ταξιδέψουμε, άλλοι στην Αμερική και άλλοι στο Μεξικό, για να παρατηρήσουμε και να μελετήσουμε το εντυπωσιακό αστρονομικό φαινόμενο.
Ηλιακές εκλείψεις παρατηρούμε όταν η Σελήνη βρίσκεται ανάμεσα από τον Ήλιο και την Γη και τα τρία ουράνια σώματα ευθυγραμμίζονται. Καθώς η φαινόμενη διάμετρος του Ηλίου είναι σχεδόν ίδια με αυτήν της Σελήνης, για έναν παρατηρητή από τη Γη, ο Ήλιος κρύβεται εντελώς από τη Σελήνη. Οι περιοχές του πλανήτη από τις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε μια ηλιακή έκλειψη βρίσκονται σε ένα σχετικά μικρού εύρους μονοπάτι, στο λεγόμενο μονοπάτι της έκλειψης (eclipse path). Στις Εικόνες (1) και (4) βλέπουμε το μονοπάτι για την έκλειψη του 2024 και τις περιοχές από τις οποίες η έκλειψη θα γίνει ορατή, καιρού επιτρέποντος.
Καθώς η Σελήνη προβάλλεται μπροστά από τον ηλιακό δίσκο, ένας παρατηρητής βλέπει σταδιακά τον ήλιο να σκοτεινιάζει, έως ότου καλυφθεί πλήρως. Στην συνέχεια, καθώς η Σελήνη συνεχίζει την πορεία της, σταδιακά αποκαλύπτει την ηλιακή επιφάνεις, μέχρις ότου ο αστέρας μας επανέλθει στην αρχική του λαμπρότητα. Στην Εικόνα (2) βλέπουμε τα στάδια μιάς έκλειψης σε μια σειρά φωτογραφιών του κυνηγού εκλείψεων Αριστείδη Βούλγαρη κατά την διάρκεια της ολικής έκλειψης ηλίου στις 02/07/2029 που παρατηρήθηκε από την Χιλή.
Εικόνα (2): Ολική έκλειψη Ηλίου στις 02/07/2029 στη Χιλή. Φωτογραφία: Αριστείδης Βούλγαρης.
Κατά την ολικότητα μιας ηλιακής έκλειψης οι αστροφυσικοί έχουν την ευκαιρία να παρατηρούν την εξώτερη ατμόσφαιρα του Ηλίου, το ηλιακό στέμμα (ή κορώνα), το οποίο γίνεται εύκολα ορατό στην διάρκεια μιας έκλειψης. Στην Εικόνα (3) βλέπουμε το ηλιακό στέμμα κατά την διάρκεια της ολικής έκλειψης ηλίου στις 20/04/2023 στην Αυστραλία, σε φωτογραφία του αστροφωτογράφου Αντώνη Φαρμακόπουλου.
Εικόνα (3): Το ηλιακό στέμμα κατά την διάρκεια της ολικότητας της έκλειψης Ηλίου το 2023 στην Αυστραλία. Φωτογραφία: Αντώνης Φαρμακόπουλος.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Κέντρου Πρόβλεψης Διαστημικού Καιρού της ΝΟΑΑ (National Oceanic and Atmospheric Administration ) το 2024 ο Ήλιος θα βρίσκεται στο μέγιστο του τρέχοντος 11-ετούς κύκλου, το οποίο σημαίνει ότι αυτό το έτος θα παρατηρούμε εντονότερα ηλιακά φαινόμενα. Θα είναι εντυπωσιακό να μπορέσουμε κατά την διάρκεια της έκλειψης να παρατηρήσουμε έντονες ηλιακές εκλάμψεις και προεξοχές.
Εικόνα (4): Η πρόβλεψη της NOAA για την ηλιακή δραστηριότητα και το ηλιακό μέγιστο στην διάρκεια του τρέχοντος ηλιακού κύκλου. (credits: NOAA)
Από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών ο Δρ. Κώστας Τζιότζιου, ερευνητής Ηλιακής Φυσικής και η Δρ. Φιόρη –Αναστασία Μεταλληνού Διαστημική Φυσικός από το Κέντρο Επισκεπτών Θησείου, θα παρατηρήσουμε την έκλειψη από το San Antonio του Τέξας και από το Durango του Μεξικού αντίστοιχα.
Μεταξύ των συναδέλφων και συνεργατών που θα μελετήσουν την έκλειψη από την Αμερικανική Ήπειρο θα είναι οι: Αριστείδης Βούλγαρης, κυνηγός εκλείψεων / Αδριανός Γολέμης, γιατρός της ESA / Αντώνης Φαρμακόπουλος, αστροφωτογράφος / Θανάσης Οικονόμου καθηγητής του Πανεπιστημίου του Chicago / Κοσμάς Γαζέας, αστροφυσικός του ΕΚΠΑ και πολλoί ακόμη αστροφωτογράφοι και μέλη συλλόγων ερασιτεχνών αστρονόμων από όλη την Ελλάδα.
Στο Durango του Μεξικού, όπου θα βρισκόμαστε με μέλη της Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης «Διόσκουροι» η έκλειψη ξεκινά στις 08/04/2024 στις 10:55 και τελειώνει στις 13:36, έχοντας διάρκεια συνολικά 2 ώρες και 41 επτά. Η ολικότητα, κατά την οποία παρατηρούμε εντελώς σκοτεινό τον ηλιακό δίσκο, διαρκεί 3 λεπτά και 47 δευτερόλεπτα. Το μέγιστο της έκλειψης θα παρατηρηθεί στις 12:14.
Ολική έκλειψη Ηλίου, ορατή από την Ελλάδα θα πραγματοποιηθεί το 2088, ενώ το 2030 θα πραγματοποιηθεί μια δακτυλιοειδής. Την προηγούμενη φορά που παρατηρήσαμε ολική έκλειψη Ηλίου στη χώρα μας ήταν το 2006 από το Καστελόριζο.
Εύχομαι καθαρούς ουρανούς σε όλους τους παρατηρητές της έκλειψης Ηλίου του 2024, από την Αμερικανική Ήπειρο!
Εικόνα (5): Το μονοπάτι της έκλειψης Ηλίου του 2024 και οι περιοχές που θα την παρατηρήσουν.
Εικόνες (6): Τα λογότυπα ελληνικών αποστολών για την παρατήρηση της ολικής έκλειψης Ηλίου 2024.
Πηγές:
https://science.nasa.gov/eclipses
https://www.space.com/solar-maximum-expected-2024-new-predictions-suggest
Επιπροσθέτως σας παραθέτω τα σχέδια συναδέλφων που θα βρεθούν στην Αμερικανική Ήπειρο για την καταγραφή του φαινομένου:
Κοσμάς Γαζέας, Αστροφυσικός, ΕΚΠΑ
Θα βρίσκεται στην περιοχή του Τέξας των ΗΠΑ εκπροσωπώντας
το Τμήμα Φυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Σκοπός της αποστολής του είναι ερευνητικός και εκπαιδευτικός.
Οι μετρήσεις που θα λάβει κατά τη διάρκεια του φαινομένου αποσκοπούν στη
μελέτη των ατμοσφαιρικών μεταβολών στο ευρύτερο περιβάλλον, λόγω της
απότομης αλλαγής της θερμοκρασίας και της ηλιακής ακτινοβολίας που θα
συμβεί κατά την έκλειψη.
Οι εικόνες του ηλιακού στέμματος που θα λάβει με τηλεσκόπιο θα αναλυθούν ώστε να μετρηθεί η μετατόπιση στη θέση των αστέρων πίσω από τον Ήλιο και την επαλήθευση της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας.
Στο εκπαιδευτικό κομμάτι της αποστολής, τα ιδιάζοντα φαινόμενα
περίθλασης που θα γίνουν ορατά λίγες στιγμές πριν και μετά την έκλειψη
θα συνεισφέρουν στην κατανόηση των οπτικών φαινομένων που συμβαίνουν
στην καθημερινότητα, ενώ το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που θα συλλεχθεί
θα χρησιμοποιηθεί για ομιλίες σε σχολεία και στο Πανεπιστήμιο,
προσφέροντας έτσι στην εκπαίδευση και στην εξωστρέφεια του Τμήματος
Φυσικής του ΕΚΠΑ.
Ο κ. Γαζέας με σχεδόν 30 χρόνια εμπειρίας στην παρατήρηση και την καταγραφή των ηλιακών εκλείψεων, διαθέτει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από εκλείψεις που έχουν συμβεί στα πιο απίθανα μέρη του πλανήτη!
Ομάδα Αριστείδη Βούλγαρη, κυνηγού εκλείψεων.
Στην 12μελή αποστολή επίσης συμμετέχουν οι Κώστας Τζιότζιου (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών), ο Αθανάσιος Οικονόμου (University of Chicago) και ο Αδριανός Γολέμης (MEDES), Αγγελική Καπόγλου, μέλη του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης και ένας φοιτητής από το Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Η αποστολή θα εγκατασταθεί σε προκαθορισμένο χώρο παρατήρησης στο Τέξας, κοντά στα σύνορα με το Μεξικό. Θα πραγματοποιηθεί σειρά πειραμάτων φασματικής ανάλυσης του ηλιακού στέμματος και της χρωμόσφαιρας, στην ορατή και στην εγγύς υπέρυθρη περιοχή του φάσματος. Η καταγραφή θα γίνει με συνολικά 7 φασματογράφους (Icarus Solar Corona Slitless Spectrograph) τους οποίους σχεδίασε ο Αριστείδης Βούλγαρης και κατασκεύασε ειδικά για την ανάλυση του ηλιακού στέμματος. Οι φασματογράφοι θα επικεντρωθούν στις γραμμές εκπομπής του ιονισμένου σιδήρου, του ασβεστίου, του argon X. Οι φασματογραφοι Icarus έχουν πετάξει επιτυχώς με αεροσκάφη NASA, G-III (2017), AEGEAN (test flight 2019), EFLIGHT 2019-MAX
Οι κύριοι Α. Βούλγαρης, Κ, Τζιότζιου και Α. Οικονόμου, έχουν ήδη προχωρήσει στην συγγραφή εργασιών σχετικών με την ανάλυση του ηλιακού στέμματος.
